Uw huis is erbii- GELD GOED 4 SQSHH Luchtvaart kampt met tegenwind Broodfabriek nog niet toe aan markteconomie Unie: groeiend tekort aan beveiligingspersoneel Dollar naar dieptepunt Beurs van Amsterdai ECONOMIE £cidóe 6oma/ni ZATERDAG 17 NOVEMBER 1990 PAGl Consumptie groeit drie procent DEN HAAG De consumptie van de gezinnen lag in het derde kwartaal van dit jaar drie procent hoger dan in het derde kwartaal van 1989. Vooral aan duurzame goederen behalve au to's werd meer uitgegeven (plus zes procent). Ook in de eerste twee kwar talen groeiden de gezinsbestedingen met drie procent. Dat heeft het CBS gisteren bekendgemaakt. Bij de beste dingen aan duurzame goederen be droeg de stijging zes procent. Bij de overige goederen was sprake van drie procent groei. Er werden vooral meer bloemen, planten en drogisterij-artike len gekocht. Bovendien ging men meer buiten de deur eten. Handelstekort VS gedaald WASHINGTON De Verenigde Staten hebben in september een tekort op de handelsbalans van 9,41 miljard dollar ge boekt tegenover een herzien tekort over augustus van 9,73 miljard dollar. Eerder werd er een tekort voor augustus bekend gemaakt van 9,33 miljar dollar. Dit heeft het Amerikaanse ministerie van handel gisteren bekendgemaakt. De consumen tenprijzen zijn in oktober met 0,6 procent gestegen tegenover een groei van de prij zen in september met 0,8 procent. On danks een stijging van de olie-import en hogere olieprijzen is het tekort op de Amerikaanse handelsbalans toch gedaald. De prijs van geïmporteerde olie bedroeg in september gemiddeld 24,31 dollar, ter wijl er voor een vat olie in augustus nog 19,54 dollar betaald moest worden. Ook voerden de VS meer olie in. UTRECHT De groeiende vraag naar particuliere beveiliging en het grote verloop onder het personeel heeft geleid tot een tekort aan zo'n achthonderd werknemers in de beveiligingssector. Dit tekort zal volgens een gisteren uit gegeven verklaring van de Unie BLHP de komende tijd verder toenemen. De Unie is met zo'n drieduizend leden de grootste vakbond in de particuliere beveiliging. De bond is bang dat door het tekort aan personeel de zittende werknemers nog meer te maken krijgen met overwerk. Ook komt de vakbe kwaamheid onder druk te staan. Voor nieuw personeel zal het moeilijk zijn te voldoen aan de wettelijke plicht om binnen 22 maanden het basidiploma beveiliging te halen. Voorzitter Wegstapel van de Vereniging van Particulie re Beveiligingsorganisaties (VPB) bevestigt dat er grote behoefte is aan meer personeel. Het verwijt van de Unie dat werkgevers te weinig oog hebben voor goede arbeidsomstandigheden en sociaal beleid gaat volgens hem alleen op voor de kleine ongeorganiseerde bedrijven. De bedrijfstak kent inmiddels een goede cao, een eigen pensioenfonds en een opleiding in het kader van het leerlingwezen. „De grote werkdruk is inderdaad een probleem, maar we doen ons best de toestand te verbeteren", aldus Wegstapel. Benzine goedkoper ROTTERDAM Marktleider Shell en de organisatie van vrije pomphouders NOVOK verlagen met ingang van maandag de benzineprijzen met twee cent per liter. De prijs voor diesel verandert niet. De prijsverlaging voor benzine is het gevolg van de daling van de prijzen in gul dens voor ruwe olie en olie- produkten op de wereldmarkt. Vanaf maandag zijn de advies prijzen voor super plus lood vrij, Euro loodvrij en super met lood achtereenvolgens 173, 169 en 177 cent per liter. SOVJET-ECONOMIE GEKENMERKT DOOR ONZEKERHEID MOSKOU Regen sijpelt door kieren in het plafond en spinnen weven hun webben boven de troggen met deeg. Vrouwen en jongeren sloven zich af bij open ovens, zonder be scherming van hand schoenen of maskers. Zij werken in een van ratten vergeven buurt en bewo nen overbevolkte arbei derspensions. Bedrijfsleiders van Broodfa briek No. 14, de bekendste bakkerij van de Sovjetunie, zeggen dat zij verbeteringen willen aanbrengen, maar het niet kunnen. Efficient werken is niet meer mogelijk onder het afbrokkelende centrale- plansysteem, maar voor een andere aanpak ontbreekt nog het kader van een nieuwe eco nomische orde. De benarde positie van de 150 jaar oude fabriek, die vroeger bekend stond als de Filipov Bakkerij, is exemplarisch voor de problemen waar Sovjet-be drijven en hun werknemers mee te maken hebben bij de overgang van een centraal ge plande economie naar een vrije-markteconomie. Tevens wordt erdoor verklaard waar om Moskovieten begin septem ber enkele dagen geen brood konden krijgen. Beleggers Duizenden staatsbedrijven in het hele land proberen te be palen hoe zij een plaats kun nen krijgen in de marktecono mie die volgens een besluit van de Opperste Sovjet van 19 oktober nu spoedig haar beslag moet krijgen. Leonid Vorob- jev, de 47-jarige directeur van Broodfabriek No. 14, probeert erachter te komen hoe hij bui tenlandse beleggers kan aan trekken om zijn apparatuur te moderniseren, hoeveel hij zijn werknemers moet betalen en hoeveel hij voor ziin brood moet rekenen als de kunstma tig laag gehouden prijzen een maal worden losgelaten. De kettingrokende Vorobjev geeft toe dat hij en zijn werknemers ongerust zijn. „Wij en zij zijn bang voor een markt. Hoe zal dat worden?" zei hij na een stormachtige bijeenkomst met arbeiders die duidelijkheid eis ten over hun salaris en positie na de economische omvor ming. „Geef me resultaten, dan komt het geld er ook", was het antwoord van Vorob jev. die al 25 jaar in de brood- industrie werkt. Onder de huidige omstandig heden is het moeilijk genoeg iets geproduceerd te krijgen. Met 20 jaar oud materiaal dat volkomen versleten is produ ceren de 200 werknemers van de bakkerij per dag 20 ton brood, zei planner Tatjana Zi- mina. Er worden 19 soorten brood gebakken, van rozijnen broodjes tot voedzame, dubbel- gebakken wittebroden. Ventilatie Mensen zijn niet de enige af nemers. De ratten die door de buurt schieten worden aange trokken door de gëur van deeg en op de grond gemorst meel, zei Zimina. De werknemers, voor 70 procent vrouwen, heb ben geen apparatuur om sui ker, margarine en meel uit zware ijzeren bakken over te scheppen in mengvaten, dus gebruiken zij hun handen. Het werk aan de ovens is het zwaarst: de hete lucht blaast de arbeiders vol in het gezicht. De enige ventilatie is een raam, dat echter niet al te ver kan worden opengezet omdat er dan teveel warmte van de ovens verloren gaat. De vrouwen, van wie sommi gen de sporen van brandwon den op handen en armen dra gen, snijden plakken deeg af en schuiven die op platen de ovens in. De bakkerij komt 40 mensen te kort. Het is moeilijk perso neel te krijgen door de zware werkomstandigheden, een zes daagse werkweek en een laag maandsalaris. Bejaarde vrou wen en tieners, mensen die wanhopig genoeg zijn om de omstandigheden voor lief te nemen, doen het leeuwedeel van het werk. Een leegstaand huizenblok naast Broodfabriek No. 14 ziet eruit alsof het is gebombar deerd. De vloeren zijn bedekt met een dikke laag glassplin ters, vuil en pleisterwerk. De rest van de omgeving van de fabriek Ziet er niet veel beter uit. Een groep bouwvakkers die eind augustus in de buurt aan het graven was raakte daarbij een aardgasleiding, waardoor de fabriek de ovens Boodschappen doen in een lege winkel in Moskou. Soms is er dagenlang geen brood te Chauffeurs De bedrijfsleiding van de fa briek, een van 33 broodfabrie ken in Moskou, hoopt verbete ringen te kunnen aanbrengen bij de overstap naar de mark teconomie. Zo wil zij proberen eigen chauffeurs in dienst te nemen om af te komen van de onbetrouwbare diensten van de staatsvrachtvervoerders. Zij voert onderhandelingen met buitenlandse bedrijven over modernisering van de fabriek en is met de bureaucratie in de slag om de arbeidsomstandig heden te verbeteren. Intussen proberen de mana gers een groter deel van de winst, die nu bijna volledig aan de ministeries moet wor den overgemaakt, in het be drijf te houden. In september hebben de werknemers loons verhoging gekregen. Zimina zei dat het de bedoe ling is dat het bedrijf in han den komt van de werknemers. „Wij dromen van privatise ring", zei zij. Volgens Zimina werkt de bureacratie dat ech ter tegen. De regering van de Russische Federatie heeft in september de privatisering van een groot aantal bedrijven goedgekeurd, maar het ministerie van brood heeft de grote broodfabrieken, waaronder ook No. 14, daar la ter van uitgesloten. De fabriek kampt echter met een fundamenteler probleem: veel arbeiders lijken niet erg geïnteresseerd in het'opvoeren van de produktie of het effi ciënter maken van de werk wijze. Zimina zei dat de boek houdster van het bedrijf, een machtig persoon binnen een Sovjet-bedrijf, 78 jaar oud is en vastgeroest in haar gewoonten. „Hoe kan zij ooit iets nieuws doen of de bureaucratie be strijden?", vroeg Zimina. Sovjet-economen hebben ge waarschuwd dat de toestand voor werknemers nog belab- berder zal worden als het marktsysteem wordt inge voerd. Op de vraag of zij zich zorgen maakte antwoordde Raja Brovkina, een 54-jarige vróuw die aan een van de ovens werkt: „We hebben het allemaal al gezien. We zijn al gebroken". ANDREW KATELL KLM onderzoekt samenwerking met Mexicana AMSTERDAM De KLM en de Mexicaanse luchtvaart maatschappij Mexicana heb ben besloten te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om gezamelijk een vrachtcentrum te ontwikkelen bij het vlieg veld van Mexico-stad. De maatschappijen hebben daartoe een intentieverklaring getekend. Dat gebeurde tijdens het bezoek van een Neder landse economische missie aan Mexico, die onder leiding staat van minister van economische zaken Andriessen. De minister keert morgen terug naar Ne derland. Volgens een woord voerster van KLM wil Mexi cana zijn vrachtsector een „nieuwe impuls" geven. De maatschappij wil dat doen met een ervaren maatschappij in de vrachtsector. Mexicana, een particuliere onderneming, is de grootst» luchtvaartmaat schappij van Mexico. Verder is besloten dat Mexica na en Fokker hun gesprekken voortzetten om te' zien welke bijdrage Fokker kan leveren aan de ontwikkeling van het binnenlandse netwerk van Mexicana. Volgens een woord voerder van Fokker zijn de gesprekken echter nog „ver van een finaal stadium". AMSTERDAM De Ameri kaanse dollar is gisteren op de Westeuropese wisselmarkten weggezakt. In Amsterdam kwam de munteenheid aan het eind van de handel uit op 1,6570, een naoorlogs diepte punt. Donderdag bedroeg de slotkoers 1,6665. Het voor gaande dieptepunt, 1,6630, dateert van 14 november. De handel begon vrijdag met een hogere koers voor de dollar als gevolg van politieke onrust in de Sovjetunie. Gaande de dag zakte de koers weg. Toen in de middag bekend werd dat de inflatie in de VS in oktober is verminderd tot 0,6 procent ging de koers verder omlaag. Minder inflatie vergroot de kans op renteverlaging en het vooruitzicht op lagere rente doet de dollarkoers dalen. OO'Z JawiuepesJiei-iqej ue eueA|OA as -pnoo :6>) jed uepinB uj uaBuueiouais -siujuioo - ÜVVIWIV 1XUVWSW* De luchtvaartmaatschappijen van de wereld kampen op het ogenblik met zware tegen wind. De gestegen brandstof kosten, de steeds verder weg zakkende dollarkoers en een minder vlotte „verkoop" van passagiersstoelen zijn enkele van de directe oorzaken. Als extra probleem komt daar nog bij, dat vooral zakenmensen de voorkeur geven aan lucht vaartmaatschappijen die tij dens de vluchten de beste maaltijden en dranken server- Nogal wat zakenlieden laten zich sarcastisch uit over de kwaliteit van het eten aan boord. „Walgelijke plates", „oneetbaar" en dergelijke kre ten zijn niet van de lucht. Ik moet zeggen dat ik het daar mee eens ben. In dit verband is het typerend, dat de KLM andere maaltijden en nieuw servies introduceert. Verder wordt gezegd, dat de caterings ervice bij de bereiding van de maaltijden gebruik zal maken van veel verse ingrediënten. Zelfs in de 'tourist class' zullen de maaltijden afgestemd wor den op het veranderende smaakpatroon van de reizi gers. Het is een vaststaand feit, dat inefficiënte bedrijfsvoering en wildgroei in de personeelsbe standen tot het kwaad behoort, dat bij de luchtvaartmaat schappijen bijna onuitroeibaar lijkt. De ellende wordt nog verer gerd door de Golfcrisis, die veel ondernemingen dwingt de kosten van zakenreizen zo laag mogelijk te houden. De luchtvaartmaatschappijen en de hotelketens passen daarom hun diensten aan de nieuwe situatie aan. Uit alles blijkt dat het patroon van de zakenrei zen nog weinig of niet veran dert, maar dat het bedrijfs leven met harde hand ingrijpt om de kosten van die reizen zo laag mogelijk te houden. En dan lees je dit: de hotelketens en de luchtvaartmaatschappij en zijn van mening, dat de ko mende gemeenschappelijke markt de belangrijkheid van Europa in een nieuw daglicht zal plaatsen, omdat dat we relddeel qua omvang en in vloed de VS zal evenaren. Deze opvatting weerspiegelt zich in het streven van United Airlines en American Airlines om nieuwe lijnen naar en van Europese bestemmingen te openen. Zie hierna. Inter-Con- tinental Hotels heeft zijn hoofdkantoor uit de VS over gebracht naar Londen. Hyatt en Conrad openen nieuwe ho tels in Europa. Ook van Ja panse zijde bestaat grote be langstelling voor de bouw van hotels in Europa. Denk hierbij ook aan de restauratie van het Amstel Hotel in Amsterdam, zien worden. TWA en Pan Am zijn de enige twee Amerikaan se luchtvaartbedrijven, die op de Londense luchthaven Heathrow mogen landen. Pan Am, die financiële problemen heeft, wil haar landingsrech ten op Heathrow verkopen. United Airlines heeft al 400 waarmee een bedrag van liefst 50 miljoen gulden gemoeid zal zijn. Stagnatie Zelfs de autoverhuurbedrijven op de luchthavens zien omzet ten en winsten dalen doordat de zakenman prijsbewuster reist. Een van de grootste ge varen voor de luchtvaart zijn de videoconferenties, die alle reisverkeer overbodig maken. De vliegtuigbouwers van de wereld en hun toeleveranciers zullen de tegenwind ongetwij feld gaan voelen als de huidige crisistoestand in de luchtvaart lang aanhoudt; de verdere groei van hun orderportefeuil les zal stagneren. Over zo'n stagnatie moet niet lichtvaar dig worden gedacht. Ik noem u enkele namen: Airbus, Boeing, Fokker, Lockheed, McDonnell Douglas en Martin Marietta. Deze grote indus trieën zullen ook minder com pensatie vinden in de bouw van oorlogsvliegtuigen. In de sfeer van de toeleveranciers kunnen bijvoorbeeld de Engel se en Amerikaanse motoren bouwers alsmede de leveran ciers van dik aluminiumplaat voor de bouw van de rompen worden getroffen. Bovendien zullen sommige producenten van elektronische instrumen ten het er dan niet gemakke lijker op krijgen. Niet alleen de KLM heeft levensgrote problemen. In de Verenigde Staten is Trans World Airlines (TWA) bereid de eveneens in moeilijkheden verkerende Pan Am over te nemen voor 450 miljoen dollar. TWA is ei gendom van Carl Icahn, een man die zich heeft gespeciali seerd in het opkopen en sa menstellen van ondernemin gen. Indien de transactie door gaat, zullen op sommige be stemmingen, waarop zowel TWA als Pan Am vliegen, nog slechts vliegtuigen van een van beide maatschappijen ge- miljoen dollar voor deze lan dingsrechten geboden en naar verluidt wil American Airli nes zelfs tot 500 miljoen dollar gaan. De grote zakenman klaagt over de kwaliteit van en de dienstverlening in de vliegtuigen van vooral Ameri kaanse luchtvaartmaatschap pijen. Niettemin blijken die landingsrechten goud waard te zijn. In Europa wordt voortdurend gesproken over fusies van luchtvaartmaatschappijen. Dergelijke fusies zijn hard no dig, maar er gebeurt helaas weinig of niets. Het is nog een raadsel wat er met al die grote en kleine luchtvaartmaat schappijen gaat gebeuren zo dra de Europese Gemeen schappelijke Markt in 1992 realiteit is geworden. Het is een belachelijke vertoning, dat vanuit alle grote steden van Europa dagelijks, soms zelfs meerdere malen, naar bestem mingen in alle delen van de wereld wordt gevlogen door tientallen luchtvaartmaat schappijen. Ik heb sterk de in druk, dat de VS Europa op dit vlak ver voor zijn. Dat veel Amerikaanse vliegtuigen oud en vervuild zijn, zoals veel za kenmensen beweren, laat ik nu maar buiten beschouwing. En dat de Amerikaanse lucht vaartondernemingen op het ogenblik evenmin als de Euro pese weinig of geen winst ma ken is begrijpelijk. Ellende De KLM tobt met veel proble men. Het personeelsbestand is veel te groot en moet inge krompen worden. Naar het schijnt gebeurt dat op een bij zonder drastische manier. Thans is er ook sprake van een inkrimping van het route net en van een verlangen om bestelde vliegtuigen later afge leverd te krijgen. Natuurlijk tobt het bedrijf ook met geste gen brandstofkosten, toene mende kosten door vertragin gen en de steeds verder weg zakkende dollarkoers. Het is toch wel bar en boos dat deze onderneming wil reorganise ren om meer marktgericht te opereren. Deed de KLM dat dan niet? Het zal mij benieu wen hoe het luchtvaartbedrijf er over zeg vijf jaar zal uitzien. Veel fiducie in enige verbete ring van de efficiëntie heb ik niet, omdat de verschillende Europese maatschappijen na de Tweede Wereldoorlog her haaldelijk in moeilijkheden zijn gekomen en dan steeds weer tegen het walletje op krabbelden, maar kennelijk nooit dusdanig harde maatre gelen hebben getroffen waar uit blijkt dat zij 'gelouterd' uit de ellende te voorschijn zijn gekomen. Kortom: een moeilijke bran che die zeker in het interconti nentale verkeer onmisbare diensten aanbiedt... zolang de videoconferentie nog geen ge meengoed is geworden. Voor beleggers en anderen geldt echter „hands off". WIM VAN DER MEULEN Noteringen van vrijdag 16 november 1990 (tot 16:30 uur 8®" ho dd 41.053/1 133.50 18/7 148.50 15/6 141.90 3/1 1610012/11 63 60 3/1 91 70 4/1 94.50 8/6 75 60 20/7 91.30 9/7 43 80 3/1 142.50 2/8 126.50 18/4 97.1017/7 53 50 18/7 35 80 8/6 16 901/8 134.80 16/7 91.00 3/1 111.50 2/1 107.4011/1 50.30 4/1 53.603/1 156.702/8 76.90 23/5 109.80 18/4 54.70 23/5 63.709/5 227.50 26/7 47.803/1 37.80 18/5 111.80 4/1 82.00 1/3 110.80 4/1 60.2019/7 59.7020/7 166.00 4/1 115.00 10/1 47.30 28/6 53.502/1 76.40 30/5 57.20 25/5 5.08 5.08 goudsmit la dd 29.70 5/10 102 70 26/2 11150 26/2 63 20 8/11 152.30 23/2 43.20 9/11 73.90 15/11 66.20 26/2 47 60 8/11 7230 6/3 17308/11 120.00 16/11 76.509/11 70.1024/9 31.9021/2 22 00 28/9 10.90 8/11 100.00 26/2 48.80 5/10 56.00 26/9 5600 22/8 18.708/11 34.50 1/11 126.7016/11 47 60 7/11 35.10 10/10 36.70 28/9 36.00 12/10 141.90 2/1 18.60 7/11 28.90 25/9 82.60 28/9 48.50 8/11 buhrm tet c 50.00 hoogovtfttc hunt.doug. intern.mul nmb pottbk 41.60 144.60 144.50 nutr.vb c nljv-t.cate omnium eur orco bank c ant ved atag hold c hein hold 108.50 hoek's mach 179.00 holland sea 1.13 hollkloos 443.00 1.51+ ihccaland 51.50 51.50 1340 12.60 2900 29.00 bredero breder c 17.50 ONG breevast c 10.80 10.70 burg heybr 2800.00 2800.00 calvè 94000 945.00 calvèc 940 00 945.00 calve pr 825.00 825.00 106.00 106.00 h. c 56.70 56.30 melia inl. 6.10 6.10 gans 4110.00L 4110 00 ■a 1085.00 1070.00 •aopr 142000. 138 moeara cop 14200.0 140 15200.0 15000.0 vd moolen 29.70 mulder bosk 55.00L mullihouse 7.40 382.10 320.00X 382.40 flexovit turness 89.60 90.00 81.50 81.50 45.50 45.50 westersuik 548.00 546.00 wol.kl cp c 162.00 turnêss agm 162.00 162.00 gamma hold 92.50 92.00 gamma h 5 pr 5.60 5.60 getronlcs 31.90 32 10 Bron: GWK/CDK-Bank amerik dollar belg.lrank canad.dollar deense kroon duitse mark engelse pond finse mark (ranse (rank gnekse dr nutricia gb 108.80 109.00 aank. ilal.lire (10.000) 1,720 japyen (10.000) 1,35 joeg.din.t/m 100 5,61 noorse kroon (100) 1,48 oost.schlll. (100) port.escudo vk sk inll 21/8 - allied signal 27 3/8 271/4 am brands 37 1/2 373/4 cons nat ga 46 5/8 465/8 du pont 34 7/8 351/2 exxon .49 7/8 501/2 ford 28 1/4 277/8 merck inc 84 5/1 mobil corp 57 3/1 royal dutch 76 3 santa Ie 13 3/( asarco inc 24 1/2 25 belhlehem 12 3/4 121/2 genl motors 39 1/4 381/2 genl public 45 5/8 457/8 taxaco 57 5/1 unilever nv 86 5/1 canpac 161/4 161/8 chevron cor 68 687/8 goodyear 151/2 153/4 hewlett-pac 27 283/8 westingh el 271/1 woolworth 29 Chrysler 111/4 111/4 Citicorp 13 3/4 137/8 consedison 22 1/2 221/2 intl flavor 71 3/4 701/2 intl paper 49 3/4 483/4 kim 12 117/8 ADVERTENTIE Goed nieuws als u wel verzekerd bent, maar/ nog zónder huisarts in uw polis. Vapaf 1 januari 1991 is huisartsenhulp op genomen in alle nieuwe particuliere ziekte kostenpolissen. De geneesmiddelen die de huisarts voorschrijft, zijn dan ook meeverzekerd. Dat is een goede zaak, want de huisarts vervult immers een belangrijke rol bij de toegang tot de gezondheidszorg. In dit najaar zullen degenen die huisartsen hulp nog niet hebben meeverzekerd van hun ver zekeraar het aanbod krijgen om zich zonder keuring tegen de gebruikelijke voorwaar den voor huisartsenhulp te verzekeren. Zij dienen uiteraard wel rekening te houden met een premie-aanpassing. Voor lieu we verzekerden zal de polis voortaan altijd de huisartsenhulp omvatten. En voor degenen die nu al de huisartsenhulp in de polis hebben, verandert er natuurlijk niets. Uw ziektekostenverzekeraar maakt uw polis nóg completer. KLOZ i publikatie van het Kontaktorgaan Landelijke Organisaties van Ziektekostenverzekei

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 6