Niet bestolen worden dat is de kunst in Peru
Slapen op het topje
van de Berg Sinaï
r
mal
Ie
1 £eicUc Qowuvnt'
ZATERDAG 1 DECEMBER 1990 PAGINA 23
LIMA - „Let op je portefeuille".
In Peru is dat de formulering waar
mee vrienden afscheid nemen, in
plaats van „tot ziens" of „goede
reis". Het is geen gratuite frase ove
rigens, want het gebeurt zelden dat
je een buitenlandse reiziger tegen
komt die nog niet te kampen heeft
gehad met diefstal of poging tot
diefstal.
Geen wonder dat het aantal toeristen
voortdurend terugloopt in een van de
meest fascinerende landen ter wereld. In
Peru, zoals het er nu voorstaat, zijn er
geen zekerheden. De enige houvast is de
dollar en die wil iedereen zo snel moge
lijk veroveren, rechtmatig als het kan,
slinks als het moet. En het moet vaak,
zo leert de ondervinding.
Reizigers die naar Peru trekken, weten
wat ze kunnen verwachten. Waarschu
wingen zijn te lezen in alle reisboeken.
Sommigen, zoals de 'Guide du routard',
hebben zelfs een speciaal hoofdstuk met
de meest voorkomende scenario's van
oplichting ingelast. Wie ze niet gelooft,
krijgt ze in het vliegtuig naar Lima nog
eens opgedist, meestal van personen die
het in Peru voor gezien houden en in
Caracas overstappen.
Beproevingen
De meest gebruikte techniek blijft die
van 'het besmeurde shirt'. Het scenario
is als volgt: een persoon komt op de toe
rist toegestapt en wijst naar de vuile
plekken op zijn hemd, plekken die de
persoon in kwestie zojuist eigenhandig
heeft aangebracht. De argeloze toerist is
zo verbaasd over de chocolade of tand
pasta op zijn kleren, dat hij niet merkt
hoe de behulpzame vreemdeling bij het
verwijderen van het eerste vuil zich een
onwaarschijnlijk hoge commissie toeei
gent.
Ook beproefd blijft de techniek van het
snijmes. De overvaller maakt een jaap
in je handtas of rugzak en loopt achter je
tot de voorwerpen uit de tas vallen en
de buit voor het oprapen ligt.
Scenario drie of 'de wisseltruc' gaat al
dus: bij het wisselen op straat ontstaat er
twijfel over de echtheid van het dollar
biljet. De wisselaar bekijkt het in het
licht en zet het dan plots op een lopen.
Hij schiet een nevenliggend gebouw in,
terwijl trawanten een mogelijke achter
volging afdekken.
Voor elke truc bestaan er natuurlijk af
weermiddelen. Het went ontzettend snel,
als je in Peru rugzakken uitsluitend op
de buik ziet dragen, of toeristen met de
handen in de zakken ziet voortdraven,
geflankeerd door begerige Peruanen.
En wie alle beproevingen heeft door
staan, wacht thuis soms een koude dou
che: alle waardevolle voorwerpen en
luxeprodukten blijken uit de koffers ver
dwenen. De douanes en de bagagedien
sten op de luchthaven van Lima hebben
hun slechte reputatie niet voor niets ge
stolen.
Morele crisis
Peru verkeert al jaren in een staat van
ontredderende instabiliteit. Buitenlan
ders hebben het alleen over de economi
sche en politieke crisis, wie hier komt
stelt vlug vast dat er een nog ergere, mo
rele crisis is. Niemand vertrouwt iemand
nog, stelt Ricardo Lopez, een advocaat
in Lima *lie ondanks aanbiedingen uit
het buitenland zijn land trouw blijft.
„Ondanks alles, want alles blijft moge
lijk in dit land, alles moet nog gebeu
ren", blijft hij optimistisch.
De nederlaag van Mario Vargas Llosa
als president heeft hem teleurgesteld,
maar niet verbaasd. „Opnieuw een voor
beeld van wantrouwen en paniek. Het
volk stemt liever op een naamloze. En
zij die aan de macht waren hebben zich
achter diezelfde naamloze verscholen
om aan de macht te blijven", gelooft Lo-
pez.
Dagelijks symbool van de instabiliteit
van Peru is het type van de centrapista,
de geldwisselaar. In een maand tijd ver
dubbelt de dollar in waarde ten opzichte
van de inti. Kreeg je in mei 30.000 inti
voor 1 dollar, in juni waren het er al
meer dan 60.000. De waarde van de dol
lar kan van uur tot uur veranderen. Dui
zenden, vooral jongeren, verdienen de
kost door op die verandering te specule
ren. Ze kopen dollars van toeristen of
zakenmensen, ze verkopen ze duur door
aan de kleine Peruaanse burgerman,
voor wie de dollar de enige mogelijkheid
is om iets te sparen.
Het werkterrein van de centrapista's zijn
de boulevards en de grote pleinen van
de steden. Ze hoeven hun activiteit niet
langer te verbergen, want de zwarte
markt wordt openlijk getolereerd. Zo
staan er op de Plaza Martin in hartje
Lima horden jongeren met een rekenma
chine in de hand. Elke passant krijgt het
toestelletje onder de neus geduwd, met
de wisselkoers van het moment. „Quan-
toT', is dan de vraag, waarop de centra
pista vliegensvlug de vermenigvuldiging
uitvoert en zijn briefjes begint te tellen.
De stapels inti's wisselen eerst van eige
naar. dan komt pas het dollarbriefje bo
ven. Zo luidt de code. maar valsspelers
hebben zich vooral in Lima en masse
aangediend.
De Peruanen hebben er zich tegen gewa
pend. Ze laten zich in een taxi op het
plein rijden en doen de transactie van
achter het beschutte autoraam. Het is
een verontrustend schouwspel hoe jon
geren met een taxi mee oplopen, onder
tussen koersen intikkend en geld tellend.
De centrapista's hebben intussen de vol
ledige wisselmarkt overgenomen van de
banken, waarin niemand nog vertrou
wen heeft. Anderhalve maand geleden
geraakte een mutualiteitsbank in liquidi
teitsproblemen toen te veel spaarders
hun-geld kwamen terugeisen.
Maar ook de centrapista's zijn niet altijd
te vertrouwen, vooral in Lima. Toeris
ten preferen de duurdere officiële bank-
koersen boven het vrije wisselspel uit
schrik om gerold te worden.
Lichtend pad
Ontreddering spreekt toeristen niet aan.
Het aantal toeristen naar Peru nam de
jongste jaren gestadig af. Het land trekt
nog slechts twee typen toeristen: de
vliegtuigtoerist en de routard.
De vliegtuigtoerist vliegt onmiddellijk
bij aankomst in Lima - een gruwel voor
blanken, die 's avonds niet meer naar
buiten durven - door naar Cuzco, Puno
of Arequipa. Dit type toerisme werd in
de hand gewerkt door de guerrillabewe
ging Het Lichtend Pad. die de meeste
provincies rondom Lima ontoegankelijk
heeft gemaakt. Naar Ayacucho of Aban-
cay gaan er vanuit Lima nog slechts en
kele bussen per week, te nemen op eigen
risico.
Naast de bemiddelde vliegtuigtoerist, die
het onmetelijke land in een kleine week
afrent en doorvliegt naar het zoveel rus
tigere Bolivia of Equador. moet Peru
zich tevreden stellen met het bezoek van
de routards. Ze komen voornamelijk uit
Frankrijk. Israël. Groot-Bnttannië en
natuurlijk Australië. Zij laten zich nog
niet afschrikken. Zij weten dat de Inca
beschaving van Cuzco en Machu Picchu,
de buitenaardse Nasca-Iijnen. de India-
nengemeenschappen rond het Titicaca-
meer of de top van de Misti-vulkaan bij
Arequipa in het bereik liggen van super
kleine budgetten. Een maand durend be
zoek aan de verlaten, woestijnachtige
kust, het Andesgebergte en het Amazo
newoud is mogelijk voor enkele honder
den dollars.
In welk land immers kost een buskaartje
minder dan twee cent per kilometer?
Een binnenlandse vlucht van duizend
kilometer amper 170 gulden?! En zelfs in
India eet je niet voor anderhalve gulden
een riante groentesoep en kip, desnoods
met frieten. Of slaap je voor amper het
dubbele in een aanvaardbaar familieho
tel. Rijk zijn met buitenlands geld is
geen kunst in Peru. De kunst bestaat
erin je portefeuille bij te houden.
FRANK HEIRMAN
CAIRO - Japanners hebben er al
geruime tijd een vliegreis vanuit
hun land voor over om zes uurtjes
in de Egyptische stad Luxor te
kunnen rondkijken en vervolgens
weer richting Tokyo te gaan. Steeds
meer .Nederlanders gebruiken hun
vakantie om in het land van de pi
ramides een hotelreis te maken, al
dan niet in combinatie met een
trip naar Israël. Maar nog betrek
kelijk onbekend is een iets avon
tuurlijker vorm van Egypte-vakan-
tie.
De reis is 'georganiseerd', het vervoer
middel is een bus en incidenteel wordt
zelfs op één van de schaarse officieel ge
registreerde campings overnacht, maar
toch... uiterst avontuurlijk. Een verlaten
Amerikaanse archeologische nederzet
ting is na de chaotische drukte in Cairo
het doel van een tocht door de Western
Desert, om er in de beschutting van de
gebouwen de nacht door te brengen.
Eenmaal ter plekke blijkt er een pro
bleem te zijn. Een Egyptenaar maakt
met een geweer duidelijk dat de locatie
tot verboden terrein is verklaard. Er is
maar één alternatief: een willekeurige
plek in de woestijn.
Het is even wennen, zonder beschutting
slapen op de zandvlakte. Vanwege een
straffe woestijnwind heeft het in de Wes
tern Desert geen zin om tenten op te zet
ten. Ze zouden niet vast genoeg kunnen
worden verankerd in het mulle zand en
wegwaaien. Een simpele slaapzak geeft
echter genoeg warmte. Na de hitte van
overdag (in de schaarse schaduw wordt
als minimum-temperatuur 35 graden ge
meten) is een beetje koelte zelfs uiterma
te prettig.
Vanaf het eerste ochtendgloren is slapen
haast niet meer mogelijk, doordat vlie
gen massaal het menselijke gezelschap
opzoeken. Nadat de slaapzak is opgerold
en het zand uit neus, oren en ogen is ge
wreven, blijkt dat precies bijtijds te zijn
gebeurd: een schorpioen is tot enkele
meters genaderd. Weliswaar is een steek
ervan in deze contreien niet dodelijk,
maar wel dermate pijnlijk dat het raad
zaam is om uit de buurt te blijven.
Kakkerlakken
Het overnachten in de woestijn, abso
luut zonder enige sanitaire voorziening
dus, is echter al snel gewoon en blijkt
zelfs een redelijk aangename manier om
te overnachten tijdens de tocht van
Noord- naar Zuid-Egypte. Tijdens be-
Toerisme lijdt onder golfcrisis
De Golfcrisis heeft gevolgen de toeristenindustrie in Egyp
te, met name aan de Rode Zee. Aan de kust, waar Saudi-
Arabié op sommige plaatsen met het blote oog zichtbaar
is, hoort het toerisme dé inkomstenbron te zijn. „Bloody
Saddam Husayn", mompelt een hotelbediende in Hurgha-
da. „Driekwart van de toeristen blijft weg. Ze zijn bang".
Het voorbeeld van het plaatselijke Africa-hotel is tekenend
voor het stadje. Drie Engelsen en twee Duitsers staan op
de gastenlijst. Het pas tien dagen oude hotel zou normali
ter volledig zijn volgeboekt.
aldaar namelijk een indruk hoe het ge
steld moet zijn met het sanitair op een
eventuele camping. In Aswan wordt dat
pijnlijk duidelijk. Kakkerlakken en hage
dissen hebben er een heerlijk onderko
men gevonden.
Aswan, enorm gegroeid sinds de bouw
van een dam die heel Egypte van elektri
citeit voorziet en door de vorming van
het Nasscrmeer de grondwaterspiegel in
geheel Noord-Afrika omhoog heeft ge
bracht, is de laatste stad voor de tropen.
Tijdens een trip naar Aboe Simbel wordt
de Kreeftskeerkring gepasseerd. Naar
Aboe Simbel loopt (pas sinds 1985) een
weg van driehonderd kilometer dwars
door de woestijn. Ver na middernacht
wordt het kamp opgeslagen op een klein
plateau, vlak bij de grote bezienswaar
digheid van Boven-Egypte: de tempels
ter ere van de zich zelf verheerlijkende
farao Ramses II. 's Nachts, geen horde
toeristen in de buurt, is de aanblik over
weldigend. De gedachte dat het monu
ment bijna verloren was gegaan doordat
het Nassermeer het zou overspoelen, is
moeilijk te verkroppen. Gelukkig dat de
oplossing werd gevonden de enorme re
liëfs in stukken te zagen en in een kunst
matige berg opnieuw op te bouwen.
Sirene
Om 03.00 uur is de slaapzak gevonden
voor drie uurtjes nachtrust in de open
lucht. Nog geen tien minuten later wordt
de geplande rust al weer verstoord. Een
politieman rijdt in een rammelende auto
met een lachwekkende sirene om het
plateau heen en probeert in Arabisch
duidelijk te maken dat hier niet geslapen
mag worden. De man wordt bewust niet
begrepen en druipt uiteindelijk af; tot
vlak voor de adembemende zonsop
komst boven het Nassermeer is de
nachtrust gewaarborgd.
Degenen die bij gebrek aan toiletten het
struikgewas hebben opgezocht, schrikken
de volgende morgen als duidelijk wordt
wat de gevolgen zijn geweest van het
steeds groter worden van het stuwmeer.
Het aantal schorpioenen en dodelijke
De tempels van
Ramses II in
Aboe Simbel
bieden een
overweldigende
aanblik.
FOTO: SP
slangen (cobra's! is schrikbarend toege
nomen. In het door smalle geultjes geir-
rigeerde struikgewas komen ze veelvul
dig voor.
Hoe langer je in Egypte bent, hoe min
der je schrikt van dergelijke dingen. Je
let wel op wat je doet, maar als je dan
tijdens een zeiltocht over de Nijl een
krokodil ziet zwemmen terwijl je een
dag eerder nog op een soortgelijke plek
een duik hebt genomen, lopen de rillin
gen je niet over het lijf. Je weet dat het
een zeldzaamheid is, dat deze amfibieèn
ten noorden van Aswan voorkomen.
Waarschijnlijk gaat het dit keer om een
exemplaar dat als baby door de versper
ring bij de Aswan-dam is geglipt.
Maar zwemmen tijdens de tocht over de
Nijl (drie dagen van Aswan naar Luxor)
per felucca, een traditionele Egyptische
zeilboot, geeft een veel groter gevaar,
waarschuwen velen. De levensader van
Egypte herbergt namelijk de parasiet bil-
harzia, een soort wormpje dat leeft in
waterslakjes en bij contact met mensen
via de huid de bloedbaan binnendringt
en vervolgens diverse organen perfo
reert.
De plaats van bestemming Luxor (The-
be), dat twee schitterende tempels her
bergt, ligt vlak bij de wereldberoemde
Vallei van de koningen. Toen de farao's
hadden geconcludeerd dat een piramide
niet het veiligste verblijf voor het hier
namaals was (diverse koningsgraven wa
ren leeggeroofd), gingen ze er toe over in
het diepste geheim graven te laten uit
houwen in de rotsen. De arbeiders en
kunstenaars werden geblinddoekt over
bergen en langs ravijnen aangevoerd.
Pas veel later zou blijken dat ook deze
tombes geen veiligheid zouden bieden.
Alleen de grafkamer van de onbeteke
nende Toetanchamon bleef tot deze
eeuw ongeschonden, pas in 1922 werd
het graf ontdekt.
De tocht over de bergen die de werklie
den aflegden is beangstigend. Wanneer
je hem als toerist aflegt op de rug van
een ezel, moet je af en toe iets wegslik
ken. Op minder dan een halve meter
van de ezel kijk je in een diepe kloof. Je
kunt alleen maar hopen dat de lastdieren
weten waar ze hun poten zetten op het
smalle en met grpte brokken steen be
zaaide slingerpad. Het fabuleuze panora
ma maakt de angstige tocht echter tege
lijkertijd tot een hoogtepunt van drie
weken Egypte.
Een ander hoogtepunt is het verblijf aan
de Rode Zee, een paradijs voor de on
derwatersport. Een boottocht van ruim
een uur voert naar een van de vele ko
raaleilandjes, die de Rode Zee toeristisch
zo aantrekkelijk maken. Een dolfijn
zwemt nieuwsgierig een halve minuut
mee. Tegen de tijd dat de vakantiegan
gers het water in duiken om snorkelend
de riffen te bekijken, is het dier verdwe
nen. De fantastische onderwaterwereld
rondom het koraal, compenseert dat ge
mis ruimschoots. De kleurenpracht van
vissen en ander leven is adembenemend.
Dat goed moet worden opgepast niet
met het rif in aanraking te komen, is iets
om op de koop toe te nemen. Een stap
op een vermeende steen zou een dodelij
ke stap op de giftige steenvis kunnen
zijn. Aan de aanwezigheid van vleeseters
als haaien en baracuda's denk je niet
eens.
IJziGKOUD
Na een twee uur durende kameeltocht
wordt de terugtocht naar de metropool
Cairo aanvaard. Met nog één doel op de
terugweg: een overnachting op de zowel
voor het christenen als moslims belang
rijke Berg Sinaï. Een bijna twee uur du
rende klim leidt vlak voor zonsonder
gang naar de top. Dat de gang vanaf het
onderaan de berg gelegen Catharinak-
looster zo weinig tijd in beslag neemt is
te danken aan een monnik, die in de
zesde eeuw na Christus van keien 3750
'traptreden' op de berg aanbracht om de
voor heilig gehouden plek, waar Mozes
de Tien Geboden zou hebben ontvan
gen, gemakkelijker te kunnen bezoeken.
Het is koud op het topje van de berg Si
naï. IJzig koud. Pakweg veertig toeristen
liggen te rillen in hun slaapzakken. Het
kapelletje op de 2641 meter hoge berg
biedt geen afdoende beschutting tegen de
gure wind. Het wachten is op de zonsop
komst, die het grillige landschap een be
toverende aanblik zal geven en de tem
peratuur binnen enkele minuten weer
naar subtropische hoogte zal stuwen.
Van een verkwikkende nachtrust is geen
sprake. Maar wie Egypte bezoekt zonder
de gebruikelijke hotels aan te doen. weet
waarmee hij rekening moet houden: ab
solute ontbering van luxe, maar in ruil
daarvoor fantastische indrukken van een
land dat een van de rijkste geschiedenis
sen ter wereld heeft.
GER LEEFLANG
