KGB waakt over voedselhulp
Uw hui
in een nieuw verband.
Duitse kiezer ziet in
Lafontaine onheilsprofeet
Aids is sluipmoordenaar
in townships Zuid-Afrika
|JPv€
BUITENLAND
EetdaeCotvuMit
ZATERDAG 1 DECEMBER 1990 PAGINA 5
Calvinistisch eiland
in actie tegen
veerboot op zondag
LONDEN Bewoners van het streng calvi
nistische Britse eiland Harris zijn hevig ge-
jchokt door het voornemen van veerboot
maatschappij Calmac om ook 's zondags uit
;e varen. De vissers hebben gedreigd de ha
ven te blokkeren als het werkelijk zo ver
Somt. De 23.390 inwoners van het eiland,
lat tot de Hebriden behoort, zijn bijna allen
id van de twee zeer calvinistische kei ken,
ie Free Church of Scotland en de Free
Presbyterian Church. Zij hechten zeer veel
waarde aan de zondagsrust. De predikanten
van het eiland spreken duidelijke taal.
r „Weerzinwekkend" zegt dominee John Ma-
rleod. „Een ontheiliging van alles wat ons
V op het eiland lief is".
Walesa ligt in peiling
ver voor op Tyminski
WARSCHAU Volgens een peiling
van de Poolse staatstelevisie heeft
presidentskandidaat Lech Walesa nu
58 procent van het electoraat achter
zich en zijn rivaal Stanislaw Tymins
ki 30. Walesa beschuldigde zijn rivaal
ervan dat deze wordt gesteund door
de vroegere communistische partij.
Hij zou uit zijn op een contrarevolutie
„die kan ontaarden in een burgeroor
log". De invloedrijke katholieke kerk
heeft de gelovigen in bedekte termen
opgeroepen Walesa op 9 december als
president te kiezen. Dit blijkt uit een
brief van de Poolse bisschoppen die
morgen van alle kansels zal worden
voorgelezen.
Rebellen in Tchad
rukken verder op
PARIJS Tchadische rebellen hebben
Abechever veroverd, de grootste stad in het
oosten van het land. De rebellen ontmoetten
van de 500 in Abeche gelegerde Franse vre-
desmilitairen geen enkele weerstand. De
Tchadische regeringstroepen hadden zich al
eerder uit de stad teruggetrokken. De op
dracht van de Franse troepen is om niet bij
confrontaties tussen Tchadiers betrokken te
raken. De Franse minister van defensie
Chevenement heeft verklaard dat hij mo
menteel overweegt om president Habre, die
persoonlijk het bevel voert over de rege
ringstroepen, extra wapens te verschaffen.
De rebellen worden geleid door Idriss Deby,
die in 1982 Habre mede aan de macht hielp.
Deby vluchtte vorig jaar het land uit, nadat
hij was beschuldigd van een komplot tegen
de regering.
Vrees IRA-
aanslagen
rond kerstdagen
BELFAST In Noord-Ierland
zijn gisteren Britse troepenver
sterkingen aangekomen om een
tijdens de kerstdagen verwachte
terroristische campagne te bestrij
den. Volgens een woordvoerder
van het leger gaat het louter om
een voorzorgsmaatregel en blijven
de extra troepen niet langer dan
nodig. De Noordierse politie zegt
dat zowel het katholieke Ierse Re
publikeinse Leger (IRA) als para
militaire protestantse groeperin
gen van plan zijn het aantal aan
slagen de komende weken op te
voeren. Het zijn de eerste troe
penversterkingen in vier jaar.
MOSKOU Sovjet-presi
dent Michail Gorbatsjov
beeft een decreet uitge
vaardigd om de controle
pp de distributie van
hulpgoederen te verster
ken. Doel is het bestrijden
van diefstal en speculatie,
die mede oorzaak zijn van
bet tekort aan eerste le
vensbehoeften in met
name de grote steden. Een
belangrijke rol hierbij is
weggelegd voor de gehei-
(ne politie, de KGB.
5innen tien dagen worden
,controlegroepen op het werk"
{ekozen, die worden belast
net de opslag, het vervoer en
le distributie van produkten.
gorbatsjov riep op tot mede
werking van de regeringen
fan de deelrepublieken, de
tedelijke autoriteiten en de
egio's. Een deel van de pro
blemen is ontstaan doordat de
•epublieken de in hun gebied
[eproduceerde goederen ach-
erhouden. Bovendien hapert
iet distributieapparaat.
De controlegroepen dienen
folgens het decreet nauw te
jaan samenwerken met de
l(GB, die een speciale groep
leeft opgezet om in heel het
and voedseltransporten te be-
ichermen. In een verklaring
leelde de KGB mee dat de ge
vormde speciale groep tot taak
leeft de economische sabotage
,e bestrijden. Tevens krijgt de
iroep het algehele toezicht op
e voedselzendingen uit het
Een schoolkind in de Sovjetunie doet .zich tegoed aan een maaltijd,
ste konvooien met voedsel uit Duitsland waren gearriveerd.
buitenland, waartoe Sovjet
functionarissen hebben opge
roepen. Zij hebben gewaar
schuwd dat de situatie vooral
voor de bevolking in de grote
steden Moskou en Leningrad
ernstiger kan worden als een
harde winter intreedt en de
transportfaciliteiten verder
worden belemmerd.
Vanuit Duitsland werden gis
teren voedselpakketten door
de lucht, per spoor en via de
zee richting Sovjetunie ge
stuurd. Ook vertrokken de
eerste konvooien over de weg.
Maar buitenlandse diplomaten
in Moskou zeiden dat er mo
menteel geen tekenen zijn dat
er echt honger wordt geleden,
ondanks een zich duidelijk
verscherpende economische en
politieke crisis, en het prak
tisch volledig ontbreken van
de eerste levensbehoeften in
de staatswinkels. „Wij zien op
dit moment nergens in het
land bewijzen van iets dat lijkt
op hongersnood", zei een hoge
buitenlandse gezant met lange
ervaring in Sovjet-zaken. Be
woners van de hoofdstad en
omliggende gebieden zeggen
echter zich sinds de Tweede
Wereldoorlog dergelijke tekor
ten niet tb kunnen herinneren.
Velen leggen de verantwoor
delijkheid bij Gorbatsjov wiens
steun onder de bevolking af
neemt. Maar terwijl de staats
winkels bijna leeg zijn, worden
op de boerenmarkten in Mos
kou en volgens reizigers ook
in andere steden tal van pro
dukten aangeboden, waarvan
de prijzen overigens zeer hoog
zijn. De waren zijn onbereik
baar voor mensen met lage in
komens en bejaarden. In Le
ningrad worden volgens een
krantebericht steeds vaker
ambulances ingezet om vooral
oudere mensen op te halen die
zijn ingestort na urenlang in
de rij voor een winkel te heb
ben gestaan.
De burgemeester van Moskou,
Gavriil Popov, noemde de
wijdverbreide corruptie en het
distributiesysteem gisteren als
oorzaken van de „beschamen
de" tekorten. Hij zei dat de
Sovjet-regering het juiste be
sluit nam toen zij buitenlandse
hulp aanvaardde. Tijdens een"
persconferentie zei de radicale
burgemeester: „Ik herinner
mij het Marshall-plan in 1946.
Stalin zei er nee tegen en hon
derdduizenden mensen stier
ven. Nu heeft de regering de
juiste stap gezet door tot de
slotsom te kdmen dat ze haar
eigen mensen niet kan hel
pen". Popov zei dat leden van
de Moskouse gemeenteraad
aan de voedseldistributie zul
len deelnemen en dat de KGB
er wat hem betreft niet bij
wordt betrokken. „In Moskou
hebben wij de recherche inge
roepen om diefstal te voorko
men. KGB noch de militie
wordt betrokken bij het verde
len van goederen", zei hij.
De Moskouse burgemeester
veroordeelde de staatsboerde
rijen, die naar hij zei weigeren
hun produkten aan de staat te
verkopen. „Wij weten dat er
graan en brood is in dit land,
maar waar is het9 Het wordt
verborgen gehouden op de col
lectieve- en staatsboerderijen.
En de bedrijfsleiders ervan zit
ten in het parlement, overla
den met onderscheidingen".
(Van onze correspondent
Rink Drost)
feONN Voor het eerst sinds
58 jaren krijgen de verenigde
puitsers morgen de kans in
rrijheid een gemeenschappe-
ijk parlement de Bondsdag
- te kiezen. Veel langer had
le verkiezingsstrijd in het ver-
[nigde Duitsland niet moeten
luren, want zelfs coalitiepart-
1 Iers liggen met elkaar over
loop.
^an spanning rond de uitslag
a£ nauwelijks sprake. De popu-
'P ariteit van bondskanselier
j:. rlelmut Kohl, voorzitter van
le Christlich Demokratische
j Jnion (CDU), en van minister
n fan buitenlandse zaken Hans
Dietrich Genscher van de
n Treie Demokratische Partei
FDP), is zo groot, dat nu al
frijwel vaststaat dat hun par-
en ijen de komende vier jaar
ferder zullen regeren. De gro-
e sociaaldemocratische oppo-
(itiepartij SPD onder aanvoe-
e ing van de Saarlandse minis-
brpresident Oskar Lafontaine
tornt er waarschijnlijk niet
lieer aan te pas. Het voor de
u IPD toch al teleurstellende
tembusresultaat van vier jaar
(eleden zal vermoedelijk in
egatieve zin nog worden
vertroffen.
lij gebrek aan punten waarop
an e regeringspartijen de opposi
te nog verder op afstand kun-
:h en zetten, zijn de eersten el-
t aar u in de haren gevlogen,
londskanselier Kohl heeft
foedend gereagëerd op een
ens clvertentiecampagne van
che artner FDP, waarin die de
ian iiezers waarschuwt voor een
bsolute meerderheid van de
'Union', de combinatie van
Kohls CDU met de Beierse
zusterpartij CSU. Het advies
van de FDP aan de kiezers: de
tweede stem niet aan de CDU
of CSU geven, maar aan de
FDP.
Waarop valt nu het verwachte
'falen' van de SPD terug te
voeren? Veel duidelijker dan
de Union en de FDP hebben
gedaan, heeft de SPD zich in
de campagne meer met haar
program tot de bevolking ge
wend dan met haar lijsttrek
ker. Deze strategie heeft de
kiezers niet aangesproken. Zo
wel in de oude Bondsrepubliek
als in de voormalige DDR gaat
het de overgrote meerderheid
juist om de personen die de
partijen aanvoeren: Helmut
Kohl, Hans-Dietrich Gen
scher, Oskar Lafontaine.
Kohl staat voor beloften over
voorspoed, Genscher voor het
nodige tegenwicht in de rege
ring en een vooruitstrevende
buitenlandse politiek. En La
fontaine? Die wordt gezien als
een onheilsprofeet die welis
waar stellig gelijk zal krijgen,
maar die boodschappen ver
kondigt die de euforie over de
Duitse eenheid verstoren.
Spannender dan in de gehele
Bondsrepubliek Duitsland
ook voor het verenigde'Duits
land de officiële naam be
looft de verkiezing in het ver
enigde Berlijn te worden. Die
wordt parallel met de Bonds
dagverkiezing gehouden.
In deze bijna 4 miljoen inwo
ners tellende stadstaat reke
nen de SPD-burgemeester van
(nu-nog) - West-Berlijn en zijn
partijgenoot-collega Tino
Schierzina van (nog) Oost-Ber-
lijn op een eigen meerderheid
voor de SPD. Die hoop kan
echter ijdel blijken, want de
recente krakersrellen en de
daaruit volgende breuk van de
rood-groene coalitie in West-
Berlijn kunnen hun uitwer
king hebben op het kiezersge
drag. De CDU, in zowel Oost
als West-Berlijn een machts
factor van belang, meent poli
tieke munt uit deze affaires te
kunnen slaan. En dan is daar
nog de PDS-Linke Liste, de
rechtsopvolger van de vroege
re DDR-staatspartij SED.
Vooral onder de ambtenaren
en de vroegere Stasi-mede
werkers in Oost-Berlijn is de
aanhang van deze partij nog
sterk.
Niet minder dan veertig partij
en en politieke verenigingen
doen morgen, al dan niet in
alle zestien deelstaten, mee
aan de verkiezingen. Negen
tien daarvan zijn nieuw, hoe
wel er enkele oude bekenden
onder zijn. Dat komt vanwege
aangegane lijstverbindingen,
zoals Bündnis 90/Groenen. De
Groenen zitten al jaren in de
Bondsdag, in Bündnis 90 zijn
de burgerbewegingen uit de
voormalige DDR vertegen
woordigd.
Op grond van een uitspraak
van de rechter is Duitsland in
twee kiesgebieden opgedeeld:
de oude Bondrepubliek en de
voormalige DDR. Dat is ge
beurd om de kleine partijen in
de ex-DDR meer kans te ge
ven de kiesdrempel van 5 pro
cent te overschrijden en zo in
de Bondsdag vertegenwoor
digd te zijn. Iedere Duitse kie
zer mag twee stemmen afge
ven: een op de kandidaat van
zijn keuze in zijn district en
een op de partij van zijn keu-
Oskar Lafontaine, de leider van de SPD, zwaait naar de toehoor
ders tijdens de afsluiting van zijn verkiezingscampagne.
Het leven in de townships is hard. Afgezien van het geweld lijkt de toekomst van steeds meer
mensen in de zwarte woonoorden bedreigd te worden door aids. foto: anp
(Van onze correspondent)
JOHANNESBURG In
de townships van Zuid-
Afrika wil men dit jaar
een 'zwarte Kerstmis'
houden, een rouwperiode
om de duizenden doden te
herdenken die dit jaar in
het politieke geweld zijn
gevallen. Gemiddeld ster
ven per dag tien mensen
in de terreur die door het
land raast, drie keer zo
veel als vorig jaar. Gruwe
lijke cijfers die nauwelijks
nog doordringen door de
dagelijkse, monotone re
gelmaat waarmee ze in
het nieuws komen. Maar
de bevolking van de
zwarte wijken wordt be
dreigt door een nog gro
ter, sluipender gevaar:
aids.
Terwijl de Zuidafrikaanse re
gering wereld-aidsdag van
daag zal aangrijpen om nieuwe
maatregelen aan te kondigen
wordt steeds duidelijker dat
het probleem tot nu toe is on
derschat. Volgens deskundigen
zijn al honderdduizend men
sen besmet met het virus. Dit
aantal zal iedere acht maan
den verdubbelen, tenzij een
geneesmiddel wordt gevonden
of er een grote gedragsveran
dering komt.
De grootste Zuidafrikaanse le
vensverzekeraar stelt dat de
komende tien jaar tien miljoen
mensen besmet zullen worden
met het virus, andere voor
spellingen zijn niet minder on
heilspellend en komen tot 7,5
miljoen. Vooral de zwarte be
volking is de dupe: bijna de
helft van de volwassen zwarte
mannen zal sero-positief ra
ken. Het is nog niet te laat om
deze catastrofe af te wenden
maar dan zal er veel moeten
gebeuren. Aanzienlijk meer
dan tot nu toe.
Preuts
Negen jaar geleden al werd de
eerste aids-patiënt in Zuid-
Afrika aangetroffen en nog
steeds zijn er geen grootschali
ge inspanningen om de ziekte
te bestrijden. Vooral de voor
lichting is verwaarloosd. De
meeste zwarte kinderen die
seksueel actief zijn, weten vrij
wel niets van aids. Uit recent
onderzoek blijkt dat ze niet
weten dat aids ongeneeslijk is,
hoe het virus wordt overge
dragen en hoe je het kunt
voorkomen. Er is vrijwel geen
aids-voorlichting op de scholen
en reclame voor condooms is
nog altijd verboden op de
preutse Zuidafrikaanse radio
en televisie.
De regering is nu bereid daar
wat aan te gaan doen. Onder
het motto 'beter laat dan nooit'
zijn de plannen gemaakt om
een speciale commissie te vor
men, een databank Qp te zet
ten en een onderwijsplan op te
stellen. Lesmateriaal en kun
dige docenten zijn nog niet
voorhanden maar het is een
de aidsproblematiek. Er zijn
onder normale omstandighe
den al te weinig bedden en
artsen en die situatie wordt nu
steeds slechter. Zo'n 30 verple
gers en medici zijn besmet ge
raakt door prik- en snij-onge-
lukjes en angst voor infectie
was aanleiding voor acht Eu
ropese artsen om vorige week
hun ziekenhuis in Natal te
verlaten en naar Europa terug
te keren. Volgens Grania
Christie, hoofd van het aids-
centrum in Johannesburg, ont
staan er steeds meer proble
men. Ook andere doktoren
denken erover om weg te gaan
en medische studenten probe
ren zoveel mogelijk kontakt te
vermijden met aids-patiënten.
Het wordt steeds gebruikelij
ker om aids-testen uit te voe
ren zonder de patiënten daar
van op de hoogte te stellen.
Blijkt iemand positief, dan
wordt behandeling soms ge
weigerd. Het aidscentrum is
inmiddels met vijftig gevallen
geconfronteerd waarbij patiën
ten door artsen behandeling
was onthouden.
Ook de Zuidafrikaanse bedrij
ven maken zich zorgen. De
ziekte zal een groot tekort ver
oorzaken aan geschoold perso
neel. Maar niemand durft pre
cies te voorspellen wat de eco
nomische en sociale gevolgen
zullen zijn van de sombere
scenario's. Zowel organisaties
als het ANC, die aids tot nu
hebben hebben genegeerd, als
de huidige regering zullen zich
moeten inspannen om het toch
al zo geplaagde land de aller
grootste ramp te besparen.
'ADVERTENTIE)
Goed nieuws als u wel verzekerd bent, maar nog zónder huisarts in uw polis.
Vanaf 1 januari 1991 is huisartsenhulp op
genomen in alle nieuwe particuliere ziekte
kostenpolissen.
De geneesmiddelen die de huisarts
voorschrijft, zijn dan ook meeverzekerd. Dat
is een goede zaak, want de huisarts vervult
immers een belangrijke rol bii de toegang tot
de gezondheidszorg.
In dit najaar zullen degenen die huisartsen
hulp nog niet hebben meeverzekerd van hun ver
zekeraar het aanbod krijgen om zich zonder
keuring tegen de gebruikelijke voorwaar
den voor huisartsenhulp te verzekeren.
Zij dienen uiteraard wel rekening te
houden met een premie-aanpassing. Voor
nieuwe verzekerden zal de polis voortaan
altijd de huisartsenhulp omvatten. En voor
degenen die nu al de huisartsenhulp in de
polis hebben, verandert er natuurlijk niets.
Uw ziektekostenverzekeraar
maakt uw polis nóg completer.
KLOZ
i publikatie vari het Kontaktorgaan Landelijke Organisaties van Ziektekostenverzekeraars.
)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
MYSTERIE VAN HET ZEVENGESTERNTE
63 Mensenstemmen aan boord van de Renate Leonhardt?
lat is natuurlijk nonsens, vindt Ladrone. Maar de duiker weigert
ardnekkig weer af te dalen. ,,Dan ga ik", zegt Rob, „geen be
waren, Ladrone?". Och nee, als Rob graag wil.... Hij laat zich in
et duikerpak zakken en wandelt even later op het dek van het
•uitse schip rond. Ja, de duiker had wel gelijk; je kunt bijna geen
oet verzetten, zoveel rommel ligt overal. Maar Rob vindt einde-
Ik de gepantserde hut, waarin het goud zich moet bevinden en
dan staat ook hij even verbaasd stil. Want daar zijn twee patrijs
poorten.... verlicht! En ook Rob vangt in zijn koptelefoon men
senstemmen op. Wat nu? Dit wrak ligt immers al meer dan dertig
jaar onder waterRob vermant zich en kijkt door de patrijs
poort. En warempel daar zitten twee mannen met lange baarden
aan een tafel te klaverjassenl En ze kijken al even verschrikt als
Rob, die - bijna stotterend van opwinding - zijn „vondst" aan
Ladrone meldt.
Europese parlementariërs
willen meer bevoegdheden
ROME De controlebe
voegdheden van het Euro
pees Parlement moeten wor
den uitgebreid en in verdra
gen worden vastgelegd. Bo
vendien moet het Europarle
ment de voorzitter van de
Europese Commissie kunnen
benoemen. Ook dienen de
parlementariërs initiatie
frecht te krijgen voor het ge
val zij vinden dat de Com
missie in gebreke blijft.
Dat zijn enkele voorstellen uit
de slotverklaring van de „As
sisen", de bijeenkomst van
vertegenwoordigers van het
Europees Parlement en de na
tionale parlementen van de
twaalf EG-landen die gisteren
in Rome is afgesloten.
De slotverklaring doet een
reeks aanbevelingen om de rol
van de gekozen vertegenwoor
digers bij het wordingsproces
van de Europese Politieke
Unie te vergroten.
De Europese Commissie moet
volgens de parlementariërs ge
leidelijk de uitvoerende func
ties in een Europese Unie gaan
vervullen. Het Europees Par
lement dient te worden be
trokken bij de wetgevende en
'budgettaire' taken van die
Unie en moet alle belangrijke
internationale overeenkom
sten ratificeren. De parlemen
tariërs willen af van de eenzij
dig economische doelstelling
zoals die thans nog in het EG-
verdrag is geformuleerd. Om
wille van het milieu moet het
mogelijk zijn beperkingen op
te leggen aan de wenselijkheid
van een zo groot mogelijke
economische groei.
Vuist
ANC-leider Nelson Mandela balt zijn vuist en lapt het protocol
aan zijn laars: hij weigert te knielen voor het de hoofd van de
universiteit van Kaapstad, waar hij gisteren een eredoctoraat in
ontvangst nam. foto: epa
