Vergelding
geneest niet
Is
Preken voor de flower- pöwergeneratie
kerk
wereld
Uitzegenen
mST Ceidóc Sou/tont
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CcidócSoiruwt
zaterdag 17 november 1990 pagii
iki
Gladio en de oorlog
MOCHT ons land ooit weer door een vreemde moget' a<
worden bezet, dan zal een regering in ballingschap i
het duister tasten over wat zich in het bezette vaderla jwij
speelt. Een select gezelschap burgers en militairen zal aa
ren als de geheime oren en ogen van het verdreven la t0(
stuur. Die ondergrondse inlichtingendienst zal tevens nS
ren met woord en daad de morele weerbaarheid van
derlandse bevolking te verhogen. De betreffende burj jnj,
militairen zijn reeds aangewezen. Zij weten wat va une
wordt verwacht en beschikken over de middelen 01 iva
van hun illegale taak te kwijten, mocht de nood aan d mi®
komen. :on<
VERBAZINGWEKKEND is het bestaan van die orgai
op zichzelf allerminst. Een regering behoort op alles i
voorbereid. Aan de vooravond van de Tweede Wereldi -■
was ons land nergens op voorbereid, zeker niet op een I
ting. De gevolgen waren desastreus. Tal van goede vad I
ders hebben het leven verloren bij pogingen verzetsorg I
ties van de grond te krijgen in een tijd waarin je er goi J
deed niemand te vertrouwen.
In de jaren vijftig, met de Duitse bezetting vers in h
heugen en een Russische bezetting als spookbeeld voorn
heeft het kabinet onder premier Willem Drees de histcaaI
les omgezet in een paar praktische voorzorgsmaatr ey
'voor je weet maar nooit'. Een daarvan was de opri!1C
van een spionage- en sabotagenetwerk dat in oorlogsti in
worden geactiveerd. Dat geschiedde uiteraard in het i lP^
Paus ontmoet Gorbatsjov opnieuw
VATICAANSTAD Paus Johannes Paulus II heeft morgen
opnieuw een ontmoeting met Sovjetpresident Michail Gorbats
jov.
Het gesprek, waarvan het tijdstip nog niet vaststaat, heeft
plaats op verzoek van Gorbatsjov.
Vorig jaar december was er ook een ontmoeting. Hij verblijft
zondag zes uur in Rome op doorreis naar Parijs, waar maandag
de Conferentie over Veiligheid en Samenwerking .in Europa
begint. Gorbatsjov zal een vriendschapsverdrag ondertekenen
en twee verdragen op gebied van deeconomische samenwer
king. Voorts heeft hij een ontmoeting met president Francesco
Cossiga en premier Giulio Andreotti. Gorbatsjov neemt boven
dien de Fiuggi-prijs in ontvangst voor zijn werk ten gunste van
de rechten van de mens.
Gedachtenisdienst voor ds. Doucé
DEN HAAG Vanmiddag vindt in de Haagse Ontmoetings-
kerk (Loosduinen) een gedachtenisdienst plaats voor de Franse
homopredikant Joseph Doucé. Hij streed tegen discriminatie
vanwege sexuele geaardheid en was geruime tijd spoorloos. Hij
blijkt te zijn vermoprd: zijn lichaam werd onlangs gevonden.
Vermoedelijk zijn bij de moord overheidsfunctionarissen be
trokken. Na afloop van de dienst (aanvang: 15.00 uur) wordt
een petitie aangeboden aan de Franse ambassade. Daarin
wordt onder meer aangedrongen op opheldering van de affaire
Doucé. De Nederlandse baptistenpredikant dr. J. Reiling gaat
voor in de begrafenisdienst die in Parijs wordt gehouden. Ds.
Doucé was voorzitter van de Nederlandse ds. Brussaardstich-
ting, die zich onder meer bezig houdt met de pastorale zorg on
der sexuele minderheden.
De schrijvers van
kranten, pamfletten en
tijdschriften, zij zijn de
werkelijke kerk in een
modern land.
Thomas Carlyle (1795 - 1881)
door Marinus van der Berg
Dokkum is een prachtig ge
restaureerd vestingstadje. De
meest noordelijke stad van
ons land. Een genoegen om er
op een zonnige novemberoch-
tend rond te wandelen. Ik was
er uitgenodigd door de drie
plaatselijke ouderenbonden.
De nacht bracht ik door in een
hotelletje. Voordat ik terug
reisde, wandelde ik nog een
uurtje rond. Daarna ging ik
weg, maar niet zonder nog
even achterom te kijken als
wijze van groeten.
Dokkum is zo'n stadje, woon
plaats voor mensen, dat je
iets doet. Als iets je wat ge
daan heeft, ga je niet zomaar
weg. Het weggaan is geen
drama, maar wel een klein ge
beuren, zoals een rimpel in
het water van de stadsgracht.
Dit weggaan, slaat geen won
den in je ziel, maar je staat er
even bij stil.
Heel anders is het natuurlijk
als je geboren en getogen
Dokkummer bent. Weggaan,
weg moeten gaan, kan dan
wel wonden slaan. Je kunt aan
mensen gehecht raken, maar
ook aan een woonplaats, een
streek, een dorp. Wachtende
op de bus, begon ik te mijme
ren over de vele soorten van
weggaan. Ik moest denken
aan mensen die door omstan
digheden genoodzaakt zijn om
huis en grond te verlaten. Een
gedwongen verhuizing. Vluch
telingen moeten hals over kop
weg. Ze hebben niet de tijd
om weg te gaan en hun huis
en grond te groeten. Wie het
ziet aankomen en zich voorbe
reiden kan, heeft de kans om
nog eens met zijn geest door
het huis te dwalen. Je kijkt
nog eens naar de kamers, de
gangen, de deuren en zegt ze
vaarwel.
Wie jarenlang in hetzelfde huis
gewoond heeft, gaat er niet
zomaar weg. Je doet jezelf
niet zomaar de deur uit, zoals
je een vuilniszak buiten zet.
De laatste keer dat je deur uit
gaat markeert een belangrijk
levensmoment. Ze is als een
grenspaal die de overgang
naar een ander gebied aan
geeft. Ik moet dezer dagen
denken dat we vroeger een
huis-inzegening kenden en
ook nu gebeurt dat nog wel.
Het intrekkers-feest in de
vorm van een maaltijd is een
oud gebruik in sommige stre
ken. Maar ik heb nooit ge
hoord van een uit-zegening:
op een bijzondere wijze het
huis groeten bij het weggaan.
Zegenen is een wijze van
groeten. Vaak in de Naam
van. Toch kan ook uitzegenen
zinvol zijn. Vooral op bijzon
dere momenten: je wordt ou
der en gaat kleiner wonen. Of
je kunt niet meer thuis blijven
en gaat op kamers wonen. Of
je moet vanwege ziekte je huis
verlaten. De laatste avond in
je oude huis is een bijzondere
avond. Die avond zou je je
huis kunnen uit-zegenen door
te herinneren, in stilte en met
verhalen, terugdenken aan het
goede en aan de pijn die er
was, door te danken voor de
ontvangen zegen en te huilen
om verdriet en pijn, misschien
ook door te vergeven, zuive
ren wat vertroebeld raakte
van mens tot mens.
Zo'n moment van uit-zegenen
kan er ook zijn als een gestor
vene uit huis wordt gedragen.
Dat is een teder en gevoelig
moment. Ik griezel van de ge
woonte om een overledene in
zo'n zwarte plastic zak te
doen. Ik heb gezien dat het
ook anders kan. Eerst samen
zijn, een moment van stille
herinnering, een enkel woord
op de wijze van bidden. Het
huis zal nooit meer zijn, zoals
het was. Het huis begint een
nieuwe periode. Vaak van
leegte en stilte, die intreedt
als de overledene over de
drempel is gedragen. Uit-ze
genen is als het uitzwaaien dat
je soms op stations zo harts
tochtelijk kunt zien bij mensen
die elkaar lieven. Er zijn mo
menten waarop je niet weg
gaat zonder te groeten.
Dokkum is een vestingstadje.
Vroeger een zee-haven. Plaats
van thuiskomen, veiligheid
vinden en plaats van het onze
kere weggaan. Een plaats die
weet heeft van uit-zegenen,
opdat de reizende-wel-thuis-
komst.
Gegeven de weerloosheid: Een por
tret van Abel Herzberg. IKON-tele-
visie. Zondag, Nederland 3, 21.50-
22.40 uur
HILVERSUM Van de vo
rig jaar op 96-jarige leeftijd
overleden Amsterdamse jood
se schrijver Abel Herzberg is
de klassiek geworden uit
spraak dat de nazi's niet zes
miljoen joden vermoord heb
ben, maar zes miljoen maal
één jood.
Toen nazi Adolf Eichmann
begin jaren zestig terecht
stond, verdedigde hij de op
vatting dat ze hem beter met
een parachute boven Beieren
konden droppen en hem te
ruggeven aan de Duitse rege
ring. Die moest dan maar zien
wat ze met hem zouden doen.
En van de drie van Breda
vond Abel Herzberg, zo ver
telt zijn vriend Huub Ooster
huis, dat ze die ,,met een
schop onder de kont" de
grens over moesten zetten.
Want van haat, wraak en ver
gelding, daar wilde de overle
vende uit het concentratie
kamp Bergen-Belsen niet van
weten.
Wraak geneest niet. „Door toe
te geven aan de haat bereik je
de bevrijding van de benau
wenis van het kampsyndroom
niet", schreef Herzberg. „Je
moet leren begrijpen dat je
een moordenaar niet betaalt
moet zetten met zijn eigen
munt, maar met die van jouw.
Die munt dient vrij te zijn
van de idee der vergelding en
niet besmet met de haat, die
hem tot levensbeginsel ge
strekt heeft. Daarmee wordt
je een vrij mens".
Morgenavond zendt de
IKON-televisie een portret
ter nagedachtenis van Abel
Herzberg uit. In gesprekken
met mensen die Abel Her
zberg goed hebben gekend en
op plaatsen die een rol speel
den in zijn leven filmde Yaèl
Koren een levensschets.
Abel Herzberg, een man die
altijd vragen had waar geen
antwoord op was. Zo typeert
zijn kleinzoon Tamir Her
zberg de Amsterdamse schrij
ver en advocaat. Zeker, waar
om God het toeliet dat de jo
den door de nazi's omgebracht
werden, is een vraag die hem
al in het concentratiekamp
heeft bezig gehouden. Maar
meer nog, later in zijn leven,
de vraag waarom zoveel joden
zonder vorm van verzet de
gaskamers in gingen. Her
zberg stelde daartegenover de
machteloosheid en de weer
loosheid als een humanistisch
ideaal, dat tegelijkertijd een
vorm van verzet inhoudt, een
innerlijk gevecht, dat ieder
mens moet leveren om niet te
vervallen tot hetzelfde nivo
als de beulen.
Dr. Louis Tas, neef van Abel
Herzberg, die ook Bergen-Bel
sen overleefde, vindt de gees
teshouding, dat wraak en ver
gelding niet geneest, neuro
tisch. Een uiting van een he
laas opgelopen verkniptheid,
zegt hij in de film. Want de
helft van de joden die de gas
kamers hebben overleefd,
hebben last van overlevings-
schuld. En de andere helft,
die eigenhandig een Duitser
hebben doodgeslagen, niet.
„Abel Herzberg vergist zich
er lelijk in. Wraak geneest
wel degelijk." Ook zijn zoon
Ab Herzberg, die in Israël is
gaan wonen, keert zich scherp
tegen het diep humanistische
gedachtengoed van zijn vader.
„Geleuter en gezannik, dat
het goed doet voor het Hol
landse publiek, maar voor die
psychologische fijnzinnighe
den hebben de joden in Israël
geen geduld
Abel Herzberg zag altijd
meerdere kanten van de zaak.
Zijn leven en denken illustre
ren die ambivalentie. Hij wist
van te voren dat er een ver
schrikkelijke oorlog ?ou ko
men, maar hij vluchtte niet.
Hij was voorzitter van de Zio
nistenbond, maar kwam er
nooit toe naar Israel te emi
greren. Hij koesterde humani
taire ideeën, maar bleef zich
afvragen of ze wezenlijk bij
droegen aan de opbouw van
een minder geweldadige we
reld. „Hoe kunnen wij en de
Schrijver Abel Herzberg
geslachten die na ons komen,
verder denken, voelen, lief
hebben en werken, kortom
leven, nu de beschaving ge
bleken is te kunnen vergaan
en de mensen hebben getoond
tot een horde teugelloze roof
dieren te worden?", schreef
hij. „Ik teken in mijn opstel
len de mens, waartoe hij in
staat is. Laten we niet te snel
denken dat we beter zijn dan
die kampbeul en die SS'er.
Dat zouden gelijke omstandig
heden pas kunnen bewijzen
en aantonen. Juist daar moet
de mensheid op gewezen wor
den. Dat doet misschien te
rugdeinzen voor een nieuwe
oorlog. Wij zijn als doorsnee
mens niet te vertrouwen."
Al op zijn veertiende keerde
Herzberg de formaliteiten van
de joodse godsdienst de rug
toe. Maar zijn joodse achter
grond werkte levenslang door
in zijn manier van denken.
Niet het vinden van universe
le antwoorden was voor Her
zberg het belangrijkste, maar
het kwam er op aan op de
juiste manier met de vragen
FOTO: SP
bezig te zijn. Vragen die Abel
Herzberg tot een van de
grootste schrijvers heeft ge
maakt, die Nederland deze
eeuw heeft voortgebracht.
Want het stellen van de vraag
is vaak ook al het antwoord
geven, aldus zijn kleinzoon
Tamir Herzberg.
„Gegeven de weerloosheid" is
een inspirerende film gewor
den over een man, wiens ge
dachtengoed tot ver over zijn
dood zijn waarde zal blijven
behouden.
THEO KRABBE
Slechts enkele zinnetjes
in het boek, op de vingers
van een hand te tellen en
dan nog in terugblik ver
woord, verraden iets van
de motivatie die Herman
Pijfers moet hebben ge
had nadat hij in 1963 de
boekenreeks Ambo had
opgezet. En dat wordt
dan negatief geformu
leerd: „Het geloof, de be
zieling van toen zijn ge
doofd in de poolwinden
die daarna zijn opgesto
ken".
Het is al vaker gezegd. Geen
uitgever heeft zo goed de op
vattingen in katholiek Neder
land in de naconciliaire perio
de gepeild en vorm gegeven
als uitgeverij Ambo. En als
dat laatste nu nauwelijks
meer kan, dan denk je aan die
poolwinden die voor meer
dan een betekenis vatbaar
zijn.
Uit de aard der zaak vervul
len uitgevers hun rol in de
schaduw van de auteurs die
ze uitgeven en steeds vaker
komt het voor dat ze geen en
kele binding meer hebben
met hun produkt. Pijfers was
daarentegen met hart en ziel
bij zijn boeken betrokken en
omdat die boeken van hem
zo'n opmerkelijke rol hebben
gespeeld is het verhaal van de
uitgever zelf die voor deze
boeken heeft gezorgd ook het
kennis nemen waard.
In Alles heeft zijn tijd - een
verwijzing naar de Prediker
die door hem in een nieuwe
vertaling van Pé Hawinkels
en Pius Drijvers werd uitge
geven - houdt Piifers zich bij
zijn leest en als hij dan toch
nogal uitvoerig vertelt over
zijn jeugdjaren als arbeiders-
jongetje in Rotterdam zuid, is
dat omdat die uitgeversactivi
teiten het niet zonder die
voorgeschiedenis kunnen stel
len.
Hageveld
Pijfers zat vier jaren op Hage
veld toen hij daar werd weg
gestuurd omdat hij, gek als hij
op boeken was, een literaire
Herman Pijfers
studie in zijn bezit had die
niet vooraf door de censor
van het seminarie was goed
gekeurd: Parlando van Du
Perron. Bepaald geen schok
kend boek, maar voor lectuur
op Hageveld gold nu eenmaal
dat zij alleen maar cum licen-
tia superiorum genoten mocht
worden En Pijfers die een
passie had voor literatuur,
hield zich daar niet aan. In
dat leven op het seminarie in
de jaren dertig lag al die span
ning met die steeds verder af
wijkende buitenwereld beslo
ten die drie decennia later zou
ontaarden in de grote uit
tocht.
Maar ondanks die spanning
overheerst bij hem de loyali
teit jegens het eigen milieu.
Met een fonds uit zijn paro
chie had Pijfers op Hageveld
kunnen studeren en toen hij
uit het seminarie terugkeerde
mocht hij zijn studie op een
katholiek gymnasium afma
ken. En zo monomaan was die
katholieke wereld niet of er
was toch al van alles in bewe
ging dat hem aansprak.
In de jaren zestig kreeg hij'
nadat hij als redacteur van de
Katholieke Illustratie ver
geefs geprobeerd had de deur
voor nieuwe ontwikkelingen
te openen, zijn kans bij Fon
tein. Deze uitgeverij was op
gezet door een oud-medewer
ker van de eveneens katholie
ke uitgever Het Spectrum.
Fontein gaf boeken 'uit van
zedelijke speelruimte voor ka
tholieken werd bij hem tot
het uiterste toe benut, maar
bleef het dan bij: echt ver
nieuwend waren ze niet. Dat
gold wel voor boeken van
Heinrich Böll en Graham
Greene, geen vertegenwoor
digers van een getto-katholi-
cisme, maar misschien zagen
de Nederlandse katholieke
uitgevers ze daarom wel niet
staan en dus kwamen ze bij
algemene uitgevers in verta
ling uit. Verstarring was er
dus al getuige het beleid bij
een blad als de Katholieke Il
lustratie dat volgens Pijfers
door de directie toch in de
eerste plaats als een werkge
legenheidsproject werd ge
zien. Maar de vernieuwing
kreeg elders in ieder geval op
dat moment sterkere kansen.
Ironie
Pijfers is de eerste om er de
ironie van in te zien. Voor de
aanduiding van zijn nieuwe
boekenreeks koos hij, die bij
de KI gesmaald had op het bij
tijd en wijle traditionele ge
preek waarin het blad op
hoogtijdagen verviel, het wel
luidende latijnse woord ambo.
De meest bekende betekenis
ervan is 'beide', maar het kan
in het kerklatijn ook een
preekgestoelte aanduiden dat
zowel voor epistel- en evange
lielezing dient.
Pijfers bleek er een uiterst in
ventief gebruik van te ma
ken. Het eerste boek dat hij
naar een idee van hem zelf op
de markt bracht was Uit het
Rijke Roomse Leven, dat B.
F. Brinkel, alias Michel van
der Plas, nader zou uitwerken
en de criticus Kees van Fens
van een uitvoerig nawoord
zou voorzien. Het boek bleek
op het juiste moment geko
men en het werd prompt na
gevolgd maar niet geëvenaard
voor de andere zuilen. Er zou
den vele andere bestsellers
volgen die weliswaar nu vol
komen vergeten zijn, maar
toen een schot in de roos wa
ren. De tv-toespraken van
bisschop Bekkers bijvoorbeeld
of een verzamelbundel 'Over
de priester', waar namen aan
verbonden waren van Corne-
lis Verhoeven en pater van
Kilsdonk. Nog zo'n bestseller
was het boek van Cornelis
Verhoeven die zijn eersteling
'Rond de leegte' bij Ambo te
vondeling legde. Het werd
een groot succes.
En het hield niet op. Pijfers
kwam in aanraking met Fort-
mann die tot een idool zou
uitgroeien. Fortmann noemt
hem een clericale heer die
zijn wetenschappelijk werk
veel belangrijker vond dan
zijn stukken voor de Volks
krant. Pijfers zag het belang
van die stukken die achteraf
meer weerklank vonden dan
zijn diepgravende godsdiens-
psychologische studies.
In 1972 verscheen Heel de
mens, een bundel artikelen
van Fortmann twee na zijn
dood, dat welsprekende plei
dooi voor de relevantie van
de religieuze erfenis waarmee
zoveel confessioneel getinte
organen vervolgens hun voor
deel zouden doen.
Maar dat is ook het moment
waarop het einde van de ver
nieuwing in de rk kerk zicht
baar is. Het fonds wordt bre
der en nog succesvoller met
het werk van Foudraine 'Wie
is van hout', het begin van de
hausse in de antipsychiatrie
en dat vanwege zijn enorme
oplage bekend stond als 'Wie
is van goud'. Het boek van
Cri Stellweg, 'Deze aarde ver
laten', markeerde weer een
andere behoefte, die waarin
een waardige weg werd gewe
zen naar euthanasie.
Godsdienst RK domineert het
Ambo-fonds dan al lang niet
meer, ook al blijft het onder
dak aan die uitgaven bieden
zoals die van het Thijmge-
nootschap waarin het behoud
van een leefbare religieuze
cultuur
"Pijfers zegt het zo: 'Ik wilde
uitgeven al wat buiten ons ge
zichtsveld gehouden was',
maar rancune speelt hem
geen parten. Loyaliteit is de
onuitgesproken drijfveer ge
weest. De grootste afdeling
van zijn boek staat dan ook
niet voor niets onder het kop
je P. M. (Pro Memorie). Als
uitgever wilde hij een schuld
aflossen, want zonder het
fonds dat pastoor Verberne in
Rotterdam zuid voor hem had
opgezet, had hii het nooit zo
ver kunnen brengen. Een
prijs of onderscheiding heeft
hij nooit gehad. Maar dat
wordt waarschijnlijk ruim
schoots vergoed doordat hij
velen een weg heeft kunnen
wijzen waarop ze nog steeds
voortbouwen.
PAUL VAN VELTHOVEN
Herman Pijfers: Alles heeft
zijn tijd. Herinneringen van
een uitgever. Lannoo, prijs
39,50.
geheim, een kwestie van gezond verstand, gebaseerd
varingen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na het besli
minister-president Drees zijn slechts de premiers en i 'Pe
nisters van defensie in de achtereenvolgende kabinet1
een zeer beperkt aantal hoge ambtenaren op de hoo{
weest.
GEHEIME genootschappen en besmuikte overheids
ties horen eigenlijk niet thuis in een democratie. Toc,ng
ons land bijvoorbeeld niet zonder zijn omstreden Bi ren
landse Veiligheidsdienst, juist omdat de gevaarlijkste ne
den van de democratie veelal slechts langs heimelijke
wegen kunnen worden opgespoord en uitgeschakeld. n|
het eeuwige dilemma van een open samenleving. H< ne
mag je het parlement en de openbaarheid buiten spel o
teneinde de democratische beginselen veilig te stellen rie
moeilijk het werk van de BVD zich verdraagt met ope rin1
heid is dezer dagen gebleken tijdens enkele tv-optrede
geheime dienstchef Docters van Leeuwen. De parleme
controle op de BVD is aan de magere kant, maar ze
degelijk aanwezig.
Dat ligt veel moeilijker bij de Nederlandse variai J
'Gladio', waarvan kamerleden tot dusver het bestaan f< v
niet kenden. Met uitzondering dan van Hans van II
(D66), Bram Stemerdink (PvdA) en Frits Bolkestein
die immers minister van defensie zijn geweest en daa
de Kamer zijn teruggekeerd. Degenen, bij wie de T vol
Wereldoorlog nog scherp in het geheugen zit gegrift, 1 flB
wel bevroed dat er iets dergelijks als 'Gladio' bestond; >°r
ons land. Zo goed als ook de Russische geheime dienst da|
de voor de hand liggende veronderstelling zal zijn gel
dat zo'n geheime organisatie in tal van landen in he )tte
was geroepen. We mogen trouwens rustig aannemen, sen
in de Sovjetunie een variant van 'Gladio' bestaat. opi
T T ,®nai
V IA Italië en België is de Gladio-affaire wereldwijc
openbaarheid gekomen. Het is begrijpelijk dat het
landse parlement nu ook het naadje van de kous wil qo
Aangezien het gevaar voor een Russische bezettin om
West-Europa voorlopig van de baan is, kan maar het bi istt
volle waarheid op tafel komen. Vooral omdat hetge JPe
dusver uit het buitenland bekend is geworderlel3
Gladio de kwalijke geur meebrengt van ternauwernood"
ijdelde staatsgrepen. an;
p
Voordelig Zwaard U
HET is geen toeval dat juist in Italië en België de onth an!
gen over Gladio zijn gedaan, en dat ze juist daar grote
hebben teweeggebracht. In beide landen circuleren sind ire
en dag geruchten over de ondergrondse activiteiten v; jf
trarechtse groepen, variërend van de maffia, Mussolin gis
tatoren en de Romeinse vrijmetselaren tot de bende vai te j
vel. Deze duistere gezelschappen zouden steun ontvang! va
de hoogste regionen van regering en leger. De klemn ne
vraag is: hoort Gladio in dit subversieve rijtje thuis? Tv
dringende vraag: hoe ver reikte en reikt de arm v; _J
(Amerikaanse) NAVO-staf in de binnenlandse aangeleg
den van Nederland en de andere lidstaten. II
VOLGENS premier Lubbers valt het met het geheim
derlandse Zwaard reuze mee: de NAVO heeft er foi
niets over te zeggen, de gladiatoren vormen in beginselWi
gewapende sabotage-eenheid al hebben ze hier enp'
wel wapentuig verborgen de groep leidt al vele jarei
slapend bestaan. Bovendien een typisch Nederland
tail ons Zwaard kost bijna niets en de president v<
Algemene Rekenkamer, ook een ingewijde, tekent in
komende gevallen persoonlijk de bonnetjes af. Er lijk net
thans in ons land, dus weinig aan de hand. Hoe eerde
weinige in alle openheid wordt toegelicht, des te beter,
gende week heeft Lubbers daartoe de gelegenheid in <tyor
mer. Bij de suggestie dat Lubbers vervolgens zou moete
treden, zoals Ria Beckers van Groen Links betoogt,
slechts een glimlach. Het moet desondanks niet helemaa
gesloten worden geacht dat premier Lubbers en ministe
defensie Ter Beek binnenkort een geheel nieuw draa je|
zullen schrijven 'voor je weet maar nooit'. Want zo hooi
ook.
Bel
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244
Postadres, postbus 11. 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon 071 - 313 677 van ma. t/m vr van 8.30 tot 17.00 u
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19 00 u. op za. van 14.00 tot 15 00 u.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokai
per maand f. 24,85 per maand f 25
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal f. 75
per jaar f. 284,50 per jaar f. 285
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswij
070 - 3902 702.
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
-+L
