Folder jagers niet welkom
op toeristenbeurs in RAI
GELD GOED
Beleggingsfondsen vallen door de mand
Werkgelegenheid
in VS weer minder
McDrive-restaurant
moet poort sluiten
Grampies
verdrijven
Yuppies en
Dinkies
MARKTEN
Beurs van Amsterda)
ECONOMIE
£eidóc6oincMit
ZATERDAG 8 DECEMBER 1990 PAll
Heerema vergroot
aandeel Wijsmuller
IJMUIDEN Het Leidse offshoreconcern
Heerema heeft zijn aandeel in de Wijsmuller
Groep aanzienlijk vergroot.
Zo is Heerema volledig eigenaar geworden
van alle Super Servant- en Mighty Servant-
schepen. Wijsmuller blijft wel betrokken bij
het bemannen van deze schepen.
Heerema heeft haar belang in de Wijsmuller
Groep uitgebreid van veertig naar vijftig pro
cent.
Volgens Wijsmuller-woord voerder E. van
Oosten krijgt Wijsmuller door de transactie
voldoende financiële armslag om omvangrij
ke investeringen te bekostigen. Het zou onder
meer gaan om vernieuwing van havensleep
boten in Amsterdam en handhaving van het
bergingspotentieel.
WASHINGTON Het aantal arbeidsplaatsen in
de Verenigde Staten, exclusief de landbouw, is in
november met 267.000 verminderd.
Het banenverlies in dktober is herzien van 68.000
naar 178 000. Het percentage werklozen onder de
beroepsbevolking komt uit op 5,9 tegenover 5,7 in
oktober en 5,3 in november 1989, zo heeft het
Amerikaanse ministerie van arbeid bekendge
maakt
Economen zien in de jongste cijfers een verdere
vertraging van de Amerikaanse economie.
Zij hadden voorspeld dat het aantal banen maar
met 75 000 zou afnemen. Het werkloosheidsper
centage in de VS stijgt gestaag sinds juni van dit
jaar, toen het percentage uitkwam op 5,2.
Mini Cooper
keert terug
NEU-ISENBURG De Mini Coo
per keert na negentien jaar terug, zo
is gebleken tijdens de presentatie
van het nieuwe model van dit le
gendarische autootje bij de Duitse
vestiging van de Britse autofabri
kant Rover in Neu-Isenburg. Van
de vernieuwde Mini zijn er nu 750
gemaakt. Volgend jaar volgen de se
riemodellen. De laatste Mini rolde
in 1971 van de band. In totaal
maakte Rover ongeveer 145.000 van
deze kleine wagens. Het jongste mo
del is 1,34 meter hoog, 1,40 meter
breed en drie meter lang en heeft
een cylinderinhoud van 1,3 liter. De
topsnelheid bedraagt 148 kilometer
per uur.
DEN HAAG De drive-in van McDonald's in Huis
ter Heide (gemeente Zeist) moet dicht. De gemeente
moet het hamburgerrestaurant binnen zes weken een
bevel geven de poort te sluiten, zo bepaalde gisteren de
Raad van State. De omwonenden klagen al sinds de
opening van McDrive over stank en overlast door file
vorming voor de drive-in, waar automobilisten achter
het stuur de kant-en-klare McDonald's-produkten
kunnen kopen. Vooral in weekenden is er aan de
Amersfoortseweg in Huis ter Heide hierdoor sprake
van filevorming. Afgelopen zomer vernietigde de Raad
van State het besluit van de gemeente om het restau-1
rant een hinderwetvergunning te verlenen. Volgens de
Raad van State is de gemeentelijke besluitvorming om
trent deze McDonald's-vestiging ondoordacht geweest.
Zo is er te weinig rekening gehouden met overlast en
er is ook geen geluidsonderzoek geweest.
AMSTERDAM Niet de
Yuppies en Dinkies, maar
Grampies (growing reti
red active monied people
in excellent state), de
groeiende groep actieve,
rijke en in een goede ge
zondheid verkerende ou
deren, worden dè doel
groep van het bedrijfs
leven in de 21e eeuw.
Zij zijn niet alleen geïnteres
seerd in leesbrillen, gehoorap
paraten en wandelstokken,
maar vooral in diensten en
produkten op het gebied van
wooncomfort en reizen. Dat is
althans de conclusie van een
brancheschets' van de afde
ling bedrijfstakonderzoek van
de ABN, over de senioren-
markt.
Senioren zijn er altijd al ge
weest, maar als gevolg van de
afnemende bevolkingsgroei en
de stijgende gemiddelde lëef-
tijd zal Nederland snel vergrij
zen Momenteel telt ons land
3.3 miljoen personen van 55
jaar en ouder Dit aantal zal
volgens het CPB stijgen tot 4,6
miljoen in 2010 en 5,8 miljoen
in 2030
De betrouwbaarheid van deze
voorspelling is hoog. zo meent
de ABN De „ouderen van de
toekomst" zijn immers nu al
geboren en er kan een redelijk
nauwkeurige levensverwach
ting van hen worden gegeven.
Bovendien is in de jaren tach
tig een trend in gang gezet,
waarbij mensen op jongere
leeftijd uit het arbeidsproces
treden. Dit gebeurt voor een
deel op niet-vrijwillge basis in
de vorm van arbeidsonge
schiktheid. Het aantal ouderen
dat vrijwillig vertrekt op basis
van een vut-regeling neemt
eveneens sterk toe Ook zal de
inkomenspositie van senioren
de komende decennia nog
worden versterkt door betere
pensioenregelingen.
De bank heeft eveneens geke
ken naar het bestedingspa
troon van de Grampies Niet
echt verwonderlijk is de con
clusie dat ouderen meer geld
uitgeven aan hygiëne en ge
neeskundige verzorging dan
jongeren. Aan voeding hebben
senioren minder behoefte. Wel
verorberen ze kwalitatief bete
re produkten. Ouderen bren
gen veel tijd door in en om de
eigen woning. Hobby's, talen
en handvaardigheidcursussen
zijn razend populair, evenals
verre reizen en korte vakan
ties buiten het hoogseizoen,
Gemakkelijke consumenten
zijn 55-plussers volgens het
onderzoek zeker niet Het huis
moet comfortabel zijn en prak
tisch (geen drempels, brede
deuropeningen. handgrepen,
gemakkelijke stoelen, een
goed bed) Bij reizen staan een
goede accomodatie, een rustige
omgeving en een niet al te
strak tijdschema voorop
Bedrijven die van de aantrek
kelijke seniorenmarkt willen
profiteren, moeten een aantal
dingen in acht nemen. Zo zijn
eenvoudig te openen verpak
kingen bij ouderen favoriet.
Opschriften moeteen duidelijk
leesbaar zijn, gebruiksaanwij
zingen informatief en ondub-
belzig. Ook winkelen senioren
het liefst in winkels zonder
gladde vloeren, maar mèt ge
makkelijk te openen deuren
en goed bereikbare schappen.
De ondernemer die denkt dat
zijn produkt bij senioren het
beste overkomt via adverten
ties waarin leeftijdgenoten de
hoofdrol vervullen, heeft er
volgens de studie niets van be
grepen. Als er iets is wat de
toekomstige opa's en oma's
niet willen, dan is het wel als
zodanig behandeld worden
Prijsbericht veiling Delft-Westerlee, 7-
12-1990.
Aardapp. bintje 12-12, aardapp. ei-
genheim. 12-12, aardapp. irene 20-
21, aardappelen 2-2, amsoi 145-180,
andijvie glas 195-215, bleekseld. na
tuur 13-112, bloemkool 190-470, bos-
peen 305-310, cirspybergsla gl. 37-
46, eieren 17-18, tlakk. peen 36-41,
ijspegels 80-106, koolrabi 15-110,
krulsla 59-64, paksoi 140-175, papri
ka geel 440-1080, paprika groen 230-
770, paprika rood 610-1040, pepers
bont 260-260, pepers groen 630-680,
pepers rood 1590-1770, peterselie
bos 41-64, radijs glas 83-163, radijs
puntzak 73-79, reuzenradijs 70-104,
selderij bos 60-66, sla los glas 93-
107. sla poly glas 26-87, sla 30 stuks
7-17, spitskool 69-111, spruiten 93-
153, stoofsla 24-24, tomaten 199-
434. tomaten rood 150-446.
AMSTERDAM De ne
gende toeristische vak
beurs Tour zal dit jaar
voor het eerst ook drie da
gen (van vrijdag 14 tot en
met zondag 16 december)
voor het publiek geopend
zijn. Dat gebeurt onder de
titel Tour-ist '91. De beurs
staat geheel in het teken
van de zomervakanties.
Tour-ist '91 is geen alles om
vattende vakantiebeurs. De
257 exposanten richten zich op
slechts een deel van het va
kantie-aanbod, namelijk de ge
organiseerde reizen die ge
boekt kunnen worden via reis
bureaus. De toegangsprijs is
hoog: 25,- (een bon die gratis
bij alle ANVR-reisbureaus kan
worden afgehaald geeft recht
op een tientje korting). De
heer G. W. van der Loo, ad
junct-directeur beurzen en
tentoonstellingen van de RAI
geeft toe, dat de hoge toe
gangsprijs is bedoeld als drem
pel ..Het is'niet de bedoeling
om folderverzamelaars of dag
jesmensen binnen te halen
We hebben duidelijk gekozen
voor een geselecteerd pu
bliek"
Tour-ist '91 presenteert een
aantal primeurs, waaronder
'Galileo', een geavanceerd Eu
ropees reserveringssysteem.
Daarmee wordt het i
van vliegtuigplaatsen en het
boeken van gecombineerde
reizen in de toekomst een stuk
efficiënter. Ook is de eerste
CD-Rom van de reiswereld te
zien. Deze super-CD brengt al
lerhande geografische infor
matie over vakantielanden in
beeld. „De stranden die zoge
naamd allemaal 'op een steen
worp afstand' liggen van het
hotel, het appartement of de
camping, zullen daarmee bin
nenkort verleden tijd zijn.
Want iedere consument en ie
dere balie-employé kan op de
plattegrond direkt zien hoe
ver het strand van de slaapbe-
stemming af ligt", aldus Van
der Loo.
Ondanks de Golfcrisis, brand
stoftoeslagen en dergelijke zijn
de Nederlandse toeroperators
optimistisch over de vliegva
kanties in de komende zomer.
Daalde dit jaar het aantal Ne
derlandse vakantiegangers dat
naar de vijf traditioneel popu
laire vakantielanden rond de
Middellandse Zee vloog met
1.3 procent naar 820.243, voor
de komende zomer zijn bij de
chartermaatschappijen 985.368
vliegtuigstoelen 'ingekocht'
naar Spanje, Portugal. Tune
sië, Griekenland en Turkije,
een stijging van iets meer dan
twintig procent.
Grote verrassing is dat Spanje
na een haast desastreuze te
rugval in 1989 en 1990 (bijna
min dertig procent) uit het dal
lijkt te klauteren. Verwacht
wordt dat volgend jaar 336.000
Nederlandse vakantiegangers
een vliegreis naar de Spaanse
zon boeken; een stijging van
dertien procent. Die toename
komt voor een belangrijk deel
voor rekening van de Canari-
sche eilanden. Andere ver
wachtingen: Griekenland
14,4 procent, Portugal 13,1
en Tunesië 8,9 procent.
Vooral Turkije zet de snelle
opmars voort. Steeg het aantal
vliegvakanties dit jaar reeds
met 87 procent naar 98.699,
volgend jaar rekent Turkije op
168.800 Nederlandse vliegva
kanties, een toename van 71
procent! Of die spectaculaire
groei ook gerealiseerd kan
worden hangt sterk af van de
ontwikkelingen in het Golfge-
bied. In oktober werden min
der vakantiereizen naar het
oostelijk-Middellandse zeege
bied geboekt dan verwacht.
Cyprus noteerde 25 procent
minder boekingen, Turkije
steeg met 'slechts' met negen
tien procent.
Grote drukte op een vakantie
beurs, maar in de RAI hoopt
men de folderverzamelaars
buiten de deur te houden.
FOTO: ANP
;V
f f >J*i
Aanklacht
Werknemers van het houtbe
drijf Wijma in Kampen verlaten
een kraan, nadat ze een span
doek van de Vereniging Milieu
defensie hebben verwijderd.
Het spandoek was onderdeel
van een actie van Milieudefen
sie tegen het bedrijf, vanwege
zijn handel en verwerking van
tropisch hardhout. Volgens Mi
lieudefensie beweert het be
drijf ten onrechte dat haar ac
tiviteiten geen schade aanrich
ten aan het milieu.
FOTO: ANP
Amro Beleggingsresearch
heeft een onderzoek ingesteld
naar het rendement en het
daarbij gelopen risico van 64
beleggingsfondsen en beleg
gingsinstellingen in de perio
de van 36 maanden, die op 30
september 1990 eindigde. Het
verhaal stemt triest: eigenlijk
presteren maar twee a drie
van die 64 fondsen en instel
lingen goed volgens de Amro-
normen.
Het uiteindelijke klassement
per categorie is opgesteld op
basis van de zogenaamde
Sharpe-maatstaf, waarmee de
risico's en rendementen tus
sen uiteenlopende fondsen
vergelijkbaar worden ge
maakt. „Hoe hoger de Sharpe-
maatstaf, hoe beter de beheer
ders van een beleggingsfonds
erin geslaagd zijn om een ex
tra opbrengst boven de risico
vrije rentevoet te genereren
in ruil voor het (bewust) ge
kozen risico".
„Deze over de gehele linie te
genvallende performance van
beleggingsfondsen geeft eens
te meer aan hoe moeilijk de
beleggingsomstandigheden
over de periode 30 september
1987 tot en met 30 september
1990 waren. Een reeks van
onvoorzienbare ontwikkelin
gen, waaronder de krach van
1987, de slechting van de Ber-
lijnse Muur, de problematiek
in het Midden-Oosten en de
ineenstorting van de onroe-
rend-goedfondsen bepaalden
het beeld. De gepresenteerde
klassementen van de diverse
categorieën beleggingsfondsen
geven echter aan dat de indi
viduele prestaties fors uiteen
lopen", aldus de Amro. Hier
dient de vraag" te worden ge
steld in hoeverre de resulta
ten van de fondsen zijn beïn
vloed door een tekort aan
slagvaardigheid van de fonds
beheerders.
Geen garantie
In de inleiding tot de studie
wordt ook nog dit gezegd:
„Over het beleggingsbeleid
van de beleggingsinstellingen
wordt geen kwalitatief oor
deel geveld. De behaalde per
formance in het verleden
geeft immers geen garantie
voor de toekomst". Ik ben
echter van mening dat de per
formance (de prestatie dus)
juist in slechte en bewogen tij
den inzicht geeft in de slag
een bijzonder krachtige per
formance-indicator", aldus
Amro Belegginsresearch in
een studie die te koop is voor
250 gulden plus omzetbelas
ting. De verschillende fond
sen van de Amro Bank zelf, u
weet dat die zijn gebaseerd op
de zogenaamde moderne por
tefeuilletheorie van drie
Amerikaanse Nobelprijswin
naars, hebben geen van allen
een schouderklopje van Shar-
pe verdiend. Hetzelfde kan
gezegd worden van de uiterst
populaire Robeco-, Rolinco-,
Rodamco- en Rorento-fond-
sen, die eveneens gewogen en
iets te licht bevonden zijn.
Wèl een schouderklopje krijgt
Optimix, die in de categorie
fondsen die zowel in aandelen
als obligaties beleggen de bes-
vaardigheid van de beheer
ders der beleggingsinstellin
gen. Daarom ben ik van me
ning'dat de Sharpe-maatstaf,
ondanks de diplomatieke
Amro-taal, wel degelijk een
„kwalitatief oordeel" inhoudt.
In de 61 van de eindstand 3-
61 komen bij een echte, ou
derwetse schoolmeester onge
twijfeld magere vijfjes en veel
uitgesproken onvoldoendes
voor. De Sharpe-maatstaf
werkt verhullender, hoewel
iets genuanceerder.
„Door de koppeling van risico
en rendement is de Sharpe-
maatstaf naar onze mening
te prestatie heeft geleverd.
„Optimix schuift bij tijd en
wijle fors tussen de Robeco-
fondsen: Robeco, Rolinco, Ro
damco en Rorento. De perfor
mance van Optimix is daarom
sterk afhandelijk van het Fin-
gerspitzengeftihl van de be
heerders, die het over de be
schouwde periode uitstekend
hebben gedaan". Die twee be
heerders zijn mr. R.R. Haze-
winkel en P.K.H. Meyer
Swantee. Optimix is overigens
maar een klein fonds: vermo
gen 51,6 miljoen gulden; aan
tal uitstaande aandelen
175.200. Sharpe-maatstaf, on
danks alle Amro-lof, minus
0.3.
Beste prestaties
Zoals min of meer te begrij
pen valt hebben de obligatie
fondsen de beste prestaties ge
leverd. Hier zijn de uitblin
kers Mondibel en EMF Rente
fonds. „De Sharpe-waarden
van deze' fondsen, resp. 0,4 en
0,0, zijn de enige twee van
alle in de performance opge
nomen fondsen die niet nega
tief zijn", aldus de studie. Het
prettige van Mondibel (ex-
Austrabel) en EMF Rente
fonds (Equity Mortgage Fund)
is dat zij piepklein en dus ta
melijk gemakkelijk te bestu
ren zijn, mits de beheerders
natuurlijk beschikken over
een redelijke kennis van de
beleggingsmaterie. EMF' to
taal vermogen 200,3 miljoen
gulden; aantal uitstaande par
ticipaties 2,6 miljoen. Mondi
bel: vermogen 84 miljoen gul
den; aantal uitstaande partici
paties 1,2 miljoen.
Ter vergelijking Robeco met
een totaal vermogen van 11,8
miljard gulden en 115,9 mil
joen aandelen heeft een Shar
pe-maatstaf van minus 0,7. De
Sharpe-maatstaf van de even
eens behoorlijk populaire Ro
linco is minus 0,6. Rorento,
ingedeeld in dezelfde groep
als EMF en Mondibel, komt
tot een Sharpe-maatstaf van
minus 0,4. Opvallend is dat
Rodamco, eveneens behorend
tot de Robeco Groep en zich
richtend op internationale
vast-goedbeleggingen van
hoge kwaliteit, een Sharpe-
maatstaf heeft van minus 0.6.
De Robeco Groep is altijd zo
beretrots dat zij met een klei
ne staf zulke voortreffelijke
resultaten weet te behalen. De
vraag dient te worden gesteld
of een uitbreiding van die staf
met enkele zwaargewichten
op beleggingsgebied niet wen
selijk zou zijn.
De slechtste Sharpe-maatstaf
van alle 64 fondsen heeft
WBO International: minus
1,2. Dat is vreemd, omdat juist
die groep waartoe ook Alge
meen Vermogensbeheer
(AVB) behoort, een geweldige
massa theoretische kennis in
huis heeft en onder meer de
zogenaamde GIM-ratings,
waarmee de beleggingskwali
teit van ontelbare onderne
mingen wordt aangeduid, pu
bliceert. Een voorbeeld: de
hoogst mogelijke rating is
A en de laagste C, een ni
veau waarheen Philips on
langs terecht is afgezakt.
Even terzijde: Philips heeft
onlangs van een bankconsor-
tium een krediet van twee
miljard dollar ontvangen. Wat
heeft het concern voor dit
krediet van omgerekend bijna
3,5 miljard gulden aan onder
pand moeten verstrekken?
De conclusie: de kwaliteit van
veel fondsen is matig, zodat
het streven van veel banken
om vooral hun kleinere klan
ten te laten overstappen naar
de eigen beleggingsfondsen
niet gelukkig stemt. De mees
te fondsprestaties zijn er niet
naar om zoiets van ganser
harte te kunnen aanbevelen.
WIM VAN DER MEULEN
270 00L 270.00L
10 30B 11.80
burg heybr 2750 001 2750 OOL
calve 961.00 961.00
calvèc 96100 96200
calve pr 840 00 840.00
chamotte 240 2.45
hein hold 115.00
hoek's mach 196.00
holland sea 1.12
holl.kloos 480.00
medicoph c 59 50 59.00
melia ml 5.90 6.00
mend gans 4090 00 4090 00
moeara 1090.00 1080.00
moeara opr 141500. 141000
moeara cop 14200.0 14100.0
moeara wb 15050.0 149500
vd moolen 31 70 31.30
mulder bosk 50.00 -
multihouse 7.70 7 60
sarakreek 19.50 ilt\A
schuitema 1450.00
schuttersv 42.60
smil ml c 51.50 pet
sphinx c 163.50 an
staal bank c 13.00 L
slad roll c 43.60 ^rs
telegraaf c 86.00 )k
unil 7 c pr
unii.6 pr
unil.4 pr
v trans.hyp. 575.00l?n z
verio c 5070 islu
vosk sieve 7200 hoi
vredestc 14 30 s0it
vrg 63 SC
wgnr-lijl c 230.80 iaal>
west invest 28.00 fere,
west-invwb 10000 faar
westersuik 81.00 kj^ c
GOUD Nieuw Vorige ZILVER
onbewerkt 19660 - 20260 20140 - 20740 onbewerkt
bewerkt 21860 22340 bewerkt
slaat toe
AMSTERDAM De ont
nuchtering heeft gisteren op
de Amsterdamse effectenbeurs
toegeslagen. De koersen moes
ten verliezen accepteren door
het weer opduiken van de oor
logsdreiging
Handelaren en beleggers re"
geerden dit keer sceptisch op
de vrijlating van de gijzelaars.
Nu er geen gijzelaars meer
aanwezig zijn bij de dammen
en fabrieken in Irak, hebben
de Verenigde Staten de vrije
hand bij een eventuele aanval,
zo werd er gezegd.
De CBS-stemmingsindex zak
te, hoewel de index een groot
deel van de winst op donder
dag toch nog heeft kunnen
vasthouden, met 0,4 punten op
98,3. De koersindex daalde
naar 169,2 tegenover een slot
van 169,8 op donderdag. „De
winst op donderdag was niet
structureel", verklaarde een
beursmakelaar. „Het was een
emotionele reactie, waarbij het
afdekken van de soms zeer
grote shortposities een grote
rol speelden". Hij doelde daar
mee op de gisteren in de prijs
courant gepubliceerde baisse
posities. Gist-Brocadesj
voor ruim 650.000
short en bij de KLM
eer dan 880.000 aandef ke
registreerd.
De markt was verdeeldl
hij de koersbewegingeniach
.e sterk uitsloegen,
obligatiemarkt liet i
deeld beeld zien. De
kin van de GATT-b
0cn werd voor kennii d<
aangenomen. Er wer^oef
1,46 miljard omgezetimsi
van 590 miljoen aan belsi
len. jmaa
Onder de hoofdfondsentote
de uitschieters naar bojo z
beneden beperkt. Huntjogr
glas kon bij weinig fn n
sterk stijgen en verlls
beursvloer vast gestejegv;
J 63, een winst van Iks i
lloyd sprokkelde er /et d<
op 38,70. Het beleggein c
Rolinco lag goed op èschi
een groei van 1. Gistje sp
des moest de winst vat t
derdag grotendeels infcor
en daalde 0,70 op 29feerd
