„Liever gisteren dan vandaag
bureau voor hulp Oost-Europa"
£cidóc6ouxcmt
brieven van lezers
kerk
wereld
GEREFORMEERDEN DOEN MEE AAN HERVORMD PLAN
Afrikaanse kerken spreken na jaren zwijgen weer over politiek
Evangelische Hogeschool nog niet uit bestuurlijke problemen
1
I
tr
JT £eidóe@ou/ia/nt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
Ceidóe 2ou/ui/nt
VRIJDAG 30 NOVEMBER 1990 PAGINA 2 BI
Theologische Faculteit Tilburg niet bang voor post-synodaal onderzoek
TILBURG De Theologische Faculteit
Tilburg ziet het donderdag begonnen
'post-synodaal' onderzoek met een gerust
hart tegemoet. „Wij hebben daarvan
niets te vrezen. Er zijn geen wezenlijke
verschillen tussen ons en bijvoorbeeld
Leuven," aldus dr. W.M.E. Logister,
hoogleraar fundamenteel-theologie. Een
negatief resultaat zou op den duur ertoe
kunnen leiden dat Tilburg het weten
schappelijke deel van de priesteroplei
ding van de bisdommen Breda en Den
Bosch kwijt zou kunnen raken.
Als uitvloeisel van de Bijzondere synode
van de Nederlandse bisschoppensynode
in 1980 stelt een commissie van vijf man
nen een onderzoek in naar de vraag of
de Theologische Faculteit voldoet aan de
normen van het Vaticaan. Behalve Til
burg krijgen ook de theologische facul
teit van de Katholieke Universiteit Nij
megen en de Katholieke Theologische
Universiteit Utrecht een onderzoek.
De commissies zijn ingesteld door en
rapporteren aan de bisschop in wiens
diocees de opleiding zich bevindt. Zon
der overleg met de Faculteit in Tilburg
heeft bisschop Ter Schure in deze com
missie benoemd prof. dr. A. Léonard pr.
(Louvain-la-Neuve) als voorzitter, dr. I.
de la Potterie s.j. (emeritus-hoogleraar
Biblicum, Rome), prof. dr. A. Roest Crol-
lius s.j. (Gregoriana, Rome), prior P.
Roose van de Benedictijnenabdij in
Vaals en dr. H. Smets s.j. (emeritus-do-
cent aan het Centrum voor kerkelijke
studies te Leuven).
Wie niet zichzelf
beveelt,
blijft altijd slechts
een knecht
Tilburg: vrije
studierichting
voor niet-
kerkelijken
TILBURG De Theologische
Faculteit Tilburg begint in
september 1991 een vrije stu
dierichting die in vier jaar
voor het doctoraal examen op
leidt. Aanleiding is de veelge
hoorde vraag naar een oplei
ding die is toegespitst op ethi
sche kwesties enerzijds en zin
geving in de hulpverlening
anderzijds. Andere theologi
sche faculteiten gingen Til
burg al voor.
De opleiding is vooral bedoeld
voor mensen die de kerk ach
ter zich hebben gelaten, maar
„wel het vermoeden hebben
dat er meer is in de hemel en
op aarde," aldus dr. R. Nauta,
hoogleraar godsdienst- en pas-
toraalpsychologie.
Als beroepsmogelijkheden
noemde Nauta: wetenschappe
lijk onderzoek, beleidsadvise
ring van kerken en religieuze
instellingen, hulpverleningsin
stellingen, journalistiek en on
derwijs.
De Tilburgse vrije studierich
ting is vooral gericht op de
christelijke theologie. De bis
schoppen Ernst en Ter Schure
hebben hun instemmingmet
het plan betuigd. Voor een
deel zullen de colleges samen
vallen. Voor de nieuwe studie
richting is vooralsnog geen
uitbreiding van het huidige
docentencorps gepland.
Jan Grotenbreg
krijgt kunstprijs
Bijbels Museum
AMSTERDAM De
Amsterdamse kunstenaar
Jan Grotenbreg (44) heeft
de eerste kunstprijs van
het Bijbels Museum, ter
waarde van 10.000 gul
den, in ontvangst geno
men. Ageeth Petra Boer-
mans (26) en Koen Ebe-
ling Koning (22) kregen
een aanmoedigingsprijs
van 1.500 gulden.
Ruim 200 kunstenaars rea
geerden op een oproep van
het Amsterdamse museum
om schilderwerken in te
sturen die gebaseerd zijn op
bijbelse thema's of verhalen.
Het museum plaatste deze
oproep omdat „hedendaagse
kunstenaars de bijbel als in
spiratiebron voor hun werk
uit het oog dreigen te verlie
zen, terwijl veel normen en
waarden van de Nederland
se samenleving nog steeds
stoelen op eeuwenoud joods-
christelijk gedachtengoed".
Doortocht
De drie prijswinnaars slaag
den er volgens de jury het
best in om het aangereikte
thema 'doortocht' uit te
beelden. Het museum had
voor dit thema gekozen, om
dat het volop bijbels is (Rode
Zee, Jordaan, doop, opstan
ding), maar ook als archety
pe kan worden beschouwd
waarmee de niet gelovige
kunstenaar uit de voeten
kan.
Abstract
De twintig best
schilderijen zijn van vrijdag
30 november tot en met 4
februari te bezichtigen in
het Bijbels Museum. Het be
treft hier bijna allemaal ab
stracte werken die, aldus ju
rylid H.R. Blankesteijn,
niets gemeen hebben met
traditionele bijbelse illustra
ties. Onder de inzenders be
vonden zich weinig uitge
sproken christelijke kunste
naars. Zij zijn volgens Blan
kesteijn „gehandicapt" om
dat ze niet niet meer onbe
vangen tegenover de bijbel
se thematiek staan.
LEUSDEN „Liever
gisteren dan vandaag".
Zo reageert dr. L.J. Kof-
feman, oecumene-func-
tionaris van de Gerefor
meerde Kerken in Neder
land op de hervormde
plannen voor een hulp
verleningsplatform voor
Oost-Europa.
Er komen heel veel vragen
van kerken uit Oost-Europa
op zeer uitéenlopende terrei
nen van materiële voorzie
ningen tot adviezen op kerk-
ordelijk terrein en er zijn
zoveel instanties die zich be
zighouden met hulpverlening
dat het lijkt op een 'grote mie
renhoop', aldus Koffeman, zo
wel hier als in Oost-Europa.
Vorige week besloot de her
vormde synode tot het instel
len van een platform, na een
forse aanvaring met de Gene
rale Diakonale Raad (GDR)
een van de belangrijkste orga
nen van bijstand in de Neder
landse Hervormde Kerk. De
GDR heeft al jarenlang con
tacten met christenen en or
ganisaties in Oost-Europa, ook
oecumenisch in de zogeheten
Europa-Commissie. Volgens
ds. B. Wallet, synodevoorzit
ter en tevens voorzitter van
de commissie die de coördina
tieplannen voorbereidde, is de
hulpvraag vanuit Oost-Euro
pa veel breder dan diakonaat
alleen. Om recht te kunnen
doen aan de verscheidenheid
van hulpvragen is het nodig
dat allerlei disciplines met el
kaar gaan samenwerken, het
diakonaat is daar een van.
Koffeman bevestigt de noodr
zaak van brede samenwer
king: „Op het ogenblik staan
bij veel kerken in Oost-Euro
pa kerkorde en gemeenteop
bouw hoog op het prioritei
tenlijstje. Dat zijn geen vragen
waar het diakonaat zo een
twee drie uitkomt. In eigen
huis (de Gereformeerde Ker
ken) hebben we al besprekin
gen gehad met deputaten
(deskundigen) op het terrein
van de oecumene, het diako
naat en op het terrein van de
vragen van oorlog en vrede".
De noodzaak van coördinatie
is ook internationaal gezien
aanwezig, meent hij. Organi
saties in Duitsland en Zwit
serland doen veel in Oost-Eu
ropa en van elkaar weten wat
ieder doet is goed voor alles
en iedereen. Van gerefor
meerde zijde is het dan ook
geen probleem om zich te
voegen in de hervormde plan-
Gesprekspartner
In de hervormde 'Oost-West-
Religiositeit en geloof genoeg in Oost-Europa, maar de vragen over de vormgeving en 'organisa-
'ie' daarVa" 2i'n Vele" FOTO: PERS UNIE
nota' wordt gesproken over Kerken en de Wereldbond waren van de totalitaire regi-
de vraag wie de gesprekspart- van hervormd-gereformeerde mes. Bovendien bleek tijdens
ners moeten zijn in Oost-Eu- kerken (WARC) hebben zich en na de omwentelingen hoe
ropa en in Nederland. De ge- min of meer gecomprommi- sommige christenen die in de
vestigde oecumenische insti- teerd; zij communiceerden bekende oecumenische cir-
tuties als Wereldraad van met de kerken die de horigen cuits volstrekt onbekend wa
ren, juist een belangrijke rol
speelden in de politiek-maat-
schappelijke gebeurtenisën.
De contacten tussen Neder
land en Oosteuropese landen
zouden daarom in eerste in
stantie moeten verlopen via
instanties die in de jaren van
onderdrukking zelf steeds het
contact met de dissidenten en
de 'onafhankelijken' ginds
hebben onderhouden. Dat
zijn, volgens de hervormde
nota, clubs als het IKV en
Pax Christi en dus niet de
Wereldraad van Kerken.
Emilio Castro, secretaris-ge
neraal van de Wereldraad
toonde zich tijdens zijn bezoek
aan ons land verontwaardigd
over deze hervormde opstel
ling. De Wereldraad heeft
heel goede contacten met de
christenen, zei hij; er zijn ker
ken die om juist meer betrok
kenheid vragen van de We
reldraad bij hun wel en wee.
Dr. Koffeman zegt desge
vraagd dat wat hem betreft in
het algemeen geen uitspraak
kan worden gedaan over de
'geschiktheid' van kerken en
kerkleidingen ginds als ge
sprekspartner. De situatie is
per land te verschillend om
daarover algemene uitspra
ken te doen. „Je kunt niet
domweg zeggen: die kerklei
ding zat er twee jaar geleden
ook al en is dus geen goede
gesprekpartner".
Vragen
Dr. Koffeman zegt dat er door
Oosteuropese kerken opval
lend vaak advies wordt ge
vraagd over zaken als ge
meente-opbouw, kerkordelij-
ke kwesties, theologische op
leidingen en over de verhou
ding kerk-staat. „Het is lang
niet altijd gemakkelijk een
antwoord te hebben; hun vra
gen worden al pratend soms
ook ónze vragen. Als we het
hebben over de relatie tussen
kerk en overheid bijvoor
beeld, zijn wij geneigd te spre-'
ken over de voordelen van de
scheiding tussen beide zoals
die bij ons bestaat. Van Oost
europese zijde wordt dan ge
vraagd naar het waaróm van
die scheiding en over .de uit
eindelijke effecten ervan.
Daarover doordenkend ko
men er ook bij ons natuurlijk
ook vragen op. Er kan wat dit
betreft dus geen sprake zijn
van pasklare antwoorden on
zerzijds. Maar dat laat onver
let de enorme behoefte van
Oosteuropese zijde om op z'n
minst met ons in het westen
over deze dingen te praten.
Dat moet zo goed en efficiënt
mogelijk gebeuren en daarom
is die coördinatie ook wat ons
betreft zeer gewenst".
LÜTSEN KOOISTRA
NAIROBI De leiders
van de kerken in Afrika
begeven zich steeds meer
op politiek terrein. Zij
pleiten voor democratie
en vrede en zeggen van
de kansel wat in de kran
ten wordt verzwegen.
Ook klagen zij in rappor
ten de schending van
mensenrechten aan en
organiseren zij gesprek
ken tussen leiders van el
kaar bestrijdende groe
pen.
In vele Afrikaanse landen
leek het er tot lang na de on
afhankelijkheid op, dat de
kerken stilzwijgend een over
eenkomst met de staat waren
aangegaan. Zolang de staat de
kerken met rust liet, meng
den de kerkleiders zich niet
in wereldse zaken. Van een
theologie van de bevrijding,
zoals in Latijns-Amerika, of
een onomwonden opkomen
voor de rechtelozen, zoals in
De autoritaire regeringslei
ders kunnen echter niet meer
rekenen op de steun van de
bisschoppen en andere kerk
leiders in hun land. Tijdens
de vreedzame revolutie in Be
nin in februari dit jaar was de
rooms-katholieke bisschop
Isiore de Souza voorzitter van
de nationale conferentie, die
zich bezon op een nieuwe
grondwet en vrije verkiezin
gen. Het succes van deze con
ferentie kon mede op reke
ning van de bisschop worden
geschreven.
In Zaïre beschuldigden de bis
schoppen de regering ei' in
een verklaring van aan Oost-
Europa het totalitarisme en
aan het westen het principe
van het privé eigendom te
hebben ontleend. President
Mobutu was zo bang voor ver
spreiding van dit document,
dat hij het aprilnummer van
het tijdschrift 'Jeune Afrique',
waarin het in extenso was af-
Daniel Arap Moi
FOTO: AP
gedrukt, zelfs in het buurland
Congo liet opkopen. Ook an
dere kerken hebben gepleit,
voor invoering van een meer-
partijensysteem in Zaïre.
In Cameroun herinnert kar
dinaal Christian Wiygan
Tumi de regering er voortdu
rend aan, dat zij haar belofte
om democratie in te voeren
nog niet is nagekomen.
In Kenya protesteerde de
raad van kerken twee jaar ge
leden, toen de regering van
president Daniel Arap Moi
een stemprocedure invoerde
die haar sterk begunstigde.
Moi verbood daarop het ker
kelijk tijdschrift 'Beyond'.
De presbyteriaanse predikant
Timothy Njoya bracht dit jaar
met zijn nieuwsjaarspreek een
steen aan te rollen, die lang
zaam tot een lawine dreigt uit
te groeien. Hij bekritiseerde
het eenpartijsysteem. Kort
daarop spoorde de anglicaanse
bisschop Henry Okullu, al
lang een criticus van de rege
ring, de voor- en tegenstan
ders van een meerpartijensys-
teem aan openlijk met elkaar
in discussie te gaan. Een colle
ga van Njoya werd tot zes jaar
gevangenisstraf veroordeeld,
omdat hij in zijn dagboek
„vunzige en schandelijke"
aanvallen op de regering had
Toen Moi zijn tegenstanders
scherp aanviel, waarschuw
den de rooms-katholieke bis
schoppen voor een escalatie
van het geweld in Kenya en
eisten zij een nationale confe
rentie over de toekomst van
dat land. Terwijl de spanning
tussen kerk en staat opliep,
kwam de anglicaanse bisschop
Alexander Muge onder ver
dachte omstandigheden bij
een auto-ongeluk om het le-
De reactie van politieke lei
ders op de kritiek van de ker
ken is altijd dezelfde: de
kerkleiders wordt geadvi
seerd zich op de bijbel te con
centreren in plaats van zich te
bemoeien met wereldse za
ken. De regeringsleiders zijn
er zich maar al te goed van
bewust, dat de kerken van de
preekstoel veel invloed kun
nen uitoefenen. Twistappel
zijn vaak de scholen van de
kerken. De regeringen zien
daarin broeinesten van de op
positionele opvattingen.
AMERSFOORT Het
bestuur van de Evangeli
sche Hogeschool in
Amersfoort weigert af te
treden, zoals een groep
van tien mensen uit de
kring van de directie, do
centen en raad van toe
zicht en advies heeft ge
ëist.
Bestuursvoorzitter dr.ir. C.
Roos maakte begin deze
maand bekend, dat het be
stuur voorlopig afzag van
plannen om een christelijke
universiteit te stichten. Zo
hoopte het bestuur de eenheid
en rust in eigen gelederen te
herstellen.
De onrust ontstond in het late;
voorjaar van 1990, zo blijkt uit
de verklaring. Het bestuur
vreesde dat de faculteit der
cultuurwetenschappen, die de
eerste faculteit van de nieuwe
universiteit zou worden, zou
worden gedomineerd door de
inzichten van de cultuurfilo
soof en theoloog dr. F. de
Graaff uit Hattem. Deze op
vattingen Graaff worden door
sommigen in strijd geacht met
artikel 2 van de statuten,
waarin is bepaald dat de Bij
bel als het 'onfeilbare, geïn
spireerde Woord van God de
grondslag van de hogeschool
is'. De rector van de universi
teit in oprichting, dr. M. Oud-
kerk wordt als aanhanger van
De Graaff beschouwd.
Een bemiddelingscommissie
adviseerde de oprichting van
de universiteit op te schorten,
Oudkerk te ontheffen van
zijn functie van rector en het
bestuur voor minstens een
jaar uit te breiden met vier le
den van de raad van toezicht
en advies. In deze geest werd
besloten, tot ongenoegen van
de tien, die het aftreden van
het bestuur eisten.
Sinds de oprichting van de
hogeschool in 1977 heeft de.
initiatiefnemers het ideaal
van een door de overheid er
kende christelijke universiteit
voor ogen gestaan.In het be
gin van de jaren tachtig wer
den daarvoor ook wettelijk de
mogelijkheden geschapen. De
hogeschool biedt nu HBO-op-
leidingen in de journalistiek,
maatschappijleer, theologie en
geschiedenis. De studenten
komen voornal uit de behou
dende protestantse kerken en
evangelische groeperingen.
Zwanezang van thatcherism<
He
Margaret thatcher heeft deze week de laatste sla en
gewonnen. Haar uitverkoren politieke erfgenaam, John Mavai
jor, is de nieuwe premier van Groot-Brittannië geworden
Met verrassend gemak wist hij zijn concurrenten Heseltin |ie
en Hurd te verslaan in de strijd om het leiderschap van d Orr
Conservatieve Partij en de sleutel van Downing Street 1(1 bez
Minister van financiën Major gold tot voor kort als eei^d
hondstrouwe Thatcher-volgeling. In Conservatieve gelede J[0(
ren is dat sinds vorige week woensdag, de dag van de va^,
van de Iron Lady, geen aanbeveling meer. Al zal een rechlacc
geaarde Conservatief, nu de partijgelederen weer zijn j
ten, liever zijn tong afbijten dan dit toe te geven.
In werkelijkheid hebben' de aanhangers van Major danig
hun maag gezeten met Thatchers actieve steun voor hun
haar favoriete kandidaat. Het werd zelfs uitgesproken pijn
lijk toen de Iron Lady zich liet ontvallen dat zij, zoals ze h(
omschreef, „vanaf de achterbank de auto wilde blijven
sturen". De campagneleiding haastte zich te verklaren da"
John Major „his own man" was, en niet de sprekende po
van de machtige oude dame die hij wenste op te volgen. Di
is ongetwijfeld waar. John Major zal als premier van Engt
land geen 'thatcherist' meer zijn. Alleen de uitvindster zeil
gelooft nog in de onverkorte voorzetting van het regering
beleid dat 'thatcherisme' wordt genoemd. Een beleid dat ge
lijktijdig grote welvaart en grote armoede over Groot-Bri
tannië heeft gebracht.
M:
DE geslaagde paleisrevolutie tegen Margaret Thatcher een
haar kille maatschappijvisie heeft binnen de conservatievav
partij een veel breder draagvlak dan zichtbaar werd bij dmt
vorige-week gehouden eerste verkiezingsronde, waar Tharoi
cher nog ruime zij het absoluut gezien onvoldoende tre
steun kreeg. De linkervleugel van de partij, aangevoerd doder
Micheal Heseltine, is niet blind voor de sociale gevolgen, bi va
ter gezegd de a-sociale gevolgen, van tien jaar privatiserin
kappen in overheidsuitgaven en spijkerhard monetair beleiipu
Midden en rechts, John Major en Douglas Hurd, hebbemt
daarbij simpel koppen en stemmen geteld. tei
He
Thatcher en haar polltax stonden garant voor een cafo
strofale Conservatieve nederlaag bij de eerstkomende steiijp
busconfrontatie met Labour. Met nog maximaal anderha0jr
jaar te gaan tot aan de parlementsverkiezingen moest derha^e
ve het roer om. Margaret Thatcher en de polltax dienden I
verdwijnen. Michael Heseltine heeft voor het eerste al gi
zorgd, voor het tweede mag hij wellicht zorgen als milieum^1
nister in het kabinet van John Major. Beide heren hebbeiaa'
evenals Douglas Hurd, tijdens hun interne verkiezingstoe
nee beloofd een alternatief voor de gehate polltax uit te zuna;
len dokteren.
Het is voor Thatcher een stille triomf geweest dat zij h|pai
roer niet hoeft over te geven aan Heseltine. Van de drie oo'ar
spronkelijke troonpretendenten was hij behalve de rijks^"|
ook de progressiefste, en potentieel de succesvolste stemme [,a;
trekker. Opiniepeilers hebben vastgesteld dat een Conservjtr,
tieve partij onder Heseltine op elk uur van de dag Neil Kikai
nocks socialisten zou kunnen kloppen. Maar ook John Majcr(
blijkt het uitstekend te doen. Ondanks het feit dat hij jarf
lang Thatchers stroman is geweest, waarbij hij zijn 'socian
gevoel' goed verborgen heeft weten te houden. En ondan 5
het feit dat hij als Thatchers laatste schatbewaarder verai
woordelijk is voor de gierende geldontwaarding van het n{[|(
ment.
MaAR Major is een 'jeune premier' van gewone komaf, i
kan alleen daarom al voorlopig niet stuk bij het grote PÖ
bliek. Hij weet zich verzekerd van de steun van een Conse
vatieve partij die in plaats van een hopeloos verdeelde sla
genkuil dank zij de zeer stijlvolle, typisch Britse houdi
van 'verliezers' Hurd en Heseltine onverwachts een z« r
hecht bolwerk blijkt te vormen. Het is voor Groot-Brittani rj
te hopen dat een vernieuwde Conservatieve regering hj,
zelfvertrouwen en de moed opbrengt om de boosaardige, o50(
menselijke kanten af te vijlen van tien jaar meedogenlo er
economisch herstelbeleid. Zodat de onlangs gelanceerde pi ie
testsong van ex-Beatle Paul McCartney meteen de zwaï^
zang van het thatcherisme kan worden. )e
Brieven graag kort jn duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonder
stukken te bekorten.
Zwart rijden
Nog steeds is de kritiek op het
herziene boetebeleid in het
openbaar vervoer niet ver
stomd. Mogelijk moet als oor
zaak van dit aanhoudende niet
algehele verzet het feit wor
den gezien dat het nieuwe be
drag van dien aard is, dat het
niet voor alle beboeten even
zwaar is. Voor waarschijnlijk
niet zo velen in de bus is hon
derd gulden net zo veel als
voor waarschijnlijk veel meer
mensen die meerijden een
dubbeltje is. Oftewel: indiTiji
een minimum-lijder vergeet ;ta
stempelen en dit bedrag mijin
ophoesten, dan kan dat er
zwaar zijn. Overwogen zilh
kunnen worden, om elke Ine
boete de mogelijkheid te j pr
ven, om naderhand via e ni)
akte van onvermogen aan
tonen, dat vijfentwintig piek aa
al voldoende zijn. De exljez
boete zit 'm dan in het geloorc
Een soort van 'dienstver er.
ning' dus als alternatieve str iel
Mr. N. Pleumekers,
DEN HAAG.
t|
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 u.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokaart:
per maand 24,85 per maand 25,85
per kwartaal 74,10 per kwartaal f. 75,10
per jaar 284,50 per jaar f. 285,50
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
