De tijd en liefde van de
voor zijn
patiënt
lokter
KAREI
APPEL
Kunst kende in 1990
censuur en records
Het familiealbum van Robert Cray
Irandpunt
ikt terug
*ev<
e bd
ijni
t.-
-VERSUM KRO's actua-
aakl tenrubriek Brandpunt
It in de uitzending van
por;lag 30 december (22.25-
ïadd® uur- Nederland 1) een
^tal reportages van het afge-
n jaar terug en bekijkt wat
indsdien al of niet
wordt teruggekeken naar
affaire-Bijlmerbajes, met
•bewaker Ton Teunis die
irtijd de situatie onder het
r Joneel aan de kaak stelde
.«..odnet directeur Van de Goor-
van het gevangeniswe-
Verder komen onder
aan de orde de verander-
;ituatie in Zuid-Afrika en
geval van mevrouw Van
Geest die wilde dat haar
bij het Openbaar Mi-
erie vernietigd zou wor-
(ADVERTENTIE)
K WOU DAT IK
IM EEN VOGEL WAS
BEURS VAN BERLAGE
NAtJNST/RTV £eidóe@ou/ia/nt zaterdag 29 december 1990 pagina 15
euwjaarsconcert
lönberg Ensemble
Radio West
f
HAAG Voor het eerst
nu toch al jarenlange tra
van het Nieuwjaarscon-
op 1 januari door het
bnberg Ensemble in de
gse Philipszaal, zal dit con-
integraal via de radio zijn
beluisteren. Radio West
|t het concert uit tussen
en 17,00 uur.
Schönberg Ensemble on-
leiding van Reinbert de
uw speelt volksliederen
Berio, liederen van Re-
as, een ouverture van
covjev en joodse volkspoë-
/an Sjostakovitsj.
gen M. was éen maand
voorwaardelijke celstraf
en vijfduizend gulden
boete geëist.
De advocaat van M., mr. G.
Kruyswijk, heeft gelijk na het
bekend worden van het von
nis hoger beroep aangetekend
bij het gerechtshof in de
hoofdstad. Het gaat volgens M.
om „een principezaak", aldus
zijn raadsman.
De opgelegde straf was lager
dan de eis omdat de rechtbank
vond dat slechts van twee fo
to's het pornografisch karakter
was bewezen en niet van alle
vijftien foto's die in beslag wa
ren genomen en ten laste wa
ren gelegd. De twee foto's to
nen jeugdigen beneden de
leeftijd van zestien jaar, afge
beeld in een seksueel prikke
lende houding. Dit is volgens
de rechtbank een strafbare
seksuele gedraging. Dat de
verdachte M. op de zitting ver
klaarde, dat hij met de door
hem gemaakte foto's de seksu
ele ontwikkeling van de ge
portretteerde jongens tot jon
geman in opeenvolgende leef
tijdfasen heeft willen vastleg
gen, doet aan het oordeel niet
af, aldus de rechtbank. Met
het verweer van de verdachte
en zijn raadsman die beiden
een beroep deden op het kun
stenaarschap, ging de recht
bank niet mee. Het te bescher
men belang van de jongens
stijgt volgens de rechtbank uit
boven het belang van de ver
dachte als kunstenaar en of
het belang van de foto's als
kunstwerk, zo daarvan al
sprake is, aldus de rechtbank.
De zaak van M. wordt gezien
als een proefproces, waarin
moet worden vastgesteld wat
een strafbare seksuele gedra
ging is in de zin van het wet
boek van strafrecht.
NEW YORK Voor
kunstenaars was 1990 het
jaar van de aardse zaken:
muzikanten verdedigden
zich in de rechtszaal en
speelden bij de resten van
de Berlijnse Muur, terwijl
schrijvers begonnen aan
een politieke loopbaan.
Het was eveneens het jaar van
Van Gogh. De overzichtsten
toonstelling ter ere van zijn
sterfdag trok een ongekend
aantal bezoekers. Een van de
schilderijen van Van Gogh
vestigde op een veiling een
nieuwe recordopbrengst in de
kunstwereld.
Toneelschrijver Vaclav Havel
begon aan de eerste akte van
zijn presidentschap, nadat hij
op 29 december 1989 in het
ambt gekozen was. In Peru
verloor de schrijver Mario
Vargas Llosa, die eveneens
een politieke carrière startte,
zes maanden later echter de
race om het presidentschap.
Latijns Amerika kwam met
zijn schrijvers toch nog goed
uit de verf omdat de Mexi
caanse dichter Octavio Paz de
Nobelprijs voor de literetuur
won.
Mede door toedoen van Havel
lijkt de Westerse toneelwereld
in 1990 Oost-Europa te hebben
ontdekt.'In een aantal toneel
stukken werd de ommezwaai
van communisme naar demo
cratie belicht, onder meer in
produkties over Sovjet-presi
dent Michail Gorbatsjov en het
leven in Roemenië. In een
stuk over een verzonnen land
was het voor iedereen duide
lijk dat Tsjechoslowakije werd
bedoeld. De teloorgang van de
Koude Oorlog tussen oost en
west maakte de terugkeer van
de verbannen Sovjet-cellist en
dirigent Mstislav Rostropovitsj
naar Moskou mogelijk, waar
hij het Amerikaanse Nationale
Symfonieorkest leidde tijdens
een emotioneel concert.
Muur
Een concert van een ander ka
liber had plaats in Berlijn. Na
de val van de muur kon daar
DEN HAAG De Koninklij
ke Bibliotheek in Den Haag
heeft vanaf 10 januari een ex
positie gewijd aan leven en
werk van de vooral door zijn
sprookjes bekend geworden
Deense schrijver Hans Christi
an Andersen. Het materiaal,
bestaande uit onder meer brie
ven, manuscripten, eerste
in juli de rockopera 'The Wall'
worden opgevoerd, onder lei
ding van voormalig Pink
Floyd-lid Roger Waters. In de
opera, die 200.000 roókfans
naar de herenigde stad trok,
waren onder meer rollen weg
gelegd voor Cyhdi Lauper,
Joni Mitchell en Van Morri-
Andere muzikanten moesten
zich bij de rechter verant
woorden voor hun produkten,
nadat ze voor Amerikaanse
rechtbanken waren aange
klaagd. Judas Priest en 2 Live
Crew werden echter door de
jury vrijgesproken van het
respectievelijk aanzetten tot
zelfmoord én het spuien van
obscene taal. Het popduo Milli
Vanilli viel wereldwijd door
de mand en werd door het pu
bliek berecht toen bleek dat ze
op hun hitalbum geen woord
zelf gezongen hadden. De twee
leverden de eerder in ont
vangst genomen Grammy
Award maar weer in.
In de VS leek 1990 het jaar om
kunstenaars te vervolgen. Een
jury in Ohio sprak in oktober
een galerie en de directeur vrij
van een aanklacht wegens
obsceniteit, omdat in de expo
sitieruimte erotische foto's van
de overleden fotograaf Robert
Mapplethorpe te zien waren.
De foto's van Mapplethorpe,
maar ook de prent van Andres
Serrano waarop een kruis
beeld in urine is afgebeeld,
slingerden in de VS het debat
aan over de rol van de Natio
nale Stichting voor de Kunst,
die nota bene medesponsor
was van een tentoonstelling
waarop foto's van Mapplethor
pe te zien waren en eens klei
ne toelage naar Serrano had
gestuurd.
Van Gogh
Op kunstgebied was 1990 ze
ker het jaar van Vincent van
Gogh, de Nederlandse schilder
wiens honderdste sterfdag
werd herdacht met een grote
overzichtstentoonstelling waar
1,2 miljoen bezoekers op af
kwamen. Een ander record
vestigde Van Gogh postuum
met een van zijn schilderijen.
Op een veiling bracht 'Portret
drukken en foto's, is voor het
merendeel afkomstig uit het
Andersenmuseum in Odense
en was nog niet eerder te zien
in ons land. De expositie
maakt ook duidelijk dat An
dersen meer deed dan sprook
jes schrijven. De expositie
heeft als titel 'Mijn leven is
een aardig sprookje'.
van dr. Gachet' 82,5 miljoen
dollar op tijdens de hoogtijda
gen van de kunstmarkt in
1990. In de herfst was aan de
euforie een einde gekomen en
zakten de prijzen weer. Een
wetenschappelijk onderzoek
wees verder uit dat Van Gogh
niet wegens psychische proble
men zijn oor afsneed, maar dat
een pijnlijke midden-ooront
steking, die door artsen niet
was opgemerkt, hem daar toe
dreef. Uiteindelijk zou Van
Gogh om die reden ook zelf
moord gepleegd hebben.
Een van de grootste kunst
diefstallen uit de geschiedenis
vond in 1990 plaats in Boston.
Twee als politieagenten ver
klede mannen stalen daar
schilderijen met een gezamen
lijke waarde van honderden
miljoenen dollars uit het Isa
bella Stewart Gardner mu
seum. In april raakte de
Nachtwacht van Rembrandt
beschadigd, toen een bezoeker
chemicaliën tegen het doek
wierp. De stiefdochter van Pi
casso zag zich genoodzaakt om
meer dan 400 schilderijen van
de Spaanse meester aan de
Franse regering te „schen
ken", als onderdeel van ach
terstallige betalingen van suc
cessierechten.
Parretti
Grote delen van Hollywood,
het centrum van 's werelds
filmindustrie, kwamen in 1990
in buitenlandse handen. De
Japanse elektronica-gigant
Matsushita kocht MCA Inc., de
eigenaar van Universal Stu
dios. Pathe Communications
Corp., met aan het hoofd de
Italiaanse financier Giancarlo
Parretti, legde de hand op
MGM-UA Communications
Co. Veel films die Hollywood
in 1990 uitbracht hadden de
mafia als onderwerp. Miljoe
nen Amerikanen schaarden
zich het afgelopen jaar voor de
buis voor de tekenfilmserie
„The Simpsons". Zij vielen
echter in het niet bij de 90 mil
joen mensen die in India het
mythologische hindoe-epos
'Mahabharata" volgden.
DANIEL WAKIN
Associated Press
'Trits' over
rouwadvertenties
HILVERSUM Het NOS-ra-
dioprogramma 'Trits' (maan
dag: Radio 5 om 16.30 uur)
heeft in zijn onderdeel 'Taal'
gekozen voor het thema 'Taal
en de dood'. Er wordt een in
terview uitgezonden met de
socioloog Franke, die onder
zoek heeft gedaan naar twee
eeuwen rouwadvertenties.
Expositie over H.C. Andersen
'Godfather Part III' krijgt zeven Golden Globe nominaties
Fotograaf
Mevrouw Bernice Factor met haar echtgenoot in het Beth Israel Hospital in Boston.
FOTO: IKON
dat er zo'n lange documentaire
in een keer op het scherm
werd getoond.
Relevant
Dat de IKON in samenwer
king met de HOS en RVU
'Near Death' uitzendt, komt
omdat de omroepen het een
relevant onderwerp vinden,
dat ondanks de Amerikaanse
invalshoek ook terugslaat op
de Nederlandse situatie. „Ik
denk dat veel mensen zich
kunnen identificeren met de
gebeurtenissen op het
scherm", aldus Ruud Moll,
hoofd film van de IKON. „Bo
vendien krijg je er vroeger of
later allemaal mee te maken".
Zes uur is een hele zit. Toch
weet Wiseman, eigenlijk zon
der veel moeite, de aandacht
vast te houden. Het gevoel van
verveling wordt telkens weer
stevig de kop ingedrukt en
omgezet in fascinatie, doordat
er een medisch-technische dis
cussie plaatsvindt, dan wel
omdat de emotie van de
hoofdrolspelers alle aandacht
opeist. Echte emoties wel te
verstaan, waar in 'Medisch
Centrum West' nooit iets van
terug te zien is.
HANS PIËT
AMSTERDAM „Kijk,
op deze foto sta ik samen
met Stevie Ray Vaughan.
Het plaatje is genomen
vlak voordat Stevie eerder
dit jaar met een helicopter
verongelukte. Inderdaad,
een verschrikkelijk onge
luk", zegt de Amerikaanse
bluesgitarist /zanger Ro
bert Cray. „Ik mocht Ste
vie ontzettend graag. Net
op het moment dat het
hem beter ging dan ooit,
kwam hij om het leven".
Robert Cray zit ontspannen in
de comfortabele fauteuil van
een Amsterdamse hotelkamer
en bladert door een album met
kleurenkiekjes. Een boek vol
foto's die hij onderweg heeft
genomen. „Hier, drie leuke
meisjes, hè. Zijn ergens in de
twintig. Je gelooft het niet,
maar het zijn de drie vriendin
nen van John-Lee Hooker, (la
chend) Ja, die man is 73 jaar
oud... Maar eigenlijk is er niets
nieuws onder de zon, want
John heeft z'n leven lang al
een leger vrouwen om zich
heen gehad. Net wat je zegt: je
snapt niet wat die jonge meis
jes in zo'n ouwe kerel zien.
Maar schijnbaar oefent John
aantrekkingskracht uit op
vrouwen. Ik ken B.B. King
ook vrij goed, maar achter die
man holt geen vrouw aan. Ik
denk dat King wel eens jaloers
is op Hooker".
Meerdere vrouwen
„Nou ja, ik ben zelf ook niet
zo'n man die er meerdere
vrouwen op na houdt. Ik ben
echt wat je noemt een 'one-
woman-man'. Kijk, hier heb je
een foto van mijn vrouw. Wij
zijn vorig jaar getrouwd. Ach
ter haar kun je nog net een
glimp van Stevie Ray Vaug
han zien. Gelukkig is zijn dood
in Amerika niet onopgemerkt
voorbij gegaan. De radio en te-
levisie hebben er veel aan
dacht aan besteed. Daar ben ik
blij om, want met Stevie is een
belangrijke bluesartiest verlo
ren gegaan. Ik kende hem al
een jaar of elf en ik prijs mij
achteraf gelukkig dat ik in de
laatste twee shows heb gestaan
die hij ooit zou geven. Die laat
ste avond in Wisconsin was gi
gantisch. Eric Clapton kwam
nog'het podium op en we zijn
met z'n allen aan het jammen
geweest. Jimmy, Stevie's
broer, was ook van de partij,
net als Buddy Guy. We speel
den 'Sweet Home Chicago'.
Toen de show was afgelopen,
namen we afscheid van elkaar
met het idee dat we elkaar
binnenkort weer zouden ont
moeten. Tragisch, dat ik Stevie
nooit meer zal zien. Ik had
met hem toch een vrij hechte
band. Hij was een gitarist met
wie je terdege rekening moest
houden. Ik vind het trouwens
jammer dat iedereen zijn drug
sproblemen steeds weer opra
kelt. Eerlijk, die jongen had de
laatste drie jaar zijn zaakjes
heel goed voor elkaar. Hij was
helemaal 'clean'.
Relativeren
„Als zulke verschrikkelijke
dingen gebeuren leer je relati
veren. Alles is maar betrekke
lijk. Ik ben gelukkig met wat
het leven mij van dag tot dag
heeft te bieden. Dat heb ik wel
geleerd, want ik ben van niets
opgeklommen tot iets. Ik heb
dagen gekend dat ik geen geld
had om snaren voor mijn gi
taar te kopen en dat ik liftend
naar een trptreden moest. Mijn
eerste hoogtepunt in de mu
ziek was dan ook het moment
waarop ik een busje kon ko
pen om de instrumenten in te
vervoeren. Kijk, dat soort din
gen vergeet ik niet. Op dit mo
ment leid ik het.leven van een
ster. Maar wat houdt dat in?
Reizen van hotelkamer naar
hotelkamer. En die kamers
hebben allemaal dunne mu
ren, zodat je precies hoort wat
je buren doen en zeggen. Nee,
daarom is het belangrijk om
na elke tournee een paar
maanden thuis te zijn. Gewoon
je benen onder je eigen tafel
steken en naar je eigen televi
sie kijken. Dat zorgt ervoor
dat je weer bij zinnen komt.
Iemand die voortdurend op
tournee is, raakt volslagen
overspannen".
HARRY DE JONG
veroordeeld
wegens
kinderporno
AMSTERDAM De
rechtbank in Artisterdam
heeft gisteren de 43-jarige
Newyorkse fotograaf en
dominee D.M. uit Ameri
ka veroordeeld tot vijf
honderd gulden boete we
gens het openlijk tentoon
stellen van pornografische
foto's van kinderen. Te-
Beeld uit 'The Godfather III', met Andy Garcia als Vincent Manci-
ni.
FOTO: AP
LOS ANGELES 'The
Godfather Part III' is ge
nomineerd voor zeven
Golden Globes, de film
prijs van de in Hollywood
werkzame, niet-Ameri-
kaanse journalisten.
Het derde deel van het mafia-
epos verdient volgens de bui
tenlandse broodschrijvers on
der meer Golden Globes voor
de beste film, beste regisseur
en beste acteur, buitenlandse
journalisten in Hollywood ge
nomineerd voor zeven Golden
Globes, waaronder beste film,
beste regisseur en beste acteur.
Regisseur Francis Ford Coppo
la, hoofdrolspeler Al Pacino,
acteur Andy Garcia en mede
scriptschrijver Mario Puzo, al
len genomineerd, krijgen op 19
januari tijdens de uitreiking
van de Golden Globes te ho
ren of zij de prijs in ontvangst
kunnen nemen.
De Franse film 'Cyrano de
Bergerac' behoorde onder de
genomineerden voor beste bui
tenlandse film, samen met
'Dreams' van Akira Kurosawa,
'The Nasty'Girl', 'Taxi Blues'
en 'Requiem for Dominic'.
Het epische gangsterverhaal
'Goodfellas' van regisseur
Martin Scorsese kreeg vijf no
minaties, waaronder beste
film. Ook 'Dances with Wol
ves' van acteur-regisseur Ke
vin Costner scoort hoog met
zes nominaties. In de categorie
komedie of musical werden
Warren Beatty's 'Dick Tracy',
'Ghost', 'Pretty Woman' en
'Reversal of Fortune' elk vier
keer genomineerd.
Naast Al Pacino en Kevin
Costner kregen ook Richard
Harris voor 'The Field', Jere
my Irons voor 'Reversal of
Fortune' en Éobin Williams
voor 'Awakenings' een nomi
natie als beste drama-acteur.
Een Golden Globe-nominatie
voor beste actrice kregen Kat-
hy Bates voor 'Misery', Anjeli-
ca Houston voor 'The Grifters',
Michelle Pfeiffer voor 'The
Russia House', Susan Sarandon
voor 'White Palace' en Joanne
Woodward voor 'Mr. and Mrs.
Bridge'.
De regisseurs Coppola, Costner
en Scorsese moeten het opne
men tegen Bernardo Bertoluc-
ci voor 'The Sheltering Sky'
en Barbet Schroeder voor 'Re
versal of Fortune'.
De Golden Globe Awards
worden gezien als indicatie
voor de in hoger aanzien
staande nominaties van de
Academy Award, die de Os
cars uitdeelt.
tor, die aan een beademings
machine ligt en liever dood
wil, nog leeft en thuis wordt
verzorgd.
Liefde
Wiseman toont met hoeveel
tijd en met hoeveel liefde de
dokter met zijn patiënt bezig
is. Aan de ene kant stelt de be
handelend arts zich strijdvaar
dig op tegenover zijn patiënt,
aan de andere kant zinkt de
moed hem wel eens in de
schoenen. „Het is alsof ik een
zware steen een berg opduw
om vervolgens te zien hoe hij
weer naar beneden rolt".
De 60-jarige filmer legde tach
tig uur menselijk lijdèn vast,
met hier en daar een sprankje
hoop en de bijna onmenselijke
opgave voor doktoren en ver
pleegsters om steeds weer die
keuze te moeten maken tussen
een mogelijk ondraaglijk leven
en de definitieve dood. Als kij
ker mag je vanuit je luie stoel
meevoelen met de emoties van
mensen tussen wie een steeds
wijder wordende wig wordt
gedreven door een (snel) afta
kelende gezondheid. Soms zijn
de beelden, in al hun eenvoud,
uiterst aangrijpend. Zo toont
de documentaire de hoogbe
jaarde mevrouw Sperazza, die
machteloos naast haar bewus
teloze echtgenoot Charlie zit
en op een gegeven moment
onder de dekens naar zijn ge
rimpelde hand zoekt en deze
liefdevol in die van haar legt.
De wanhoop is groot als ze
even later zegt: „Hij is mijn le
ven, hij is mijn leven".
Geen oordeel
Wiseman registeert alleen. Hij
spreekt geen oordeel uit,
mengt zich niet in de discus
sies die doktoren en verpleeg
sters voeren. Ook niet als de
begroting van het ziekenhuis
onderwerp van gesprek is en
blijkt dat zo'n tachtig procent
van het geld opgaat aan de
verzorging van de laatste drie
weken van het leven van de
patiënten. De kijker ziet hoe
de dokter die het leven van
een patiënt in Gods hand legt,
even later God weer een
handje helpt.
Wiseman bekijkt dit alles op
een afstand. Hij laat op in
drukwekkende wijze het com
plexe ziekenhuissysteem zien.
Het blijkt een oerwoud van
opties en keuzes, waarin de
simpele lijn tussen goed én
fout niet zomaar is te trekken.
Technisch is 'Near Death' ui
terst simpel gefilmd. Er wordt
veelal gebruik gemaakt van
lange shots. Wiseman, inmid
dels een van 's werelds be
roemdste documentaire-film
ers: „Ik heb aan alle mensen
die in beeld verschijnen toe
stemming gevraagd en gekre
gen. Als iemand is verwikkeld
in een lang ziekteproces is dat
gemakkelijker dan wanneer
iemand na een ongeluk bin
nenkomt. Eerstgenoemde
groep is inmiddels gewend aan
het gegeven".
Daarbij spreekt in zijn voor
deel dat Frederick Wiseman te
boek staat als een integer fil
mer. Hij is ruim een jaar bezig-
geweest het materiaal te mon
teren en kreeg in Amerika,
waar het door het niet-com-
merciële PBS werd uitgezon
den, alleen maar positieve re
acties op dit werkstuk. Ook
daar was het de eerste keer
Robert Cray: „Met Stevie Ray Vaughan is een belangrijk bluesgitarist verloren gegaan'
_r;ui LVERSUM De
~J| DN is er behoorlijk
nts op de bijna zes uur
d ende documentaire
i ar Death' in een keer
unnen uitzenden. Het
uiteindelijk een kleine
roep met relatief wei
zendtijd en als de HOS
RVU dan ook niet wa-
bijgesprongen, was de
er een indringend
slag over het reilen en
en in een Amerikaanse
misckenhuis misgelopen.
KKIcer van deze documentaire
rederick Wiseman, die tus-
d september en november
3 zes weken lang op de in-
;ive care-afdeling van het
dse Beth Israel Hospital in
Amerikaanse Boston film-
In 'Near Death' staan vier
enten centraal: John Ga-
(72), Bernice Factor (78),
ïuel Cabra (33) en Charlie
razza (73). Tijdens de afti-
ïg blijkt dat drie van de
zieken inmiddels zijn
eden en dat Bernice Fac-
