Het wordt een
chaos in de trein
Urker vissers zitten klem
tussen De Leer en Het Leven
y
y
V
udentenkaa
n
li
mal
Ie
OV-STUDENTENKAART
LOKT FRAUDE, MISBRUIK EN FEESTEN UIT
O V
STUDEMT-ftA#
v
ft. V»
900*009? 000/1*4 v
EeidóctBou/iotit1
ZATERDAG 15 DECEMBER 1990 PAGINA 2(
DEN HAAG/LEIDEN - Om maar
meteen met de deur in huis te val
len: Het wordt begin volgend jaar
een grote chaos in de treinen. Oor
zaak daarvan zijn de massale acties
die de studenten gaan voeren als ze
hun O V-jaarkaart in bezit hebben.
Zoals het er nu uitziet zullen de proble
men die met de invoering van die OV-
kaart gepaard gingen - herhaaldelijk uit
stel, verandering aanvangstijden onder
wijs, te weinig bussen en treinen - ver
bleken bij wat het openbaar vervoer nog
te wachten staat.
De conducteurs kunnen de borst nat
maken: fraude met vervoerskaarten,
kaarten die voor grof geld verkocht wor
den, treinfeesten
Met de kaart op zak mogen de zeshon
derdduizend studenten van achttien jaar
en ouder in heel Nederland onbeperkt
gratis reizen met trein, tram, bus en me
tro. Hoewel het nog iets meer dan twee
weken duurt voor de kaart geldig wordt
zijn de eerste uitwassen al geconstateerd.
Hel meest schadelijk voor de openbaar
vervoersbedrijven, die samen met het
ministerie van onderwijs het beheer heb
ben over de OV-Studentenkaart BV in
Rotterdam, het bedrijf dat de kaarten
uitgeeft, is de voor studenten lucratieve
handel in OV-kaarten. Het is overigens
heel begrijpelijk dat die handel is ont
staan. Want wat moet een student die in
zijn eigen woonplaats colleges volgt, met
zo'n kaart? Het scheelt hem maar liefst
rond zevenhonderd gulden op zijn stu
diebeurs, terwijl hij de kaart slechts nu
en dan in een stadsbus nodig heeft.
Overal in het land worden de kaarten
dan ook te koop aangeboden aan reislus
tige niet-studenten voor prijzen van om
en nabij de 1500 gulden. Een leuke winst
voor beide partijen, want een normale
OV-jaarkaart kost 3762 gulden.
Duplikaten
Een Enschedese student maakt zich be
hoorlijk druk over de invoering van de
OV-studentenkaart. Hij roept in de lan
delijk verschijnende Studentenkrant 'lot
genoten' op hun kaart vrijwel meteen na
ontvangst als vermist op te geven bij de
politie. De OV-Studentenkaart BV moet
dan binnen acht weken voor een dupli
caat zorgen. Lukt dat niet, dan moet aan
elke 'gedupeerde' student 61 gulden per
maand worden vergoed voor gemaakte
reiskosten.
Als massaal aan de oproep gevolg wordt
gegeven kunnen volgens de redenering
van de student van al die 'vermiste'
kaarten nooit binnen acht weken dupli
caten worden gemaakt. En dat zal de
OV-Studentenkaart BV flink geld kos
ten. Een tweede fase in het plan is dat
alle studenten die hun kaart als vermist
hebben opgegeven toch met hun jaar
kaart gaan reizen.
Controle
Tot de ogenschijnlijk eenvoudige admi
nistratieve regeltjes die de OV-Studen-
tenkaart BV heeft opgesteld, behoort
ook het verstrekken van lijsten met
nummers van 'vermiste' kaarten voor de
conducteurs. Zij moeten steekproefsge
wijs controleren of toch mensen met een
gestolen of vermiste kaart in de trein
gaan zitten. Maar wanneer het plan van
de Enschedese student massaal wordt
uitgevoerd, wordt de lijst dermate lang
dat controle onuitvoerbaar is.
Overigens wordt de controle op onrecht
matig gebruik van de OV-kaart wordt
toch al een probleem. Buschauffeurs op
drukke lijnen klagen daar nu al over; na
1 januari wordt dat alleen maar erger.
„Door de enorme verscheidenheid aan
kaarten die er tegenwoordig is, wordt
controle veel te ingewikkeld", zegt een
chauffeur van het Gemeentelijk Ver
voersbedrijf in Amsterdam. Hij is niet
de enige die dat vindt. ,,Op tijd rijden is
belangrijker dan de kaartcontrole, dus
als een hele horde mensen in één keer
mijn bus binnenkomt kan ik ze niet één
voor één gaan controleren op hun ver
voersbewijs. Er is gewoon te weinig dui
delijkheid. Eenvormigheid van plaatsbe
wijzen is ver te zoeken. Je heb week-,
maand- en jaarkaarten die ook nog eens
allemaal op verschillende data ingaan en
aflopen. Dan heb je de Defensie-OV-
kaart en straks de Studentenkaart. Door
het ontbreken van eenvormigheid is niet
na te gaan of al die mensen wel met een
geldige kaart de bus binnenstappen. Als-
het echt druk is en mensen steken een
kaart op, dan geloof ik het wel'.
Kaarten stuk voor stuk controleren lukt
dus niet, zeker niet in een studentenstad
en al helemaal niet in het spitsuur. Een
ander probleem, dat zich riü al voordoet,
is dat studenten sinds vorige maand,
toen ze hun kaart konden afhalen, al op
die OV-kaart van 1991 zijn gaan reizen.
Er zijn in de grote steden inmiddels eni
ge tientallen studenten betrapt op het te
vroeg gebruiken van hun kaart. De NS
neemt rigoureuzere maatregelen als der
gelijk misbruik wordt geconstateerd: de
OV-kaart wordt ingenomen en terugge
stuurd aan de OV-Studentenkaart BV.
M-M-lfS» 60000000239
01-06-1969 31-12-1969
etui# ar^ ttTf
ien
Een voorbeeld
van de OV-
kaart voor
studenten,
oorzaak van ee^es
grote chaos in
de treinen.
FOTO: A
Ludieker van aard zijn de plannen voor
het bouwen van feesten in de trein. De
Intercity tussen Zwolle en Amsterdam-
/Schiphol wordt op de avond van 4 ja
nuari door studenten omgedoopt tot
feesttrein. In principe is het een eenmali
ge activiteit, maar als het goed bevalt
willen ze het misschien vaker doen.
Het idee hebben de Zwollenaren overge
nomen uit de universiteitswereld, waar
een treinfeesl is georganiseerd in de
nachttreinen die in de nacht van 5 op 6
januari rijden op het traject Utrech-
t/Amsterdam/Den Haag/Rotterdam.
Vanaf half tien wordt op dat traject feest
gevierd in de Intercity. De organisatie
van het geheel is in handen van de ano
nieme actiegroep Sossi. De groep is op
gericht door studenten die ontevreden
zijn over de invoering van de OV-kaart.
In de Studentenkrant heeft Sossi studen
ten opgeroepen aan het feest mee te
doen. De NS reageert laconiek op de
aangekondigde feesten. Woordvoerder
Binnendijk luchtig: „Een feestje in de
trein, daar zitten we niet mee, maar we
moeten geen ladderzatte toestanden heb
ben. Als het echt heel erg druk wordt
dan gaat de trein gewoon weg als hij vol
is. De achterblijvers moeten dan maar
een volgende trein nemen. En als het
perron overvol wordt sluiten we het een
tijdje af, dat doen we ook bij voetbalsup
porters".
Dat laatste zal mogelijk gebeuren op
zondagochtend 17 maart in Den Bosch.
Want de avond en nacht ervoor wordt
dan een enorm feest 'gehouden in de
Brabanthallen. De Stichting Jaar, opge
richt door studenten, verwacht zo'n
30.000 belangstellende OV-kaarthouders
te kunnen verwelkomen, 's Ochtends
zullen alle feestgangers - al dan niet lad
derzat - met de eerste trein vertrekken.
Chaotische toestanden verzekerd.
Koeriers
Diverse studenten die een slaatje willen
slaan uit hun OV-kaart hebben in de af
gelopen maanden koeriersdiensten opge
richt. Gratis reizend gaan ze vanaf janu
ari voor bedrijven op pad om koerier-
spost van de ene naar de andere stad te
brengen.
De koeriersdienst van het studentendis-
lai
ind
puut Da Vinei in Leiden - handelsnaaii
Da Vinei Koeriers - was twee en eel
halve maand geleden de eerste die wertisgi
opgericht. Inmiddels is in verscheidenjord
andere universiteitssteden het voorbeelpk
van de Leidenaren gevolgd. trol
In Leiden lopen de zaken goed. Het jomijn
ge bedrijfje staat in de startblokken; op j ee
januari wordt begonnen. Volgens Dennifede
Zieren, secretaris van Da Vinci-koerieijpnd
hebben tien weken na de oprichting i
ongeveer vijftig studenten zich inget in
schreven als medewerker. [ing
„Doel is dat de studenten in elk gevap':'
het bedrag dat ze na invoering van die
OV-kaart gekort worden op hun basisjproi
beurs terugverdienen", zegt Zieren,
zullen een administratie bijhoudei|>un
waardoor we er op kunnen toezien d
alle koeriers evenveel werk krijgen". 1
zijn al bedrijven die hebben toegezegèen
van de diensten van Da Vinci-koenenm
gebruik te zullen maken. Zieren ver]ij i
wacht op basis van die toezeggingen iieir
de eerste maanden minimaal vijf koej
riersopdrachten per week. r<
RICHARD HOGENKAMP
RON MAATjHe
rad
n
Kort en goed zegt burgemeester Sijko Veninga (51):
„Urk is geen hok vol slechte mensen, maar ook geen
gemeenschap van heiligen". Het bijna 14.000 zielen
tellende vissersdorp staat de laatste maanden volop
in het nieuws. De overwegend 'zwaar christelijke'
gemeenschap zou op grote schaal hebben geknoeid
met de visvangstbeperkingen. Het hele dorp zou
hebben meegedaan met het om de tuin leiden van de
AID (Algemene Inspectiedienst). En dat in een plaats
waar 99 procent van de bevolking 's zondags trouw
ter kerke gaat en week in, week uit van de kansel
hoort dat de burger de overheid dient te.
gehoorzamen.
Burgemeester Veninga, zelfbelijdend lid van de
gereformeerde kerk (synodaal), relativeert dat cliché
echter onmiddellijk. „De bulk is goedwillend. Netjes
keurig. Natuurlijk, er lopen er best een paar rond die
het niet zo nauw met de regels nemen. En iedereen
op Urk kan ze ook aanwijzen. Want zo werkt dat nu
eenmaal in een dorp. De goedwillende visser ziet ook
dat een collega met een nul-quotum gewoon
uitvaart. Dat zet kwaad bloed. Maar het is een ander
uiterste die 'foute' visser aan te geven. Dat zou toch
worden gezien als een vorm van verraad. Klikken.
En dat doe je niet".
URK - Burgemeester Sijko Venin
ga is nu anderhalf jaar op Urk
werkzaam. Daarvoor was hij CDA-
wethouder in Nieuwerkerk aan de
IJssel en voorzitter van het Neder
lands Christelijk Ondernemers Ver
bond (NCOV). Twee weken na z'n
installatie werd de voormalige wet
houder Dirk Bakker opgepakt op
verdenking leiding te hebben gege
ven aan een grijs circuit. Hoewel
hij justitie niet voor de voeten wil
lopen, neemt Veninga het voor het
huidige CDA-raadslid op. „Dirk
Bakker voelt zich in z'n integriteit
aangetast. Dat is hard aangeko
men. De gemeenschap, met
B en W voorop, wordt verdacht
van maffia-praktijken. Nou, mij is
daar niets van gebleken".
Maar dat er op Urk dingen zijn gebeurd,
die niet in overeenstemming zijn met
het geloof, is eveneens duidelijk. De ker-
keraad van de christelijke gereformeerde
kerk besloot om die reden zelfs de vie
ring van het Avondmaal uit te stellen.
Het is op Urk een publiek geheim dat
een vooraanstaand lid van die kerk, vis
serijvoorman Klaas Kramer, z'n handen
niet in onschuld kan wassen. Zo wordt
hij ervan beticht eigenhandig weegbrie-
ven te hebben verbrand, zodat een deel
van de vangst kon worden verdonkere
maand.
Kramer zelf gaat liever niet op deze ma-
tenè in. Z'n rechterhand. Geert Meun
(31), wil er echter wel een kwartiertje
voor uittrekken. Meun, een van de 96
ouderlingen in de gereformeerde kerk sy
nodaal, geeft grif toe dat de problema
tiek van De Leer en Het Leven onder
werp is van felle discussies in de 4500
zielen tellende kerkgemeenschap.
Vaak komt dan de tekst Romeinen 13
vers 1 en 2 op tafel, het bijbelgedeelte
dat handelt over de gehoorzaamheid aan
de overheid. („Ieder mens moet zich on
derwerpen aan de overheden die boven
hem staan. Want er is geen overheid dan
door God en die er zijn, zijn door God
gesteld. Wie zich dus tegen de overheid
verzet, wederstaat de instelling Gods, en
wie dit doen, zullen een oordeel over
zich brengen").
De bijbelvaste Urkers geven daar echter
een verschillende uitleg aan. Meun: „De
meningen varièren van: 'Het is een god
Gezicht op Urk. Het vissersdorp is vooruitstrevend op economisch/technisch gebied, conservatief in sociaal/godsdienstig opzicht.
FOTO: FREDDY SCHINKEL
deloze overheid, dus hoef ik me er niks
van aan te trekken', tot en met 'de bur
ger moet de overheid onderdanig zijn'.
En daar zit natuurlijk een heel veld tus
sen. Persoonlijk neig ik naar het laatste.
De overheid moet je gehoorzamen, ten
zij
Grijze markt
Die 'inkeer' is mede een gevolg van de
gewijzigde omstandigheden. „We zit
ten", licht hij toe, „nu vijftien jaar met
quoteringsregelingen. In het begin was
het een kwestie van de regels aan je laarS
lappen of failliet gaan. De toegewezen
quota waren veel te klein".
„In de loop der jaren is er echter veel
veranderd. De quota zijn groter gewor
den. En juist in die periode zijn er door
de vissers veel fouten gemaakt. Er ont
stond een grijze markt. Je glijdt af en je
glijdt steeds verder af. Normvervaging.
Dit jaar was het quotum zo groot dat je
daarmee een boterham zou moeten kun
nen verdienen. En in zo'n situatie dien
je je aan de regels te houden".
Anderzijds kan de visserman op zee met
z'n geweten in conflict komen als hij
zich nauwgezet aan de regels houdt.
Geert Meun legt uit: „De tongvangst is
voor dit jaar gesloten. Het quotum is op
gevist. Maar met andere netten met gro
tere mazen, kun je wel op schol blijven
vissen. En ik wil nog zover gaan dat het
technisch gesproken mogelijk is bijna al
leen schol binnen te halen. Toch is het
vrijwel niet te voorkomen dat er tong
tussen de schol zit. Die tong is al dood.
Stel dat je vijf kisten tong hebt opgevist.
Moet je die aan het eind van de reis
overboord zetten? Dat kun je van een
visser toch nauwelijks vragen. Met ande
re woorden: de regels moeten wel op de
praktijk zijn geënt".
Veerkracht
Wie heel Urk in de beklaagdenbank wil
zetten, moet echter wel beseffen dat de
zwijgende meerderheid daarmee onrecht
wordt aangedaan. Keer op keer hebben
beleidsmakers en (Haagse) deskundigen
zich vergist in de veerkracht en saamho
righeid van de Urkers. De voormalige
eilandbewoners laten zich niet leiden
door rapporten en aanbevelingen van
hogerhand.
Met de gedeeltelijke inpoldering van het
IJsselmeer leek Urk als vissersplaats te
hebben afgedaan. Langzaam maar zeker
zou Urk deel gaan uitmaken van de
Noordoostpolder. Van die voorspelling
is echter niets uitgekomen. De Urkers
stoomden op naar de Noordzee en
bouwden een vloot op die z'n weerga in
Europa niet kent. Tegelijk ontstond op
Urk een bloeiende visverwerkingsindus
trie, waar meisjes met gouden handen in
een mum van tijd de uitzet bij elkaar fi
leerden.
Conservatief
Vooruitstrevend op economisch-tech-
nisch gebied, conservatief in sociaal-
godsdienstig opzicht. Zes dagen zult
arbeiden en al Uw werk doen, maar de1e'
zevende dag is de dag des Heeren, de lt
rustdag. Urk telt tien kerkgenootschap-els
pen, waarvan enkele weer gesplitst zijn (ei
in 'zware' en 'nog zwaardere' kerkelijke
gemeenten. De kerkgebouwen zelf schie
ten als paddestoelen uit de grond om
alle gelovigen te kunnen herbergen. Zo
wel 's morgens als 's middags zitten de
kerken bomvol.
De bijbel is hier nog van kaft tot kaft
Gods woord. En daar kan niet aan
tornd worden. Vandaar dat zondige
praktijken als echtscheiding en abortus
vrijwel unaniem worden afgewezen.
Maar in diezelfde bijbel staat ook dat de
mens zich moet onderwerpen aan de
overheid die boven hem staat. En op dat
punt zou men het plotseling niet meer
zo nauw nemen met een bepaalde bijbel
tekst.
Gegniffel alom in de trant van: „Moetje
die Urkers eens zien. 's Zondags zitten
ze met een vroom gezicht in de kerk,
maar door-de-week trekken ze zich van
God noch gebod iets aan".
"oil
Normen
Burgemeester Veninga haalt er
schouders over op. „Urk is een christe
lijke gemeenschap en kan getoetst wor
den aan zijn eigen bijbelse normen. En
dat gebeurt. Dat wordt ook opgepakt, er
wordt over gepraat. Het feit dat de chris
telijke gereformeerde kerk het Avond
maal heeft afgelast, zegt genoeg. Ze ne
men het dus wel degelijk serieus. Maar
als christelijke samenleving zit je in een
glazen huis. Er wordt op je gelet. Een ni
hilist kun je nergens aan toetsen, christe
nen wel".
Geert Meun op zijn beurt: „Er wordt wel
degelijk over gepraat. De gedachte dat
we binnen de regels moeten blijven wint
steeds meer terrein. Het probleem is al
leen om alle vissers op één lijn te krij
gen. Wim, Piet en Klaas willen best
meedoen, maar dan moet eerst Jaap zich
aan de regels houden. Na U. Het wan
trouwen onderling is vrij groot".
De predikanten op Urk houden zich het
liefst buiten de - openbare - discussie.
De één zegt geen tijd te hebben, een an
der verwijst naar een collega en een der
de laat hel op het laatste moment afwe
ten.
Een openhartig interview in het huis-
aan-huisblad Urkerland van 12 novem
ber met ds. C. Bos (christelijk gerefor
meerde kerk) heeft veel stof doen op
waaien. De dominee spreekt daarin over
„normvervaging, zwart uitbetalen, zwart
verdienen. Dat zijn duistere praktijken
en dan kun je niet in de kerk functione
ren". De daad bij het woord voegende is
in diezelfde kerk het Avondmaal uitge
steld.
Geconfronteerd met die uitspraken zegt
burgemeester Veninga: „Dat komt voor
rekening van ds. Bos. Ik weet niet op
wie hij doelt. Ik vind het in zijn alge
meenheid niet handig om een hele sa
menleving in een kwaad daglicht te zet
ten. Nogmaals, de bulk houdt zich aan
de wetten".
KEES VAN OOSTEN
