B Fondsen armbesturen aanwenden voor nood nieuwe armen Zaligverklaring Isabella roept joods verzet op mT CcidócSouAcuit M kerk wereld beroepingen Kerkbalans 91: teken van geven Tekort aan informatie over gnostiek aanvullen" ÊeidócSouAon brieven van lezerr GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CcidócSouocmt DONDERDAG 13 DECEMBER 1990 PAGI1JJT Paus feliciteert Walesa met verkiezingszege VATICAANSTAD Paus Johannes Paulus heeft de verkie zing van Lech Walesa tot president van Polen dinsdag in een brief geroemd als een overwinning voor de idealen van men senrechten en vrijheid. De paus riep in de brief aan Walesa op tot eenheid onder de Poolse politieke krachten om de moeilijke overgang van een communistische naar een democratische maatschappij te voltrekken. Johannes Paulus schreef de eer van de Poolse wedergeboorte grotendeels op naam van de vakbond solidariteit, die in 1980 door Walesa werd opgericht. De paus verklaarde dat de scheepswerf in Gdansk, waar de bond ontstond, „voor altijd in het geheugen van de mensheid is gegrift". Missio-München door handeltje in opspraak MÜNCHEN De Beierse afdeling van Missio (de Duitse pau selijke missiewerken) is in opspraak gekomen nadat een staf medewerker een financiële slag had geslagen met een stuk. grond dat hij van Missio had gekocht. Hij had de 1.877 vierkan te meter bouwgrond in München, dat aan Missio was geschon ken, voor een zacht prijsje gekocht en het voor de dubbele prijs doorverkocht. De medewerker, Reinhold Lehmann, die inmid dels is geschorst, is tot overmaat van ramp een broer van bis schop Karl Lehmann, de voorzitter van de Duitse bisschoppen conferentie. Missio-München heeft in een brief alle contribu anten gevraagd haar het vertrouwen (en de marken) te blijven geven. Prelaat Heinrich Haug, voorzitter, zegt dat de verkoop ..niet professioneel genoeg" is afgehandeld. Er gebeurt meer kwaad in een dorp dan men wel denkt. Miguel de Cervantes BISSCHOPPEN: UTRECHT De fondsen van de parochiële caritas- instellingen, de voormali ge armbesturen, moeten volgens de RK bisschop pen worden gebruikt voor de leniging van nieuwe maatschappelijke noden, waarin de sociale wetgeving tekort schiet. Daarbij wordt onder meer gedacht aan de no den in het kader van de kerkelijke campagne De arme kant van Neder land, zo deelt de woord voerder van de RK Kerk provincie mee. dering, ditmaal in Deventer gehouden, het ontwerp van een algemeen reglement voor (inter)parochiële caritas-in- stellingen en van het model statuut voor de vereniging van caritasinstellingen be sproken. Besluitvorming vindt tijdens de volgende ver gadering van de bisschoppen conferentie in februari plaats. Met deze reglementen trach ten de bisschoppen te komen tot een herziening van de re geling van de caritas-instel- lingen (de voormalige armbe sturen), die na de invoering van de Algemene Bijstands wet in 1963 werd ingesteld. Door de Bijstandswet kwam de armenhulp, die vroeger door de Kerk werd geboden, onder verantwoordelijkheid van de overheid. De herzie ning heeft tot doel de betrok kenheid van de parochies en bisdommen alsmede de rech ten en plichten van deze in stellingen goed te regelen. De behoefte aan een nieuwe regeling komt voort uit de be palingen die het nieuwe ker kelijk wetboek dienaangaan de stelt, verder uit het ver zoek van het Landelijk Pasto raal Overleg om parochies be ter voor hun diakonale taak toe te rusten en uit het besef dat de fondsen van deze in stellingen voor nieuwe noden kunnen worden benut. Aan de herziening is onge veer tien jaar gewerkt. Naast de inventarisering van de 875 instellingen en hun activitei ten is daarbij uitvoerig over legd met bisdommen, diocesa ne instellingen, caritas-instel- lingen en individuen. Hoorzit tingen over deze zaak zijn in totaal door zo'n 1.000 perso nen bezocht. Nederlandse afdeling Opus Dei zelfstandig UTRECHT De regio Ne- derland van de Prelatuur Opus Dei vormt een zelfstan dig onderdeel van het RK Kerkgenootschap in Neder land. Dit hebben de bisschop pen op grond van het Kerke lijk Wetboek en krachtens het Reglement van het RK Kerk genootschap vastgesteld. Op hun tweemaandelijkse vergadering namens zij ken nis van het vermogensrechte lijk reglement van de Neder landse afdeling van de Prela tuur Opus Dei, zo meldt de woordvoerder van het RK Kerkgenootschap. Leden van de afdeling zijn le ken die zich door middel van een contractuele overeen komst hebben verbonden met de prelatuur en priesters die uit de leken-leden voortko- In 1982 werd de als behou dend bekend staande bewe ging door de paus tot een per soonlijke prelatuur verheven. Zij werd onttrokken aan het toezicht van de plaatselijke bisschoppen en is sindsdien rechtstreeks aan de paus ver antwoording schuldig. Een woordvoerder van het Opus Dei zegt desgevraagd dat de Nederlandse afdeling 12 priesters en tussen de 200 en 300 leken telt. Een van de priesters is diocesaan pastor in Maastricht, drie verzorgen een parochie in Amsterdam en de overige priesters zijn werkzaam in het apostolaire werk: vorming, retraites, ge spreksgroepen, geestelijke lei ding en gezinsdagen. Vaak ge schieden deze activiteiten in of vanuit een parochie. Het bestuur berust bij de regionale vicaris, dr. H.J. Steinkamp. Nederlands Hervormde Kerk Beroepen te Ruinerwold H. Vrielink, eervol ontheven pred. te Beetster- zwaag. Aartsvader vrijgemaakten door volgelingen kritisch bekeken KAMPEN Vrijgemaakten moeten geen versierders van Schilders graf willen zijn, maar uitvoerders van zijn tes tament. Met deze oproep opende prof. dr. J. Douma gis teren een symposium over de gereformeerde theoloog dr. K. Schilder, georganiseerd dooi de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Ker ken Vrijgemaakt in Kampen. Het testament van Schilder (1890-1952) wijst vrijgemaak ten in de richting van de oe cumene, zo bleek uit Douma's toespraak. Op het graf van deze veelzijdige theoloog („hij bewees hoe gereformeerd en origineel kunnen samen gaan") staan immers Jezus' woorden: Opdat zij allen één zijn. Ruim 300 mensen bezochten het tweede en laatste sympo sium tijdens dit 'Schilder jaar' Het grote verschil met de bijeenkomst die in april aan de Vrije Universiteit in Amsterdam werd gehouden, was dat in Kampen nagenoeg alleen vrijgemaakten het woord voerden over de theo loog die in 1944 aan de wieg van hun kerkgenootschap stond. Eén van de weinige 'gewoon' gereformeerde be zoekers, oud-synodevoorzitter ds. C Mak, voelde zich dan ook „een beetje vreemd". Toch was er ook in Kampen ruimte voor kritiek op de man die, door veel vrijge maakten met ontzag K.S. wordt genoemd. -Zo vond de jonge predikant H.J.D. Smit (30) het niet terecht dat Schil der de Christelijke Gerefor meerde Kerken, de enige kerk waarmee de vrijgemaak ten wel samen willen,' als sek te beschouwde. Smit kreeg in een van de vele werkgroepen weerwoord van zijn collega J.M. Batteau. De christelijke gereformeerden hechten weliswaar veel waar de aan de gereformeerde be lijdenis, net als overigens een heleboel andere gereformeer den in Nederland. „Maar dat wil nog niet zeggen dat zij de Dr. K. Schilder FOTO: PERS UNIE ware kerk vormen.". Kritiek kwam er ook van prof. dr. C. Trimp, die de al te normatieve manier van spre ken en schrijven van Schilder aankaartte. De christelijke ge reformeerde hoogleraar dr. W. van 't Spijker vond dat Schilder te intellectualistisch met het geloof omging. Als hij ook oog zou hebben gehad voor de mystieke, bevindelij ke kant ervan, „dan was bij voorbeeld het hele verschijn- sel-Aleid Schilder er niet ge weest". Dr. R.H. Bremmer prees de 'oogst' van het Schilder-jaar, die niet alleen twee goedbe zochte symposia omvat, maar ook een reeks publikaties en een tentoonstelling. Volgende week woensdag, op de hon derdste geboortedag van Schilder, hoopt als klap op de vuurpijl de hervormde predi kant J.J.C Dee aan de vrijge maakte universiteit te promo veren op het eerste deel van een biografie over Schilder. De grote aandacht voor Schil der bewijst volgens prof. dr. J. Kamphuis dat zowel de volge lingen als de aanvankelijke tegenstanders met deze figuur in het reine proberen te ko men. „Zijn stem reikt nog steeds zeer ver", aldus Kamp huis, die benadrukte dat de vrijgemaakte Schilder geen sektariër was, maar juist zeer oecumenisch was ingesteld. Zingende kerstboom DEN HAAG/VATI CAANSTAD De plan nen van het Vaticaan om de vijftiende-eeuwse Spaanse koningin Isabella zalig te verklaren, zullen de verhoudingen van de RK Kerk met het Joden dom doen verslechteren. Dat schrijft mr. R.A. Le- visson, voorzitter van het CIDI-bestuur, in de Is- raël-Nieuwbrief, het CIDI-periodiek over Is raël en de joodse wereld. Isabella van Spanje staat ge nomineerd om in 1992 door het Vaticaan zalig te worden verklaard. Koningin Isabella heeft op 31 maart 1492 het Edict tot Verdrijving van alle Joden uit Spanje onderte kend. Voordien werden hon derden joden die uit lijfsbe houd tot het Christendom wa ren overgegaan, gearresteerd en voor een groot deel tot de brandstapel veroordeeld. Na de afkondiging van het Edict kregen de joden drie maan den de tijd om Spanje te ver laten. als ze niet tot het chris tendom wilden overgaan. D§ laatste jood verliet op 31 juli 1492 het land. „Het jaartal en het feit behoren tot op he den tot de levende herinne ringen van het joodse volk," aldus Levisson. Isabella, bijgenaamd La Cat- tolica, had eerder een voor haar gunstig concordaat met het Vaticaan afgesloten. Daar bij mocht zij een eigen, Spaanse, Inquisitie inrichten. Zij vond dat de pauselijke In quisitie niet streng genoeg op trad. Onder leiding van haar biechtvader, Tomas de Tor- quemada, trok de Spaanse In quisitie fel van leer. Als het Vaticaan erop uit is de verhoudingen tot het Joden dom verder te verslechteren, dan is het met deze zaligver klaring op de goede weg, zo schrijft Levisson in de Israël Nieuwsbrief van 12 december. Vorige week vond in het Va ticaan voor het eerst sinds en kele jaren weer een ontmoe ting tussen hoge delegaties van de joodse wereld en van het Vaticaan plaats. Door al lerlei affaires (pauselijke au diënties voor Waldheim en Arafat, de zaligverklaring van Edith Stein, opmerkingen van kardinaal Ratzinger alsmede het Karmelietessenklooster in Auschwitz) waren de verhou dingen aardig bekoeld. DEN HAAG De inter kerkelijke geldwervings actie Kerkbalans wordt in 1991 gehouden onder het motto Teken van ge ven. Dit heeft de actie be kend gemaakt. In onze maatschappij is het geven aan goede doelen tot een hoge deugd verheven. Ons volk heeft de naam vrij gevig te zijn, zo wordt ter toe lichting van het motto gezegd. Over de laatste vier jaar (1987-1990) steeg voor wat de Nederlandse Hervormde Kerk betreft het bedrag van de toezeggingen met 3.8 (vijf miljoen gulden). In de zelfde periode daalde het aan tal zielen in de Hervormde Gemeenten die meedoen, met 6 (138.000). De gemiddelde bijdrage per hervormde steeg in deze pe riode met een half procent (fl. 6,24). Ook steeg het aantal 'toezeggers'. Zij doen echter een lagere toezegging dan ge middeld. In 1988 gaven de hervormden gemiddeld fl. 87,96 voor het plaatselijk ker- kewerk. Als echter wordt ge keken naar de hervormden die daadwerkelijk bijdragen, dan is dit fl. 293,20 per ker klid. Bij de gereformeerden be droeg in 1988 de bijdrage per kerklid fl. 218,63. De rooms- katholieken droegen in 1988 fl. 39,10 bij. De RK kerk heeft echter veel inkomsten uit vergoedingen voor kerkelijke diensten, zoals misintenties en huwelijksmissen. In Kerkbalans, die tussen 13 en 27 januari voor de negen tiende keer wordt gehouden, werken zeven kerkgenoot schappen samen die op papier ruim 9 miljoen leden hebben. In 1988 brachten zij 680 mil joen gulden voor het plaatse lijk kerkewerk bijeen. PROF. GILLES QUISPEL OVER CONGRES IN AMSTERDAM: AMSTERDAM In Am sterdam begint morgen een driedaags congres rondom het verschijnen van de Nederlandse ver taling van het zogeheten Corpus Hermeticum, een verzameling gnostische geschriften. De teksten werden vertaald door Utrechtse hoogleraren Gilles Quispel en Roelof van den Broek. Voor prof. Quispel, emeritus hoogleraar (1916), is het con gres een bijzondere gebeurte nis. Jarenlang heeft hij in we tenschap en kerk aandacht gevraagd voor de gnostiek, een 'derde weg' naast redelij ke wetenschap en geloof op gezag; niet zelden met onbe vredigend resultaat. De ko mende dagen zullen tien des kundigen, onder wie hoogle raren van de Rijksuniversiteit Utrecht en van de Vrije Uni versiteit, hun licht laten schij nen over thema's uit de ver taalde uitgave. „Tien jaar ge leden had dit niet kunnen ge beuren", aldus prof. Quispel, die er meteen aan toevoegt: „Het congres is geen propa ganda voor de gnostiek; wat we proberen te doen is het te kort aan informatie ophef fen". De gnostiek (dat terug gaat op het Griekse woord voor 'ken nis' als innerlijke zekerheid) wordt door prof. Quispel om schreven als een 'alternatieve, symbolische, individuele reli gie, die leert dat zaligheid verkregen kan worden door geestelijke bewustwording'. Een karakteristieke gnosti sche uitspraak is: 'Zelfkennis is Godskennis. Wie zichzelf kent. kent het Al. Het is nodig een weg van zelfonderzoek en reiniging van de ziel te gaan, voordat de mens het goddelij ke leert kennen. De geschiedenis van de gnos tiek is erg gecompliceerd; soms loopt het spoor dood, om vervolgens, later in de tijd, weer op te duiken. De gnos tiek is ontstaan in de tweede eeuw uit geschriften van Her mes Trismegistus in Alexan- drië, loopt door het middel eeuwse Frankrijk (Katharen) als een 'gevaarlijke ketterij'; krijgt in de renaissance her nieuwde aandacht van geleer den en verdwijnt met de op komst van de nieuwe weten schap (het 'mechanische we reldbeeld') ondergronds in al lerlei organisaties zoals de Vrijmetselarij, Rozekruisers en andere geheime genoot schappen. De gnosis heeft vanaf het be gin een rol gespeeld in de ge schiedenis van de kerk; ze is als een 'schaduw die de kerk de eeuwen door begeleid heeft', zoals Quispel het uit drukt. Meestal was er een zeer afwijzende houding allerlei uitspraken van de vroege kerk waren gericht té gen gnostische opvattingen, zo schrijven de kerkgeschiede- nisboeken maar sommigen in de kerkgeschiedenis had den een welwillende houding. Dr. J. van Oort, die promo veerde op de Civitas Dei (de Stad van God) van Augusti- nus, zal zaterdag in Amster dam uiteen zetten hoe naar zijn oordeel de kerkvader Au- gustinus niet alleen kennis had van het Corpus Hermeti cum, maar er ook welwillend tegenover stond. De middel eeuwse en renaissancistische belangstelling voor de ge schriften is deels te danken aan Augustinus' welwillende houding, aldus dr. Oort. Ook de christelijke denker Tertul- lianus in Romeins Afrika was Augustinus in die houding voorgegaan Prof. Quispel zal uitleggen waarom hij denkt dat de Alexandrijnse mysterieën van Hermes Trismegistus en de geschriften van de apostel Paulus diverse overeenkom sten hebben. Ook Paulus ken de de figuur van de god Mens. „Dat lijkt ons heidens en las terlijk", aldus prof. Quispel, maar dat oordeel kómt voort uit de eenzijdige voorlichting over de joodse en christelijke religie. De god Mens komt ook al voor in het boek Eze- chiël (1,26). Daar wordt de glorie, de uitstraling van God 'mens' genoemd. De volgelin gen van Hermes Trismegistus hebben het begrip God Mens aan die tekst ontleend. Paulus spreekt van God als 'de twee de Adam' en vereenzelvigt hem met Jezus", aldus prof. Quispel. De Franse hoogleraar aan de Sorbonne Jean-Pierre Mahé zal in zijn bijdrage aangeven hoe veel hermetische teksten meditaties zijn op veel oudere, voor-christelijke spreuken. Mahé voegt hiermee een ar gument toe aan de overtui ging dat de hermetische ge schriften niet een afgeleide zijn van het Johannes-evan- gelie uit de bijbel, zoals de eeuwen door steeds is gezegd. De Amsterdamse dr. Jan Hel derman (Vrije Universiteit) zal in zijn bijdrage spreken over onder meer de relatie tussen hermetische teksten en het Evangelie van Johannes. Het congres wordt gehouden in De Kosmos aan de Prins Hendrikkade. Inlichtingen: 020-267477. je< 'Oort' misbruikt Weet u het nog? „De Oort-operatie is de grootste tingherziening in de recente fiscale geschiedenis", r het toenmalige kabinet eind 1989. Het was aan de voorav van de invoering van 'Oort', een sterke vereenvoudiging het belastingsysteem. Geschatte kosten: 4,6 miljard gul Dit bedrag werd vrijwel geheel besteed aan een laging waarnaar Nederland volgens het kabinet smachtti. bei 11 trii Het CDA/VVD-kabinet was indertijd apetrots op 'C De belastingtarieven konden voor het eerst sinds vele omlaag en er werd flink geschrapt in de aftrekposten, vooral de hogere inkomens van 'Oort' zouden profiti deerde het kabinet niet in het minst. Evenmin trol CDA/VVD-coalitie zich iets aan van de herhaalde waar? wing van belastingadviseurs dat bedrijven en goedbet; werknemers zichzelf nóg meer zouden verrijken, nam door nieuwe aftrekposten op te voeren. 'tfn ~S( LV_^ J a>1 n( 1 HOE belangrijk 'Oort' voor het kabinet was, bleek wel de VVD samen met de PvdA een poging deed iets te voor de alleenstaanden. Met steun van premier Lub_ spuwde minister Ruding (financiën) in de Kamer vuur. de de VVD meer geld voor de alleenstaanden uittrekl^^ Goed, dan betekent dat een kabinetscrisis, aldus de woeij de Ruding. Uiteraard bond de VVD in, nog onwetend het feit dat het kabinet vier maanden later over een heel der onderwerp zou struikelen. e v i G. Nu, nog geen jaar na invoering van 'Oort', ziet het er ijenc uit dat de fiscalisten toch gelijk gaan krijgen. De belastinL^ komsten van minister Kok vallen niet alleen in 1990 tel de ramingen voor de komende jaren zijn ook scherp naar; neden bijgesteld. Uitgerekend premier Lubbers riep als Laj, ste dat de kosten van 'Oort' veel hoger dreigen uit te vaT^ dan hijzelf in 1989 had voorzien. Zo zouden de topinkonj volgend jaar maar liefst voor negen miljard extra aan kt sompolissen willen aftrekken! Vice-premier Kok heeft waarschuwing min of meer herhaald. Het merkwaardige is dat Lubbers en Kok daar maar gooi naar doen, want hoe duur 'Oort' werkelijk uitvalt b pas begin 1992 als alle aangifteformulieren over 1990 doo fiscus zijn afgehandeld. Het is niet ondenkbaar dat de voorspelde daling in de belastinginkomsten uiteindelijk meevallen of zelfs geheel wordt gecompenseerd. Het heeft er dan ook veel van weg dat Lubbers en jhes naar een excuus zoeken om de belastingtarieven voor de^rije gere inkomens op te schroeven en extra te bezuinigen opgn" overheidsuitgaven. Het Rijk kampt immers met forse tefa'^ vallers en waarom zouden de 'sterkere schouders' die laf niet mede dragen? Een valide redenering, maar dat ne niet weg dat beide bewindslieden boter op het hoofd hebl Lubbers, omdat hij de eens door hem zo bejubelde Oort-f" ratie afvalt terwijl het risico vermindering van de sfl sinkomsten al vèr voor de invoering bekend was.l Kok, omdat de PvdA vorig jaar bij de kabinetsforrr 'Oort' heeft gespaard om het CDA niet voor het hoofd t ten. Nu wordt 'Oort' misbruikt om de de lasten te verzw4 Dat is ronduit ongehoord. Brieven graag kort en duidelijk geschreven. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonO^. Willem III Zaterdag 8 december was het 100 jaar geleden dat Koning Willem III begraven werd. In Luxemburg werd aan die her denking veel aandacht be steed, maar in Nederland werd daarvan niets uitgezonden. De oom van Koningin Emma werd in 1890 groothertog, ge volgd door zijn zoon Willem IV in 1905. Voorts was het die dag 28 jaar geleden, dat Ko ningin Wilhelmina ten grave werd gedragen. Koningin Emma (de liefste vrouw van Europa) heeft ons Koningshuis gered. Een zuster van haar huwde een kind van Koningin Victoria wat haar schoonvader destijds niet lukte. Zodoende kwam een verzoening tussen beide Koningshuizen tot stand. Kennelijk wordt geschiedenis op school en op TV nog steeds als stiefkind behandeld, want wie weet daar nog iets van? Mr. R.C. Sangster, DEN HAAG. Anna Paulowna In de bijlage Finale van afge lopen zaterdag stond: „Anna Paulowna, de dochter van Tsaar Alexander I". Commen taar: Anna Paulowna was niet een dochter, maar een zus van Alexander I. De vader van beiden was Paul I (1754-18 Blijkt zelfs voor niet-inga den al uit haar naam: Paull na. Ik kan me nauwe» voorstellen dat J.G. Kikke» zijn boek deze historische I juistheid voor zijn reke» neemt. W. Kuipers, VOORBURG. De Jong „Oud-premier De Jong met ambassadeur Irak", deze week in de krant. Ki zich voorstellen dat in del zettingsjaren 1940-'45 het I gende bericht in de dagbljPae had gestaan: „Willem Dl golft met Seyss Inquart". I ti toch! Nu weet ik wel, oud-ji V mier De Jong is niet te v lijken met wijlen dr. W. en de ambassadeur van niet met Seyss, maar Waarschijnlijk ligt het ven hierin: In de bezettingsji was als het ware heel Ne land gegijzeld en nu waren maar enkele Nederlander dat heel Kuwayt gegijzeh dat is ver van ons bed. Tijt het golfen zijn de proble svo in de Golf niet aan de ord( ten rer weest, zo verklaarde De J Wat is dat nou jammer. P.G. Martens, DEN HAAG. Uitgave Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden Telefoon 071 - 122 244 Postadres. Postbus 11. 2300 AA Leiden Abonnee service Telefoon: 071 -313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur Nabezorging Telefoon: 071 - 122 248. van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19:00 u. op za. van 14 00 tot 15.00 Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW) Bij automatische betaling: Bij betaling per acceptgirokai per maand f. 25,70 per maand per kwartaal f. 76,60 per kwartaal per jaar 294,30 per jaar f. 299j>] Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 122 244 Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702 Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050 I ajaris •nd] Fw» >t n

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 2