PUR
PER
„Mensen moeten komen voor
de cabaretier Vincent Bijlo
'Cosi fan tutte
in de grondverf
V)
Bekeerling Rushdie rekent op intrekking Iraanse fatwa
Wayenberg als een echte klavierreus
KUNST/RTV
Ccidóe Soman!
DONDERDAG 27 DECEMBER 1990 PAGIMr
James Brown
Naar de Golf zal hij wel
niet mogen, maar James
Brown, inmiddels al weer
twee jaar gedetineerd,
treedt toch op voor de
Amerikaanse troepen. Ste
vig ingeklemd tussen twee
fors gebouwde vertegen
woordigers van de militaire
politie is de soulzanger op
de foto onderweg naar het
podium in Fort Jackson
Columbia, om een kerst
concert te geven. Het was
het eerste concert van de
'Soulist' sinds zijn veroor
deling. De Amerikaanse
zanger kreeg celstraf we
gens mishandeling van zijn
vrouw en verzet tegen zijn
arrestatie.
FOTO: AP
Van Di jke leidt vergaderingen
over rapport McKinsey
AMSTERDAM De oud-voorzitter van de NOS, Mr. P. van
Dijke. zal op 10 en 11 januari de vergaderingen van het NOS-
bestuur leiden over het rapport McKinsey. De inmiddels gepen
sioneerde ex-NOS-baas zal daarbij optreden als een „technisch
voorzitter". Voor deze constructie is volgens de NOS gekozen om
vice-voorzitter A. van de Heuvel de ruimte te geven in de discus
sies voluit op te komen voor de belangen van de NOS als zendge
machtigde. Dit advies kreeg Van den Heuvel ook van de voorzit
ters van de andere omroepverenigingen tijdens de laatste besloten
NOS-vergadering. De situatie kan nog veranderen als voor 10 ja
nuari een nieuwe voorzitter wordt benoemd, die zelf de vergade
ringen wil leiden. Van Dijke zal overigens niet deel nemen aan
de beraadslagingen van het NOS-bestuur over de maatregelen die
op basis van het rapport Mckinsey moeten worden genomen. In
sommige omroepkringen werd binnenskamers vorige week overi
gens met enige wrevel gereageerd op uitlatingen van Van den
Heuvel omdat hij al in een vroeg stadium enkele consequenties
van het rapport McKinsey met de pers besprak.
Ook wrevel bij FNV over
salaris nieuwe NOS-voorzitter
HILVERSUM - De beoogd voorzitter van de NOS, M. de
Jong, kan naar de mening van de Dienstenbond FNV met
wat minder salaris toe dan de vijf ton die hij in zijn nieuwe
functie wil verdienen.
Volgens bestuurder K. Koornstra van de Dienstenbond zou
De Jong genoegen moeten nemen met een bedrag van rond
de 225.000 gulden. Verder zou hij een bonus kunnen krijgen
als de reorganisatie van de NOS slaagt.
De vakbond meent dat bij toekenning van het gevraagde sa
laris ook andere functionarissen in de hoogste salariscatego
rie meer geld zullen vragen. Zo'n ontwkkeling acht hij on
gewenst. Het gebruikelijke salaris voor de NOS-voorzitter is
twee ton. Eerder betitelde het CDA-kamerlid Beinema het
bericht dat De Jong een half miljoen gulden zou willen ver
dienen voor de reorganisatie van het omroepbestel als „ab
surd". Het CDA overweegt daarover minister d' Ancona na
de kerstvakantie ter verantwoording te roepen in de Twee
de Kamer.
Expositie Lindgrq
in Pulchri Studie
DEN HAAG In de Pulchri Stuj
Den Haag is van 5 tot en met 24 ji
ri een tentoonstelling te zien var
nald Lindgren. De expositie o
olieverf, acryl en aquarel. De gale
dinsdag tot en met zaterdag geo
van 11.00 tot 17.00 uur en zondag!
13.00 tot 17.00 uur. Toegang g
Verder is van 5 tot en met 24 jai
in de Pulchri Studio ook een keu >-
zien uit het atelier van Nicolaas
berg, getiteld 'Titbits' wat zoveel
kent als lekker hapje, versnape
lekker beetje, maar ook: intere |l
stukje, neusje van de zalm, juwe
aldus de exposant. Nicolaas Wijn|ne
opent de tentoonstelling op zaterdj
januari om 16.00 uur.
BLINDE CABARETIER RICHT ZICH OP VERVOLG 'MADE IN BRAILLE'
UTRECHT Direct in de
openingsscène van de
voorstelling 'Made in
Braille', waarbij cabare
tier Vincent Bijlo caprio
len met een stoel uithaalt
en daarbij snedig com
mentaar levert, maakt hij
duidelijk dat enige deer
nis omtrent z'n blindheid
volkomen misplaatst is.
Ook later in het program
ma wordt duidelijk dat
Vincent Bijlo absoluut
niet zielig is.
Niet elke zaal reageert overi
gens even gunstig op de grap
pen en grollen van Bijlo. De
corpsballen in Delft hebben
het bij Vincent Bijlo helemaal
verbruid. Jongens, die volgens
hem altijd bij mama zijn geble
ven, nooit in het café zijn ge
weest en nu ineens volkomen
losgeslagen, brassend en bral
lend door het leven gaan.
„Maar ik kan ze wel aan", ver
zekert Vincent. „Als het te gek
wordt, zeg ik: 'jochie, weet je
moeder wel dat je hier zit?'
Dan zijn ze gauw koest".
En Apeldoorn: „Moeilijk pu
bliek. Ik kan me herinneren
dat ik de vorige keer Franz
Jozef Strauss, die net was
overleden, herdacht en daarbij
de 'Last Post' bracht op een
trompet, die vervaardigd was
door Krupp. Die scène kwam
absoluut niet over. Er was
zelfs iemand die na afloop van
de voorstelling het podium op
klom en 'schande' en 'boe' in
m'n oor schreeuwde". En
Baarn. „Als je merkt dat een
zaal pas na vijf seconden rea
geert op een grap, dan weet je
dat zo'n voorstelling niet gaat
lopen en geen vaart krijgt.
Daar komt nog bij dat Baarn al
schrikt van een scheet. Ik ken
die contreien, ben in Bussum
opgegroeid. Er zijn gewoon
moeilijke zalen in Nederland.
Dat weet je, als je in dit we
reldje meeloopt. Ga ik naar
Brabant en Limburg, dan zit
het meestal snor. De mensen
geven zich gauwer gewonnen,
hun geaardheid is anders",
rondt Bijlo z'n rondje langs de
Nederlandse theaters-af.
Toeval
Het is hard gegaan met de 25-
jarige Vincent. Hij is er min of
meer bij toeval in gerold. Op
een festival van de gehandi
captenraad deed hij een stuk-
kie ('Ik kon niet op m'n bek
gaan, want niemand kende
me') en doorstond de vuur
doop glansrijk. Tenminste, dat
vonden Hans van Willigen-
burg en Jack Spijkerman, die
als juryleden optraden. Daarna
volgde in mei '88 het Leids
Cabaretfestival, waar hij de
tweede prijs en de publieks
prijs in de wacht sleepte en
daardoor naam en faam ver
wierf.
Dat ene stukkie bouwde Vin
cent in de loop der tijd uit tot
een complete voorstelling (met
onderwerpen als dastunnels en
wildviaducten, christelijke
werkgevers en wantoestanden
bij de sociale dienst) en hup:
het land in. Een chauffeur
rijdt hem van dorpshuis naar
schouwburg, een technica
zorgt voor geluids- en lichton-
dersteuning en voor de rest
doet Vincent alles zelf. 'Made
in Braille' is het resultaat van
zijn creatieve inspanningen
met z'n handicap als rode
draad. Zoals het fragment
waarin hij zegt: „Ik schreeuw
de en brulde totdat men niet
meer 'hij' maar 'jij' zei".
Bijlo: „Het is toch heel raar als
mensen zeggen: 'Moet hij nog
koffie of een biertje?', terwijl
ze vlak naast me staan? Alsof
ik een ander wezen ben. Bela
chelijk. Ik heb me daar vroe
ger ontzettend kwaad over ge
maakt. Nu is dat minder, er
zijn immers zoveel dingen
waar je je over kunt opwin
den. Ach. een mens wordt be
paald door z'n omgeving, zo is
de maatschappij nu eenmaal".
Blind-zijn heeft ook voorde-
Jen. stel je in de show vast.
„Jazeker. Je kunt onbekom
merd vuurwerk afsteken, de
rotjes vlak bij je gezicht hou
den en dan op het laatste mo
ment weggooien. Verder hoef
ik die ellende op de tv niet te
zien. Ik ken mensen, gevoelige
zielen, die de beelden van
hongersnood, oorlogen en an
dere rampspoed nauwelijks
kunnen verdragen. Ik ben' blij
dat ik daarvan verstoken
ben".
„Ik denk dat ik in een nieuwe
show op een andere manier
met die blindheid zal omgaan.
Meer zijdelings aantippen.
Zo'n tweede programma is een
logisch vervolg op het eerste.
Je ontwikkelt jezelf. Als ik te
rugkijk ben ik nu een stuk ze
kerder geworden en heb er
daardoor meer plezier in. Ik
raffel de boel niet meer af. Als
je toch nagaat dat ik vroeger,
bij een minder grappige scène,
wel eens zei: 'Jongens, we
gaan hier effe snel doorheen
en dan krijgen we een leuk
stuk'...nou ja, dat kan absoluut
niet".
„Kennissen denken dat ik in
no-time een tweede program
ma kan bedenken. 'Ben je nog
steeds met 'Made in Braille'
bezig?' luidt hun verbaasde re
actie, als ik hen na drie maan
den tegenkom. Sommigen ver
onderstellen dat ik ter plekke
grappen bedenk. Zo werkt het
dus niet. Het is heel normaal
dat je twee seizoenen met één
programma tourt. Bovendien
vergt zo'n show een enorme
voorbereiding. Zeker nu de
verrassing eraf is en ik mis
schien anders beoordeeld
word, wil ik goed voor de dag
komen, me extra bewijzen. Je
hebt nu nog mensen, die voor
de voorstelling naar je toeko
men en zeggen: 'meneer Bijlo,
we hebben veel respect en be
wondering voor u'. Goed be
doeld, maar ik wil dat de men
sen naar de cabaretier Bijlo
komen kijken, niet naar het
fenomeen Bijlo".
Ondergrond
Vincent: „Of er nog taboes
zijn? Ik denk dat je in Neder
land alles kan zeggen, als je
het maar op een originele wij
ze doet. Wat dat betreft, citeer
ik graag Bram Vermeulen, die
ooit zei: „Alles is al eens een
keer gezegd, alleen niet door
mij". Alles kan, hoewel...als ik
Jack Spijkerman in het radio
programma 'Spijkers met kop
pen' hoor zeggen: „Prins Bern-
hard, die safariprins, moet zich
tegen een olifant doodrijden",
dan vind ik dat een bijna fas
cistoïde uitspraak. Grof zijn
om het grof zijn kan functio
neel zijn, het kan een doel
hebben, maar dit soort uitspra
ken is echt niet meer leuk".
Freek de Jonge rekent hij tot
zijn favorieten. „Z'n woordspe
lingen, die lef en tomeloze
energie, grandioos," vat hij z'n
waardering samen. Ook is hij
een bewonderaar van Youp
van 't Hek. „Ik loop niet al
m'n collega's af, hoor. Anders
krijg ik zoiets van 'wat moet
ik daar nog aan toevoegen?'.
Bijlo hoort tot de nieuwe lich
ting cabaretiers, die is opge
staan na Liberg, Kaandorp en
Finkers, om maar eens enkele
coryfeeén te noemen. Over de
allernieuwste lichting heeft hij
weinig goeds gehoord. „Het ni
veau van het Camaretten-fes-
tival zou de laatste keer erg
laag geweest zijn. Het is een
veeg teken dat Joost Nuissl
van de Kleine Komedie een
geplande presentatie van dit
nieuwe talent heeft afgelast.
Ik denk dat de markt verza
digd is. Er zijn nu eenmaal
niet meer speelplekken."
Bijlo bereidt zich altijd op
voorstellingen voor door plaat-
Vincent Bijlo in 'Made in Braille'
selijke kranten door te nemen
en de VVV te bellen. Zo
brandde er, net voor z'n
komst, zowel in Purmerend als
Oosterhout een fritesfabriek
af. „Voer voor een leuke grap,
natuurlijk", grijnst de Utrel
ter bij de herinnering.
HENK WANINl
(Van onze correspondent Ro
ger Simons)
LONDEN Dr. Hesjam
el-Essawi, de Londense
tandarts van Egyptische
afkomst die de controver
siële Britse auteur van
Indiase origine Salman
Rushdie heeft bekeerd tot
de islam, probeert het nog
steeds te bewerken dat
Iran zijn beschermeling
absolveert. Rushdie werd
22 maanden geleden door
wijlen ayatollah Khomei
ni ter dood veroordeeld
wegens de godslasteringen
die volgens fanatieke isla
mieten zouden voorkomen
in zijn omstreden roman
'De Duivelsverzen'.
Dr. el-Essawi stuurde gisteren
twee telegrammen naar Iran.
Een daarvan was bestemd
voor president Rafsanjani; het
andere voor ayatollah Khame
nei, de geestelijke leider van
het land. Dr. el-Essawi sprak
in elke boodschap de mening
uit, dat de tijd rijp was om de
'fatwa' (het godsdienstige de
creet) betreffende Rushdie's
leven compleet in te trekken.
Salman Rushdie houdt zich al
22 maanden schuil onder poli
tiebescherming om te ontsnap
pen aan islamitische moord
aanslagen. Rushdie kondigde
op kerstavond aan dat hij nu
gelooft in Allah en diens enige
firofeet, Mohammed. Rushdie
iet verder weten, dat zijn
'Duivelsverzen' alvast in het
Engels niet zouden worden
uitgegeven in paperback en
dat hij ook geen nieuwe verta
Salman Rushdie, hier gefotografeerd tijdens opnamen van een BBC-interview, heeft zich bekeerd tot t
ling blijft echter gehandhaafd.
lingen van zijn controversiële
boek meer zou dulden. Hij dis
tantieerde zich van iedere ver
klaring in de roman die bele
digend zou kunnen zijn voor
de profeet Mohammed en be
loofde te zullen ijveren voor
een beter begrip van de islam
in de hele wereld.
Rushdie heeft zich bekeerd
onder invloed van Dr. el-Essa-
wi. Deze tandarts met een
praktijk in Londens befaamde
Harley Street (een straat ge
vuld met de kabinetten van
dure particuliere artsen) is
stichter van de islamitische
Vereniging tot Bevordering
van Religieuze Tolerantie. Zij
werd door hem opgericht om
dat hij zich zorgen maakte
over de vele wanbegrippen be
treffende de islam in het wes-
Dr. el-Esswai zegt dat hij ge
kant is tegen iedere vorm van
fanatisme. Zijn vereniging or
ganiseert ontmoetingen tussen
islamitische wijsgeren en lei
ders van Engelse volksgroe
pen.
Dr. el-Essawi was van het be
gin af van mening dat de
doodstraf, die in Iran werd
uitgesproken jegens Salman
Rushdie, niet strookte met de
principes van de Koran. Het
ergert hem bovenmatig, dat de
Britse media het geval Rush
die fout hebben aangepakt
„omdat zij geen verstand heb
ben van de islam". In Groot-
Britannië wonen ruim 3 mil
joen moslims. Volgens el-Essa
wi zijn deze mensen verre van
moordzuchtig. Hij noemt hen
„overwegend tolerant en zach
taardig; zij eerbiedigen de wet
ten van het land".
Nadat Salman Rushdie afgelo
pen september op de Britse
commerciële tv geinterviewd
was, trad Dr. el-Essawi telefo
nisch met hem in contact. De
tandarts maakte een grondige
studie van Rushdie's persoon
lijkheid en kwam tot de con
clusie dat de auteur niet god
deloos was. Dr. el-Essawi ont
dekte ondermeer dat Salman
Rushdie nauwelijks de leeftijd
van 13 jaar had bereikt toen
hij naar Engeland kwam.
Rushdie genoot geen islamiti
sche opleiding. Volgens de
Egyptische tandarts kan de ter
dood veroordeelde auteur dus
geen afvallige worden ge
noemd, aangezien hij tevoren
geen gelovige was.
„Ik probeer deze man te hel
pen om zichzelf te leren ken
nen en zijn gedrag te verkla
ren," zegt Dr. Hesjam el-Essa
wi, die in 1970 van Egypte
naar Londen verhuisde. Daar
organiseerde hij op kerstavond
de ontmoeting van Salman
Rushdie met diverse promi
nente moslims.
De kans dat Rushdie overigens
ooit onder de fatwa uitkomt
lijkt klein. De Iraanse geeste
lijk leider Ali Khaménei
noemde de fatwa gisteren „on
herroepelijk". De fatwa van
Khomeini „levert zijn eerste
resultaten op", aldus Khomei
ni's opvolger in een reactie op
de verzoenende opmerkingen
van Rushdie. „Niemand durft
in de toekomst de heilige
waarden van de Islam of diens
profeet te beledigen", aldus
Khamenei op de Iraanse radio.
Ook het Iraanse fundamenta
listische dagblad Abrar vond
Rushdie's bekering tot de is
lam geen reden het tegen hem
uitgesproken doodvonnis in te
trekken.
Rushdie leefde sinds het dood
vonnis van de inmiddels over
leden Khomeini ondergedoken
in Groot-Brittannie, maar doet
pogingen om zijn isolement te
verbreken en zich met zijn is
lamitische tegenstanders te
verzoenen. Volgens de krant
Abrar is „het historische -von
nis" van de toenmalige geeste
lijk leider echter „niet te her
roepen".
'Cosi fan tutte' door het Onafhanke
lijk Toneel. Danstheater, Den Haag,
gisteren.
Als afsluiting van een lange
tournee van 31 voorstellingen
in zes grote steden kreeg Den
Haag op tweede Kerstdag de
laatste twee voorstellingen in
Nederland van 'Cosi fan tutte'
door het Onafhankelijk Toneel
uit Rotterdam.
Voor de kleinschalige voor
stelling van dit toneelgezel
schap was er slechts plaats
voor maximaal 250 toechou-
wers die in Den Haag werden
ondergebracht op een tribune
achter het toneel in het Dans
theater aan het Spui. Het
brandscherm sloot het toneel
waarop gespeeld werd van de
lege zaal af.
De motor achter dit intieme
gebeuren op kamerformaat is
dirigent en bewerker van de
muziek, Christof Escher. Hij
verkleinde alles en liet regis
seurs Mirjam Koenders en
Gerrit Timmers massa's stof
wegblazen en veel frisse hu
mor en leuke vondsten aan
brengen. In Mozart,s opera
wordt de liefde van vier jonge
mensen door een weddenschap
van de listige cynicus Don Al
fonso danig op de proef ge
steld. Bij de Rotterdammers
zijn het ook heel jonge mensen
die deze rollen spelen en is be
wust afgezien van poederprui
ken en wat dies meer zij. Wat
op het toneel gebeurt is im
mers van alle tijd, en datzelfde
geldt voor Mozarts onvergete
lijke muziek.
Dat betekent echter ook dat q'
ware operaliefhebber ho
stens voor de curiositeit n 01
deze voorstelling moet ga
Door de verkleining - een Jj*
kest van 11 man
zangers met nog weinig er
ring maar ook bewust in ev
wicht met het intieme tonef>l°
tje en dito orkest, worden,
dynamische contrasten ev< joj'i
zeer verkleind. Voor gr mme
woede of pure lyriek ontb 11
ken de mogelijkheden. Da
entegen krijgt de lichte hun
veel plaats en zijn er veri nee
sende regievondsten - het d< Ie oi
tersconsult per telefoon - go
gedoseerd ingevoegd. Er is jj"
dubbele bezetting voor zov,5Cl
orkest als zangers.
De bezetting van de laat
avond voldeed op alle fronti
Technisch verliep alles
waarbij vooral de snel te s\
len en te zingen grotere e
sembles voor drie of me
stemmen veel lof verdienf
Het is een soort Mozart in
grondverf; men hoort en 5
op deze kleine schaal uitsl
kend hoe alles in elkaar
maar de afwerking met
glanslaag ontbreekt. De R<
terdammers introduceerd
met deze voorstelling de
ventiteling - zijtiteling in h
geval - in het Nederlands v
delen van de gezongen tekst
deze zaal. Het was weliswa
nog niet geheel volmaal
maar het feit zelf vindt hop
lijk aan de andere kant
het scherm navolging.
ERIK BESlAn
lorlG
,a\
(ADVERTENTIE)
EntB»., OPUS#^
DILIGENTIA
za. 29, zo. 30 dec - 20.15 uur
Ma. 31 dec (oudjaar) 19 00 uur
Tel. kassa 3651851
Pianorecital door Daniël Wayenberg
met werken van Beethoven en
Moe88orgsky. Gistermiddag, Dili-
gentia, Den Haag.
Op Tweede Kerstdag is tradi
tiegetrouw het Diligentia-podi-
um voor pianist Daniël Way
enberg (61), op zijn program
ma van gistermiddag stonden
werken van Beethoven en
Moessorgsky. De Schilderijen
tentoonstelling van Moessorg
sky behoort, ook en vooral in
de orkestversie van Ravel, tot
de .Music for millions'. Tal
van pianisten en vele orkesten
hebben het werk op grammo
foonplaat en cd uitgebracht en
steeds weer opnieuw wordt de
partituur „ontdekt".
Wayenberg heeft zich de laat
ste jaren ontwikkeld tot een
onvervalste klavierreus en de
Schilderijententoonstelling is
dan ook een kolfje naar zijn
hand, hij kan zich daarin tech
nisch en muzikaal uitleven. De
Beethoven-sonates opus 57,
door uitgever Cranz .Appassio-
nata' gedoopt, en opus 109
werden door Wayenberg op ei
genzinnige wijze gespeeld.
Niet alleen werden de vertol
kingen ontsierd door missla
gen, erger was de woeste aan
pak van beide werken. Een
forte-benadering leek Wayen
berg niet te kennen, steeds
weer verviel hij in een onbe
heerst fortissimo, onbarmhar
tig hard. Daarbij kwam ook
nog, dat hij zich liet meeslepen
door zijn temperament met als
gevolg, dat de zaak meerdere
malen ritmisch uit de hand
liep.
Het is jammer dat een van.
huis uit toch een groot pianist
en een uitstekend Beethoven-
interpreet nu, veertig jaar na
zijn debuut, niet meer in staat
lijkt die grootheid te continue
ren.
ADRIAAN HAGER
sto
Acteur Tom Crui*wlr
naar het schijnt
begeerd, is op kei nd,
avond in het huwel
getreden met actri
Nicole Kidman,
paar kende elka
sinds de opnam mor
van de film 'Days Zor>
Thunder', waarin Ki ond
man de rol speel! Mas
van dr. Claire Lewi(|0nd
en Cruise die
Cole Trickle. Het
welijk werd voltri
ken in een monda
ski-oord in het Am
rikaanse Colorado.
FOTO:
Zo
>1
