V TE K II K IJ-MW.IIW.UU BUITENLAND Kunnen we wel zonder vijand? Zaterdag 29 december 1990 pagina 7 Ortega maakt plaats /er- ed- Generaal Daniel Ortega en Violeta Chamorro, de nieuwe presi de dent van Nicaragua, omhelzen elkaar kort na de verkiezingen. De EPAleider van de Sandinisten werd tijdens vrije verkiezingen in febru ari verslagen door de Nationale Unie van Chamorro. foto: epa Noriega berecht in VS Na de invasie van Amerikaanse troepen in Panama was generaal Antonio Noriega lange tijd on vindbaar. De man van wiens diensten Amerika eens dankbaar gebruik had gemaakt met geld afkomstig van drugshandel steunde hij de Contra's in Nicaragua was plotseling een bedreiging geworden. Hij bleek te zijn gevlucht in de ambassade van het Vaticaan in Panama-stad. Na een langdurige omsingeling door het Amerikaanse leger kwam Noriega op 3 januari naar buiten. In de VS moet hij zich voor de rechter verantwoorden. foto: ap Schaarste in Sovjetunie Lege winkels in de Sovjetunie. De Europese Gemeenschap trok miljarden uit voor economische hulp aan het land. Organisaties in een aantal landen zetten acties voor noodhulp op poten om de Sovjetburgers de winter door te laten komen. Nederland bleef niet achter. Een nationale inzame lingsactie leverde ruim twintig miljoen gulden op. Aanvankelijk ging het om voedselhulp. Toen later bleek dat er weliswaar sprake was van schaarste maar niet van hongersnood, besloot de stichting 'Voedselhulp voor Russen' vooral in medicijnen te investeren. foto: afp DE WERELD VOLGENS MR. J.L. HELDRING ri'-.-iv Britten verbonden met vasteland Via een klein boorgat in de Kanaaltunnel kijken een Britse en een Franse technicus elkaar verheugd aan. Eind 1990 was de door braak een feit. Voor het eerst sinds de IJstijd is Groot-Brittannië weer verbonden met het vasteland van Europa. Het is de bedoe ling dat de Kanaaltunnel medio 1993 klaar is voor gebruik. foto: ap in 'Strangeways' hebben het dak beklommen van overvolle complex in de Engelse stad Manchester. In Stran- leven ruim 1600 gedetineerden onder uiterst primitieve ïstandigheden. Aan de opstand in april kwam ng ruim drie we- een einde. Van dissident tot president Lech Walesa. De man die ooit als vakbondsleider meehielp het regime in Polen omver te hunwerpen, werd eind dit jaar zelf tot president gekozen. De ver kiezingsstrijd was ongemeen ELS fel. Walesa werd beschuldigd van antisemitisme, terwijl zijn lim verslagen rivaal Stan Ty- minski na de verkiezingen voor de rechter werd gedaagd, om dat hij premier Mazowiecki zou hebben beledigd. foto: anp Desi Bouterse diende 24 de cember zijn ontslag in als be velhebber van het Surinaamse leger uit onvrede met het be leid van de regering van presi dent Shankar. Op kerstavond pleegde het leger ondêr leiding van 'plaatsvervangend bevel hebber Ivan Graanoogst een geweldloze staatsgreep. foto: anp maar daarmee zijn we rrog meer af hankelijk geraakt van Duitsland. Daar hebben we tot op heden economisch van geprofiteerd en zolang het wat de economie betreft goed gaat, is er geen reden voor angstscenario's. De situatie in de vroegere DDR daarente gen geeft alle reden tot zorg. Het is toch tekenend dat de Duitse industrie er nog nauwelijks belangstelling voor heeft getoond. Niet zo vreemd, gezien de uiterst onduidelijke eigendomsver houdingen, die eerder genoemde mentaliteit van de mensen in het vroegere Oostblok en het enorm ver vuilde milieu. Als je in de voormalige DDR een stuk grond of een fabriek koopt, koop je ook alles wat er aan vuiligheid in de grond zit". Golfconflict Waarschijnlijk het minst overzichtelijk van de grote internationale vraag stukken is de crisis rond Irak en Ku- wayt. Zelfs voor een full-time wereld vorser als Heldring. ,,Hoe het daar ook afloopt, of er oor log komt of niet, het blijft een bron van tegenstellingen. Er is echter een groot verschil met vroeger: conflicten worden niet meer in de Oost-Westte genstelling getrokken, blijven in die zin geloKaliseerd. Vandaar dat Ameri ka gemakkelijker, onbeschroomder kon reageren op de invasie van Ku- wayt door Irak, dat toch zeer lange tijd een nauwe bondgenoot van Mos kou is geweest. Of het echt tot een oorlog komt is overigens maar de vraag. Een maand geleden was ik daar meer van overtuigd dan nu. Ik aarzel omdat de Amerikaanse publie ke opinie aarzelt over het nut van in grijpen, en die publieke opinie weegt zeer zwaar bij het besluit van een Amerikaanse president. Aan de ande re kant kan Bush geen genoegen ne men met minder dan de volledige te rugtrekking van Irak uit Kuwayt. Dan zou hij Amerika het imago bezorgen van een papieren tijger en daar schiet hij ook niets mee op". Terug? - Zoveel instabiliteit in de wereld. Ver langt u niet terug naar de zekerheden van de pas onlangs officieel begraven Koude Oorlog? „Terug naar de Koude Oorlog? Nee dat niet. Bovendien neemt de ge schiedenis nu eenmaal zijn loop. Wat wel duidelijk wordt is dat de tijd van de Koude Oorlog een hele stabiele is geweest, ondanks het verbale geweld over en weer. Het is ook een periode geweest waarin, dank zij die geza menlijk ervaren dreiging, in Europa een zekere discipline is ontstaan. Ik denk dan aan de Frans-Duitse ver zoening en natuurlijk het ontstaan van de EG. Het valt te hopen dat de de banden en de verwevenheid van belangen sterk genoeg zullen zijn om de nieuwe situatie, zonder duidelijke vijand, te doorstaan. Want als zo'n gezamenlijk belang als de verdedi ging tegen het Warschau Pact is ver dwenen, wat is dan nog het motief om als blok voort te blijven bestaan? Voor wat betreft de EG ben ik deson danks redelijk hoopvol gestemd. Maar over de verhoudingen tussen Europa en de Verenigde Staten ben ik heel wat minder zeker. Als Atlanti cus vind ik het jammer dat die relatie onder druk komt te staan, maar aan de andere kant is het misschien ook wel onvermijdelijk dat het gebeurt: zouden we meer verwonderd moeten zijn over het feit dat de Amerikanen zo lang met zoveel soldaten in Europa zijn gebleven. Ik was er vanzelfspre kend blij mee, maar de aanwezigheid van die Amerikaanse militairen is na tuurlijk wel een bewijs voor de abnor maliteit van al die jaren". JOS TIMMERS Staatsgreep in Suriname Angst voor de toekomst heeft hij evenmin; hij is naar eigen zeggen te oud om daar nog wakker over te lig gen. Wat overblijft is een zekere gela tenheid omdat de geschiedenis zijn loop neemt, wat hij er ook over zegt en schrijft. En een zekere genoegdoe ning, dat in steeds bredere kring wordt erkend dat de Koude Oorlog, ondanks alles, een stabiele periode in de geschiedenis blijkt te zijn geweest. De vijand die de westerse wereld veertig jaar heeft verenigd, bestaat niet meer. Kunnen we wel zonder zo'n vijand en zoniet, welke ressentimen ten komen dan in Europa boven drij ven, vraagt mr. J.L. Heldring zich af aan het eind van het gesprek over de Sovjetunie. Duitsland en Europa en de Golfcrisis. Op de valreep van 1990 de toestand in de wereld volgens Hel dring (73). oud-hoofdredacteur van NRC-Handelsblad, oud-directeur van het Genootschap voor Internationale Zaken en nog altijd columnist voor zijn 'oude' krant. LEIDSCHENDAM Triomfante lijk over het instorten van het Sovjetrijk? Neen, dat is hij niet. Hoogstens heeft hij leedvermaak over alle 'fellow-travellers' die zeiden dat het aan de andere kant van de Muur beter was dan wij dachten en die nu wanhopig op zoek zijn naar een rechtvaar diging van hun standpunt van weleer. Spoor naar Kremlin Verwacht van Heldring conserva tief, pessimist, realist geen breed- uitgesponnen ideeën over hoe de we reld er uit zou moeten zien. Hij zegt hoe hij het ziet en hoe hij denkt dat het is gekomen. Zo analyserend leidt het spoor van twee grote gebeurte nissen in 1990, de vereniging van Duitsland en de crisis in de Perzische Golf, naar het Kremlin in Moskou. Wat zich daar de afgelopen maanden heeft voltrokken, en de consequenties ervan, zijn naar het oordeel van Hel dring van wereldhistorische beteke nis. Zonder Gorbatsjov geen Duitse vereniging, noch een half miljoen Amerikanen in het Golfgebied. Waar bij het vooral de snelle opeenvolging van ontwikkelingen is geweest die verbazing heeft gewekt. Heldring: „Als we iets hebben ge leerd, dan is het wel dat je voorzichtig moet zijn met voorspellingen over de internationale politiek. Wie had twee jaar geleden gedacht dat de Sovjetu nie ooit de DDR zou opgeven? En nu is het grote probleem voor het Wes ten in feite hoe we de ontwikkelingen in de Sovjetunie in de hand kunnen houden. Dat was ook de enige ratio achter die hele voedselactie. Het is nu eenmaal zo dat als regeringen bereid zijn met miljarden over de brug te ko men, er ook andere dan humanitaire motieven een rol spelen. Zoals de wens dat Gorbatsjov aan de machtv blijft en het voorkomen van een nog grotere chaos. Ik denk overigens dat de situatie in Oost-Europa en de Sov jetunie nog verder zal verslechteren. Een markteconomie, die ze daar wil len invoeren, vereist dat mensen initi atieven tonen, maar de bevolking, vooral die van de Sovjetunie, is in de voorbije decennia eraan gewend ge raakt' dat ze alles wordt voorgezegd. De mensen wachten de instructies van boven af. Neen, over die econo mische kant ben ik erg somber. En wat daar dan weer de gevolgen van zullen zijn? Je kunt velerlei scenario's bedenken, maar dat van de miljoenen Russen die onze kant op zullen ko men acht ik niet zo waarschijnlijk. Waar het om draait is of Gorbatsjov Mr. J.L. Heldring, die meent dat Helmuth Kohl de meest onderschatte man van de jaren tachtig is geweest. zijn uitgebreide bevoegdheden, het zijn er geloof ik meer dan Stalin ooit heeft gehad, kan omvormen tot echte macht'en wat hij daarmee zal doen". Kohl Zonder de veranderingen die zich on der Gorbatsjov in het Kremlin hebben voltrokken zou er wellicht nog geen sprake zijn van de Duitse vereniging. Maar ook de rol van bondskanselier Helmuth Kohl mag niet worden on derbelicht. Heldring: „Hij is zonder twijfel de meest onderschatte figuur uit de ja ren tachtig geweest. Daar heb ik zelf ook wel aan meegedaan. De man heeft kennelijk een goed instinct voor macht. Voor wat er politiek mogelijk is en niet. Ach, hem wordt verweten dat die vereniging te snel is gegaan. Maar ook Kohl moet door de snelheid van de gebeurtenissen verrast zijn geweest. Je kunt hem niet kwalijk ne men dat hij de zaak niet vertraagd heeft". „Overigens wil die staatkundige vere niging die nu een feit is geworden, foto: 6tephen evenhuis niet zeggen dat de beide landen eco nomisch, sociaal en geestelijk ook een eenheid zijn. De vroegere Oost duitsers zijn tweederangsburgers. Ik vind die tegenstelling niet gezond. Maar of wij nu bang moeten zijn voor onze oosterbuur? De eenwording is niet gepaard gegaan met nationalis tisch hoera-geroep. Aan de andere kant kun je je afvragen of het even wicht in. Europa niet is verstoord en waar wij als Nederland ons op moeten richten. Frankrijk en Groot- Brittannië vallen wat mij betreft af,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 27