rladio achter plan
oor coup in Italië
Militair ingrijpen in Golf
zal veel levens kosten
SALLY
dócSomont
Tambo: Tijd voor ANC om sanctiebeleid te herzien
NON AUX
ÏSSA'S NUCLEAIR
ASTRONAUT
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Tanks in straten Albanese staalstad
Mazowiecki: Polen is nu ander land
j
ZATERDAG 15 DECEMBER 1990 PAGINA 5"
JOHANNESBURG ANC- zaam is de sancties te handha- uitgesproken. Vice-voorzitter
voorzitter Oliver Tambo heeft venHet vasthouden aan een Nelson Mandela heeft onlangs
J„t u„t tiiH nrT1 fp he- verouderd beleid, waarschuwde gezegd dat het door president
^■tcnoi ^le international^ econo- Tambo. kan de blanke minder- f.tf de Klerk in gang gezette
misehe sancties tegen het apart- heidsregenng een strategisch hervormingsproces nog te pril is
heidsbewind in Zuid-Afrika niet voordeel geven in gesprekken om opheffing van de sancties te
moeten worden opgeheven. over de toekomst van Zuid-Afn- overwegen
- ka. Nederland zou graag zien dat de
In een openingsrede voor het De ANC-voorzitter, die voor het Europese top die vandaag in
congres van het ANC verklaarde eerst in dertig jaar een congres Rome wordt besloten, opheffing
de uit Zweden teruggekeerde van zijn organisatie in Zuid- van sancties tegen Zuid-Afrika
Tambo dat de zwarte oppositie- Afrika bijwoonde, liet echter in het vooruitzicht stelt indien
beweging haar strategie moest niet na de afgevaardigden op te zich bepaalde, door de EG ge-
herzien vanwege de veranderde roepen de strijd tegen de apart- wenste, ontwikkelingen voor
politieke situatie in Zuid-Afrika. heid „op alle fronten" op te voe- doen. De landen van de Europe-
„We kunnen niet langer vol- "rg ♦-ws-v ™ir gr
gezind maken Nelson Mandela en Oliver Tambo het 'black power' ge- afgezaagde leuzen
bij de opening van het ANC-congres.
,Wat onze taktiek ook is, Se Gemeenschap zijn het er over
staan met het herhalen° van de ons absolute einddoel is onze eens dat de Zuidafrikaanse pre-
Tambo. vrijheid te herwinnen", zei Tam- sident De Klerk een „politiek
bo. signaal van aansporing ver-
„We moeten daarom goed bij Het ANC heeft zich tot nu toe dient", aldus minister Van den
FOTO: AP onszelf overwegen of het raad- tegen opheffing van de sancties Broek.
Vakbondsleider in
Brazilië vermoord
SAO PAULO De vakbondsbestuurder
José Helio da.Silva is donderdag in het
noorden van Brazilië doodgeschoten nadat
hij eerder bedreigd was „te eindigen als
Chico Mendes". De vakbondsbestuurder
had de strijd aangebonden met suikerba
ronnen in het noordoosten van Brazilië. De
president van de vakbond, Joao Luca de
Silva, is er van overtuigd dat de moorde
naars gehuurd zijn door de vijanden van de
vakbond, de suiker- en alcoholproducenten
in het noordoosten van Brazilië. De nieuwe
aanslag komt op het moment dat in de stad
Xapuri de grootgrondbezitter Darley Alves
da Silva terecht staat wegens moord op de
milieu-activist Chico Mendes.
VS optimistischer
over GATT-overleg
BRUSSEL Het conflict tussen de Eu
ropese Gemeenschap en de Verenigde
Staten over de landbouw lijkt zijn scher
pe kantjes te hebben verloren. „Ik ben
wat optimistischer dan vorige week", zei
de Amerikaanse minister van landbouw.
Clayton Yeutter, gisteren na een werk-
ontbijt met EG-landbouwcommissaris
Ray MacSharry. Vorige week vrijdag
werd in Brussel het GATT-wereldhan-
delsoverleg verdaagd wegens grote on
enigheid tussen de EG en de VS over de
afbraak van de landbouwsubsidies. Vol
gens Yeutter is er nog geen beweging te
bespeuren in het EG-standpunt, maar is
de stemming in de EG wel aan het om
slaan. Of het genoeg is om een akkoord
te bereiken, is een tweede, zo zei hij.
■cell,
an onze correspondent
Aart Heering)
me/ij
assejE In een in 1964
het hoofd van de ca-
ieri, generaal Gio-
De Lorenzo, ont-
:eld scenario voor een
in Italië was
jelangrijke rol toebe-
l aan de organisatie
io. Bovendien fun-
de op Sardinië ge-
opleidingsbasis van
n adiatoren in dit zoge-
ïdety 'Plan Solo' als inter-
ikamp voor linkse
en vakbondsmen-
gen
el ijl
kkeKft 6e voorzitter van de
wev nentaire commissie die
lam htergronden van de Gla-
0 faire onderzoekt, senator
een o Gualtieri, meegedeeld.
cade 'eri baseerde zich daarbij
rklaringen van admiraal
Martini, directeur van
jjjl ilitaire inlichtingendienst
akei and tussen Gladio en het
Solo' wordt gevormd
generaal De Lorenzo, die
956 tot 1962 de Italiaanse
_u tingendienst Sifar leidde.
moe hoedanigheid richtte hij
aliaanse tak van Gladio
leze i liet hij dossiers aanleg-
let J net vertrouwelijke infor-
rdt
matie over niét minder dan
156.000 vermeend subversieve
elementen. Als hoofd van de
carabinieri ontwikkelde de ge
neraal in het voorjaar van
1964 een gedetailleerd plan
voor een staatsgreep, die door
dit onder het leger vallende
elitekorps van de politie uitge
voerd zou moeten worden. Het
plan voorzag in de bezetting
van onder meer regeringsge
bouwen, partijbureau's, radio
en televisie. Bovendien zouden
op basis van een ruim tevoren
vastgestelde lijst 731 'mogelijk
gevaarlijke personen' van hun
bed worden gelicht en gevan
gen gezet. In 1967 lekte het
'Plan Solo' uit en werd De Lo
renzo van hoogverraad be
schuldigd. Tijdens het proces,
dat eindigde met het ontslag
van de generaal en een niet
erg grondige zuivering van de
geheime dienst, was er al spra
ke van een niet nader geïden
tificeerd interneringskamp op
Sardinië, dat nu dus de basis
van de organisatie Gladio is
gebleken. In het plan voor de
coup, die verder door de cara
binieri alleen (solo) uitgevoerd
zou worden, was de steun
voorzien van plaatselijk geor
ganiseerde groepen 'betrouw
bare burgers', de gladiatoren.
Tenslotte is gebleken, dat on
der De Lorenzo's leiding wa-
penvoorraden van Gladio,
naast de 129 'officiële' arsena
len, werden ondergebracht in
de kazernes van de carabinie
ri.
Het 'Plano Solo" is nooit uitge
voerd, maar tijdens de rege
ringscrisis van juli 1964 is er
wel mee gedreigd. De coalitie
van christendemocraten en so
cialisten is toen gevallen over
een socialistisch wetsvoorstel
dat de onteigening inhield van
veel particulier grondbezit. De
crisis leek onoplosbaar en pre
sident Segni, een conservatie
ve christendemocraat, over
woog om het parlement naar
huis te sturen en een presiden
tieel bewind in te stellen. Op
dat moment bood De Lorenzo
hem zijn diensten aan, alsme
de het pasklare 'Plan Solo', dat
in een reeks geheime vergade
ringen werd uitgewerkt. Mari
ne en Luchtmacht stonden al
klaar voor het transport van
de 'gevaarlijke elementen',
maar zover is het nooit geko
men. Nadat premier Aldo
Moro tegenover de socialisti
sche leider Pietro Nenni in be
dekte termen had gesproken
over een mogelijk ingrijpen
van een 'organisatie met inter
nationale banden', trokken de
socialisten hun voorstel in en
namen ze zitting in een nieuw
door de christendemocratie ge
domineerd kabinet.
De 83-jarige Francesco De
Martino, in 1964 socialistisch
partijsecretaris, concludeerde
vorige week in een interview
met La Repubblica, dat Gladio
de socialisten had bedwongen.
s. bië zat achter
yjcVerbie-ramp"
ffDEN Er is „overtui-
bewijs voor de stelling
;ibië achter de bom aan
van een Amerikaans
-ric"
taarbij 270 mensen de
vonden. Dit stond giste-
de Britse krant de Inde
ent. De conclusie is geba-
op de analyse van een
jaw 'deel van de bom die op
11 aats van de ramp gevon-
chteli' a'6us de Independent,
.onderdeel was indentiek
dat wat men gevonden
in een radio-cassettebom
i februari 1988 in beslag
nomen bij twee geheime
che agenten op het vlieg-
van Dakar in Senegal.
(ADVERTENTIE)
Vanaf maandag
17 december
Opruiming
Schoenen
Tassen
Den Haag
Venestraat 54-56
070-3468862
Leidschendam
Van Beek Bally
Leidsenhage
070-3272516
Ook in: Amsterdam,
Arnhem, Laren,
Jtterdam, Utrecht H.C.
Greenpeace in Parijs
Slechts enkele uren heeft dit spandoek met de tekst „Nee tegen
kernproeven" gisteren tussen de torens van de Notre Dame in
Parijs gehangen. Greenpeace-activisten wilden hiermee de aan
dacht vestigen op de gevaren die de Franse kernproeven rond
het atol Mururoa met zich meebrengen. Vorige week meldde
Greenpeace dat het sporen van radio-activiteit had aangetroffen
in plankton rond Mururoa. De vijf activisten die deze week wer
den gearresteerd omdat ze in een verboden zone rond het atol
watermonsters namen, zijn inmiddels weer op vrije voeten ge
steld.
FOTO: EPA
Een Amerikaanse soldaat loopt langs een rij tanks die deze week in een van de havens van Saudi-Arabië zijn aangekomen. FOT0. EPA
(Door A.H. Lind)
DEN HAAG In de eu
forie over de terugkeer
van de gijzelaars zal het
moeilijk zijn de internatio
nale verontwaardiging
over de brute inval en
verovering en de daarop
volgende plundering van
Kuwayt overeind te hou
den.
Het is een merkwaardige men
selijke gedragslijn dat iemand
die bijvoorbeeld onder marte
lingen wordt verhoord, een
soort haat-liefdeverhouding
ontwikkelt ten aanzien van
zijn beulen. Dat heeft tot ge
volg dat iets dat lijkt op een
gunst van de onderdrukker
door de gekwelde wordt erva
ren als een ongekende wel
daad die beloning verdient.
Hetzelfde dreigt te gebeuren
met de wereldopinie over Sad
dam Husayn. Hoevelen hoort
men nu al niet zeggen: „Laat
hem toch die oliebron en die
paar eilandjes. Het is immers
nauwelijks de moeite waard
en onze mensen zijn nu toch
veilig! Er valt best met die
man te praten en hij heeft toch
een beetje gelijk voor wat be
treft de Israëlisch-Palestijnse
kwestie!".
President Bush en zijn minis
ters Baker en Cheney zullen
het daarom moeilijk krijgen
om de westerse coalitie eens
gezind te houden in haar stre
ven de uitvoering van elf reso
luties van de Veiligheidsraad
gerealiseerd te zien; met name
die besluiten die het herstel ei
sen van de integriteit en soe
vereiniteit van Kuwayt en zijn
wettelijke regering. De Ameri
kaanse strijdkrachten blijven
zich verzamelen in Saudi-Ara
bië en de Perzische Golf, waar
eind januari omstreeks 400.000
Amerikanen met circa hon
derd schepen, zeshonderd
vliegtuigen en tweeduizend
tanks aanwezig zullen zijn. Het
materieel is zonder uitzonde
ring zeer modern, het perso
neel is goed geoefend en men
kan zonder meer zeggen dat
het Amerikaanse potentieel in,
staat moet worden geacht Irak
zodanig offensief te kunnen
aanpakken- dat Kuwayt zal
worden bevrijd. Nog daargela
ten dat de steun van de Brit
ten daar flink toe zal bijdra
gen.
De hamvraag blijft echter met
welke consequenties men zal
worden geconfronteerd. Het
verlies aan mensenlevens aan
beide zijden zal indrukwek
kend zijn, hetgeen met name
in de westerse wereld met af
grijzen zal worden bezien. In
hoeverre de overige coalitie
partners ook bereid zullen zijn
een eventueel Amerikaans of
fensief buiten Kuwayts grond
gebied te ondersteunen zal
moeten blijken als de tijd daar
is. Moskou heeft inmiddels een
militaire actie van de Sovjetu
nie tegen Irak al uitgesloten.
Arabisch conflict
Een complicatie zal dreigen als
Syrië de kans schoon ziet zijn
rivaal Irak binnen te vallen,
hetgeen een inter-Arabisch
conflict van de eerste orde zou
kunnen opleveren. Daarnaast
zijn de kosten verbonden aan
de operatie-Desert Shield en
de bijbehorende operaties van
de 27 deelnemende landen
enorm. En hoe de situatie zich
zal ontwikkelen als Kuwayt is
heroverd of teruggegeven, is
niet te voorspellen.
Duidelijk is dat het streven
van Washington erop is ge
richt mèt het herstellen van de
status quo ante ook het gehele
veiligheidsaspect in het Golf-
gebied zodanig té regelen dat
eventuele nieuwe uitbarstin
gen van veroveringsgeweld
kunnen worden voorkomen.
Een van de maatregelen zal
moeten bestaan uit het demili
tariseren van de macht van
Irak, waarbij de nadruk zal
moeten worden gelegd op het
chemisch wapenpotentieel en
de nucleaire capaciteit van dat
land. Dat zal echter zeer moei
lijk, zoal niet onmogelijk zijn
als ook niet Syrië momen
teel een vijand van Irak en
de Palestijnse kwestie aan de
orde worden gesteld.
Een deel van het probleem zou
kunnen worden opgelost als
van Amerikaanse zijde wordt
gekozen voor een militaire
aanpak van Irak. Een luchtof-
fensief kan immers het chemi
sche en nucleaire potentieel
van Irak uitschakelen, terwijl
de land- en luchtoorlog de vele
tanks en vliegtuigen drastisch
kan verminderen. De Pale
stijnse kwestie kan wellicht
aan de conferentietafel wor
den bijgelegd. De eerste signa
len voor een dergelijke moge
lijkheid hebben zich al aange
diend blijkens de concept-reso
lutie van de Veiligheidsraad
die nu op tafel ligt.
Een oplossing voor de dreiging
die kan uitgaan van een Syri
sche of Iraanse overmacht
voor het Midden-Oosten ligt
minder voor de hand. Een
wapenembargo voor het gehe
le gebied zou wellicht enige
soelaas kunnen bieden, zij het
dat een dergelijk embargo na
verloop van tijd steeds zijn
kracht verliest. Mocht Irak
zich vrijwillig terugtrekken,
een mogelijkheid die zich ge
lukkig steeds meer begint af te
tekenen, dan moet het Westen
zich er wel op prepareren dat
het legeren van een VN-vre-
desmacht in of nabij Kuwayt,
zeker in het begin, hoogst
waarschijnlijk noodzakelijk zal
blijken te zijn. Ook dan zal in
een gecontroleerd wapenem
bargo door middel van onder
meer maritieme controle in de
Perzische Golf en de Golf van
Accaba moeten worden voor-
Beide maatregelen zouden een
onderdeelmoeten worden
voor het afdwingen van Iraak-
se concessies ten aanzien van
het staken van het produceren
van chemische wapens en het
vernietigen van de bestaande
voorraden daarvan, alsmede
het onder internationale con
trole brengen van de ontwik
kelingen op nucleair gebied.
De kosten verbonden aan de
legering van de vredesmacht
en de maritieme aanwezigheid
zullen grotendeels gedragen
moeten worden door het Wes
ten en de Arabische olielan
den, waaronder niet op de
laatste plaats Kuwayt. de
Golfstaten en Irak.
Militair gezien is de geweldda
dige oplossing wellicht de
meest effectieve. In humani
tair opzicht is de politieke op
lossing natuurlijk verre te ver
kiezen. Indien dat mogelijk
blijkt zal het muisje echter wel
een lange en zeer dure staart
hebben. President Bush wacht
het komend jaar een heel
moeilijk begin.
(ADVERTENTIE)
.ENORM GROOT.
Wordt 't zelf in:
'The Dream is Alive'
het space-shuttle avontuur.
Bekijk onze aarde
eens vanuit de ruimte..
ECHTER OXN ECHT
MYSTERIE VAN HET ZEVENGESTERNTE
i brede kringen cirkelt Ross boven de „Ranger" rond.
het schip nu herkend en weet, dat het bewapend is.
3 zal niet aarzelen hem neer te schieten als hij meent, dat
't tegengewerkt. Ross heeft geen vuurwapen aan boord,
>1 enkele rookbommen. Hij laat er twee vallen, die een
b nevel veroorzaken. En net op tijd, want Ladrone heeft al
I machinepistool gegrepen en geprobeerd om Ross onder
vuur te nemen. Nu ziet hij niets meer van het vliegtuig maar
opeens duikt de schim van het toestel op uit de nevel en op het
zelfde ogenblik ratelt Ladrone's machinepistool. Taaie Toon en
Larry zien verschrikt dat het toestel van Ross opeens een scher
pe bocht maakt en in zee stort. „Die schurken hebben hem neer
geschoten!", schreeuwt Taaie Toon verontwaardigd; „als Ross
dat maar overleefd heeft".
WENEN Het anti-commu
nistisch verzet in de Centraal-
albanese staalstad Elbasan is
gisteren met het inzetten van
tanks gesmoord. Gisteravond
laat kozen tanks positie in de
straten van de stad, terwijl
enige duizenden betogers bus
sen en vrachtwagens in brand
staken, winkels plunderden en
ruiten insloegen. De politie
greep daarbij niet in.
Volgens Albanese journalisten
was er ook sprake van oproer
in de kustplaatsen Burres en
Saranda. In de zuidelijke stad
Saranda aan de Adriatische
kust waren vreedzame protes
ten. De rust in Elbasan, een
stad met 80.000 inwoners, 30
kilometer ten zuidoosten van
de hoofdstad Tirana, zou in
middels zijn weergekeerd. Al
donderdag waren Albanese
politie-agenten en militairen
in de noord-Albanese stad
Shkoder slaags geraakt met
betogers, die officiële gebou
wen aanvielen.
Waarnemers zeiden te vrezen
dat de onlust het streven naar
democratisering van Alia in
gevaar kan brengen.
De woensdag opgerichte eerste
niet-communistische partij van
het land, de Democratische
Partij van Albanië, distan
tieerde zich van de geweldple
gende betogers.
Partijleider Alia, onder wiens
leiding het Centraal Comité
instemde met de invoering
van een meerpartijen-stelsel,
verklaarde dat democratie niet
beschouwd moet worden als
het loslaten „van alle vormen
van politieke moraal".
Vanaf het begin van de open
lijke studentenprotesten heeft
nog geen enkele buitenlandse
journalist toestemming gekre
gen het land binnen te komen.
Volgens waarnemers kan
daaruit worden afgeleid dat de
autoriteiten nieuwe troebelen
vrezen en dat de situatie onze
ker blijft.
Oorlog in
Golf lijkt
dichter bij
dan ooit
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON Oorlog te
gen Irak, korte tijd na het ver
strijken van het VN-ultima-
tum op 15 januari a.s., lijkt
thans waarschijnlijker dan
ooit. Volgens ingewijden in
Washington heeft president
Bush 'privé' het besluit geno
men militaire actie ter bevrij
ding van Kuwayt te onderne
men, indien Iraks leider Sad
dam Husayn half januari niet
aan het VN-ultimatum heeft
voldaan.
De Amerikaanse president
acht in Amerika zelf voldoen
de steun in de bevolking en in
het Congres aanwezig om een
oorlog, met mogelijk ook veel
Amerikaanse slachtoffers, te
beginnen. Bush zou inmiddels
ook instemmen met de opvat
ting van zijn minister van de
fensie Dick Cheney, dat de
omvangrijke in de Golfregio
samengetrokken VS-leger-
macht niet nog maandenlang
inactief kan blijven wachten
op mogelijke doeltreffendheid
van de economische sancties
tegen Irak. Indien Saddam
Husayn niet spoedig aan te
rugtrekking van zijn bezet
tingsleger uit Kuwayt begint,
zou de VS daarom nog gedu
rende de Saudische winter de
Golfcrisis met geweld willen
beëindigen.
Waarnemers in Washington
menen, dat ook als de beoogde
visite van Amerikaans minis
ter van buitenlandse zaken Ja
mes Baker aan Saddam Hu
sayn in Baghdad nog doorgaat,
de kans op oorlog niet veel
kleiner zou worden. Dat be
zoek is voor wat de VS betreft
nog steeds onverminderd be
doeld om Saddam Husayn per
soonlijk een ultimatum over te
brengen en geenszins om enig
compromis te bespreken.
Bush liet gisteravond blijken
dat hij ingaande de reis van
Baker naar Baghdad met een
datum zou kunnen instemmen,
die iets later ligt dan de tot
dusverre voor Washington 'ui
terlijke' dag: 3 januari. Maar
veel later is voor Bush onaan
vaardbaar, omdat hij dan 'me
deplichtig zou worden aan
Saddams opzet om het VN-ul-
timatum van 15 januari te pas-
Steeds meer bronnen in Was
hington menen dat president
Bush zich tevens omwille van
Amerikaans prestige inmid
dels niet meer kan veroorlo
ven nog lang te wachten met
militaire actie tegen Saddam,
indien deze onbuigzaam blijft.
„De hele positie en het aanzien
van de VS in de wereldorde
van na de Koude Oorlog staat
in het Golfgebied op het spel",
aldus gisteren een medewer
ker van minister Baker.
De weigering van Bush om
een VN-resolutie te ondersteu
nen, waarin Israël zoals
Saddam Husayn zou willen
aan een internationale vredes
conferentie voor het Midden-
Oosten moet geloven en de on
verminderde uitbreiding van
de Amerikaanse krijgsmacht
in de Golfgebied, zijn aanwij
zingen temeer dat het Bush
ernst is met zijn oorlogsdrei
ging-
Bush zou tot de overtuiging
zijn gekomen dat een oorlog
tegen het leger van Irak niet
langdurig en dat het aantal
Amerikaanse slachtoffers 'po
litiek overkomelijk' zal zijn.
ELKE DONDERDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS. MUZIEK
THEATER. RECREATIE. EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
WARSCHAU De Poolse
premier Tadeusz Mazowiecki
heeft gisteren in een af
scheidsrede voor het parle
ment gezegd dat Polen een
„ander land" is geworden ver
geleken met wat het was, toen
hij vijftien maanden geleden
aantrad als eerste niet-commu
nistische leider van het oost-
blok. Terwijl Mazowiecki het
parlement toesprak, onderhan
delde de aanstaande president
Lech Walesa in Gdansk over
de keuze van een nieuwe pre
mier.
In zijn rede noemde Mazo
wiecki de oprichting van een
ongecensureerde pers, vrij ge
kozen lokale bestuursorganen,
een gegarandeerde grens met
Duitsland en een democratisch
politiek bestel als de voor
naamste resultaten die zijn re
gering heeft geboekt. De pre
mier kreeg een staande ovatie,
nadat het parlement zijn aftre
den had bevestigd en hem had
waarschijnlijk volgende week
vrijdag, wordt beëdigd'en een
nieuwe premier benoemt. Als
grootste kanshebber geldt Jan
Olszewski, een 60-jarige advo
caat die in het communistische
verleden veel oppositiemensen
heeft verdedigd.
Belangrijke vraag is of minis
ter van financiën Leszek Bal-
cerowicz zal aanblijven. Als
uitvoerder van de meest ver
gevorderde economische om
wenteling in Oost-Europa staat
hij bij de westerse kredietver
leners in hoog aanzien. Walesa
heeft de uitgangspunten van
Balcerowicz een rharktge-
richte economie en jJyivatise-
ring van staatsbecfrijven
onderschreven, maat gezegd
dat de verkiezingsuitslag dui
delijk maakt dat enigg aanpas
sing, met name wa^_ het boe
ren en werklozen betreft, ge
boden is.
