Beeldende kunstenaars 'kiezen9het luchtruim QeidwOowtant Stradivarius brengt in Londen recordprijs op r. Zwakke Franse poppenvoorstellingi Vanuit luie stoel genieten van lyrische riviertochten West ja vaar l£ poppenspelh zeer boeien KUNST/RTV DONDERDAG 22 NOVEMBER 1990 PAGINA M Ruim 2,5 miljoen gulden voor Mozart-manuscript LONDEN Op een veiling bij Sotheby's in Londen is gisteren ruim 2,5 miljoen gulden geboden voor een manuscript van de componist Wolgang Amadeus Mozart. Onder de hamer waren de handgeschreven partituren van een sonate in C-Mol en het kla vierstuk Fantasia. Het hoogste bod werd uitgebracht door Albi Rosenthal, eigenaar van de Londense muziekhandel Otto Haas. Het is niet bekend of Rosenthal in opdracht heeft gehandeld. Het manuscript, dat in de jaren 1784 en 1785 ontstond, beslaat veertien pagina's. Fantasia beleefde zijn premiere in 1789 in Leipzig, toen Mozart zelf de dirigeerstok vasthield. In juli van dit jaar werd het werk in een safe in de Amerikaanse stad Phi ladelphia teruggevonden, nadat het meer dan dertig jaar on vindbaar was geweest. Albi Rosenthal toont het door hem gekochte manuscript van Mo zart. FOTO: AP Minister D'Ancona omgekeerde Robin Hood' DEN HAAG Dat beeldend kunstenaars vergoedingen voor beroepskosten voortaan aan één landelijk loket moeten gaan halen, daar zijn de verschillende betrokken groepe ringen het mee eens. Nu zijn er 25 regelingen en dat is onoverzichtelijk. Maar over de hoogte van het totale bedrag aan vergoedin gen lopen de meningen nogal uiteen. Dit bleek gistermiddag tijdens een hoorzitting van de Tweede-kamercommissie voor welzijn en cultuur, waar de organisaties op het gebied van de beeldende kunst, het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Neder landse Gemeenten (VNG) hun zegje konden doen over de beleidsbrief voor de beeldende kunst van minister D'Ancona van cultuur. Ook mag dat ene loket niet alle andere mogelijkhe den tot ondersteuning definitief uitsluiten. Ge meenten en provincies moeten de vrijheid heb ben om nog iets uit eigen middelen voor de in dividuele kunstenaars te doen, zo stelde onder meer de VNG. De minister denkt aan een be drag van zes miljoen gulden voor de beroeps kostenvergoedingen, maar op de vergadering vlogen bedragen van tien, twaalf en vijftien miljoen over tafel, ingegeven door verschillen de berekeningen. De zes miljoen van de minis ter is volgens organisaties van beeldend kunste naars een bezuiniging van negen miljoen op wat er nu in totaal wordt uitgedeeld. Zij heeft „een sanering" van de beroepsgroep tot gevolg. Volgens het Voorzieningsfonds voor kunste naars (WK) zal het aantal gesubsidieerde kunstenaars met 2500 tot 3000 verminderen. „Het Nederlandse kunstenaarsbestand zal tot enkele honderden vermeende topkunstenaars teruglopen. Als een omgekeerde moderne Ro bin Hood neemt de minister van de relatief ar men en geeft zij aan de relatief rijken in de kunst", aldus VVK-directeur R. Mulder. Rembrandt wordt gerestaureerd AMSTERDAM In het Rijksmuseum in Amsterdam is een begin gemaakt met de res tauratie van zeven schilderijen van Rembrandt (1606-1669). Zes dateren uit de laatste pe riode van zijn leven. Het pro ject is mogelijk gemaakt door een sponsorbijdrage van de ABN-AMRO-bank. De restauratie wordt uitge voerd door M. Bijl, hoofdres taurateur van de afdeling schilderijen en zijn collega M. Zelden rust. Zij worden bijge staan door een werkgroep met specialisten op onder meer na tuurwetenschappelijk terrein. Het is de bedoeling dat elke stap van de restauratie wordt gedocumenteerd en gefotogra feerd zodat er de nodige ken nis wordt vergaard over hoe Rembrandt te werk ging en de beste wijze van conservering voor de komende eeuwen. De schilderijen zijn overigens goed tot zeer goed bewaard. De restauratie bestaat dan ook vooral uit zorgvuldig schoon maken van de vele vernisla gen en bijwerken van verf- plekken die slijtage vertonen. Daarna wordt er een nieuwe vernislaag aangebracht. De re sultaten zullen deels te zien zijn op de grote Rembrandt- expositie die vanaf 12 septem ber 1991 tot en met 24 mei 1992 in achtereenvolgens Ber lijn, Amsterdam en Londen wordt gehouden. Vijf jonge componisten bij Nederlands Ballet Orkest AMSTERDAM.— De jury van het Projekt Jonge Componis ten heeft werken van de com ponisten Sinta Wullur, Boude- wijn Tarenskeen, Jan van der Putte, Kim Bowman en Bene dict Weisser uitgekozen voor twee uitvoeringen door het Nederlands Balletorkest. Een ervan is op 29 april 1991 in het Haagse Danstheater. Het project wordt sinds 1982 door het Nederlands Ballet Or kest georganiseerd in samen werking met de stichtingen Gaudeamus en Donemus. De bedoeling ervan is nieuwe, vaak nog jonge componisten in de gelegenheid te stellen werk voor een symfonie-orkest te schrijven dat een kans maakt ook daadwerkelijk te worden uitgevoerd. In de bestaande orkestcultuur is hen dat vaak niet gegund, aldus een toelich ting van het orkest. Er werd dit keer werk ingezonden door zestien componisten. De selec tie van de winnaars gebeurde door de componisten Louis Andriessen en Klaas de Vries, de orkestleden Roseline Pive- teau en Hendrik Jan Lindhout en de muzikaal adviseur van het orkest Piet Veenstra. Pulchri, Lange Voorhout 15, Den Haag. Een Visie op Vliegen (diverse kunstenaars over vliegen). Geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 11.00 uur tot 17.00 uur. Zondag van 13.00 uur tot 17.00 uur. Tot en met 9 december. IXP0SITIES De vliegenier en de beel dend kunstenaar hebben iets gemeen, althans dat vermoedde de Rijkslucht vaartdienst (R1D). Om het 60-jarig jubileum van de dienst luister bij te zetten, wordt in Pulchri Studio een expositie gehouden onder de titel 'Visie op Vliegen'. De Rijksluchtvaartdienst vond 75 kunstenaars bereid werk beschikbaar te stellen dat ver band houdt met vliegen. Dit grote aantal is al een duidelijk teken dat het onderwerp sterk tot de verbeelding spreekt. De teksten van de deelnemers die zijn opgenomen in de catalo gus, bevatten zonder uitzonde ring een loflied op het vliegen. Het staat symbool voor'de to tale vrijheid, de wens het alle daagse en kardse te ontstijgen en het onmogelijke waar te maken. Kunstenaars sublime ren al eeuwen die hoge ver langens in hun werk, maar pa radoxaal genoeg kan de mens inmiddels ook echt vliegen (de bestaansrede van de RLD). Wat Icarus in al zijn hoog moed probeerde en Leonardo da Vinei technisch voor moge lijk hield, is nu de gewoonste zaak van de wereld. Het plan om deze expositie in te richten was nauwelijks een gok, het thema moest wel tot de verbeelding van kunste naars spreken. Een jubileum van de Keuringsdienst van Waren of de Fiscale Opspo ringsdienst zal niet snel op deze wijze worden gevierd. Nee, vliegen is een ideaal the ma voor kunstenaars en kan bovendien op een positieve be nadering rekenen. Een groot Visie op Vliegen is een inte- deel van de exposanten laat ressante expositie die laat zien hierop een jeugdherinnering vastgelegd: de vlucht van het luchtschip Graff Zeppelin over Den Haag in de jaren dertig. Hoewel het een overweldigen de ervaring moet zijn geweest, tekent hij het luchtschip en de mensen klein en heel eenvou dig, alsof er eigenlijk niet zo tek veel aan de hand was. lechts enkele kunstenaars la ten de keerzijde van het vlie gen zien: de val. Icarus is een paar keer het onderwerp, zo maakte Martin de Vos van draad het skelet van een vlie gend object dat aan een kant wegsmelt. Koos de Bruyn laat met zijn 'No wings for Icarus' een wanhopig mannetje zien dat vastgebakken lijkt aan de grond. Het mooie schilderij 'Kamikaze II' van Juijen de Haan toont een van onheil en vernietiging zwangere hemel. op PnJs- Het meest fascinerend zijn en kele grote installaties. Bob Lens en Heiner Holtappels maakten een panorama be staande uit 12 monitoren die in een cirkel staan opgesteld. De kijker moet in de cirkel stappen en ziet dan op de twaalf monitoren verschillen de en gedeeltelijk ook dezelfde beelden die op een vlucht bo ven Den Haag en omgeving werden gemaakt. Panorama Mesdag op herhaling, maar dan wel met de technische middelen van onze tijd. Leentje Linders legde het overvliegen vast van een Dakota (DC- 3) van de Dutch Dakota Association onder de titel: 'Fly Past of the Grand Old Lady'. zijn bewondering blijken met realistisch getekende moderne of ouderwetse vliegtuigen te gen een mooie hemel. Een aantal kunstenaars werd bekroond met een geldprijs of een vliegreis. Zo heeft Herma- nus Berserik twee tickets naar de Canarische eilanden ge wonnen met het schilderij 'Een mooie landing'. Hij heeft hoe verschillend een thema geïnterpreteerd kan worden. Het is tegelijkertijd een soort staalkaart van actuele en over jarige kunststromingen en -be naderingswijzen. Alle soorten kunst zijn vertegenwoordig: van figuratief, intuïtief, ex pressief tot met uiterst cere braal werk. HANS OERLEMANS LONDEN Een Stradivarius-viool heeft gisteren tijdens een veiling in Londen ruim drie miljoen gulden opgebracht, een ab soluut record voor een muziekinstrument. Dit heeft het veiling huis Christie's meegedeeld. De vorige hoogste prijs voor een in strument van de befaamde vioolbouwer uit Cremona bedroeg 2,25 miljoen gulden. Dit werd in juni 1988 voor een Stradivarius betaald. De viool, die gisteren is geveild was in het bezit van een Amerikaanse Joodse filantropische instelling, die hem van een verzamelaar had gekregen. Het instrument was voorheen eigen dom van de bankiersfamilie Mendelssohn, afstammelingen van de componist Felix Mendelssohn-Bartholdy, die muziekinstru menten en kunst verzamelde. De uit 1720 daterende viool is ge kocht voor rekening van een professionele musicus die onbe kend wilde blijven. Dramatiek t centraal in requiem VerA Koninklijke zangvereniging sior', Toonkuntlkoor Leiden Delfts Studenten Muziekgezel 'Krashna Muaika' o.l.v. Hans v Toorn, m.m.v. Ingrid Kapalle (j raan), Annet Andriess< praan), Zoltan Kovacs (tei Hans Scheijen (bas) met Mi Requiem van Verdi. Grote Kei Haag, gisteren. /El w IGE ifio I- Verdi is en blijft in alle opzineyr ten een operacomponist. I^°' heeft weliswaar ook and stukken geschreven, maar z ;|(J zijn meest intieme werken, N als bijvoorbeeld het strijkks tet, verraden de schrijfstiiir een componist die zich De dood van Rossini in was er voor een aantal confj^ nisten de aanleiding voor |GE| gezamenlijk Requiem te sch |nd ven. Verdi componeerde 'Libera me'. Toen Verdi in 1 onder de indruk was van dood van zijn dichtende vri OF Allessandro Manzoni besloot D r- zelf ter nagedachtenis een ci er|ar pleet Requiem te schrijven. je 'Libera me', dat door pra sche problemen nog niet uitgevoerd, gebruikte hij i de nieuwe mis. Het resul ^1 werd een muziekwerk, w vooral de operakwaliteiten Verdi om de hoek komen ken. Dirigent Hans van der To tt had dit aspect goed ingez j BI Hij benadrukte de dramatis ;by, elementen door de uitvoer q W den te inspireren tot vurig i siceren. Het Delfts studejs R norkest 'Krashna Musika' i geerde heel fel op de aan j b zingen van Van der Toorn, i SI klanken van de Dag des C Le> deels die in het 'Tremens fa*R sum' als een onheilspelle voorbode de revue passei werden prachtig gerealise. Het gezelschap bezit over dj D' mische mogelijkheden die ter zijn dan die van de z vereniging Excelsior, dat deze gelegenheid was aai vuld met het Toonkunst! agn uit Leiden. In het 'Dies irae' lukte Krashna Musika wél volli J1",1 uit te pakken de ork va klank schalde striemend i de Grote Kerk maar grote koor bleef daarbij en zins achter. De balans v hierdoor iets minder evenw tig. Tenor Zoltan Kovacs sl 10 li wat de dramatiek betreft te door. Hij probeerde voor rend de ster van de avom worden door voor Luciano io i varotti te spelen. Iedereen natuurlijk dat 'Pavarotti zelf veel beter kan. De ove solisten zongen met voldoe ion overtuiging en leverden ooi om ensembles goede prestaties. Dl Daan Admiraal zal op 29 ei november uitvoeringen van Hl stuk in Delft dirigeren, hetzelfde orkest en het van 'Krashna Musika'. ARTHUR VAN DER DBt^ De beide Parijzenaars Penso en Larue, die na hun studie Chinees in Taiwan gedurende drie jaar in de geheimen van het Chinese poppenspel wer den ingewijd, verdienen lof voor hun brede culturele be langstelling. Met hun eigen ge zelschap „Théatre du Petit Mi- roir" trokken zij sinds 1978 met Chinees figurenspel langs Europese podia. Toen kwamen zij op de onzalige gedachte hun Chinese producties te ver rijken met westerse onderwer pen, zoals 'De omzwervingen van Odysseus' en 'Aladdin en de Wonderlamp'. Een uitda ging tot scenische synthese, maar dat pakte zoals wij gistermiddag in Het Paradijs, het bovenzaaltje van de Ko ninklijke Schouwburg za gen verkeerd uit. Taiwanese trucjes als het gooien van een pop van de ene naar de andere hand en het door poppen jong leren met bordjes, passen min der goed bij Aladdin. Ze blij ven wat geïsoleerd staan in een geheel dat bij scherper toezien toch minder virtuoos is van deze Fransen aan - ne kant zijn. Fraai aangekl ,'k e en optimaal afgewerkt, iop wel. Geknipt voor het d «si soir, maar je moet er wel di fo'i op zitten. In 'Alladin en Wonderlamp' was de pop !Uj de geest uit deze lamp mi akk voorstellen, veel grover ges 20 den dan de rest van de p 22 pen, hetgeen stilistisch stooilra' Al met al een wat zwa |01 voorstelling in dit Interna )0\ nale Poppenfestival. «g FRANK DELB rtra' Handtekening van een ster Dè Italiaanse opera-ster Luciano Pavarotti deelt een handteke ning uit aan een fan in Center Tower Records te New York. De beroemde tenor kreeg in het centrum een gouden plaat van zijn laatste grammofoonplaat 'Carreras-Domingo-Pavarotti in Con cert' uitgereikt. Hij maakte de plaat samen met de tenoren Jose Carreras en Placido Domingo. foto: AP Pierre Jansen juryvoorzitter Woutertje Pieterse Prijs AMSTERDAM De jury van de Libris Woutertje Pieterse Prijs 1991 krijgt Pierre Jansen als voorzitter. Dit maakte de Stichting Woutertje Pieterse Prijs bekend. De an dere leden zijn Aukje Holtrop, Jacq Firmin Vogelaar en Joost van de Woestijne. De jury heeft tot taak uit de kinderboekenproduktie van het ka lenderjaar 1990 een winnaar te kiezen die een prijs van 10.000 gulden ontvangt. De vorige winaars waren Imme Dros ('Annetje Lie'), Margriet Heymans ('Lieveling boterbloem') en het duo Anne Vegter en Geerten ten Bosch ('De dame en de neus hoorn'). De prijsuitreiking is op 6 maart. River Journeys. Zesdelige documen taire-serie. TROS-televisie. Neder land 2 om 17.40 uur. Vrijdag. HILVERSUM Bij BBC- programma-makers borre len regelmatig behoorlijk briljante ideeën naar bo ven. Zo stuurden ze Mon ty Pyton's Michael Palin in tachtig dagen rond de wereld en kon de Neder landse kijker, dankzij de KRO, vanuit zijn luie stoel meegenieten. Okee, Bou- dewijn Blich wordt er door de V AR A-tele visie ook regelmatig op uit ge stuurd om van de televisie het kijkvenster van de wereld te maken, maar de werkstukken die hij mee terugbrengt, hebben veel weg van de avonturen van Pietje Bell. Ze missen de stilistische schoonheid en boeiende informatie waaruit de BBC-produc- ties zijn opgebouwd. Er is niks mis met de wijze waarop Btich zich in beeld ma nifesteert, zij het dan dat er behoorlijk egocentrische trek jes in de producties zijn terug te vinden. Daar houden ze bij de BBC niet zo van, getuige de zesdelige reeks 'River Jour neys', die de TROS vanaf mor gen op het scherm brengt. Het is een met veel vakmanschap gemaakte documentaire-reeks, de grootste rivieren van deze aarde door het beeld stromen. Zo wordt in Zuid- oost-Azië de Mekong bedwon gen, komt in Afrika de Nijl aan de beurt en stroomt in Au stralië The Murray. Om de saaiheid te bestrijden die snel in dit soort werkstukken sluipt, werden schrijvers uitge nodigd de verschillende rivier- reizen te maken. Hun persoon lijke bevindingen bezorgen deze serie zijn charme. Clown Wie roept dat het dus toch een Btlch-achtige productie is, heeft het mis. De schrijvers komen weliswaar in beeld, maar hebben een meer com mentariërende functie, dan een rol als clown. In de eerste aflevering, waarin schrijver Michael Wood zich op de Zaïre begeeft, leidt dat tot een lyri sche riviertocht. .Zijn commen taar klinkt soms als poëzie en is zo onderhoudend dat de zes tig minuten voorbij vliegen. Bovendien groeit het verlan gen er zelf eens een kijkje te faan nemen met de minuut, 'oor de meesten zal dit echter altijd een droom blijven en is het dus goed dat er televisie is. Michael Wood maakt de reis met het Frans dat hij op school leerde, een muskietennet en wat kleren. Onderweg vertelt hij over de veranderingen die Zaïre heeft ondergaan sinds de blanken het roer overgaven, hij haalt fragmenten aan uit de dagboeken van ontdek kingsreiziger Stanley en praat De rivierboot waarmee Michael Wood een deel van zijn reis over de rivier Zaïre aflegt, foto: bbc met mensen die hij op zijn route tegenkomt. Hierdoor ontstaat een reisverslag, dat te gelijkertijd onderhoudend en leerzaam is. Zo is het een ri vier vol zandbanken, die een oponthoud van weken kan veroorzaken als het schip komt vast te zitten. „Debe manning kan geen moment zijn concentratie verliezen. Als de kapitein de weg kwiit raakt, is hij net zo verloren als een kamelendrijver in de woestijn", laat Wood op een gegeven moment weten. Riviertaai In Zaïre worden vierhonderd talen gesproken, maar langs de rivier spreekt iedereen de 'ri viertaai'. Er zijn de seizoen- reizigers, die de tocht zo'n vijf tien keer per jaar maken, de rivierhotels, die een heel ande re functie hebben dan het ver zorgen van een goede nacht rust en er zijn beelden van 'de beschaving'. Zo hier en daar rijzen enorme kerkgebouwen uit boven de bomen van het oerwoud. „Ze liggen er verla ten bij. De bewoners zijn al lang weer teruggekeerd naar het geloof van hun voor ouders". Michael Wood reist van Kins hasa naar de binnenlanden van Afrika. Om zijn reis te volbrengen, maakt hij gebruik van drie verschillende boten waaronder de verbouwde wal visjager Sarah, verliest onder weg tijd omdat hij een aanslui ting mist, maar komt uiteinde lijk toch in Lowa, zijn bestem ming, aan. HANS PIËT Wajang golek, Koninklijke Scli burg. Gisteravond. De grote Hindoesagen l nen in Indonesië op manieren voor westerlin beeldend worden gema via de wajang, kralit, waa platte beweegbare pop van buffelleer voor een s> schaduwtoneel zorgen, ook in het kader van de jang golek, gespeeld houten stokpoppen. Het voornaamste is echter de Javaan weet dat hem dichterlijke wijze een lev f visie wordt voorgeschoteld, hem inzicht geeft in zijn houding tot de maatschap®' zijn medemensen en zich Wajangpoppen zijn symbol ®,s voor een groot aantal men typen. De dalang, die dit a tot leven brengt, speelt min of meer priesterlijke Hij beschikt over tal van K nische vaardigheden om stokpoppenspel verhalend losofisch en muzikaal uï- buiten. In het kader van Internationaal Poppenfest was Dalang Atjama met uit Bogor afkomstig game ;g orkest van 13 musici naaf Koninklijke Schouwburg komen. Op Java duurt presentatie vaak acht 01 maar dat kan binnen Ne 0f{, landse theatermuren niet )nj de beknoptere, zeer boeii nde versie, was men echter bij |aa| der tevreden. 1(je FRANK DELl - fek

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 16