[raakse raketten kunnen
sraëlf s toch verrassen
tl'
Gennadi Janajev alsnog vice-president
Volop diplomatieke mogelijkheden voor Saddam Husayn
Zwitsers geld Marcos
terug naar de Filipijnen
Oppositie Albanië
bang voor volkswoede
en conservatieven
gin UITENLAND £eidóe<3ou/uwit vrijdag 28 december 1990 pagina 5
lont-
alvissen
Sreenpeace neemt
iok in de slotda-
ien van 1990 geen
as terug. Het plan
an het Japanse
chip Toshi Maru
,m 300 bontwal-
issen te vangen,
taat de milieu-or-
anisatie totaal
liet aan, reden
waarom zij uit pro
est een groot
pandoek heeft
angebracht op de
lapanse vissers
chuit.
FOTO: AP
MOSKOU Op de laatste dag van
een stormachtige 1 O-daagse zitting
van het Congres van Volksafge
vaardigden is Gennadi Janajev in
de herkansing alsnog gekozen tot
eerste vice-president in de geschie
denis van de Sovjetunie.
Enkele uren eerder had president Michail
Gorbatsjov Janajev voor de tweede keer
voorgedragen voor de post van vice-presi
dent nadat deze in een eerste stemming
onvoldoende stemmen had behaald om
benoemd te worden. De 53-jarige Janajev
kwam in de eerste stemming door het
Congres van Volksafgevaardigden 31
stemmen te kort. Gorbatsjov weigerde een
andere kandidaat voor te dragen, zoals het
parlement had gevraagd, en nomineerde
Janajev opnieuw. Hij hield het parlement,
voor dat zijn vice-president iemand moet
zijn in wie hij vertrouwen stelt en drong
er bij het Congres op aan verder te dicus-
sieren om elke twijfel aan de verdiensten
van Janajev, een trouwe communist die
via de partij carrière heeft gemaakt, weg
te nemen.
Na de eerste stemming gistermorgen volg
de 's middags de tweede stemming. Nu
stemden 1230 afgevaardigden voor de be
noeming van Janajev en 563 tegen; de rest
onthield zich van stemming of bracht een
ongeldige stem uit. Janajev had minimaal
1120 stemmen nodig, een meerderheid
van de 2.239 aanwezige Congresleden.
Een nauwkeurige taakomschrijving van
de nieuwe functionaris ontbreekt overi
gens in de door het parlement aanvaarde
blauwdruk. Kennelijk wordt aan de presi
dent overgelaten welke taken hij aan de
vice-president wil delegeren.
De president van Kazachstan, Noersultan
Nazarbajev. tevoren beschouwd als een
van de kanshebbers voor de functie, rea1
geerde op het nieuws van de voordracht
kortaf dat hij Janajev zou steunen, maar
geen behoefte had op diens verdiensten in
te gaan. Michail Poltoranin, minister van
informatie van de Russische Federatie, zei
dat een „slechtere kandidaat" moeilijk te
vinden zou zijn geweest.
Rvzjkov gaat door
MOSKOU Sovjetpremier
Nikolai Ryzjkov, die dinsdag
een hartaanval kreeg, is het
niet eens met sommige rege
ringshervormingen maar wil
desondanks na zijn herstel zijn
politieke loopbaan voortzetten.
In een interview met het Sov
jetpersbureau Tass zei Ludmil-
la Ryzjkov dat haar man zijn
hartaanval mede te danken
heeft aan de voorbedachte kri
tiek die hij van anderen heeft
gehad. Zij zei dat de premier
oververmoeid was. maar geen
vrijaf had kunnen nemen.
Ryzjkov is zwaar bekritiseerd
wegens zijn economische her
vormingsplannen, die volgens
radicalen te behoudend zijn.
5XTRA LAND GERESERVEERD VOOR NIEUWE GRAVEN
I(og ruim duizend
Nederlanders
n Golflanden
rt™ IEN HAAG Er zijn
og ruim 1000 Néderlan-
ers in de landen en re-
io's rond de Perzische
lolf waarvoor een reisad-
heel
ha
woi
DAS ,jes geldt.
let betreft landgenoten in
ei lahrayn, Qatar, de Oost-Pro-
e' nncie van Saudi-Arabië, de
Ferenigde Arabische Emira-
'n ;n, Jordanië en Yemen. Een
ei woordvoerster van Buiten-
'n indse Zaken zegt dat het mi-
- ,w isterie nog geen indruk heeft
1 hoeverre de Nederlanders
lta,r ehoor hebben gegeven aan
et advies van Buitenlandse
aken om ruim vóór 15 janua-
i deze landen te verlaten. Het
dvies was gericht aan fami-
eleden en werknemers - die
iet per se in deze landen hoe-
en te zijn. Er is ter 4
een sprake van paniek. „De
lensen hebben zoiets van; als
weg wil, kan ik ook weg"
er|ldus de woordvoerder.
'ier deelnemers aan de actie
ez?8 ontact-Golf zijn vandaag
aar de Iraakse hoofdstad
aghdad afgereisd, vergezeld
oor de imam Hamsa Zaid, die
Ue erder kandidaat was voot een
laats in de humanitaire mis-
&yan ds. Wouters die destijds
iaflr Irak wilde om daar Ne-
he (/erlandse gegijzelden vrij te
00171 ileiten. Zaid is mee als tolk. In
1 laghdad zouden zij worden
01 intvangen door het Iraakse
1 s'e ninisterie van propaganda. De
1,001 nensen van Contact-Golf heb-
te"e en ongeveer 1400 brieven en
«richten van Nederlanders
oal lij zich met „vredesgroeten"
n oor Irakezen.
oin luizenden vrouwen en'kinde-
udei en zijn gisteren in Baghdad
e straat opgegaan om bij de
mbassades van de Verenigde
ltaten en Groot-Brittannië te
rotesteren tegen het opbren-
kabi ,en van een iraaks vrac-ht-
rSen chip met een kleine 250 vre-
:oml lesactivisten aan boord,
len
TEL AVIV In Israël
bestaat grote ongerustheid
over de kans dat een aan
tal Iraakse raketten op de
kustplaats Tel Aviv kan
worden afgeschoten zon
der voldoende waarschu
wingstijd voor de bevol
king.
De dreiging dat Israëls groot
ste bevolkingscentrum (meer
dan één miljoen inwoners) bij
een verrassingsaanval kan
worden getroffen, is zo reëel,
dat op een grote begraafplaats
even buiten de stad een extra
stuk land wordt klaargemaakt
voor honderden nieuwe gra-
Enkele weken geleden kwa
men de veiligheidsautoriteiten
tot de schokkende conclusie,
dat bij een Iraakse proefraket-
lancering de waarschuwings
systemen, die de voorbereidin
gen hadden moeten waarne
men, pas één minuut voor de
raketten hun doel raakten op
rood sprongen.
„Dat was een blunder", was
het oordeel van Dannie Les-
hem van het Centrum voor
Strategische Studies in Tel
Aviv. Tot voor kort gingen de
veiligheidsautoriteiten ervan
uit, dat de verschillende waar
schuwingssystemen, zoals
Amerikaanse satellieten, de
minstens anderhalf uur duren
de voorbereiding voor de lan
cering van raketten zeker zou
den waarnemen. Dat blijkt nu
niet het geval te zijn, en bo
vendien zijn de Iraki's, vol
gens dr. Leshem, druk bezig
de voorbereidingstijd voor een
raketlancering te verkorten.
Vanaf het moment dat vanuit
West-Irak een raket richting
Israël wordt gelanceerd, ver
strijken niet meer dan vijf
acht minuten voordat hij Tel
Aviv bereikt.
Volgens het Israëlische Cen
trum voor Strategische Studies
staan tientallen raktlance-
ringsinstallaties in West-Irak
opgesteld, vlak bij de H-2 en
H-3 vliegbases. Het Iraakse le
ger beschikt over honderden
raketten, die met conventione
le, chemische of biologische
oorlogskoppen kunnen wordt
uitgerust. In het geval van een
verrassingsaanval kunnen vol
gens Israëlische experts tegen
de twintig Irakse raketten het
Israëlische luchtruim binnen
dringen.
De raketten waarvan Israël
het meest te vrezen heeft, zijn
die van het Al Husayn- en het
Al Abbas-type. Beide modellen
hebben een reikwijdte die
meer dan voldoende is om Tel
Aviv te treffen. Als de Iraki's
chemische of biologische oor
logskoppen gebruiken zullen
in de stad honderden, mis
schien wel duizenden mensen
worden getroffen.
Een van de hoofdbrekende
vragen voor de Israëlische vei
ligheidsautoriteiten is welk
type gas (in het geval van een
chemische aanval) zal worden
gebruikt: mosterdgas of ze
nuwgas. Volgens de Israëlische
Irak-deskundige dr. Amatsia
Baram is de kans op mosterd
gas groter. Volgens hem is
mosterdgas niet zo dodelijk als
zenuwgas en duurt het langer
voordat het fataal wordt. De
inmiddels aan het merendeel
van de Israëlische bevolking
uitgedeelde gasmaskers zijn al
leen afdoende tegen zenuwgas.
Terugslaan
Als president Saddam Husayn
besluit Israël aan te vallen, zal
het Israëlische leger, nu al in
een staat van zeer hoge paraat
heid, zeer krachtig toeslaan. In
dat geval kan ook Jordanië,
gelegen tussen Israel en Irak, oefeningen heeft laten hou-
bij de oorlog betrokken wor- den.
den. Koning Husayn van Jor- De kans op het uitbreken van
danie is daarover zo veront- een oorlog in de Golf wordt in
rust, dat hij zijn leger enkele Jeruzalem zeer groot geschat,
dagen geleden grootscheepse Maar volgens dr. Baram is de
oorlog niet onvermijdelijk. „Er
bestaat nog steeds een kans dat
Saddam Husayn op een poli
tieke oplossing uit is"
In beide gevallen is Jeruzalem
ongerust. Als de vijandelijkhe-
WASHINGTON In het
Witte Huis en het Penta
gon realiseren beleidsma
kers en militaire strategen
zich dat Saddam Husayn
over een scala van diplo
matieke mogelijkheden
beschikt om niet te vol
doen aan het VN-ultima-
tum (volledige ontruiming
van Kuwayt) en het de
Amerikanen toch moeilijk
te maken aan te vallen.
„Als hij zich slechts gedeelte
lijk terugtrekt, of zelf als als
hij een toekomstige gedeeltelij
ke terugtrekking alleen maar
aankondigt, zal het voor presi
dent Bush al een groot politiek
probleem zijn om nog een
bloedige oorlog te starten voor
een beperkt doel", zo erkende
gisteren een stafmedewerker
van het Witte Huis.
Hij verklaarde dat tijdige vol
ledige terugtrekking van Irak
uit Kuwayt uiteraard de voor
keur heeft van president Bush,
maar dat „oorlog en een com
plete nederlaag van Irak de
voorkeur heeft boven een po
litiek compromis waarin Sad
dam deels zijn zin krijgt en on
bestraft blijft". Dat laatste zou
het prestige van zowel de VN
als de VS zware schade berok
kenen. „Het is in zekere zin
geruststellend voor ons dat
Saddam zich blijft ingraven in
Kuwayt en geen tekenen ver
toont van een gedeeltelijke af
tocht".
Het enige 'compromis' dat
Washington aan Saddam Hu
sayn wil aanbieden is een be
lofte Irak zelf niet aan te val
len indien Kuwayt zonder ge
vechtshandelingen wordt ont
ruimd. Een selectief handels
embargo zou daarna moeten
garanderen dat Irak geen
kernwapen kan ontwikkelen.
Verhevigde Amerikaanse mi
litaire dreiging, na 15 januari,
jegens Irak zou Saddam kun
nen verleiden tot tijdige aan
vaarding van dat 'compromis'
„Als hij zijn gezicht denkt te
kunnen redden met de claim
dat hij de Amerikanen heeft
weten af te schrikken van een
aanval op Irak, dan is hem dat
van harte gegund", aldus de
Witte Huis-medewerker.
Iraks dreiging Israël aan te
vallen zodra oorlog uitbreekt,
wordt in Washington ernstig
genomen. Weinigen in de
Amerikaanse hoofdstad gelo
ven echter dat Saddam daar
mee ook andere Arabische
landen, zelfs na een Israëlische
vergeldingsaanval op Irak, tot
militaire actie tegen Israël kan
bewegen.
Selectief
legerleiding nog steeds niet de
finitief besloten welke militai
re strategie voor de bevrijding
van Kuwayt zal worden ge
volgd. Steeds meer uitlatingen
duiden er echter op dat hevig
zal worden vertrouwd op se
lectieve vernietigingskracht
van de Amerikaanse lucht
macht. Uitschakeling van alle
strategische doelen in Kuwayt
en Irak, inclusief electronische
en fysieke verbindingen in die
twee landen, zou de militaire
weerstand dermate moeten
verzwakken dat een oorlog op
de grond van korte duur en
beperkt bloedvergieten kan
zijn. Ook het sparen van zo
veel mogelijk Iraakse levens
is, in verband met toekomstige
Amerikaans-Arabische ver
houdingen, een van Washing-
tons prioriteiten, welke pleiten
voor nadruk op een beslissing
in de lucht in plaats van op de
Franse Mirages zullen in geval
van een Golfoorlog aan de
grond blijven omdat ze te veel
lijken op de Mirages die enke
le jaren geleden aan Irak ver
kocht zijn. Iran beschikt over
SA-6 luchtdoelraketten van
Sovjet-makelij en heeft er gis
teren één uitgetest, zo heeft
radio Teheran meegedeeld.
Irak, Irans vijand in de oorlog
van 1980 tot 1988, heeft zeker
300 SA-6 raketten naast ande
re luchtdoelraketten die vanaf
land worden afgevuurd.
'Desert Rat' voelt hij wel
FOTO: EPA
den uitbreken bestaat er niet
alleen het gevaarvoor een
verrassingsaanval op Tel Aviv,
maar moet er ook rekening
worden gehouden met politie
ke onrust in de Arabische We
reld. Egypte lijkt in dat geval
de grootste kans te lopen dat
de extreme islamitische ele
menten het regime in gevaar
kunen brengen. Cairo is overi
gens ook bevreesd voor een
luchtaanval op de in Zuid-
Egypte gelegen belangrijke
Assoeandam door Iraakse
vliegtuigen die in Sudan zijn
gestationeerd.
Wordt op het laatste moment
toch een politieke oplossing
uitgewerkt, waarbij Irak haar
leger zal terugtrekken uit een
deel van Kuwayt, dan zal de
Amerikaanse concessie vrijwel
zeker een belofte inhouden
met spoed te werken aan een
oplossing van het Israëlisch-
Palestijnse probleem. En die
oplossing is alleen maar moge
lijk, wanneer Israël zal wor
den gedwongen haar troepen
terug te trekken uit de sinds
1967 bezette westelijke Jor-
daanoever en de Gazastrook.
Vermisten bij scheepsrampen
1ELSINKI Tijdens een hevige storm is gisteren voor de zuid-
cust van Finland in de Oostzee een Fins vrachtschip gezonken.
Reddingsploegen zijn op zoek naar zeker 10 mensen die zich aan
•oord bevonden. Het Finse schip, de platbodem Baltic, kapseisde
'oor de kust van Hanko. De opvarenden van het schip zijn allen
''innen. Door de storm, die gepaard ging met windstoten van 20
n/sec, sloeg ook een Duits rij-op-rij-af vrachtschip op de rotsen
van de Finse zuidkust. De Transgermania drijft stuurloos rond.
'waalf zeelieden zijn van boord gehaald en de tien anderen pro-
leren samen met brandweermannen het water uit het schip te
lompen. De Noorse vrachtvaarder Jarita is vannacht ten zuid-
osten van de Engelse kust vergaan. Twee opvarenden worden
vermist.
Wang Fang vervangen
PEKING De Chinese
ninister van openbare
'eiligheid, Wang Fang, is
lan de kant geschoven,
lij is vervangen door de
>5-jarige Tao Siju.
j^De 70-jarige Wang Fang stond
5 /orig jaar bloot aan heftige
iritiek van behoudende com-
nunisten die hem verweten
de ernst van de studentenpro
testen te hebben onderschat.
Onder aanvoering van Wang
was de Chinese politie in 1989
niet in staat de studentenpro
testen de kop in te drukken.
Ook de minister van weten
schappelijke betrekkingen en
buitenlandse handel, Zheng
Tuobin, is zijn positie kwijt.
Zheng is vervangen door de
58-jarige Li Langing.
Algerijnen
protesteren
Naar schatting
500.000 Algerij
nen hebben gis
teren betoogd
tegen de politie
ke en religieuze
onverdraag
zaamheid en
voor de bescher
ming van de Ber
ber-cultuur en de
Berbertaai. Tot
de betoging was
opgeroepen
door het Front
van Socialisti
sche Krachten
(FFS) van Hocine
Ait Ahmed. In de
toekomst
moeten alle re-
gerinsgverklarin-
gen en zakelijke
transacties in het
Arabisch worden
gesteld.
FOTO: EPA
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
MYSTERIE VAN HET ZEVENGESTERNTE
Ondertussen is prof. Lupardi in zijn laboratorium te Am-
weJsterdam druk bezig. Hij zoekt naar de oplossing van de atoom-
hoi structuur der stoffen en is al aardig gevorderd, maar hij zou nog
n n irotere resultaten kunnen bereiken, wanneer hij over voldoende
adio-actieve diamanten beschikte. En wanneer Prudon bij hem
iomt en hem vertelt dat de diamanten zijn gevonden en aan
wei^oord van de „Zuiderzee" zijn, rijpt ook in zijn hoofd een plan.
lij begeeft zich naar de zolder waar hij enige tientallen postdui
ven vasthoudt. De vogels zijn voorzien van kopantennes, net als
indertijd zijn pinguins in het Zuidpoolgebied. Hij kan ook met de
duiven uitvoeren wat hij wil. Tot op verre afstand is hij in staat
hen te leiden en blindelings voeren de vogels de bevelen uit die
hij van zijn laboratorium uit hen opdraagt. Met behulp van deze
gevleugelde vrienden wil hij nu proberen de diamanten van het
„Zevengesternte" in handen te krijgen!
GENÈVE Het Zwitserse
Federale Gerechtshof heeft
gisteren bepaald dat ongeveer
330 miljoen dollar die de fami
lie van oud-president Marcos
van de Filipijnen op Zwitserse
bankrekeningen had gezet, te
ruggegeven dient te worden
aan de regering van de Filipij
nen. Voordat het overgemaakt
kan worden, moet een Fili-
pijnse rechtbank eerst confis
catie van het geld gelasten.
Het besluit van het Federale
Gerechtshof heeft slechts be
trekking op Marcos' geld op
banken in Zilrich en Freiburg.
Rechtszaken over geld dat,
naar wordt aangenomen, op
rekeningen staat in Genève,
Vaud en Luzern, lopen nog.
Amnestie voor feestvarkens
MEXICO STAD De Cubaanse president Fidel Castro heeft
alle varkens amnestie gegeven voor de feestdagen. Daarmee be
doelt de leider dat de traditionele Cubaanse eindejaars feest
maaltijd bestaande uit varkensvlees dit jaar vanwege de econo
mische problemen niet beschikbaar zal zijn. ..Ongeveer 200.000
varkens zullen het nieuwjaar overleven als onderdeel van een
strategie die erop gericht is de veestapel te beschermen", zo
stond in een officiële verklaring.
(Van onze correspondent
Gert van Wijland)
TIRANA De leden van
de oppositie in Albanië
wilden gisteren zo graag
een persconferentie ge
ven, dat ze het geen be
zwaar vonden daarvoor
uit te wijken naar een van
de communistische tem
pels bij uitstek, het protse
rige cultuurpaleis aan het
centrale plein in Tirana.
Maar het ging de Democraten
toch te ver om plaats te nemen
onder éen levensgrote buste
van Enver Hoxha. Pas nadat
de beeltenis van de stichter en
held van de communistische
staat Albanië in een kast was
opgeborgen, kon de bijeen
komst beginnen.
Ondanks deze demonstratieve
daad slaagde de Democratische
Partij, sinds vorige week de
eerste en tot nu toe enige op-
positie-partij in Albanië, er
niet in de gerezen twijfel over
haar onafhankelijkheid geheel
de kop in te drukken. Critici
die de Democraten ervan ver
denken slechts een nieuwe af
deling van de communisische
partij te zijn, wachtten tever
geefs op bewijs van het tegen
deel. De door intellectuelen
gevormde partij weigerde op
nieuw de communistische lei
ders van Albanië al te nadruk
kelijk aan te vallen.
Ze toonden zich teleurgesteld
over de uitkomst van het ple
num van de Arbeiderspartij
dat woensdagavond niet de ge
wenste hervormingen had op
geleverd, maar het bleef bij
wat brave kritiek. Natuurlijk
had de stalinistische partij
structuur moeten worden ver
anderd, natuurlijk hadden er
meer conservatieve leden van
het Centraal Comité met pen
sioen moeten worden ge
stuurd, natuurlijk was het met
de mond belijden van een
open-markteconomie in strijd
met het vasthouden aan de
marxistisch-leninistische ideo
logie.
Geen heksenjacht
Een van de oprichters van de
Democratische Partij, cardio
loog Sali Berisha, verdedigde
de strategie van de partij door
in de wandelgangen te wijzen
op de moeilijke positie van de
Democraten. „Als wij toegeven
aan de wens van de bevolking
en een heksenjacht op de com
munisten ontketenen, roepen
we krachten op die niemand
meer kan controleren. 'Dood
aan communisten' roepen be
tekent binnen drie dagen het
einde van de democratische
ontwikkelingen in Albanië".
Hoe heet het Albanese bloed
is, bleek in de afgelopen we
ken toen in diverse steden in
het land grote schade werd
aangericht tijdens anti-com
munistische rellen. Dat ook de
angst voor een hard terug
slaand regime niet uit de lucht
gegrepen is, bleek wel uit de
vervolgens uitgedeelde straf
fen. In Shkoder werden jonge
ren tot 20 jaar veroordeeld we
gens het met dynamiet opbla
zen van een standbeeld van
Enver Hoxha. Volgens oogge
tuigen hadden de autorieiten
net zo goed de hele bevolking
kunnen arresteren en veroor
delen.
De softe strategie van de De
mocraten kan echter ook ave
rechts uitpakken en ertoe lei
den dat radicalere stromingen
zich niet meer herkennen in
de Democratische Partij, zo
blijkt uit de woorden van een
inwoner van Tirana.
