olfcrisis
•verschaduwt
op in Parijs
Gorbatsjov schuift
Ryzjkov aan de kant
orbats jov enthousiast
jver bezoek aan Rome
Zondagskranten somber
over kansen Thatcher
Israël houdt rekening
met val koning Husayn
Shamir: bezette gebieden
voor joodse immigranten
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
A( [JITENLAND
QeidóaOowumt
MAANDAG 19 NOVEMBER 1990 PAGINA 5
if^rron haalt uit
ojaar Nederland
Tie ;N HAAG De Surinaamse vice-pre-
j ent Henk Arron heeft Nederland dit
l d ekeinde opnieuw verweten dat het
ir „onoverkomelijke" problemen in Su-
en,ame zorgt doordat het niet met ont-
.ge ckelingsgelden over de brug komt.
,1 lgens Arron brengt de houding van
d derland de democratie in zijn land in
idc ïstig gevaar. De uithaal van Arron naar
atj derland is een reactie op een motie van
eer Tweede Kamer en op een uitspraak
ne i het parlementslid Aarts (CDA) dat
rinaamse parlementariërs „niet uit het
in :de hout gesneden" zouden zijn. Arron
»ni ?mt de motie „zeer denigrerend" en
3e, t dat Suriname zijn waardigheid en
s g ts niet te grabbel zal gooien. „Dan moet
geld maar wachten".
Berlijnse voedselvoorraad
wellicht naar Sovjetunie
BONN Duitland zal de voedselvoor
raden die in West-Berlijn waren opge
slagen met het oog op de mogelijkheid
van een Sovjetblokkade aan de Sovjetu
nie kunnen geven, als noodhulp om
hongerende Sovjetburgers te helpen de
winter door te komen. Duitse minister
van financiën, Theo Waigel, heeft dit
voorstel gedaan in een interview met
het blad 'Die Welt'. Bij de voorraden
gaat het om graan, vlees, melkpoeder en
babyvoedsel. Bondskanselier Helmut
Kohl drong er gisteren bij de bevolking
op aan snel voedselpakketten naar de
Sovjetunie te sturen. In de Sovjetunie
bestaat grote vrees voor een hongerwin
ter, als gevolg van de onmacht om de op
zichzelf behoorlijke oogsten over het
land te verdelen.
Zeven doden bij
geweld Zuid-Afrika
JOHANNESBURG Bij gewelddadigheden
op verschillende plaatsen in Zuid-Afrika zijn
zeven mensen omgekomen. Twee mensen
kwamen zaterdag om bij gevechten tussen po
litie en betogers in Johannesburg. Gisteren
werd in Soweto een man doodgeschoten terwijl
hij op weg was naar een bijeenkomst van de
conservatieve Inkatha-beweging. De overige
vier doden vielen in andere woonsteden van
Johannesburg en in Natal. ANC-leider Nelson
Mandela heeft tezelfdertijd zijn aanhangers op
geroepen de strijd tegen de apartheid te verhe
vigen door gebruik te maken van geweldloze
middelen als stakingen, boycots eri burgerlijke
ongehoorzaamheid. „Wij zijn een vergevings
gezind volk, maar geen slaven", zei Mandela
ten overstaan van 15.000 aanhangers in een
stadion even buiten Johannesburg.
Oudste mens
is nu 116
PALATKA Een vrouw van
wie men aanneemt dat ze de oud
ste wereldburger is, heeft gisteren
haar 116e verjaardag gevierd met
een feest in het kader van „waren
we nog maar dertig". Carrie C.
Joyner White geldt voor het
Guinness-recordsboek als de oud
ste mens ter wereld en de oudste
Amerikaanse die ooit geleefd
heeft. Maar één persoon geldt als
iemand die ouder geworden is: de
Japanner Shigechiyo Izumi uit
Japan die in 1986 op 120-jarige
leeftijd de laatste adem uitblies,
aldus het Guinnessboek. White is
op 18 november 1874 geboren in
Gadsden County in Florida.
's Werelds oudste, Carrie White. foto: ap
Duizenden Spanjaarden
herdenken dood Franco
MADRID Zo'n vijfduizend Spanjaarden
hebben gisteren bij het enige overgebleven
standbeeld van generaal Francisco Franco in
Madrid de dood herdacht van de dictator, nu
vijftien jaar geleden. Zij zongen fascistische
liederen", zwaaiden met Franquistische vlag
gen en beschimpten de democratie. Volgens
de politie vonden daarbij geen incidenten
plaats. Onder de menigte bevonden zich fas
cisten, neo-nazi's, nostalgische mensen van
middelbare leeftijd, veteranen uit de Spaanse
Burgeroorlog en ook opvallend veel jeugdige
skinheads. Franco overleed op 20 november
1975. Hij werd staatshoofd na de overwinning
van zijn strijdkrachten op die van de republi
keinen in de Spaanse Burgeroorlog, die duur
de van 1936 tot 1939. Na zijn dood werd Span
je snel een volwaardige democratie.
TERST STRENGE BEVEILIGING OMGEEFT CVSE-TOP
Van onze correspondent)
HIJS Zelden zijn in Pa-
zoveel staatshoofden en re-
ngsleiders bijeen geweest
dit moment. De onge-
veiligheidsmaatregelen
rmee de bijeenkomst van
Europese leiders plus die
Canada en de VS wordt
[even staan evenwel in con-
met het eigenlijke onder-
p van de top: het officiële
ie van de Koude Oorlog,
rendien overschaduwt de
fcrisis wat wel 'het einde
de Koude Oorlog' wordt
oemd.
politieke leiders zullen
*htig vastleggen dat de tijd
i diametraal op elkaar staan-
bondgenootschappen voorbij
I n dat Europa zich kan op-
Ieen voor een nieuw tijdperk
I der oorlogsdreiging. Vooraf-
nde aan de CVSE-top on-
tekenden de lidstaten van
^NAVO en, het Warschau
t het eerste verdrag tussen
t en West over conventio-
e ontwapening. Dit CFE-ak-
>rd, dat na twintig maanden
lerhandelen is bereikt, voor
in een verlaging van meer
veertig procent van het
tal conventionele oorlogs-
pens tussen de Atlantische
leeaan en de Oeral. De twee
dgenootschappen mogen
ten hoogste 20.000 tanks,
00 stuks artillerie, 30.000
antserde gevechtsvoertui-
10 gevechtsvliegtuigen
2.000 helikopters overhou-
irdoor kunnen de komende
jaar zo'n 100.000 stuks
raar militair materieel" wor-
vernietigd, aldus een hoge
ctionaris van de NAVO.
:hts een tiende daarvan is
g] omstig van het NAVO-arse-
Ijjil,. de rest komt van het
Warschau Pact. Na uitvoering
van het CFE-verdrag zullen er
nog 155.000 stuks zwaar wapen
tuig in Europa zijn. Het ak
koord voorziet in een ingewik
keld systeem van verificaties in
het veld. Tevens legden in We
nen onderhandelaars van '34
landen de laatste hand aan een
pakket vertrouwenwekkende
maatregelen (CSBM), waaron
der het informeren over troe
penbewegingen en defensiebe
grotingen. Dit is echter geen
verdrag en daardoor niet bin
dend. De belangrijkheid van de
verdragen en maatregelen is er
echter niet minder om.
Triomfalisme
Het vertoon van triomfalisme,
waarin de Franse regisseurs
van dit internationaal spekta
kel hadden voorzien, wordt
evenwel door twee crises ge
temperd: die in de Golf en die
in de Sovjetunie.
Saddam Husayn agressie be
zorgt de Amerikaanse presi
dent Bush ongekende hoofd
brekens die hij met zijn ferme
retoriek en het sturen van
250.000 militairen naar de Ara
bische woestijnen niet heeft
kunnen verhullen. Zodra de
'feestelijkheden' in Parijs ach
ter de rug zijn reist Bush door
naar Saudi-Arabië om er met
koning Fahd van gedachten te
wisselen. Daarna gaat Bush
naar Egypte om met president
Mubarak te spreken en tenslot
te viert hij Thanksgiving Day
met de Amerikaanse troepen in
de Arabische woestijn.
Bush's Sovjet-tegenhanger
Gorbatsjov heeft op weg naar
Parijs een natie achtergelaten
die nagenoeg in een staat van
politieke, economische en soci
ale ontbinding verkeert. Hij
keert wdensdag terug naar een
land waar hij wordt gewan
trouwd en in sommige kringen
zelfs gehaat.
Daardoor verschijnt in het
enorme conferentiecentrum
aan de Avenue Kleber vandaag
eigenlijk maar een echte win
naar: bondskanselier Helmut
Kohl. Niemand twijfelt er hier
in Parijs aan: Kohl vertegen
woordigt vandaag voor het
eerst een nieuwe Europese su
permogendheid in wording.
Zijn Duitsland is bovendien het
meest sprekende symbool van
de totaal veranderde Europese
Ondanks het feit dat de bijeen
komst in Parijs in een ander
daglicht is komen te staan, heb
ben de Fransen niets nagelaten
om de top 'grandeur' mee te ge
ven. De ontvangsten en diners
zullen elkaar tot en met woens
dag in hoog tempo afwisselen,
maar achter een bijna ondoor
dringbaar gordijn van veilig
heidsmaatregelen.
Mitterrand heeft wat dat be
treft niets aan het toeval over-
metisch afgesloten en de Parij-
zenaars die er wonen kunnen
hun eigen woningen en appar
tementen slechts op vertoon
van speciaal vervaardigde pas
jes bereiken. Het Kleber-me-
trostation is tijdelijk gesloten.
Bovendien heeft de Franse re
gering een aanpalend luxe-ho
tel gevorderd dat als werkver-
blijf voor de 34 toegestroomde
delegaties moet dienen.
MOSKOU Het Sovjet-
parlement heeft er zater
dag in beginsel mee inge
stemd de bevoegdheden
van president Gorbatsjov
uit te breiden. Volgens de
plannen moeten de minis
ters voortaan verantwoor
ding afleggen aan Gor
batsjov, wat hem controle
over de regering geeft.
Dat betekent dat de Sovjetlei
der in feite de impopulaire en
inefficiënte regering van pre
mier Nikolaj Ryzjkov aan de
kant schuift en zelf regeert,
met de hulp van de hoge ver
tegenwoordigers van de vijf
tien republieken.
De bevoegdheden van de Fe-
deratieraad worden uitgebreid
en het voormalige adviesor
gaan krijgt een belangrijke
uitvoerende taak bij de coördi
natie van de activiteiten van
het centraal gezag en de repu
blieken. Hiermee wordt tege
moet gekomen aan klachten
van de republieken dat de re
gering geen overleg met hen
pleegde voor tot maatregelen
te besluiten ter leniging van
de politieke en economische
problemen. Maar Gorbatsjov
blijft vasthouden aan de uit
eindelijke macht. Dit zal met
name slecht vallen bij de Bal-
tische staten Estland, Letland
en Litouwen.
„De Bal ten zullen deze veran
deringen nooit aanvaarden en
ik ben bang voor wat hierna
kan gebeuren", zei de Letse
afgevaardigde Nicolaj Neiland
na de stemming van zaterdag.
Gorbatsjov wil in de eerste
plaats de republieken bijeen
houden en zich er van verze
keren dat zij het nieuwe Unie
verdrag ondertekenen waarin
alle banden tussen het centraal
gezag en de republieken wor
den vastgelegd. Het Kremlin
wil dat dit verdrag voor het
eind van het jaar getekend is.
De exacte aard van Gorbats-
jovs plannen zal pas bekend
worden wanneer het parle
ment aanstaande vrijdag de
batteert over een gedetailleer
de resolutie.
De conceptvoorstellen die
met 316 stemmen voor, 19 te
gen en 31 onthoudingen wer
den aanvaard moeten nog
worden voorgelegd aan een
parlementaire commissie die
de plannen in een definitieve
vorm zal gieten waarna er op
23 november over gestemd
kan worden.
Jeltsin
Of Gorbatsjovs plannen al dan
niet slagen hangt in grote
mate af van de president van
de Russische Federatie, Boris
Jeltsin, die het centrale gezag
wil verminderen en meer be
voegdheden wenst voor zijn
eigen grote republiek. Jeltsin
heeft nog niet publiekelijk ge
reageerd op de voorstellen en
volgens een naaste medewer
ker „gaat hij door met zijn
plannen voor de soevereiniteit
van de Russische Federatie".
De plannen van Gorbatsjov
kregen de steun van afgevaar
digden van alle politieke stro
mingen. Afgevaardigden had
den gevraagd om een doeltref
fender centraal gezag omdat
zij er weinig heil in zagen wet
ten aan te nemen die vervol
gens door de republieken
naast zich neergelegd werden.
Het Sovjetpersbureau Tass, dat
de plannen omschreef als een
tijdelijke beperking van de de
mocratie, noemde de timing
van Gorbatsjov perfect. „Het is
de vraag of enkele weken ge
leden voorstellen het persoon
lijk gezag van de president te
verruimen zo een eensgezinde
steun gevonden zouden heb
ben in het parlement", aldus
het persbureau. Maar de popu
lariteit van Gorbatsjov zal
slechts kortstondig zijn als de
voorstellen niet werken en hij
niet langer de schuld kan
schuiven op de regering voor
het niet aanpakken van de
voedseltekoren en andere ern
stige problemen.
Chamorro in actie
tegen ex-Contra's
MANAGUA De Nicara
guaanse president Violeta
Chamorro heeft het leger en
de politie gelast een belangrij
ke autoroute te ontruimen die
door voormalige Contra's was
geblokkeerd.
De maatregel is mogelijk de
eerste stap van een offensief
tegen de vroegere rebellen, die
met tal van acties protesteren
tegen het niet nakomen van
beloften door de regering en
het handhaven van sandinisti-
sche leiders op hoge posten. De
ontruiming verliep zonder ge
weld.
(Van onze correspondent
Aart Heering)
JME Aan de voora-
*ind van de Paneuropese
nferentie in Parijs heeft
chail Gorbatsjov een
ksembezoek aan Rome
tl bracht. Nadat hij gister-
Drgen in Vaticaanstad
Dim anderhalf uur met
paus had gesproken,
1 ndigde hij opgewekt
dat de volgende ont-
Detingmet Johannes
ulus II in Moskou plaats
hebben.
kleine tegenvaller was dat
ontmoeting nog zeker twee
op zich zal laten wachten.
:icieel omdat de pauselijke
inda vol zit, maar in werke-
'1! iheid omdat de paus eerst de
twikkelingen in de Sovjetu-
1 en het volledige herstel
van de bisschoppelijke hiërar
chie wil afwachten. Volgens
perswoordvoerder Navarro
Valls heeft de paus echter zijn
instemming betuigd met de
perestrojka en het herstel van
de godsdienstvrijheid in de
Sovjetunie en zijn beide leiders
het eens over een behoedzaam
beleid inzake de Golfcrisis,
's Middags heeft de Russische
leider met premier Andreotti
gesproken. Beide regeringslei
ders drongen daarin aan op
een vreedzame oplossing van
de Golfcrisis zonder overijlde
stappen en gaven zo een indi
rect antwoord op de heel wat
oorlogszuchtiger uitlatingen
van de Amerikaanse president
Bush. Het tweede onderwerp
van 'gesprek betrof de Rus-
sisch-Europese betrekkingen.
Andreotti kondigde aan dat
tijdens de Europese top van
midden december een pro
gramma van economische
hulp aan de Sovjetunie zal
worden gepresenteerd. Italië
heeft zelf aan die hulp al een
concrete inhoud gegeven door
twee gisteren ondertekende
economische akkoorden, waar
in een Italiaanse steun van cir
ca elf miljard gulden aan de
Sovjetunie wordt voorzien.
Een derde overeenkomst be
treft het milieu. Italië en de
Sovjetunie, die overigens geen
van beide kunnen bogen op
een standvastig milieubeleid,
beloven elkander daarin bij te
staan, in het bijzonder waar
het de vervuiling van de Mid
dellandse en de Zwarte Zee
betreft.
Het meest belangrijke docu
ment dat gisteren is getekend,
is een 'vriendschaps- eri sa
menwerkingsverdrag' dat in
de plaats komt van het vredes
verdrag dat Italië en de Sov
jetunie na 1945 nooit hebben
getekend. Italianen en Russen
nemen zich daarom voor om
verder te werken aan de een
heid van Europa, ,',van de At
lantische Oceaan tot aan de
Bush in Praag
Jarenlang leidde Alexander Dubcek, de leider van de Praagse Lente van 1968, noodgedwongen
een teruggetrokken bestaan. Zaterdag was hij als voorzitter van het parlement van Tsjechoslowa-
kije een van de gastheren van president Bush. Het Amerikaanse staatshoofd woonde de eerste
verjaardag bij van de 'Fluwelen Revolutie', die de communistische machthebbers ten val bracht.
Bush beloofde de Tsjechoslowaken hulp bij de overgang van een plan- naar een markteconomie.
foto: ap
Oeral", zoals Gorbatsjov bij militaire hulp zullen verlenen verdienste voor de wereldvre-
herhaling zei. Beide partijen aan een land dat de ander aan- de. De prijs, een cheque van
verklaren in dit verdrag niet
alleen dat ze in gevaar van on
derlinge conflicten de weg van
de onderhandeling zullen kie
zen, maar ook dat zij* nimmer
valt. 800.000 gulden, wordt eens per
's Avonds voor zijn vertrek jaar uitgereikt aan een weten-
naar Parijs nam Gorbatsjov de schapper of politicus die zich
Premio Fiuggi in ontvangst heeft onderscheiden in de
die hij kreeg vanwege zijn strijd voor de mensenrechten.
(Van onze correspondent
Willy Werkman)
TEL AVIV Met de verkie
zing van de 56-jarige Abdel
Latif Arabiyat is voor het
eerst in de geschiedenis van
Jordanië een vertegenwoordi
ger van het fundamentalisti
sche Mohammedaamse Broe
derschap doorgedrongen tot de
post van parlementsvoorzitter.
Arabiyat versloeg zijn tegen
kandidaat Suleiman Arar, een
conservatief en aanhanger van
koning Husayn, met 41 tegen
28 stemmen. De positie van
koning Husayn is met deze
laatste ontwikkeling danig
verzwakt. De monarch kampt
al de laatse twee jaar met een
ernstige economische crisis. De
groeiende frustatie van het
Jordaanse volk is in het recen
te verleden aanleiding geweest
tot een toename van het reli
gieuze radicalisme en het Ara
bische nationalisme.
Sinds het begin van de Golf
crisis is de Arabische economi
sche hulpverlening aan Jorda
nië tot stilstand gekomen en
de ongeveer 35 procent hoge
werkloosheid is nog gestegen
door de terugkeer van onge
veer 100.000 Jordaanse arbei
ders. De ontwikkelingen in
Jordanië hebben in Israël da
nige ongerustheid veroorzaakt.
Volgens Israëlische veilig
heidskringen is het Hasjemiti-
sche regime in gevaar. „Ik
vrees dat we op een dag zullen
horen", zo zei gisteren een niet
met name te noemen bevoegde
bron, „dat koning Husayn Jor
danië heeft verlaten".
TEL AVIV Premier Yitzhak Shamir van Israël heeft ver
klaard dat Israël de bezette Westelijke Jordaanoever en de Ga-
zastrook moet houden voor joodse immigranten. Hij deed zijn
uitspraken bij een herdenkingsdienst voor voormalige leiders
van zijn Likud-blok.
De nagedachtenis aan hen verplicht de joodse staat controle te
houden over al het Arabische land dat in de oorlog van 1967
werd bezet, aldus Shamir. „De gewezen leiders van onze bewe
ging hebben ons een duidelijke boodschap gegeven het Land Is
raël van de zee totaan de rivier (de Jordaan) te houden voor
generaties die zullen komen en voor de massale immigratie". De
Bijbelse term „Land van Israël" omvat niet alleen het eigenlijke
Israël met de geanexeerde hoogvlakte van Golan en het ooste
lijk deel van Jeruzalem maar ook de Westelijke Jordaanoever
en de Gazastrook.
Later voor de radio zwakte Shamir zijn uitspraak wat af en ver
klaarde hij dat hij geen verband had gelegd tussen de bezette
gebeiden en immigratie.
Israël krijgt een enorme stroom immigranten uit de Sovjetunie
te verwerken en die immigratiegolf verontrust de Palestijnen in
de bezette gebieden. Zij zijn bang dat zij plaats zullen moeten
maken voor de nieuwkomers. Zowel de VS "als de Sovjetunie
hebben van Israël de gerantie geëist, dat de immigranten niet
worden gehuisvest in de bezette gebieden.
MYSTERIE VAN HET ZEVENGESTERNTE
Ladrone en Dynamite-Kid doen net of ze erg verwonderd
Rob hoeft zich helemaal niet op te winden en naar die dia-
naten hoeft hij niet meer te zoeken, want die zijn al lang de
E ens over. „Maak dat een kind wijs", zegt Rob, „die diamanten
n nier aan boord; waarschijnlijk zijn ze zelfs in deze hut". Daar
jeten Ladrone en Dynamite-Kid toch wel om lachen. „Je
"'int een geboren speurder te zijn, Rob", zegt de laatste, „als
zo zeker weet, dat die stenen hier zijn, zoek ze dan maar eens
op". Rob staat op en loopt langzaam de hut door telkens stie-
kum op zijn armband detector kijkend. Het licht gloeit feller op
als hij bij de houten wand komt. „Wat is hier achter?", vraagt hij.
„De hut van de steward en de kok", antwoordt Ladrone, „nee
Rob, daar hoef je de diamanten heus niet te zoeken". Hij lacht
maar eens hartelijk om al die onzin, maar Rob vraagt toch toe
stemming de hut hiernaast even te mogen bekijken. Nou, dat
mag best.
LONDEN De Britse
zondagsbladen zullen de
stemming van de Britse
premier Thatcher gisteren
niet hebben verbeterd. Op
twe na bevatten zij slecht
nieuws voor haar strijd
om het leiderschap van de
Conservatieve Partij, mor
genavond, tegen Michael
Heseltine.
De Sunday Times, tot dusver
volstrekt pro-Thatcher, riep de
Conservatieven op „Het is
jammer, tot ziens" te zeggen
tegen Thatcher. „Als de Con
servatieven niet van leider
veranderen, zullen de kiezers
waarschijnlijk een andere re
gering kiezen", aldus de com
mentaarschrijver in een stuk
waarin hij de Tory-leden in
het Lagerhuis ertoe oproept
voor Heseltine te stemmen. De
Britten, zo gaat hij verder,
„zijn mevrouw Thatcher beu
en zij zijn haar methoden zo
zat dat zij vanaf nu een ver
kiezingshandicap vormt".
„Ook als het haar lukt zich te
handhaven", doet de links ge
richte Observer er nog een
duidelijk schepje bovenop, „is
haar positie binnen de partij
en het kabinet al dodelijk aan
getast".
De rechts georiënteerde zon
dagkranten Sunday Telegraph
en Sunday Express blijven als
enige loyaal aan de eerste-mi-
nister. Mevrouw Thatcher „is
niet te vervangen" en het zou
„onwaardig" zijn haar zo uit
de macht te verjagen, schrijft
de Telegraph, die meent dat
„de bureaucraten in Brussel
van vreugde dansen bij het
idee" van haar vertrek.
De meeste zondagbladen pu
bliceerden opiniepeilingen die
ronduit gunstig waren voor
Thatchers uitdager Heseltine.
Alleen onder zijn leiding* zou
den de Conservatieven even
tuele verkiezingen winnen
van Labour.
Roemeense
communisten
verder onder
nieuwe naam
BUKAREST De Roemeense
communistische partij, die bij
de revolutie in december van
de macht werd beroofd en
verdween, is heropgericht on
der een nieuwe naam: de Soci
alistische Arbeiderspartij, zo
zei de vice-president van de
partij, Nicolae Balasoiu. De
partij staat onder leiding van
de vroegere communistische
premier Ilie Verdet, (65), en
een mede-oprichter van de
oorspronkelijke communisti
sche partij, de 95-jarige Cós-
tantin Pirvulescu. De partij
wil naar eigen zeggen het bes
te van de oude communisti
sche partij en van de Westeu-
ropese sociaal-democratie in
zich verenigen.
