'Ruimte' geeft strijd voor vernieuwing Baptistenunie niet op Evangelische Kerkvan Duitsland bezorgd over bescherming van leven In Memoriam Titus Gilhuis: 'krijgsknecht van de Veldheer' CeidaeSoMa/nt mT Ccidóc 0ouAa/ni 3 kerk wereld Inval van Duitse politie in kerk 'radiopastoor' Herdenkingsboek over eeuwfeest GKN gereed brieven van lezers GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CcidócSouoont dinsdag 27 november 1990 PAGINA Radio Vaticaan hoopt op eensgezind Solidariteit VATICAANSTAD Radio Vaticaan hoopt erop dat het op duiken van een 'dubieuze' kandidaat als Stanislav Tyminski zal leiden tot herstel van de eenheid binnen Solidariteit. Dit bleek maandag uit een programm dat vanuit Warschau werd uitgezonden. Dat de boeren en arbeiders niet massaal voor Ma- zowiecki zouden stemmen, was geen verrassing. Dat zij dat ooki niet massaal voor Walesa hebben gedaan, is volgens Radio Vaticaan wel een verrassing. Mogelijk kan de dreiging van een derde kandidaat it herstel van de eenheid leiden. „Ver scheurd tussen de aanhangers van de minister-prtesident en van de electricien uit Gdansk leek Solidarnosc op weg naar een definitieve breuk," aldus de spreekbuis van het Vaticaan. 'Constructieve dialoog' Vaticaan en Vietnam VATICAANSTAD Paus Johannes Paulus II heeft Vietnam opgeroepen tot een „constructieve dialoog" met het Vaticaan. Ook wil hij meer vrijheid voor de rooms-katholieken in dit communistische land. De paus sprak zijn wensen zaterdag uit tegenover twintig Vietnamese bisschoppen die voor het eerst sinds vele jaren een bezoek aan het Vaticaan mochten brengen. De paus toonde zich erg bezorgd over het grote tekort aan priesters, vooral in het noorden van het land. Hij zei dat de Vietnamese overheid moet stoppen met de beperking van het aantal priesterkandidaten op de vijf erkende seminaries. Ook moet zij instemmen met de vervulling van vijf vacatures voor bisschoppen. In de vergulde schede van het medelijden steekt soms de dolk van de afgunst Friedrich Nietsche APELDOORN De spanningen tussen het be stuur van de Unie van Baptistengemeenten en vernieuwingsgezinde baptisten in de Beweging Ruimte blijven bestaan. Dit bleek op de derde landelijke ontmoetings dag van de Beweging, in Apeldoorn. Ds. J. Broertjes te Rijswijk, oud-bestuurslid, raadde de 220 deelnemers aan niet al te hoge verwachtingen te koes teren van de mogelijkheden tot verandering. In zijn ogen zijn „de kaders van de kerk gestold en verstikt" en zal de kerkelijke leiding pas over enkele jaren erkennen „dat het goed is dat er een Bewe ging Ruimte was en nog is". Het bestuur, onder leiding van de Zwolse ziekenhuispre dikant J.Schuil, kreeg de op dracht om contact op te ne men met andere kerkelijke vernieuwingsbewegingen, zo als de rooms-katholieke Acht Mei Beweging. Enige huiver bestond daarvoor wel, omdat dit wel eens provocerend zou kunnen worden opgevat. Ook zal het bestuur bekijken of er een onafhankelijk maandblad voor baptisten kan worden opgericht, dat aan dacht besteedt aan geloofsvra gen en visies die het officieel orgaan 'De Christen' steeds nadrukkelijker negeert. Het bericht dat de redactie van dit blad een rouwadvertentie van de vermoorde Franse homo predikant Joseph Doucé wei gerde te plaatsen, werd in Apeldoorn zeer slecht ontvan gen. Bestuurslid G. Booij riep de aanwezigen op. om deze baptistenvoorganger te geden ken en zijn profetisch optre den ten voorbeeld te nemen. Dat dit in de Unie van Baptis tengemeenten niet zo eenvou dig ligt, bleek in september toen de algemene vergadering de officiële erkenning ont hield aan een voorganger die van mening is dat homoseksu aliteit niet in strijd is met de bijbel. Voorzitter ds. J. Schuil wees erop hoe groot de groep van prominente baptisten is, die geleidelijk aan buiten het ver band van de Unie komen te staan „Het is verbijsterend te ontdekken hoeveel oprechte betrokkenheid en inzet bui tenspel is en nog steeds wordt gezet." In zijn opsomming kwamen onder anderen dr. J. Reiling en ds. Th. van der Laan voor. „In de Unie is een al jaren du rend proces van verstikking en verenging gaande", aldus bestuurslid drs. A. Kik. De Unie onttrekt zich geheel aan de Nederlandse oecumene en staat een steeds grotere in vloed van behoudende groe pen toe De neiging om af te rekenen met andere geloofs opvattingen en levenspatro nen wordt met de dag sterker. Unie-voorzitter W.J. Blanken sprak tijdens de algemene vergadering in oktober tegen dat er in de Unie een machts strijd gaande is, zoals enkele leden hadden opgemerkt De invloed van het behoudende Evangelisch Beraad en de vooruitstrevende Beweging Ruimte moet zeker niet wor den overschat, omdat „het overgrote deel van ons volkje bij geen van beide groepen is aangesloten". De Beweging Ruimte telt ruim 300 leden; het aantal baptisten belqopt de dertigduizend. Evangelische Alliantie: erop of eronder APELDOORN Voor de Evangelische Alliantie is het de komende maanden „letter lijk erop of eronder". Voorzitter ds. F.H. Veenhui- zen houdt niet van paniekbe richten, maar heeft de achter ban per brief toch maar inge licht over de hoge financiële nood Met enige huiver roept hij daarin de tachtig aangeslo ten evangelische organisaties op royaal te wezen. „Wij moeten het hebben van giften van organisaties die zelf ook helemaal van giften leven. En als we intensief fondsen gaan werven, worden we een con current van onze eigen deel nemers", zegt de predikant. De EA heeft echter dringend geld nodig om (part-time) di recteur A. van Heusden te kunnen handhaven. Hij is drie jaar geleden aangetreden en wordt nog tot 1 februari 1991 betaald door zijn vorige werkgever. Youth for Christ. Afgelopen maanden hebben Veenhuizen en de zijnen te vergeefs geprobeerd om nieu we evangelische geldschieters te vinden. In de drie jaar dat de EA een directeur kent, heeft de orga nisatie een duidelijk gezicht gekregen, aldus Veenhuizen. Zonder Van Heusden, de eni ge betaalde kracht, stort het werk helemaal in. De EA heeft zich vooral gericht op de ondersteuning van de deel nemende organisaties. Deze waarderen het werk enorm, maar laten dat financieel niet blijken, zegt de predikant. GÖTTINGEN De politie in het Duitse dorp Breitenberg, na bij Göttingen, heeft een inval gedaan in de kerk van de Neder landse pastoor Jan van der Brule. Direct na afloop van de dienst doorzocht de politie de katholie ke kerk en de sacristie, op zoek naar een radiozender. De wet in Niedersachsen verbiedt Van der Brule per radio contact te onderhouden met zijn zieke en oude parochianen. Een ver meende zendinstallatie, meetapparatuur en de afstandbedie ning voor de t.v. werden door de politie in beslag genomen. Maar volgens Van der Brule, die vroeger in het leger verbin dingsman is geweest, is de zender onvindbaar. „Hij is in de kerk ingebouwd Het godshuis zou steen voor steen afgebroken moeten worden, anders wordt hij nooit gevonden", aldus Van der Brule. De pastoor ontkent nog zelf de zender te bedienen. Sinds de autoriteiten hem in de gaten houden hebben bevriende dorps genoten de bediening overgenomen, aldus de pastoor. De rechtbank in Göttingen, die Van der Brule heeft gedaagd, buigt zich dinsdag opnieuw over de zaak. Inmiddels hebben verscheidene Duitsers, onder wie parlementsvoorzitter Rita Süssmuth, zich solidair met de radiopastoor verklaard. Maar het monopolie van de Duitse PTT en de radiowetgeving in Niedersachsen staan legalisering van Van der Brule's activitei ten vooralsnog in de weg. 'tm .m Verjaardag ontvoerde Brit herdacht De vorig jaar in Libanon vrijgelaten gijzelaar Jean-Paul Kaufmann (tweede van links) en Marie- France Smith wiens echtgenoot wordt vastgehouden in Irak, boden gisteren samen met sympathi santen een taart aan de Britse ambassadeur in Parijs aan om de verjaardag te herdenken van de Britse gijzelaar John McCarthy. McCarthy vierde gisteren zijn vijfde verjaardag in ballingschap sinds hij in april '86 ontvoerd werd door de extremistische Hezbollah-beweging in Libanon. FOTO: EPA FRANKFURT a.M. De bescherming van het on geboren leven en de groeiende vreemdelin genhaat in Duitsland stonden maandag cen traal tijdens de bespre kingen op vier regionale synodes van de Evangeli sche Kerk in Duitsland (EKD). De evangelische bisschop van Beieren, Johannes Hansel- mann, keerde zich zowel te gen een verscherping van de abortuswet als tegen het in trekken ervan. Hij wees er verder op dat de kleuterscho len en crèches in Beieren een tekort van 50.000 plaatsen hebben. De bescherming van het leven moet niet alleen uit gaan naar de ongeboren kin deren, maar ook naar dege nen die wel ter wereld zijn gekomen, Om de eenouderge zinnen te helpen moet in Bei eren het aantal kinderop vangcentra worden verzes voudigd, aldus bisschop Han-. selmann. Bisschop Hans-Gernot Jung van Kurhessen-Waldeck waarschuwde ervoor het recht over leven en dood aan de (aanstaande) moeders over te laten. Het zelfbeschikkings recht van de vrouw mag naar zijn mening niet worden ver absoluteerd. Het feit dat abor tus in principe strafbaar is, betekent volgens hem geen criminalisering van de vrouw, maar is noodzakelijk om het leven te beschermen. Het is ontmoedigend dat in het kader van de Duitse vere niging de abortusdiscussie tot hevige onmin tussen de poli tieke partijen heeft geleid, al dus bisschop Theo Sórg van Württemberg. Het ongeboren leven is een door God geliefd, onverwisselbaar persoon. Daarom komt het de mensen niet toe zichzelf tot heer over leven en dood uit te roepen. Het is naar zijn mening een van de belangrijkste opgaven van de kerk om, ondanks de wijdverspreide seculaire reli gie van hogere consumptieuit gaven, een kinder- en gezins vriendelijk klimaat te schep- Hij keerde zich verder tegen agressief nationalisme en vreemdelingenhaat. Hij was er tegen dat door slechtere le vensomstandigheden voor asylzoekers te creëren, de Bondsrepubliek minder at tractief voor deze mensen te maken Dit kan ertoe leiden dat buitenlandse vluchtelin gen in de criminaliteit terecht komen. Ook, bisschop Hanselmann waarschuwde tegen een 'volks nationalisme'. 'Bijzon der fataal' noemde hij 'Duits- nationale geluiden' en vreem delingenhaat. Superintendent Ako Haar- beck van de regionale kerk van Lippe waarschuwde voor een miljoenen personen om vattende „emigratie van de armoede" van Oost naar West. Het is een belangrijke taak van de kerk het Duitse volk aan zijn verantwoorde lijkheid voor anderen te her^ inneren. Een verantwoord de len maakt het mogelijk God voor het „geschenk van de eenheid" te danken, aldus Haarbeck. LEUSDEN Tot het eeuwfeest van de Gere formeerde Kerken in Ne derland is het nog twee jaar te gaan, maar het eerste herdenkingsboek erover is al j 'De Gereformeerde Kerken in Nederland' is de "saaie maar wel zakelijke" titel van een tweedelige uitgave, die ge schreven wordt door drs. H.C. Endedijk uit Velp. Het eerste deel werd deze week aange boden op de gereformeerde synode in Lunteren en han delt over de geschiedenis van de GKN tot 1936. Het boek heeft als startpunt de Vereniging van 1892. In dat jaar gingen de uit de Af scheiding van 1834 ontstane Christelijke Gereformeerde Kerken in zee met de Neder duitse Gereformeerde Ker ken. Die laatste waren het re sultaat van een tweede af splitsing uit de Hervormde Kerk. de Doleantie van 1886. De aldus ontstane kerk ging Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN) heten Volgens de schrijver is het boek geen verhandeling over synoden alleen, maar wil het het gereformeerde leven 'in de volle breedte' schetsen. „Hoe gingen dolerenden afge scheidenen na de Vereniging met elkaar om en hoe was het om in die tijd gereformeerd te zijn?" De belangrijkse onderwerpen in het boek zijn wat drs. En dedijk zowel de pijlers als de achilleshielen van de GKN noemt- de grenzen van de kerk (vragen rond de oecu mene). het gezag van de Bij bel en de invloed van de GKN op de samenleving. Door de verzuiling is die in vloed volgens Endedijk "veel groter geweest dan je getals matig van de gereformeerden zou hebben verwacht". Het eerste deel eindigt in 1936, de tijd waarin de GKN het opkomende nationaal-so- cialisme veroordeelden. Vol gens de schrijver werpt de grote kerkscheuring van 1944 in die periode haar schaduw al vooruit. Met deze Vrijma king gaat deel twee verder. Endedijk hoopt dat boek in 1992 gereed te hebben. Deel twee eindigt waarschijnlijk in de jaren '70. "De grote veran deringen binnen de GKN zijn dan al begonnen- andere op vattingen over de belijdenis, het gezag van de Bijbel en za ken als de vrouw in het ambt". 'De Gereformeerde Kerken in Nederland. Deel 1 1892-1936' is uitgegeven door Kok in Kampen Prijs 45. Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar eer gisteren is in zijn woonplaats Zeist overle den drs. Titus M. Gilhuis, voorman van het protes tants-christelijk onder wijs. Hij werd 76 jaar. Talloze mensen hebben hem gekend: in de vele volle jaren van zijn leven was hij voort durend op pad en schreef hij zich de vingers moe om men sen te vertellen van wat hem beWoog: de 'school met de bij bel'. Want op zó'n school, zo was zijn overtuiging, kunnen kinderen leren wat werkelijk van betekenis is in het leven. De oud-schoolmeester, leraar geschiedenis, rector, docent aan de Vrije Universiteit en voorzitter van de Unie School en Evangelie (van 1970 tot 1982) heeft op die vele tochten door het land en via de talrij ke publicaties het hart van duizenden mensen echt be- réikt. Als geen ander wist hij duidelijk te maken hoe juist de school waar de bijbel open ligt een 'speelplaats van het heil' is. Dat is het centrum van Gilhuis' onverdroten ij ver voor het christelijk onder wijs: mensen het ideaal laten zien van de school waar de Naam wordt geheiligd en waar dus kinderen wél wordt gedaan. Nog steeds is het ef fect van Gilhuis' werk merk baar; allerlei ontwikkelingen van vandaag zijn niet goed denkbaar zonder zijn 'heilig Radicaal Niet alle mensen in het chris telijk onderwijs hebben Gil huis altijd begrepen. Zijn radi cale keuzen pasten niet altijd bij heilige huisjes van zelfge noegzaamheid of in veilige straatjes vol eigenbelang en bij dogmatische zekerheden. Want hij bracht Zuid-Afrika ter sprake, nam fundamenta listisch gebruik van de bijbel op de korrel, sprak over het 'andere' van de leerstof op de christelijke school, belegde bijeenkomsten over' commu nisme en christelijk onderwijs en nam minister Van Keme- nade in bescherming tegen onheuse aanvallen. De keuzen die hij maakte, verdedigde hij met open vizier want ze wa ren geloofszaken. Vanuit het 'centrum' van het geloof naar 'de omtrek' van de dagelijkse praktijk; zei hij. Gilhuis ge bruikte in dit verband nogal eens de beginregels van een 'ouderwets' lied: 'Er ruist langs de wolken een lieflijke Naam, die hemel én aarde verenigt tezaam'. Daar gaat het om hemel én aarde; bid den én werken. In zijn privé- leven heeft Titus Gilhuis dat ook geprobeerd. Overal in het land had hij zijn 'adresjes' waar hij vaak via post en tele foon pastoraal aanwezig was: een felicitatie, een groet, een teken var) bemoediging of een woord van troost. Steeds moet je proberen een 'spoor van God' te laten zien. Vond hij, tot heil van mensen Gilhuis stond graag en veel op de preekstoel. De combinatie van schoolmeester en domi nee kwam treffend tot uit drukking in zijn laatste twee boeken 'Vertel mij toch' en Nu dan, luister' Het zijn boe ken om het vertellen over 'die Naam' (weer) te leren aan op voeders. Het is een rijke erfe nis die Gilhuis in die boeken nalaat, maar er is meer. De andere boeken en artikelen bijvoorbeeld. Vooral ook de herinnering aan een mens wiens leven voor velen tot steun en zegen is geweest. Hij is heengegaan in de volle wapenrusting van een 'krijgs knecht van een zoodanigen Veldheer', zoals het citaat van Groen van Prinster luidt dat Gilhuis voor een van zijn boekjes gebruikte. Wat moet er dan nog méér worden ge zegd? LUTSEN KOOISTRA Veiligheidsraad contra Irak NADAT de Amerikaanse president George Bush en zijn mi 1 nister van buitenlandse zaken Baker met het diplomatiek) plamuurmes in de hand de wereld zijn rondgereisd om drei r gende scheurtjes in het anti-Saddam-Husayn-front dicht ti pleisteren, staat thans wel vast dat donderdag in de Veilig heidsraad van de Verenigde Naties een resolutie zal wordenJ' aanvaard die het gebruik van geweld tegen Irak legitimeert De permanente leden van de Veiligheidsraad de Sovjetu nie en China inbegrepen hebben daar vannacht overeen stemming over bereikt. g. Het staat echter nog niet vast welke dag in de resolutie zah worden genoemd als de datum waarop een ultimatum van d VN-organisatie afloopt voor het terugtrekken van de Iraaks troepen uit Kuwayt. Washington zoü graag zien dat Saddai Husayn gesommeerd zal worden vóór 1 januari zijn biezen I hebben gepakt. Onder invloed van meer gematigde lede van de Veiligheidsraad zou dat echter wel eens 15 januari, o wellicht zelfs 1 februari kunnen worden. En vooral met he oog op de voor een grootscheepse militaire operatie steed 1 ongunstiger wordende temperatuur in het Golfgebied wei) i de tijd in het voordeel van de Iraakse dictator. I een helder geformuleerd, slechts voor één uitleg vatbaa 'e VN-ultimatum lijkt inderdaad nog de enige manier om Sad dam Husayn tot overgave te dwingen, zonder dat er bloe II hoeft te vloeien Nu de Iraakse dictator donderdag van d j Verenigde Naties te horen krijgt dat hij vóór datum X zij n troepen uit Kuwayt dient terug te trekken, omdat anders et: e internationale krijgsmacht met harde hand en met de voll zegen van de Verenigde Naties de soevereiniteit van Kuway ic en de internationale rechtsorde zal herstellen, zal preside! lil Saddam Husayn mogelijk toch eieren voor zijn geld kiezei !U Dat hij beducht is voor zo'n wereldwijde actie is opnieuw g( lc bleken uit de klaagzang over stervende Irakezen als gevol k van de economische blokkade, die hij gisteravond plotselin n heeft afgestoken. i ja u SaDDAM Husayn verkiest duidelijk de omzichtige, ge j weldloze weg van economische sancties en politieke dru Voor ieder weldenkend mens verdient die weg in princi[ x ook verre de voorkeur, maar ze dreigt te lang te worden. Hi c zou nog vele maanden duren voor de boycot effect sorteei c Het gesloten anti-Irakfront zal echter geen maanden ma 'o standhouden. De reeks van nationale solo-optredens in 'i: gijzelaarskwestie, waaraan ons land nu ook zijn steentje ga bijdragen, maakt duidelijk dat het hemd altijd nader zal zi tj( dan de rok. en ee Het wachten lijkt dan ook op het moment waarop lands c( als Jordanië en Turkije wier medewerking aan de econ es mische boycot van vitaal belang is ervoor be'danken o 11 hun eigen economie nog langer op te offeren aan de intern do tionale schijnsolidariteit. Daarnaast lijkt het wachten ook i het moment waarop de publieke opinie in de Verenigde St j?' ten het Witte Huis zal dwingen de Amerikaanse troepe ,j( macht uit de Arabische woestijn naar huis te halen. de Nederlandse regering heeft betrekkelijk lang weersta geboden aan de snel groeiende pressie om „iets te doen" va de gegijzelde landgenoten in Irak. Maar ook Den Haag is li eindelijk murw gebeukt door de krachtige lobby van de g zeiaars en hun familieleden, die dagelijks op verongelijk toon via de media hun ongenoegen ventileerden over de ve meende laksheid en desinteresse van de Nederlandse po tiek. De ene regering na de andere heeft al eerder sla] knieën gekregen en personen van naam en faam op bei vaart naar Bagdhad gestuurd om er in ruil voor woorden, voedsel en medicijnen gijzelaars los te krijgen. Ni ten onrechte heeft ons land zich tenslotte bij de bedeva. aangesloten. Het maakt politiek gesproken immers toch nii meer uit: de ban is al lang gebroken. ap i ecP 1 U J Brieven graag kort en duidelijk geschreven. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonde stukken te bekorten. Evenaar Met enige verbazing heb ik in de krant in een onderschrift bij een foto gelezen, dat de 279 „baroes" op de Nederlandse fregatten hun traditionele doop krijgen bij het passeren van de evenaar. Naar mijn we ten passeren schepen die via het Suezkanaal en de Rode Zee naar de Golf varen de evenaar helemaal niet, daar deze veel zuidelijker ligt. Ove rigens veel waardering voor de krant. G.J Houtman, ZOETERMEER. (Naschrift: Inderdaad zou daarvoor een flinke omweg moeten worden gemaakt. Op de fregatten heeft men bij wij ze van ontspanning gedaan „alsof". De eentonige zeereis Rectificatie Het zal u en de lezers on twijfeld duidelijk zijn dat m voorstel om de Tweede-1 n merleden een salarisverhog te geyen van plm. zesduizt». gulden een drukfout is. 1 gaat hier natuurlijk om een larisverlaging van hetzePn( bedrag. Dat levert een bes 'e ring op van ongeveer één r joen gulden. Dit bedrag zal schikbaar worden gesteld v het milieu door het als schenking over te maken de Landelijke Vereniging v Milieudefensie. Met vriendc ke dank voor het plaatsen deze rectificatie. E. de Haan, ROTTERDAM. |iv ke Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor Apothekersdijk 34, Leiden Telefoon 071 - 122 244. Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden. van 8 30 tot 17 00 u T" Abonnee service Telefoon: 071 - 31,3 677 van i Nabezorging Telefoon: 071 - 122 248 van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za van 14.00 tot 15.00 u. Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW) Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokaar per maand f. 24,85 per maand per kwartaal f. 74,10 per kwartaal per jaar f. 284,50 per jaar f. 285,! Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -122 244 Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -134 941 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702. AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050 A

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 2