Pavel wil volmachten
bm eenheid te bewaren
Brazilië maakt zich op voor het proces van de eeuw
We hebben
voordelige
sweaters
vanstal
gehaald.
Tökes vreest provocaties
op verjaardag revolutie
Enorme overlast door sneeuwval
tADVERTENTIE
Sweater met kol. Van 100% katoen
In diverse kleuren. Mt. S-M-L-XL
Van.J9^5* voor
UITENLAND QeidóaQowumt DINSDAG 11 DECEMBER 1990 PAGINA 5
President Shankar
praat met Lubbers
DEN HAAG De Surinaamse presi
dent. Ramsewak Shankar, heeft mor
genmiddag een gesprek met premier
Lubbers over de stagnerende ontwikke
lingsrelatie tussen Nederland en Surina
me Shankar komt morgen voor een
verblijf van een week aan in ons land.
Volgende week maandag wordt hij door
koningin Beatrix ontvangen. Behalve
Shankar komt ook legerleider Desi Bou-
terse naar Nederland. Hij arriveert sa
men met de president uit Paramaribo
en reist zaterdag door naar het Afri
kaanse Ghana. Bouterse zal volgens be
richten in Paramaribo tot zaterdag el
ders in Europa „zeer waarschijnlijk" ge
sprekken voeren met Surinaamse bal
lingen.
Tyminski mag
Polen niet uit
WARSCHAU Het is de ver
slagen Poolse presidentskandi
daat Stanislaw Tyminski verbo
den het land te verlaten. Hij
wordt verdacht van laster tegen
premier Mazowiecki. Tyminski
zou artikel 270 van de criminele
code hebben overtreden. Dat ar
tikel voorziet in gevangenisstraf
fen voor degenen die „de hoog
ste staatsautoriteiten vernede
ren". Tyminksi had tijdens zijn
campagne de huidige premier
beschuldigd van verraad omdat
Mazowiecki bezig zou zijn „Po
len tegen dumpprijzen te verko
pen aan het buitenland".
Dubbel geluk
voor Walesa
WARSCHAU De nieuwe
president van Polen. Lech Wa
lesa. heeft uit de hele wereld
felicitaties ontvangen met zijn
verkiezingsoverwinning. Sov
jet-president Gorbatsjov stuur
de een telegram waarin hij zei
te hopen op een vruchtbare sa
menwerking tussen Polen en
de Sovjetunie in de toekomst.
Maar er is nog een reden waar
om Walesa gefeliciteerd wordt.
Halverwege volgend jaar ver
wachten zijn vrouw Danuta en
hij hun negende kind. De Wa
lesa's hebben vier meisjes en
vier jongens.
Gorbatsjov haalt uit
naar separatisten
MOSKOU Sovjetleider Michail Gor
batsjov heeft een aanval gedaan op se
paratisten. die hij het grootste kwaad
van de Sovjetunie noemde.
Gorbatsjov hield zijn gehoor van het
centraal comité voor dat het aan de
partijleden is om het tij te keren en de
nationalisten, die het afgelopen jaar po
litieke controle over zeker zes republie
ken hebben gekregen, de wind uit de
zeilen te nemen.
De Communistische Partij is voor het
„onvoorwaardelijke recht van volken
op zelfbeschikking", aldus de Sovjetlei
der, „maar het gaat om het recht van
volkeren, niet van groepen mensen".
iqüchte honger
bedreigt Sudan
AIROBI De Verenigde Naties heb-
:n een oproep gedaan voor 1,3 miljoen
n voedselhulp voor Sudan. Volgens de
ganisatie dreigt in dit land een ernsti-
hongersnood. „Grootschalige en on-
iddellijke hulp is noodzakelijk om de
imende maanden voedseltekorten en
I 1 enselijk lijden te voorkomen", aldus
(J n rapport van de voedsel- en landbou-
organisatie van de Verenigde Naties,
FAO. Het rapport is een bevestiging
1 eerdere beweringen dat ten minste
Pj jf miljoen mensen in Sudan met de
rm ingersdood worden bedreigd. In janu-
1 houden Nederlandse hulporganisa-
5 een actie om geld in te zamelen
ior voedselhulp aan Sudan.
Druiven erg
zuur voor
Servische
nationalisten
(Van onze correspondent
Gert van Wijland)
BELGRADO Zoals in
het voorjaar de Roemeen
se en Bulgaarse oppositie
de druiven zuur vond toen
ze tijdens de verkiezingen
werd verslagen door de
oud-communisten, zo had
den ook de Servische anti
communisten het gisteren
zichtbaar moeilijk met de
overwinning van presi
dent Milosevic en diens
socialistische partij.
Nog voordat de eerste uitsla
gen bekend waren, liet Vuk
Draskovic, presidentskandi
daat voor de Servische ver
nieuwingsbeweging, al weten
de verkiezingsuitslag in een
aantal districten wegens frau
de en intimidatie niet te zullen
erkennen Westerse waarne
mers kwamen gisteren echter
tot de conclusie dat er „welis
waar enige onregelmatigheden
waren geweest", maar zagen
geen stelselmatige fraude.
Meer zorgen maakten ze zich
over de aanloop naar de ver
kiezingen. waarbij de massa
media volledig in handen van
Milosevic waren.
Gisteravond sprak Vuk niet
meer over fraude, maar een
goed verliezer toonde hij zich
niet. „Het volk heeft met de
stem van de angst gekozen
voor bolsjewisme in plaats van
democratie, voor duisternis in
plaats van licht". De stemmen
waren nog maar voor een deel
geteld, maar duidelijk was op
dat moment al dat Vuk reden
had teleurgesteld te zijn. Van
te voren afgeschilderd als re
gelrechte rivaal van de huidi
ge president Milosevic, stond
hij al na de eerste uitslagen op
een onoverbrugbare achter
stand. Milosevic scoorde meer
dan zestig procent en lijkt op
een absolute meerderheid af te
stevenen.
Ook zijn socialistische partij
deed het onverwacht goed. Er
is in diverse districten een
tweede ronde nodig, maar in
een groot aantal gebieden be
haalden de oud-communisti
sche kandidaten in een keer
meer dan de helft van de
stemmen.
Ook in Kosovo behaalden de
Milosevic-mannen in alle ge
telde districten de meerder
heid, maar hoeveel dat waard
is bleek uit de verklaring dal
de uitslag in de provincie on
geldig is, omdat de opkomsl
onder de wettelijk voorge
schreven vijftig procent bleef
De Albanese meerderheid var
de bevolking weigerde te
stemmen uit protest tegen de
onlangs door Servië afgeschaf
te autonome status van de pro
vincie. De nieuwe kieswet van
Servië voorziet daar echter in
er komt een tweede ronde en
als de Albanezen dan weei
thuisblijven, worden de Ser-
ven automatisch gekozen.
Met Montenegro dat poli
tiek niet meeteltis Serviè
nu verworden tot het laatste
communistische bolwerk in
het land. In combinatie mei
het gepredikte Servisch natio
nalisme kan dat voor de ande
re republieken, waar inmid
dels anti-communisten aan de
macht zijn, wel eens reden zijn
om nog nadrukkelijker dan
voorheen hun eigen weg te
gaan. In Slovenië wordt bij
voorbeeld een referendum
voorbereid over mogelijke af
scheiding van Joegoslavië.
Rushdie op radio
LONDEN De schrijver Sal
man Rushdie is gisteren op
nieuw uit zijn schuilplaats ge
komen, ditmaal voor een live
uitzending van de BBC-radio.
Rushdie moest bijna twee jaar
geleden onderduiken nadat de
Iraanse leider, wijlen ayatollah
Khomeini, het doodvonnis
over hem had uitgesproken.
NoordKoreaan
bezoekt zuiden
PANMUNJON Premier
Yon Hyong Muk van Noord-
Korea is vanmorgen via het
zwaar bewaakte grensgebied
naar Zuid-Korea gereisd voor
een nieuwe gespreksronde met
vertegenwoordigers van de re
gering in Seoel over toenade
ring. Kort na de aankomst van
de delegatie in het zuiden ga
ven de Noordkoreanen een
verklaring uit waarin zij zich
pessimistisch uitlieten over de
mogeijke uitkomsten van het
nieuwe gesprek.
Armand Hammer (92) overleden
RAAG De Tsjechoslo-
^jjaakse president Vaclav
f( avel wil op korte ter-
lijn speciale volmachten
nin]m te verhinderen dat het
,nd uiteen valt.
let spijt mij zeer dat ik zover
oet gaan. Ik doe dit om aan
verwachtingen te voldoen
in miljoenen burgers, die mij
:ze positie hebben toever-
Duwd en die geloven dat ik
ïze federatie zal helpen red-
;n". zei Havel in een toe-
Proraak voor het parlement,
va olgens de president wordt de
Tv ekomst van het land be-
ïgd door een geschil over
verdeling van bevoegdhe-
1 tussen de federale rege
ring, de Tsjechische landen en
de Slowaakse republiek, waar
het nationalisme hoogtij viert.
Havel wees er op dat bedrei
ging van de Tsjechoslowaakse
staat deze keer niet van bui
tenaf komt, maar van binnen
uit. „Wij bedragen haar zelf
met onze geringe politieke cul
tuur, gebrek aan democratisch
bewustzijn, ervaring en we
derzijds begrip", zei hij. Havel
maakte niet meteen duidelijk
welke bevoegdheden hij ver
langt. Hij kondigde aan spoe
dig een wetsontwerp te zullen
indienen bij het parlement.
De bevoegdheden zouden
moeten gelden totdat een nieu
we grondwet wordt aangeno
men. iets wat in de komende
18 maanden moet gebeuren.
Volgens Havel moet ër ook
een constitutioneel hof komen
en moet de wettelijke moge
lijkheid worden geschapen
voor landelijke volksraadple
gingen om in laatste instantie
politieke geschillen te beslech-
Volgens de bestaande grond
wet ondertekent de president
verdragen, voert hij het bevel
over de strijdkrachten, be
noemt hij de federale regering,
kan hij het parlement bijeen
roepen of naar huis sturen,
wetten ondertekenen, amnes
tie verlenen of een oorlog ver
klaren. Ook mag hij extra be
voegdheden uitoefenen als hij
daartoe met bijzondere wetge
ving gemachtigd is.
Havel zei dat opiniepeilingen
uitwijzen dat meer dan 70 pro
cent van de Slowaken en 74
procent van de Tsjechen het
conflict over de verdeling van
bevoegdheden een politiek
spel is dat veel minder belang
rijk is dan economische her
vormingen. In het bijzonder
kapittelde hij de premier van
de Slowaakse republiek, Vla
dimir Meclar. Hij zei dat de
Slowaakse leiders in strijd
handelen met de grondwet als
zij hun wetten voorrang gaan
geven op de wetten van het
federale parlement. Besluiten
van het parlement moeten
bindend zijn voor alle instel
lingen en personen, anders
„breekt het dunne ijs van onze
grondwet en zal onze staat on
vermijdelijk in juridische cha
os wegzakken"
ng en oud in de Roemeense hoofdstad Bukarest samen tegen
regering van president lliescu. Het waren gisteren met name
vrachtrijders die demonstreerden.
FOTO: AFP
DEN HAAG Provoca
ties en pogingen tot desta
bilisatie dreigen de demo
cratische hervormingen
en sociale verzoening in
Roemenië geheel ten
gronde te richten. Dit zou
al op de eerste verjaardag
van de Roemeense revolu
tie zondag kunnen gebeu
ren door het uitlokken
van etnische onlusten, zo
vreest de bekende Roe
meense dominee Laszló
Tökes.
„De revolutionaire verande
ringen in Roemenië zijn nog
maar amper begonnen en be
vinden zich nu in een pijnlijke
impasse", aldus Tökes. „Er zijn
aanwijzingen dat ze nu gevaar
lopen door provocaties en af
leidingsmanoeuvres. Het be
langrijkste middel daartoe is
het aanzetten tot etnische on
lusten, die samen zouden val
len met de eerste verjaardag
van de revolutionaire gebeur
tenissen".
Bedreigingen tegen Tökes en
zijn gezin hebben hem tot zijn
oproep aan de kerken en de
democratische landen ge
bracht. Hij voelt zich het
slachtoffer van een politieke
heksenjacht en een lastercam
pagne in de pers. „De toestand
waarin ik en mijn gezin nu
verkeren verschilt maar wei
nig van die van een jaar gele
den onder Ceausescu en de Se-
curitate".
Tökes' deportatie van Timisoa-
ra naar het oosten van het
land door de Securitate luidde
een jaar geleden de opstand te
gen Ceausescu in Was hij toen
nog het gezicht van de Roe
meense revolutie, nu staat hij
in de Roemeense pers te boek
als „anti-Roemeense chauvi
nist, Transsylvanische irreden
tist, en spion van de CIA, de
Securitate en de Hongaarse ge
heime dienst". Tökes („Ik ver
klaar hierbij dat ik niets heb
gedaan dat in strijd is met de
wettelijke orde van ons moe
derland") werd beschuldigd,
toen hij op 5 december terug
keerde nadat hij in Hongarije
maandenlang behandeld was
vanwege een ernstig verkeers
ongeval.
Hij vreest dat zondag niet al
leen etnische, maar ook sociale
spanningen toenemen. De
vakbonden dreigen die dag
een algehele staking af te kon
digen uit protest tegen bezui
nigingen en prijsstijgingen. De
bonden eisen sociale voorzie
ningen om de overgang naar
een markteconomie te ver
zachten, en meer zeggenschap
over het opstellen van de soci
ale wetgeving.
Bij de oprit van de tolweg bij Lyon wordt het verkeer omgeleid. De snelweg was gisteren vanwege
de hevige sneeuwval niet toegankelijk.
FOTO: Al
PARIJS Grote delen
van Europa zijn zondag,
gisteren en vandaag ge
teisterd door zware
sneeuwval en gladheid.
Het ergste lijkt voorlopig
achter de rug. Met name
Groot-Brittannië haalt op
gelucht adem nu de dooi
is ingetreden, ook al zorgt
de smeltende sneeuw
plaatselijk voor water
overlast.
In Engeland zijn tijdens het
noodweer van de afgelopen
dagen twaalf mensen om het
leven gekomen De meeste
slachtoffers kwamen vast te
zitten op de wegen en zijn
door bevriezing omgekomen.
In Frankrijk deden zich met
name problemen voor in de
Alpen en het Centrale Massief,
waar 140.000 mensen zonder
stroom zaten na het afbreken
van elektriciteitskabels Het
Franse elektriciteitsbedrijf
EDF verontschuldigde zich bij
zijn boze klanten met de non
chalante opmerking dat het
Franse stroomnet misschien
kwetsbaarder is dan andere el
ders in Europa, „maar daar
voor zijn de stroomkosten bij
ons dertig procent lager". Het
winterweer heeft in Frankrijk
twee doden geëist. Bij de
Frans-Italiaanse grens kwa
men een vrouw en haar kind
om nadat de auto waarin ze
zaten door een lawine werd
bedolven.
Verder liep het vlieg- en trein
verkeer over Lyon gisteren
grote vertraging op. Bij het
ANWB-steunpunt in Lyon
hebben zich nog geen gestran
de Nederlanders gemeld. „Het
valt wel mee. De Franse weg-
beheerders hebben een beetje
laat gereageerd, maar dat is
hier gebruikelijk", aldus een
woordvoerder. Los van de
winterse ongemakken hebben
de Franse luchtvaartmaat
schappijen Air France en Air
Inter voor vandaag en morgen
een groot aantal vluchten
annuleerd. Reden is een nieu
we staking van de Franse
luchtverkeersleiders.
In Italië werd in de Dolomie
ten op toegangswegen naar
wintersportplaatsen het
bruik van sneeuwkettingen
verplicht gesteld. Het oude ge
deelte van Venetië liep groten
deels onder water. De Mont
Blanc-tunnel en de Tonalepas
zijn voor onbepaalde tijd afge-
Dorpen in Spanje werden geï
soleerd van de buitenwereld
door hevige sneeuwval,
heel Duitsland, behalve in het
noorden, had het verkeer ook
vandaag nog veel last van
gladheid en sneeuw. De politie
meldde een groot aantal onge
vallen. In Oostenrijk en Zwit
serland moest een groot aantal
wegen worden afgesloten van
wege lawinegevaar.
(Van onze correspondent
Frans Lindenkamp)
at
eekO PAULO Het
plaatsje Xapuri in de Bra
ziliaanse deelstaat Accre
Sipaakt zich op voor de
ééiechtszaak van de eeuw..
aajMorgen begint daar het
Spraakmakende proces te-
)0k|!en de verdachten van de
I^Jnoord op de wereldbe-
utfoemde rubbertapper, mi-
laiieu-activist en vakbonds
leider Chico Mendes.
rdf"
Twee jaar geleden, op 22 de
cember 1988, werd Mendes,
voorzitter van de Vakbond
van Landarbeiders van Xapu
ri en lid van de Nationale
Raad van Rubbertappers, 's
avonds in de deuropening van
zijn huis neergeschoten. Met
de dood voor ogen streed hij
vreedzaam voor het behoud
van het tropisch regenwoud
en voor een verbetering van
de arbeidsomstandigheden van
de rubbertappers. Mendes
ideeën druisten recht in tegen
de belangen van de groot
grondbezitters, die hem daar
om besloten uit de weg te rui-
Na de koelbloedige eliminatie
was het voor de politie puur
een kwestie van tijd oin de da
ders te arresteren. Vijf dagen
na de misdaad gaf Darcy Al-
ves zich aan bij de politie met
de mededeling dat hij de fatale
schoten had gelost. Deze ver
klaring heeft hij later weer in
getrokken. Zijn van mede
plichtigheid verdachte vader
hield zich bijna twee weken
schuil in het oerwoud. Toen
het wachten hem te veel werd,
gaf ook hij zich aan.
Vanuit alle uithoeken van de
aarde reizen op het ogenblik
journalisten en hoogwaardig
heidsbekleders richting het
armzalige dorp in het Amazo
negebied om de rechtszaak
mee te maken. Het Comité
Chico Mendes verwacht de ko
mende dagen tussen de 10 en
15.000 bezoekers uit binnen-
en buitenland. De Braziliaanse
televisie bengt de rechtszitting
rechtstreeks op het scherm.
De koude oorlog rond het pro
ces woedt intussen volop in de
Braziliaanse media. De advo
caat van vader en zoon Alves,
Joao Lucena Leal, zegt onom
stotelijke bewijzen te hebben
dat Mendes is vermoord door
een agent van de Amerikaanse
inlichtingendienst CIA. De
verdediger kondigde aan op de
dag van de rechtzaak met nog
meer verrassende onthullin
gen te komen, die volgens hem
de internationale mythevor
ming rond Chico Mendes
moeten doorprikken.
Veel geloof aan de onschuld
van vader en zoon bestaat er
overigens niet. De familie Al
ves heeft een naam op het ge
bied op het gebied van elimi
neren van landarbeiders en
lastige vakbondsleiders. Zo
heeft zoon Darcy voor derge
lijke moorden al twaalf jaar
aan zijn broek.
De medestanders van Chico
Mendes wijzen er in de Brazi
liaanse pers op dat advocaat
Lucena's verleden een grote
beerput is. Zo zou hij tijdens de
militaire dictatuur in Brazilië
een reputatie hebben opge
bouwd als folteraar van poli
tieke gevangenen, een be
schuldiging die hij echter in
alle toonaarden ontkent.
Bovendien heeft hij in het ver
leden de verdediging op zich
genomen van leden van het
beruchte Colombiaanse Mede-
llin-kartel. Om nog wat olie op
het vuur te gooien heeft Luce
na verklaard, dat niemand tij
dens het proces de verdachte
te spreken krijgt. Op minach
tende toon liet de advocaat
zich in de Braziliaanse pers uit
over de buitenlandse journalis
ten. „Dit stelletje zal geen cent
over de rug van mijn cliënten
verdienen. Degene die Darcy
en Darly toch willen filmen of
spreken moeten 50.000 dollar
neertellen", aldus Lucena.
Inmiddels heeft de Braziliaan
se minister van justitie, Jarbas
Passarinho, zijn bezorgdheid
uitgesproken over de geagi
teerde sfeer die nu al rondom
het proces hangt. Hij waar
schuwde ervoor dat er een we
zenlijke kans bestaat, dat de
verdediging aan de rechter
vraagt om de rechtszaak te
verdagen tot een later tijdstip,
omdat de aanwezigheid van
zoveel bezoekers de jury kan
aanzetten tot vooringenomen
heid. „Ik hoop dat het proces
in alle Tust verloopt, maar ik
heb er een hard hoofd in", al
dus de bezorgde minister.
LOS ANGELES De Amerikaanse
Sovjetdeskundige en topindustrieel Ar
mand Hammer is gisteren op 92-jarige
leeftijd in Los Angeles overleden. Ham
mer was een van de eerste Amerikaanse
zakenlieden die contact zocht met de
Sovjetunie en andere communistische
landen Hij werd bekend door zijn goede
verstandhouding met de leiders van die
landen en hij stond op vertrouwelijke
voet met alle Sovjet-leiders sinds Lenin.
De industrieel, die van Occidental, dat
hij in 1957 voor 100.000 dollar kocht een
van de grootste oliemaatschappijen van
de VS maakte, besteedde tijdens zijn le
ven een groot deel van zijn niet geringe
fortuin aan liefdadige doelen. „De enige
reden voor mij om geld te verdienen is
om het weg te geven", was een van zijn
motto's.
hem een licht op: de „Ranger" vaart naar de zandbank voor Ter
schelling, waar in 1799 de „Lutine" met een enorme goudschat
aan boord is gezonken! Bijna op hetzelfde ogenblik klinkt motor
geronk en een watervliegtuig snort laag over het schip. Ladrone
is woedend. Wie is die dwarskijker nou weer? Het vliegtuig ver
dwijnt weer en dan gaat de „Ranger" voor anker. Rob tuurt door
de verrekijker naar de horizon. Ja, daar ligt Terschelling. Hij her
kent duidelijk de Brandaris.
MYSTERIE VAN HET ZEVENGESTERNTE
- Aan boord van de „Ranger" heerst grote geheimzinnig-
Niemand weet waarheen het schip koerst. Rob heeft er al
langs zijn neus weg naar geïnformeerd, maar Ladrone geeft
rechtstreeks antwoord. Maar wanneer Rob op zekere dag
de hut van de kapitein loopt, vangt hij door de geopende
}fu Jatnjspoort brokken van een gesprek op. Ze hebben 't in
nog eens geprobeerd met de Karimata", hoort hij zeggen;
was een tinbaggermolen, maar het liep op niets uit". De Ka-
?d nmata? Daar heeft Rob wel eens van gehoord. Ah....daar gaat
Tl VROOM DREESMANN
