V
TE K II K IJ-MW.IIW.UU BUITENLAND
Kunnen we wel zonder vijand?
Zaterdag 29 december 1990 pagina 7
Ortega maakt plaats
/er-
ed- Generaal Daniel Ortega en Violeta Chamorro, de nieuwe presi
de dent van Nicaragua, omhelzen elkaar kort na de verkiezingen. De
EPAleider van de Sandinisten werd tijdens vrije verkiezingen in febru
ari verslagen door de Nationale Unie van Chamorro. foto: epa
Noriega berecht in VS
Na de invasie van Amerikaanse troepen in Panama was generaal Antonio Noriega lange tijd on
vindbaar. De man van wiens diensten Amerika eens dankbaar gebruik had gemaakt met geld
afkomstig van drugshandel steunde hij de Contra's in Nicaragua was plotseling een bedreiging
geworden. Hij bleek te zijn gevlucht in de ambassade van het Vaticaan in Panama-stad. Na een
langdurige omsingeling door het Amerikaanse leger kwam Noriega op 3 januari naar buiten. In de
VS moet hij zich voor de rechter verantwoorden. foto: ap
Schaarste in Sovjetunie
Lege winkels in de Sovjetunie. De Europese Gemeenschap trok miljarden uit voor economische
hulp aan het land. Organisaties in een aantal landen zetten acties voor noodhulp op poten om de
Sovjetburgers de winter door te laten komen. Nederland bleef niet achter. Een nationale inzame
lingsactie leverde ruim twintig miljoen gulden op. Aanvankelijk ging het om voedselhulp. Toen later
bleek dat er weliswaar sprake was van schaarste maar niet van hongersnood, besloot de stichting
'Voedselhulp voor Russen' vooral in medicijnen te investeren. foto: afp
DE WERELD VOLGENS MR. J.L. HELDRING
ri'-.-iv
Britten verbonden met vasteland
Via een klein boorgat in de Kanaaltunnel kijken een Britse en een
Franse technicus elkaar verheugd aan. Eind 1990 was de door
braak een feit. Voor het eerst sinds de IJstijd is Groot-Brittannië
weer verbonden met het vasteland van Europa. Het is de bedoe
ling dat de Kanaaltunnel medio 1993 klaar is voor gebruik.
foto: ap
in 'Strangeways' hebben het dak beklommen van
overvolle complex in de Engelse stad Manchester. In Stran-
leven ruim 1600 gedetineerden onder uiterst primitieve
ïstandigheden. Aan de opstand in april kwam ng ruim drie we-
een einde.
Van dissident
tot president
Lech Walesa. De man die ooit
als vakbondsleider meehielp
het regime in Polen omver te
hunwerpen, werd eind dit jaar zelf
tot president gekozen. De ver
kiezingsstrijd was ongemeen
ELS fel. Walesa werd beschuldigd
van antisemitisme, terwijl zijn
lim verslagen rivaal Stan Ty-
minski na de verkiezingen voor
de rechter werd gedaagd, om
dat hij premier Mazowiecki zou
hebben beledigd.
foto: anp
Desi Bouterse diende 24 de
cember zijn ontslag in als be
velhebber van het Surinaamse
leger uit onvrede met het be
leid van de regering van presi
dent Shankar. Op kerstavond
pleegde het leger ondêr leiding
van 'plaatsvervangend bevel
hebber Ivan Graanoogst een
geweldloze staatsgreep.
foto: anp
maar daarmee zijn we rrog meer af
hankelijk geraakt van Duitsland. Daar
hebben we tot op heden economisch
van geprofiteerd en zolang het wat de
economie betreft goed gaat, is er
geen reden voor angstscenario's. De
situatie in de vroegere DDR daarente
gen geeft alle reden tot zorg. Het is
toch tekenend dat de Duitse industrie
er nog nauwelijks belangstelling voor
heeft getoond. Niet zo vreemd, gezien
de uiterst onduidelijke eigendomsver
houdingen, die eerder genoemde
mentaliteit van de mensen in het
vroegere Oostblok en het enorm ver
vuilde milieu. Als je in de voormalige
DDR een stuk grond of een fabriek
koopt, koop je ook alles wat er aan
vuiligheid in de grond zit".
Golfconflict
Waarschijnlijk het minst overzichtelijk
van de grote internationale vraag
stukken is de crisis rond Irak en Ku-
wayt. Zelfs voor een full-time wereld
vorser als Heldring.
,,Hoe het daar ook afloopt, of er oor
log komt of niet, het blijft een bron
van tegenstellingen. Er is echter een
groot verschil met vroeger: conflicten
worden niet meer in de Oost-Westte
genstelling getrokken, blijven in die
zin geloKaliseerd. Vandaar dat Ameri
ka gemakkelijker, onbeschroomder
kon reageren op de invasie van Ku-
wayt door Irak, dat toch zeer lange
tijd een nauwe bondgenoot van Mos
kou is geweest. Of het echt tot een
oorlog komt is overigens maar de
vraag. Een maand geleden was ik
daar meer van overtuigd dan nu. Ik
aarzel omdat de Amerikaanse publie
ke opinie aarzelt over het nut van in
grijpen, en die publieke opinie weegt
zeer zwaar bij het besluit van een
Amerikaanse president. Aan de ande
re kant kan Bush geen genoegen ne
men met minder dan de volledige te
rugtrekking van Irak uit Kuwayt. Dan
zou hij Amerika het imago bezorgen
van een papieren tijger en daar schiet
hij ook niets mee op".
Terug?
- Zoveel instabiliteit in de wereld. Ver
langt u niet terug naar de zekerheden
van de pas onlangs officieel begraven
Koude Oorlog?
„Terug naar de Koude Oorlog? Nee
dat niet. Bovendien neemt de ge
schiedenis nu eenmaal zijn loop. Wat
wel duidelijk wordt is dat de tijd van
de Koude Oorlog een hele stabiele is
geweest, ondanks het verbale geweld
over en weer. Het is ook een periode
geweest waarin, dank zij die geza
menlijk ervaren dreiging, in Europa
een zekere discipline is ontstaan. Ik
denk dan aan de Frans-Duitse ver
zoening en natuurlijk het ontstaan
van de EG. Het valt te hopen dat de
de banden en de verwevenheid van
belangen sterk genoeg zullen zijn om
de nieuwe situatie, zonder duidelijke
vijand, te doorstaan. Want als zo'n
gezamenlijk belang als de verdedi
ging tegen het Warschau Pact is ver
dwenen, wat is dan nog het motief
om als blok voort te blijven bestaan?
Voor wat betreft de EG ben ik deson
danks redelijk hoopvol gestemd.
Maar over de verhoudingen tussen
Europa en de Verenigde Staten ben
ik heel wat minder zeker. Als Atlanti
cus vind ik het jammer dat die relatie
onder druk komt te staan, maar aan
de andere kant is het misschien ook
wel onvermijdelijk dat het gebeurt:
zouden we meer verwonderd moeten
zijn over het feit dat de Amerikanen
zo lang met zoveel soldaten in Europa
zijn gebleven. Ik was er vanzelfspre
kend blij mee, maar de aanwezigheid
van die Amerikaanse militairen is na
tuurlijk wel een bewijs voor de abnor
maliteit van al die jaren".
JOS TIMMERS
Staatsgreep in
Suriname
Angst voor de toekomst heeft hij
evenmin; hij is naar eigen zeggen te
oud om daar nog wakker over te lig
gen. Wat overblijft is een zekere gela
tenheid omdat de geschiedenis zijn
loop neemt, wat hij er ook over zegt
en schrijft. En een zekere genoegdoe
ning, dat in steeds bredere kring
wordt erkend dat de Koude Oorlog,
ondanks alles, een stabiele periode in
de geschiedenis blijkt te zijn geweest.
De vijand die de westerse wereld
veertig jaar heeft verenigd, bestaat
niet meer. Kunnen we wel zonder zo'n
vijand en zoniet, welke ressentimen
ten komen dan in Europa boven drij
ven, vraagt mr. J.L. Heldring zich af
aan het eind van het gesprek over de
Sovjetunie. Duitsland en Europa en
de Golfcrisis. Op de valreep van 1990
de toestand in de wereld volgens Hel
dring (73). oud-hoofdredacteur van
NRC-Handelsblad, oud-directeur van
het Genootschap voor Internationale
Zaken en nog altijd columnist voor
zijn 'oude' krant.
LEIDSCHENDAM Triomfante
lijk over het instorten van het
Sovjetrijk? Neen, dat is hij niet.
Hoogstens heeft hij leedvermaak
over alle 'fellow-travellers' die
zeiden dat het aan de andere
kant van de Muur beter was dan
wij dachten en die nu wanhopig
op zoek zijn naar een rechtvaar
diging van hun standpunt van
weleer.
Spoor naar Kremlin
Verwacht van Heldring conserva
tief, pessimist, realist geen breed-
uitgesponnen ideeën over hoe de we
reld er uit zou moeten zien. Hij zegt
hoe hij het ziet en hoe hij denkt dat
het is gekomen. Zo analyserend leidt
het spoor van twee grote gebeurte
nissen in 1990, de vereniging van
Duitsland en de crisis in de Perzische
Golf, naar het Kremlin in Moskou.
Wat zich daar de afgelopen maanden
heeft voltrokken, en de consequenties
ervan, zijn naar het oordeel van Hel
dring van wereldhistorische beteke
nis. Zonder Gorbatsjov geen Duitse
vereniging, noch een half miljoen
Amerikanen in het Golfgebied. Waar
bij het vooral de snelle opeenvolging
van ontwikkelingen is geweest die
verbazing heeft gewekt.
Heldring: „Als we iets hebben ge
leerd, dan is het wel dat je voorzichtig
moet zijn met voorspellingen over de
internationale politiek. Wie had twee
jaar geleden gedacht dat de Sovjetu
nie ooit de DDR zou opgeven? En nu
is het grote probleem voor het Wes
ten in feite hoe we de ontwikkelingen
in de Sovjetunie in de hand kunnen
houden. Dat was ook de enige ratio
achter die hele voedselactie. Het is nu
eenmaal zo dat als regeringen bereid
zijn met miljarden over de brug te ko
men, er ook andere dan humanitaire
motieven een rol spelen. Zoals de
wens dat Gorbatsjov aan de machtv
blijft en het voorkomen van een nog
grotere chaos. Ik denk overigens dat
de situatie in Oost-Europa en de Sov
jetunie nog verder zal verslechteren.
Een markteconomie, die ze daar wil
len invoeren, vereist dat mensen initi
atieven tonen, maar de bevolking,
vooral die van de Sovjetunie, is in de
voorbije decennia eraan gewend ge
raakt' dat ze alles wordt voorgezegd.
De mensen wachten de instructies
van boven af. Neen, over die econo
mische kant ben ik erg somber. En
wat daar dan weer de gevolgen van
zullen zijn? Je kunt velerlei scenario's
bedenken, maar dat van de miljoenen
Russen die onze kant op zullen ko
men acht ik niet zo waarschijnlijk.
Waar het om draait is of Gorbatsjov
Mr. J.L. Heldring, die meent dat Helmuth Kohl de meest onderschatte man van de jaren tachtig is geweest.
zijn uitgebreide bevoegdheden, het
zijn er geloof ik meer dan Stalin ooit
heeft gehad, kan omvormen tot echte
macht'en wat hij daarmee zal doen".
Kohl
Zonder de veranderingen die zich on
der Gorbatsjov in het Kremlin hebben
voltrokken zou er wellicht nog geen
sprake zijn van de Duitse vereniging.
Maar ook de rol van bondskanselier
Helmuth Kohl mag niet worden on
derbelicht.
Heldring: „Hij is zonder twijfel de
meest onderschatte figuur uit de ja
ren tachtig geweest. Daar heb ik zelf
ook wel aan meegedaan. De man
heeft kennelijk een goed instinct voor
macht. Voor wat er politiek mogelijk
is en niet. Ach, hem wordt verweten
dat die vereniging te snel is gegaan.
Maar ook Kohl moet door de snelheid
van de gebeurtenissen verrast zijn
geweest. Je kunt hem niet kwalijk ne
men dat hij de zaak niet vertraagd
heeft".
„Overigens wil die staatkundige vere
niging die nu een feit is geworden,
foto: 6tephen evenhuis
niet zeggen dat de beide landen eco
nomisch, sociaal en geestelijk ook
een eenheid zijn. De vroegere Oost
duitsers zijn tweederangsburgers. Ik
vind die tegenstelling niet gezond.
Maar of wij nu bang moeten zijn voor
onze oosterbuur? De eenwording is
niet gepaard gegaan met nationalis
tisch hoera-geroep. Aan de andere
kant kun je je afvragen of het even
wicht in. Europa niet is verstoord en
waar wij als Nederland ons op
moeten richten. Frankrijk en Groot-
Brittannië vallen wat mij betreft af,