Middeleeuwse
devotie rond
geboorte
van Christus
Zürichse katholieken
willen niet verder
met bisschop Haas
CeidaeGowo/n
brieven van lezers
kerk
wereld
Kerststal
^Minima terecht bang voor milieuheffingen'
CcidócSouocmt
^GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
QeidóaQowuvnt
ZATERDAG 15 DECEMBER 1990 PAGINA JN
Collega's positief over besluit bisschop Gijsen
UTRECHT Kardinaal dr. A.J. Simonis, aartsbisschop van
Utrecht, is heel positief over het besluit van bisschop Gijsen van
Roermond een groot deel van de bevoegdheden aan twee nieuw be
noemde vicarissen over te dragen. „Mgr. Gijsen heeft een beslissing
voor de toekomst genomen. Ik hoop en bid dat hierop Gods zegen
voor het bisdom Roermond mag rusten", aldus de kardinaal.
Het is „heel realistisch" van mgr. Gijsen geweest om twee mannen
te benoemen die hij zelf heeft opgeleid en gewijd en die samen over
'meer faculteiten beschikken dan hij in zijn eentje. De gelegenheid
deed zich daartoe voor nu in de opvolging moest worden voorzien
van vicaris-generaal Meertens, die al 76 is, en van vicaris-generaal
Castermans, die het op zijn 67e wat rustiger aan wil doen.
Bisschop Gijsen was al een tijdje hierover aan het nadenken toen
de „narigheid" op het priesterseminarie Rolduc erbij kwam, dat
overigens een zeer gezonde instelling is. Deze zaak heeft bisschop
Gijsen persoonlijk heel erg aangegrepen, zoals elke bisschop aange
slagen zou zijn als door hem gewijde priesters problemen met het
celibaat blijken te hebben.
Bisschop Bar van Rotterdam is ook zeer verheugd over de wijze
waarop uiteindelijk de moeilijke situatie in het bisdom Roermond
tot een werkbare oplossing is gekomen. Zijn Bredase college mgr.
Ernst zei eveneens „zeer verheugd te zijn dat bisschop Gijsen erin
geslaagd is in de moeilijke persoonlijke en bestuurlijke situatie een
uitweg te vinden door een herstructurering van de leiding van het
bisdom." „Ik hoop," aldus de bisschop „dat iedereen eraan zal mee
werken."
Waar het visioen
ontbreekt,
verwildert het volk
door Marinus van der Berg
Dit jaar heeft het verpleeghuis
waar ik ëls ziekenpastor
regelmatig kom een aantal
kleine kerststalletjes
tentoongesteld. Ze komen uit
verschillende landen in de
wereld. Het uitpakken van de
kerststalfiguren is ieder jaar
weer een gebeuren. Een jaar
lang hebben ze in een doos
gezeten in papier gewikkeld.
Elke .figuur heeft een eigen
verhaal: Maria, Jozef, de
herders, de koningen, de
engel, de os en de ezel, de
schapen en de kameel, de ster
en de stal zelf. Elk van de
figuren inspireerde me tot een
korte overweging.
Het uitpakken en kijken naar
de kerststal kan een meditatief
moment zijn. Je denkt terug
aan een jaar geleden toen je ze
inpakte. Er kan heel wat
gebeurd zijn, dat je niet
verwachtte. Goede en pijnlijke
ervaringen. Misschien zet je dit
jaar de kerststal in een geheel
andere stemming.
De vereniging van ouders met
een overleden kind in Nijverdal
vroeg me om een tekst. Ze
schreven me: 'We hebben wij
weer een open-middag voor
ouders van een overleden kind.
Het thema de 'feestdagen'.
Wat voor ons een aparte
betekenis heeft. Je mist ze dan
juist nog veel meer. Het gevoel
is veel sterker aanwezig.'
Zulke schokkende
gebeurtenissen als het verlies
van een kind maken je knieën
tot trillende knieën. Je staat
niet meer zo stevig. Kijkend
naar de kerststal word ik ook
getroffen door het knielen van
de figuren: de machtige
koningen en Maria en Jozef en
de ruwe herders. Dat doet me
denken aan momenten waarop
je in jejeven door de knieën
gaat.
Dat kan zijn op momenten
waarop je bestaan schokt. Je
wordt getroffen door wat te
groot is. Na zo een schok kom
je maar met moeite weer
overeind. Het kan zijn op een
moment waarop je je
gewonnen geeft. Je erkent wat
je al wel voelde maar nog niet
wilde erkennen. Je erkent dat
je in je leven soms kleiner bent
dan je wel eens denkt. Je kunt
ook door je knieën gaan bij het
zien van wat je ontroert of wat
uit zichzelf spontaan eerbied
oproept.
Eerbied gebiedt. Een kind
roept vanuit zichzelf eerbied
op. We gaan ervoor door de
knieën en ieder weet in zichzelf
dat een kind een eigen
toekomst in zich draagt.
Knielen kan een teken van
eerbied zijn die opkomt vanuit
een vrije levenshouding, maar
er is ook nog een knielen dat
onvrij is. Een knielen waartoe
we worden gedwongen.
Ik zie ook de beelden voor me
van mensen die op de knieën
liggen en worden geslagen. Ik
zie ook het buigen voor me
voor hogeren. Bisschop
Bluyssen vertelt in het
prachtige boekje: 'In hoop
leven' dat hij er in het begin zo
aan moest wennen dat de
mensen voor hem knielden. Die
eerbied schiep afsctand. Hij
wilde niet zo met mensen
omgaan.
De knielende levenshouding is
de laatste jaren sterk
verdwenen. We zien gevoeliger
geworden voor de houding van
staan, opstaan,
omhoogkomen, waardig
rechtopstaan.
Er zijn bok kerststallen waarin
de figuren staan. Ook dat kan
een eerbiedige houding zijn.
Het kind in de kribbe zal een
mens worden met een
omkerend verhaal: wie
geschokt zijn door verdriet, wie
op de knieën zijn gedwongen
door machten, zullen worden
opgericht. Hun knieen zullen
sterker worden. Maar wie
anderen op de knieën dwingen,
wie zichzelf groot maken ten
koste van, die zullen geen
stand houden. De kleine zal
krachtig worden. Kijkend naar
de kerststal word ik tot in mijn
knieën
KERSTGRAFIEK IN CATHARIJNE CONVENT
UTRECHT Op allerlei
manieren is het merkbaar
dat het kerst wordt. Bij
voorbeeld aan de hand
van specialetentoonstel
lingen. Zoals in het
Utrechtse Catharijne
Convent, waar tot en met
27 januari 1991 een expo
sitie te zien is van grafi
sche prenten uit eigen be
zit. Prenten die gemaakt
zijn rond het thema Kerst
uit de periode 1475-1750
met onder andere een ijle
Rembrandt-ets (Maria
met Kind uit 1641) en een
serie van niet minder dan
20 houtsneden van Al-
brecht Dürer uit het le
ven van de Moeder Gods.
Maar minstens zo indruk
wekkend is een reeks
gravures van Hendrik
Goltzius, de in 1588 gebo
ren leerling van o.a.
Coornhert, die in 1617 in
Haarlem stierf. Met veel
aandacht voor het detail
tekent hij tal van scènes
uit de beginjaren van
Christus.
Het is verfijnde prentkunst,
die desondanks toch niet die
devotie uitstraalt, als die wel
ke uitgaat van. de vroegere,
middeleeuwse houtsneden.
Het Catharijne Convent heeft
een uitgebreid middeleeuws
boekenbezit, dat volop geïllu
streerd is met houtsneden, die
de geboorte en de jeugdjaren
van Christus tot onderwerp
hebben. Vaak zijn het anonie
me monniken geweest, die op
deze manier voor boekver
luchtingen zorgden. De devo
te stijl, waarin de prenten zijn
'gehuld', verraadt de eerbied
en ontroering van de midde
leeuwers voor het wonder
van kerst. Uit de titel van
sommige boeken blijkt dat
reeds, zoals 'Dat boeck van
den leven ons lief heeren Ihe-
su Christi',' dat in 1488 ver
scheen en dat tal van inge
kleurde houtsneden bevat. En
zo zijn er meer, waarbij ook
de Aankondiging aan Maria
in beeld wordt gebracht even
als de vlucht naar Egypte en
de Bethlehemse kindermoord
in al zijn gruwelijke details.
In de catalogus, die de gra-
aanbidding
door de
herders.
fiektentoonstelling in het Cat
harijne Convent begeleidt,
wordt uitvoerig ingegaan op
de vele aspecten rond het the
ma Kerst en de manier waar
op prentkunstenaars die in de
Een (ingekleurde) houtsnede uit het 'Boeck vanden leven ons
lief heeren Ihesu Christi' van Ludolf van Saksen uit 1488. Hier
de aanbidding van het Christuskind door de drie koningen.
loop der eeuwen hebben geïn
terpreteerd. Daarbij werden
bijvoorbeeld (olieverfschilde
rijen 'overgenomen' door gra
veurs, die op deze (goedkope)
manier een groot publiek
konden bedienen met reli
gieuze afbeeldingen. Vooral in
de zestiende en zeventiende
eeuw toen het zwaartepunt
van de Europese prentkunst
in zowel de Nederlanden als
in Frankrijk (Parijs) lag.
Daarbij werden diverse tech
nieken gebruikt, zoals de dro
ge naald (ets) en de kopergra-
De religieuze afbeeldingen
verdwenen praktisch geheel
toen na de Franse Revolutie
het reizen vrijwel stil kwam
te liggen en grote groepen
mensen niet meer in de gele
genheid waren pelgrimsoor
den te bezoeken. Dat gebeur
de pas weer in de negentiende
eeuw met de komst van de
trein. Dat betekende ook een
grote afzet van lithografiën,
zij het dat die niet opde
Utrechtse tentoonstelling te
zien zijn. Die stopt bij 'De
Heilige Familie aan het
werk': e'en prozaïsch tafereel,
gegraveerd aan het einde van
de 17e eeuw door Hiëronymus
Wierx met Jozef en Jezus
werkend aan een boot.
Behalve de tentoonstelling
van grafiek wordt in het Cat
harijne Convent ook op ande
re manieren bij Kerstmis stil
gestaan. Dat gebeurt bijvoor
beeld aan de hand van twee
kerststallen, waarbij één uit
plusminus 1750 dateert: een
Napolitaanse kerststal met 56
keramiek figuren. De andere
kerststal is gemaakt door de
bekende naaldkunstenares
Hildegard Brom-Fischer. Met
behulp van allerlei lapjes, res
tjes wol, pailletten, bandjes en
koordjes heeft zij een kerst
groep met fantasierijke figu
ren voltooid. Verder laat de
staf in het Utrechtse rijksmu
seum zien wat er gebeurt c.q.
moet gebeuren op het gebied
van conservering en restaura
tie van kunstwerken. Daar
mee wordt 'het culturele del
taplan' van minister d'Ancona
zichtbaar gemaakt. Want het
is onvoorstelbaar om te zien
hoeveel kunstwerken zich in
depot bevinden en in welke
toestand zij daar staan 'weg te
KLAAS GOÏNGA
AMERSFOORT Men
sen met een minimum-in
komen maken zich te
recht grote zorgen over
de nadelige effecten van
individuele milieuheffin
gen op hun besteedbare
inkomen.
Dit stelt de kerkelijke
werkgroep 'De arme kant
van Nederland'.
De kosten voor energie en
water drukken bij de i
en in het bijzonder bij AOW-
ers, relatief veel zwaarder op
het budget dan bij mensen
met hogere inkomens. Na de
vele bezuinigingen die ze de
afgelopen jaren hebben
moeten doorstaan, dreigen de
armen in Nederland nu door
heffingen op deze schaarse
goederen opnieuw aan de kas
sa te moeten verschijnen, al
dus de werkgroep.
Vanuit deze ongerustheid
hield de gezamenlijke werk
groep van de Raad van Ker
ken en het industriepastoraat
DISK vrijdag in Amersfoort
een studiedag waar milieu
deskundigen en vertegen
woordigers van de vakbewe
ging aan het woord kwamen.
Voor een deel probeerden zij
de werkgroep gerust te stel
len. Zo zei A. Bleyenberg van
het Centrum voor Energiebe
sparing dat de kosten van een
stringent milieubeleid niet ex
tra zwaar op de minima hoe
ven te drukken. Voorwaarde
is wel dat er voor regulerende
heffingen, zoals de C02-hef-
fing, compensatie wordt ver
schaft.
A. van den Biggelaar van de
stichting Natuur en Milieu
merkte op dat in de discussie
over de financiering van het
milieubeleid steeds meer onei
genlijke elementen binnen
sluipen. Als er over milieu
heffingen of ecotax wordt ge
sproken, komt ook meteen
het draagkrachtbeginsel om
de hoek kijken, aldus Van
den Biggelaar. Het is volgens
hem echter „volstrekt onjuist
de milieudiscussie en het in
komensbeleid met elkaar te
verweven."
Het noodzakelijke milieube
leid moet, aldus Van den Big
gelaar, iedereen raken, juist
ook in financieel opzicht. „Pas
dan wordt duidelijk dat wij
met z'n allen een andere
koers moeten kiezen: minder
groei - ja zelfs krimp - en
meer aandacht voor de kwali
teit van het bestaan!".
Dorst naar bijbels in Sovjetunie
en Oost-Europa 'onverzadigbaar'
HAARLEM 'Hoeveel
water uit de zee kun je
kwijt in de woestijn?' Die
vraag krijgen medewer
kers van de Wereldbond
van Bijbelgenootschappen
van Russische kerkleiders
ten antwoord als ze infor
meren naar het aantal
bijbels dat nodig is in de
Sovjetunie.
Met die wedervraag als ant
woord wordt duidelijk dat de
'bijbeldorst' bij wijze van spre
ken onverzadigbaar is. „Je
kunt eigenlijk niet meer in
aantallen spreken", aldus Ter-
je Hartberg van de Wereld
bond, belast met de coördina
tie van de projecten van de
bijbelgenootschappen in Oost-
Europa en in de Sovjetunie.
Hij was gisteren'gast van het
Nederlands Bijbelgenootschap
(NBG) in Haarlem.
„De behoefte is zo groot dat je
er niet bent door het noemen
van tientallen miljoenen bij
bels te spreken. Het zijn na
melijk niet alleen christenen
die schreeuwen om een bijbel,
maar ook mensen buiten de
kerk, vooral intellectuelen.
De bijbel is voor hen een in
spirerende bron voor de op
bouw van het morele en gees
telijke leven van hun land. Er
is een grote morele leegte ont
staan nadat de mensen tot de
ontdekking kwamen dat ze
tientallen jaren met leugens
hebben geleefd. De noodzaak
van morele en geestelijke
waarden wordt algemeen ge
voeld en de bijbel is daarbij
een van de belangrijkste
bronnen. Zo heeft het stads
bestuur van Leningrad ge
vraagd om steun van de bij-
belgentooschappen bij het op
zetten van de eerste bijbels
hop in het land. In Moskou is
aan de journalistenopleiding
een cursus bijbelkennis ver
plicht gesteld en op diverse
plaatsen worden kerken ge
vraagd godsdienstlessen te ko
men geven op de (openbare)
scholen".
De bijbelgenootschappen heb
ben het plan om de komende
vier jaar voor een half miljard
gulden aan bijbels in Oost-Eu
ropa en Rusland in te voeren.
Tegelijkertijd wordt gepro
beerd de jonge en de bijbelge-
nootschappen-in-oprichting in
die landen te helpen zichzelf
te leren redden. „Over tien
tot vijftien 'jaar moeten die
landen samen met ons helpen
in de bijbelbehoefte in bij
voorbeeld Latijns-Amerika en
Afrika te voorzien", aldus het
NBG, die al meer dan een
miljoen gulden uit het specia
le fonds Bijbelhulp Oost-Eu
ropa heeft aangesproken.
Opvallend is de grote behoef
te aan kinderbijbels. Niet al
leen voor kinderen, zo is ge
bleken, maar heel veel vol
wassenen die nog niet eerder
de bijbel hebben gelezen, blij
ken vooral veel te hebben aan
'ingekorte' bijbels die oor
spronkelijk bestemd zijn voor
kinderen. De formule van de
'Startbijbel' (voor beginnende
bijbellezers) van het NBG
trekt in dit verband sterk de
aandacht in de Oosteuropese
landen en in de Sovjetunie.
ZÜRICH De rooms-ka-
tholieken in Zürich wil
len niet langer van de
zeer behoudende bisschop
Haas van Chur afhanke
lijk zijn. De rooms-katho-
lieke synode in het kan
ton Zürich, dat in het bis
dom Chur ligt, heeft don
derdagavond het bestuur
van het bisdom gevraagd
uit te zoeken of het kan
ton Zürich bij een ander
bisdom kan worden on
dergebracht.
Het bestuur heeft zelf aan bis
schop Haas van Chur ge
vraagd een apostolisch admi
nistrator voor Zürich aan te
stellen. Een apostolisch admi
nistrator kan een bisdom of
een deel ervan zelfstandig be
sturen.
Bisschop Haas liet via zijn
woordvoerder weten dat hij
dqze zaak eerst met vicaris-
generaal Casetti wil bespre
ken voordat hij een reactie
geeft.
De rooms-katholieke volksbe
weging Pro Ecclesia in Zürich
heeft haar afschuw over het
besluit van de synode kenbaar
gemaakt. „Nadat bisschop
Haas met bepaalde voorstel
len van de bisschoppenconfe
rentie grotendeels heeft inge
stemd, zit er geen beweging in
het standpunt van de synode."
Pro Ecclesia heeft zich ten
doel gesteld zich voor bis
schop Haas en het rechte RK
geloof in te zetten.
Begin deze maand bleek uit
een enquete dat 70 procent
van de rooms-katholieken in
Zürich van mening is dat bis
schop Haas zijn functie moet
neerleggen. Niet minder dan
77 procent verwijt het Vati-
caan door de benoeming van
de zeer behoudende Wolfgang
Haas een crisis in de Zwitser
se RK Kerk te hebben ver
oorzaakt.
Sinds zijn benoeming in 1988
tot hulpbisschop met het recht
van opvolging is Haas omstre
den. Bij zijn inwijding vorig
jaar vormden tegenstanders
een menselijk keten voor de
ingang van de kerk. Haas
moest door een zijdeur de
kerk binnenkomen waarin hij
even later tot hulpbisschop
zou worden gewijd.
Nadat paus Johannes Paulus
II mgr. Haas in mei van dit
jaar tot bisschop van Chur
had benoemd, vroegen 9.000
rooms-katholieken in een pe
titie de paus de benoeming
van Haas te heroverwegen.
De pauselijk nuntius weigerde
de petitie in ontvangst te ne-
Bisschop Haas heeft direct na
zijn benoeming een geestver
want, Christoph Canetti, aan
gesteld tot vicaris-generaal
van Zürich in plaats van de
bij velen geliefde mgr. Ge-
bhard Matt. Daarop besloten
de vier dekenaten in het kan
ton Zürich geen geld voor het
salaris en de bureaukosten
van Casetti beschikbaar te
stellen. Het bisdom moet nu
zelf ongeveer 170.000 gulden
per jaar hiervoor uittrekken.
De Zwitserse regering heeft
dit najaar bij het Vaticaan ge
ïnformeerd of de benoeming
van Haas niet ingetrokken
kon worden, j Het ministerie
van buitenlahdse zaken in
Bern liet daarop weten dat er
volgens het Vaticaan aan de
benoeming niet te tornen valt.
jofdi
Kat in het nauw
Een kat in het nauw maakt rare sprongen. Zo ongevM
moet het minister Maij-Weggen van verkeer en waters|'s^'
zijn vergaan toen zij een week geleden haar plan voor
aanleg van twintig tolpleinen naar de Tweede Kamer stq 0t v
de. Deze week werd duidelijk dat deze 'vertolling' de gen pzij
delde autoforens in de Randstad vanaf 1995 minimaal v 6e9
tienhonderd gulden per jaar zal gaan kosten. Geen vro
nieuws voor de honderdduizenden 'blijde rijders' die nu
dagelijks in en rond de vier grote steden op de weg te vim ^j'j,
zijn, al dan niet dampend in de file. inSt(
Een 'rare sprong' van de minister, want de problemenj
de heffing oproept zijn legio. Zo zullen de tolpleinen bei
nieuwe files en opstoppingen veroorzaken, óók bij een
deeltelijk elektronische afwikkeling. Het voorkomen
sluipverkeer en 'zwartrijden' wordt een schier onmogel
opgave met alle gevolgen van dien voor de verkeersvei
heid, want op secundaire verbindingen gebeuren veel m
ongelukken dan op snelwegen. En tenslotte is te verwach
dat de getroffen autoforenzen zullen proberen de gepepe
tolrekening bij hun werkgevers te declareren, hetgeen
concurrentiekracht van de betrokken bedrijven zal aan
re
;el
A'
)C
)C
EN
artijt
ch j
MaAR minister Maij zit in het nauw. Het ene na het and
voorstel van haar is de afgelopen maanden door de Twe
Kamer of het kabinet van tafel geveegd. Het rekening rij
belandde in de prullenbak, de spitsheffing viel in ongen
en tenslotte bleek de Kamer ook weinig te voelen voor
flinke verhoging van de benzine-accijnzen. Eigenlijk staa
minister nu alleen nog tolheffing ter beschikking om het
toverkeer fors terug te dringen, een bittere noodzaak
het milieu en de bestrijding van de files.
Of het zover komt is echter hoogst onzeker, want alle
maatregelen van de minister óók de tolheffing hebloor
last van dezelfde onverbeterlijke weeffout. De minister
namelijk steeds twee dingen tegelijk: geld binnenhalen
financiering van haar verkeersbeleid en tevens het auto o ide
bruik terugdringen door het rijden fors duurder te mak et S<
Dat lijkt misschien logisch, maar in de praktijk zijn het foVdA
onverenigbare grootheden.
Want wat is het dilemma? Als minister Maij
het verkeer terug te dringen, komt er automatisch min >'^ei
geld binnen. Maar als zij de geldstroom op peil wil houd^"
mag de regulering van het verkeer weer niet al te succes
zijn. De automobilist weet intussen dat de opbrengst van ujjer
voorgestelde prijsmaatregelen niet wordt teruggegeven in
vorm van belastingverlaging of extra voorzieningen waar
zélf direct profijt van heeft. Niet de milieuzorg, maar
geldhonger van het Rijk is de reden van de heffingen, zal
al snel concluderen. De bereidheid om diep in de buidel^
tasten is dan ver te zoeken.
laatj
laar
DOOR de weggebruikers in de Randstad aan te slaan v
investeringen in wegen, rails en waterverbindingen in
Nederland doet de bewindsvrouwe een wat al te groot ben an
op hun opofferingsgezindheid. En daarmee zet zij autoreer
tisch ook de politieke haalbaarheid van de tolheffing op coni
spel. Want de grote fracties in de Tweede Kamer hebl!nc*Sl
meermalen laten blijken de belangen van de 5,5 miljoen
tomobilisten in Nederland scherp in het oog te houden.
tlm
Wie voor een dubbeltje op de eerste rang wil zitten, belaj^"^
doorgaans achterin de zaal, ergens bij de toiletjuffrouw.
tragiek van minister Maij is dat zij voorlopig geen geld 1
om een plaatsbewijs voor een vooraanstaander positie üiJ
politieke arena te kopen. Ténzij het kabinet bij de komaf
tussenbalans werkelijk fors bezuinigt en meer geld vrijmaa
voor produktieve investeringen in rails, wegen en water. Zj
het werkelijk onmogelijk zijn om de benodigde zevenhfl
derd miljoen gulden extra per jaar op tafel te krijgen? 5
beleid, gecombineerd met échtregulerende heffingen, urone
pas kans van slagen hebben. Het is voor de minister van v( K'ijfe
keer en waterstaat te hopen dat het kabinet die moed op ier{ 1
brengen. t sj
Brieven graag kort jn duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonder
stukken te bekorten.
ad
Vandalisme
Je kunt er de klok op gelijk
zetten dat er na een incident
in een voetbalstadion met ver
baal vandalisme van suppor
ters weer het nodige gekrakeel
ontstaat. Dat is al jaren het ge
val. Er behoeft niet één span
doek met een naar racisme
riekende tekst aan een hek te
hangen of de deskundigen
staan weer te trappelen om
hun visie op het gebeuren te
geven. Dat leidt nimmer tot
een nieuw gezichtspunt. Maar
desalniettemin bieden de be
kende actualiteiten-rubrieken
van de al even bekende om
roepverenigingen steeds weer
een podium om de repeterende
breuken te laten optreden.
Doodzwijgen is de beste me
thode en ook wat dat betreft
uw krant dat doorgaans prin ''an-
F. Dorland fen.
Voorburg
Gokverslaving Ban
De gokautomatenhallen rijz lol
momenteel als paddestoel erin:
uit de grond. Tot mijn grielen
verbazing las ik in de kra lat
dat er 2,5 miljoen gulden i
tafel moet komen om gokve leste
slaafden te helpen. Naar miiiet
mening is ieder mens verai e lae
woordelijk voor zichzelf, d|ulde
ook voor verslaafd zijn. Z ille
het desondanks niet beter zi ullei
om bij het begin te beginnui
en de automaten uit cafésin
dergelijke te verwijderen? D igt p
kan het geld misschien bet iet
besteed worden. Bijvoorbee Schip
voor renovaties
C.O. Groenevelt,
WASSENAAR.
Ie bz
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon 071-122 244
Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248.
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per acceptgirokaart
per maand 25,70 per maand f 26,70
per kwartaal f. 76,60 per kwartaal 78/
per jaar 294,30 per jaar 299/
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel.: 071-122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
miscl
een j
teren
jans
merr
(oper
uit t
het f
slote
