„Ik weet dat ik
dat gefluit en
gejoel niet verdien"
FRANK RIJKAARD
EN ZIJN ZELFRESPECT
O
G
A
Kerstmis
19 9 0
De taxichauffeur vloekt. Na anderhalf
uur rijden zijn we terug op exact het
zelfde punt vanwaar we vertrokken.
Hij blijkt een supporter te zijn van Inter en is niet bekend met het
veertig kilometer verderop gelegen trainingscentrum Milanello, waar
concurrent AC Milan traint. Drie kwartier geleden al is de chauffeur
opgehouden met zingen. Glimlachen in de achteruitkijkspiegel doet
hij ook niet meer. Hij weet dat zijn passagiere op ontploffen staat en
vraagt met Italiaans gemopper om genade.
„Frank ontploft nooit", zegt Marco
van Basten. „Hij is altijd even be
heerst en gecontroleerd. Nou ja, bijna
altijd. Als hij ontploft, dan doet hij het
ook goed". Met spuug bijvoorbeeld. In
de wedstrijd Nederland-Duitsland.
„Toen had ik mezelf dus niet meer in
de hand. Want dat doe je normaal na
tuurlijk niet. Maar de laatste tijd gaat
het goed. Een aantal zaken in mijn
privéleven heb ik op een rijtje gezet
(echtscheiding, red.). Daar ben ik nu
geruime tijd overheen. Het heeft me
nog eens doen beseffen dat ontploffen
weinig zin heeft. Je moet handelen of
gebeurtenissen aanvaarden. Wat heeft
het voor zin om te ontploffen bij din
gen die je niet kunt verhelpen?".
Nuchter, maar niet onbewogen. „Na
tuurlijk is je privéleven van invloed
op je prestaties. Ze zijn aan elkaar ge
koppeld. Als je je lekker voelt, geluk
kig bent, kun je je beter concentreren
op de wedstrijd en presteer je ook be
ter".
ffer
Als zijn prestaties een graadmeter zijn
van zijn welzijn, dan loopt Rijkaard
nu over van geluk. Na enkele rode
kaarten eerder dit jaar, speelt hij de
laatste weken de sterren van de hemel
met als hoogtepunt twee doelpunten
in de wedstrijd om de wereldbeker te
gen Olimpia Asuncion in Tokyo.
Maar tijdens het wereldkampioen
schap voetbal afgelopen zomer in Ita
lië voelde Franklin Edmundo Rijkaard
(27) zich helemaal niet lekker. Twee
jaar lang al had hij zich geërgerd aan
het gekonkel binnen en rond Oranje.
In het belang van het team had hij ge
slikt en gezwegen over gekijf over coa
ches, spelers en opstellingen. Het we
reldkampioenschap maakte een einde
aan de jaren van aanvaarding. Na het
gedwongen vertrek van Libregts en de
komst van Leo Beenhakker speelde
Oranje een slechte openingswedstrijd
en Rijkaard verhuisde van zijn gelief
de middenveld naar de positie van
voorstopper. Het wereldkampioen
schap werd voor Oranje een fiasco en
voor Rijkaard de uitkomst van een
lange optelsom: „De lol was er af'.
Het was de hoogste tijd om te hande
len: geen Oranje meer. Nederland rea
geerde verrast en bedroefd. Bonds
coach Rinus Michels jammert nog
steeds, ook al kan hij de beslissing van
Rijkaard plaatsen. „Frank heeft een ei
gen stijl. Hij is zichzelf en dat zie je
terug in zijn voetbalspel. Hij is tame
lijk vrij, houdt niet van een te gebon
den taakstelling wat nogal eens van
hem is verlangd. Men vroeg hem om
een offer in het teambelang. Dat heeft
'ie gedaan, maar die rol is hem niet op
het lijf geschreven. Frank wenst geen
ondergeschikte rol, hij wil een stempel
drukken op het spel. Men moet hem
niet te veel beknotten in zijn zijn".
Het is maar heel even stil als Michels
gevraagd wordt wat hij Rijkaard zou
willen vragen. „Of 'ie op een gegeven
moment in staat zal zijn zich over zijn
persoonlijke bezwaren ten opzichte
van Oranje heen te zetten ten behoeve
van het teambelang en de toeschou
wers".
Oukkel
Rijkaard legt zich niet vast, houdt
graag deuren open „omdat je elk mo
ment van de dag verandert. Het leven
is een aaneenschakeling van gebeurte
nissen waarvan de ene meer indruk op
je maakt dan de andere. De geboorte
van mijn dochter, vier jaar geleden,
was heel bijzonder. Maar er gebeuren
voortdurend dingen die je veranderen.
En gelukkig maar, anders groei je niet
en zou ik dezelfde zijn als tien jaar ge
leden". De deur naar Oranje staat dus
nog open? „Het was een welovenvo-
gen beslissing. En ja, ik ben princi
pieel. Maar ik vind het onzin om
nooit op principes terug te komen.
Dan sta jc jezelf in de weg als je iets
graag wilt doen".
Maar voorlopig lijkt Rijkaard heel ge
lukkig zonder Oranje. Hij volgt de
verrichtingen van het nationaal elftal
met belangstelling maar zonder brok
in de keel. Toen vóór de wedstrijden
Portugal-Nederland en Nederland-
Griekenland het Wilhelmus klonk, zat
Rijkaard thuis voor de buis. „Heel
rustig. Ik kan er goed afstand van ne
men. Oranjegevoel? Dat wordt door
de pers en het publiek naar boven ge
bracht. Je móet presteren. Als je wint
is iedereen blij en ik moet zeggen dat
het wel plezier geeft om zoveel men
sen te zien feestvieren. Maar als je
verliest slaat de euforie om in kritiek.
Er zijn mensen die zeggen dat ik niet
tegen die druk zou kunnen. Onzin. Ik
had er gewoon geen lol meer in. De
beslissing om niet meer in Oranje te
spelen bewijst juist dat ik tegen stress
en kritiek bestand ben. Ik heb geleerd
afstand te nemen van de publieke
opinie die jé tot held of sukkel kan
maken. Je moet jezelf niet gaan zien
als datgene wat de mensen van je den
ken. Als ik m'n leven zou moeten
schikken naar anderen, dan zou ik me
niet goed voelen. Ik doe wat ik wil,
conform mijn eigen normen en waar
den".
leen maar ellende van. Kijk alleen
maar naar Noord-Ierland. Dominees
die leiders worden en gelovigen die el
kaar afslachten. En hoe zit het dan
met 'heb uw naaste lief?' Nee, je kunt
er ook zelf achterkomen wat goed en
fout is".
In de machtige dom van Milaan wach
ten mensen in de rij om te biechten.
De biechtstoelen die in Nederland be
zienswaardigheden zijn geworden,
worden hier volop gebruikt. Een ver
gevensgezind gezicht in de stoel, tien
bedrukte ervoor. Ze vinden verlichting
bij Maria, waar honderden kaarsjes
branden. Elke vlam koestert een wens.
Liefde, beterschap, vergeving, winst
voor AC Milan. Maria staat voor
niets. Rijkaard vindt het allemaal pri
ma. Baat het niet, dan schaadt het
niet. Hij steekt geen kaars op voor een
wedstrijd, maar draagt wel altijd het
kettinkje dat hij ooit van zijn vader
heeft gekregen. „Een kettinkje met een
weegschaal eraan, mijn sterrenbeeld".
msterdam
„Van mijn vader gehad. Jongen, doe
dit om, dan gaat het goed. zei hij toen
'ie het me gaf. Sindsdien heb ik het al
tijd om. Niet dat ik denk dat het zon
der kettinkje niet lukt, maar het gaat
om het gevoel erachter. Ik heb het van
mijn vader gehad".
Rijkaard gaat vaak naar huis. Naar
Amsterdam. Op bezoek bij zijn ou
ders, de ouders van zijn vriendin en
stappen met vrienden. „Ik heb het pri
ma naar m'n zin in Italië. Maar het is
fijn om naar Nederland te gaan. Om
de twee maanden ben ik een paar da
gen in Amsterdam. Daar voel ik me
thuis, op m'n gemak. Overdag bij fa
milie en 's avonds de sfeer van Am
sterdam proeven. In Nederland zijn de
mensen rustiger dan hier in Italië.
Hier word je er veel meer aan herin
nerd dat je voetballer bent. In Amster
dam ga ik gewoon de kroeg in met
vrienden, praat wat en vergeet alles. In
Nederland ben ik meer mezelf'.
In Italic is Rijkaard een held. Hij staat
afgebeeld op posters, shirts, vlaggen en
petjes. Alles in de kleuren zwart-rood
met soms een vleugje Oranje. Wie niet
alleen in kleur maar ook in geur wil
bekennen supporter van AC Milan te
zijn, gebruikt het AC Milan eau de toi
lette dat te koop is in 'Milan Point' in
het centrum van Milaan. Wanneer de
held zich op straat begeeft, wordt hij
belaagd door handtekeningenjagers.
Het is de tol van de roem, die Rijk
aard graag betaalt. „Ze komen naar je
toe rennen met papier en pen. Daarna
zijn ze weer weg. Kleine moeite toch
om een handtekening te plaatsen?".
De vaak overdreven belangstelling
van de Italianen maakt Rijkaard niet
tot kluizenaar in zijn residentie in het
rustige Legnano. De Amsterdammer
vertoeft graag aan het Comomeer
maar houdt ook van de drukte en het
rumoer van de stad. Liefst vertoeft hij
in de 'zona Brera', een middeleeuwse
wijk met smalle straatjes, sjieke mode
zaken en gezellige restaurantjes en
bars. Of in een van de betere clubs aan
de via Lodovico il Moro, even buiten
het centrum. Samen met z'n vriendin.
En soms met Ruud Gullit en Marco
van Basten. „Samen een happie eten.
Niet te vaak, want je ziet elkaai^al bij
na dagelijks".
G,
eluk
De twee Nederlandse spitsen verdie
nen aanzienlijk meer dan de midden
velder. Rijkaard haalt zijn schouders
op. „Wal anderen verdienen interes
seert me niet. Ik ben tevreden met het
geen ik verdien. Ik teken wat ik goed
en rechtvaardig vind. Er zijn er ook
die minder verdienen".
Rijkaard krijgt jaarlijks enkele miljoe
nen uitbetaald. Hoeveel precies, gaat
ons niet aan, vindt de Milanees. „Top
sport is gewoon wat een gek ervoor
geeft. Ik heb het geluk dat ik iets doe
dat ik heel leuk vind, waar veel men
sen van houden en waarmee je dus
aardig wat geld kunt verdienen". Heb
jij geluk? „Ik zoek het wel. Ik ben een
zondagskind en ze zeggen dat die voor
het geluk geboren zijn. Ik geloof het
graag. Ik ben altijd bereid positieve
dingen te aanvaarden. Wat geluk is?
Tja geluk is een gelukkig en doel
gericht leven hebben en daar elke dag
blij mee zijn en elk moment van de
dag. Ik heb geen doel in de zin van
daar wil ik naar toe. Ik denk heel ont
spannen over het leven na het voetbal
len. Misschien ga ik terug naar Neder
land en word ik jeugdtrainer of mis
schien begin ik wel een winkeltje in
mode. Ik weet het niet. Ik maak me er
helemaal niet druk over. Mijn doel is
genieten van het leven, elke dag iets
doen waar je plezier in hebt. Ik leef
heel sterk in het hier en nu. Dit is je
leven. Dit zijn de momenten dat je
moet genieten. Niemand weet of er
oed en fout
Zelfrespect en zelfvertrouwen houden
Rijkaard op de been tegen de druk
van media en publiek. Er is geen ge
loof of leer waarop hij drijft of terug
valt. „Voor mij is geloof iets dat van
uit jezelf komt. Je moet zelf weten wat
goed en slecht is. Ik heb alle waarde
ring en respect voor welk geloof dan
ook, maar het gevaar van geloof
schuilt in de bundeling. Daar komt al-
fr
een leven na de dood is. Persoo
geloof ik wel in de ziel. Het lichj
het omhulsel gaat dood. Maar de
het innerlijk, zou misschien kui
doorleven".
Rijkaard leeft onbezorgd. „Ik hel
tijd een vrij nonchalante levens
ding gehad. Ik ben geen streber,
ook nooit gedroomd van roem,
van goed voetballen. Roem wordi
paald door anderen. Het gaat eron
je plezier hebt in hetgeen je doet
dat heb ik. Elke wedstrijd weer is
uitdaging voor mij, vind ik spann
Ik doe stinkend m'n best. En da
het fijn als mensen zeggen 'wat hi
goed gevoetbald'. Ik ben niet I
voor dingen die fout kunnen gaai
kom altijd wel terecht. Kwestie
zelfvertrouwen. Als ik morgen
meer zou kunnen voetballen dan
ik wat anders waar ik plezier in
Onkruid? Nou, dat klinkt zo négi
Als jc in jezelf gelooft kom je een
eind".
Als Rijkaard niet voetbalt ma§
graag een partijtje tennis of sq
spelen. Muziek vindt hij ook
hardrock bijvoorbeeld, maar
zwoele Braziliaanse klanken of janl
de Amsterdamse smartlappen. Et
zen, liefst boeken van Kees van I
ten of Yvonne Kroonenberg. Al
maar humor hebben, en niet te(
zijn. want dan haakt Rijkaard af.
lange verhalen kan ik me niet con
treren. Korte verhalen met zelfspj
waarin dagelijkse dingen op de
worden genomen, die lees ik graag
ik ben gek op backgammon. Eigei
alle spelletjes wel. Vooral spell
met woorden vind ik leuk. Scrabbj
zo". Interviews? „Ook, mits de vn
aardig zijn. Als ik dichtklap dan I
dat met de vragen te maken, die
zó stompzinnig kunnen zijn. De s|
journalistiek is toch een bekron
wereldje, vooral hier in Italië. A
standaard vragen: hoeveel wordt
hadden jullie er zin in vandaag?
moet je daar nu mee? Italiaanse ij
views zijn heel oppervlakkig. Elke
hetzelfde".
Langs de lijn hangen Italiaanse joi
listen. Verslaggevers van bladen e
levisie. Elke dag hebben ze iets te
den over AC Milan. De hoge free
tic maakt de nieuwswaarde g<
Wat valt er vandaag te melden? C
is niet op de training omdat hijl
stelt van een blessure. Maar dat w
we al. Verder schijnt de zon en hej
de jongens er zichtbaar zin in. In
kringetje spelen ze de bal rond.
beurten moet iemand proberen dl
te onderscheppen. Jonge hondei
dollen op het gras. Leuk om te zi<
ongetwijfeld nog leuker om te
Van Basten kraait van plezier.
Dekrompen
„De Nederlanders zijn heel popuj
verzekert Tonie van het televisi
tion Channel 5. „Het Italiaanse
bliek houdt van hen omdat ze nil
leen voetballer zijn, maar ook it
De meeste Italiaanse voetballers
alleen de bal. De Nederlanders hel
geen oogkleppen op. Vooral Gul
populair. Omdat ie ook een beetji
partiest is en tegen apartheid". 1
anti-apartheid is weinig populai
Italië. De werkloosheid, woning!
en armoede in de grote steden zei
tot discriminatie. Op de Italiaan]
levisie verschijnen spotjes als ol
deel van een overheidscampagne I
racisme. En in de voetbalstal
wordt gefloten en gejoeld wanneel
donker gekleurde speler aan de b
„Ja, het is in de mode om te fll
Het gebeurde al langer in Schol
Engeland en Duitsland en heel ste
België, maar na het WK lijkt n
zijn overgewaaid naar andere Eu
se landen. Ik hoor het wel op het
maar ik laat me er niet door ui(
evenwicht brengen. Je kunt er ooj
positiefs uithalen: motivatie. AcH
is een oud thema. Overal heb je
en slechte mensen. De slechte hfl
geen eigen mening, voelen ziel
dreigd, zijn jaloers op het werk
auto van de buurman en denke
krompen! Maar het is een mindel
Daar moet je niet te veel woordj
tijd aan besteden. Ik probeer er b
te staan. Het is meer hun pro#
dan het mijne. Ik heb een bepaal!
druk van me als mens, een bd
respect voor mezelf. En ik weet
dat gefluit en gejoel niet verdien
Zondagmiddag, half drie. Het gij
sche stadion 'San Siro Guiseppe
azza' kolkt. Een oorverdovend U
stijgt op. Vuurwerk wordt ontstj
papiersnippers dwarrelen naar I
den. Tachtigduizend Italianen wi
op hun gladiatoren. Een voor eei
den de namen van de spelers
roepen om als held te worden
beid. „Numero otto: Frank Rijk:
Geen gefluit of gejoel. AC Milan
een thuiswedstrijd en de in roi
zwart getooide massa overstemt
teloos de geringe aanhang van
genstander. De Surinaamse mit
velder wordt met gejuich verwelf
Negentig minuten rent en dribl
over het veld, kalmeert teamj
Gaudenzi die dreigt te ontplof
hij een gele kaart krijgt en vei
spoorslags in de catacomben vai
Siro als het eindsignaal heeft ge
ken. Terwijl de coach van AC 1
de horde journalisten uitlegt wa
het vandaag niet zo lekker gil
Gaudenzi verantwoording aflegt
zijn gedrag, zit Rijkaard in de
Op weg naar huis of een intiem n
rant.
MONIQUE VAN DE
