Wöltgens en de strijd tegen de hipzwanserij I Verschillen gehuwden en samenwonenden al grotendeels weggewerkt Politiek Partij Parlement Zwaar wé? ."H BINNENLAND £otdóc(3ommit ZATERDAG 10 NOVEMBER 1990 PAGI DEN HAAG Terroris me tegen politici is in ons land gelukkig nog altijd een onbekend verschijn sel. Zelfs premier Lubbers kan het zonder lijfwach ten stellen. Het is echter de vraag hoe lang die situ atie zo zal blijven. Een tweetal kamerleden van de PvdA heeft begin deze week niet of nauwelijks geslapen: Gerrit Jan van Otterloo in Den Haag en Frans Leijnse in Leiden. Beiden kregen te horen dat er een bom was gelegd bij hun woning. Uit voorzorg werden Van Otterloo, Leijnse. hun ge zinsleden en naaste buren maar geëvacueerd. Uiteinde lijk bleken er geen bommen te zijn, maar bij Leijnse vlogen wel een paar fikse stenen door de ruiten. Hetzelfde was een nacht eerder gebeurd bij het PvdA-bureau van het gewest Den Haag. De acties werden opgeëist door het tot dan toe onbekende 'Werklozen Front Nederland'. Deze organisatie is woedend over de „heksenjacht" die de PvdA sinds enige weken zou voeren tegen werklozen en ar beidsongeschikten die van een sociale uitkering leven. Als het aan fractieleider Thijs Wölt gens ligt wordt het binnenkort zo, dat iemand die een passen de baan weigert, zijn uitkering eerst gedeeltelijk en vervol gens zonodig volledig kwijt raakt. Wöltgens is het eens met de oude uitspraak van de VVD'er Geertsema dat ie mand, die zo vrij als een vogel wil zijn, zich dan ook maar net als de vogels, moet voeden met de „vruchten des velds". Hij moet dus niet z'n hand komen ophouden bij de staat. „Daar zit veel waars in", zei Wöltgens in een vraaggesprek met de Krant op Zondag. „Je kunt iemand niet dwingen te werken. Maar je mag hem wel confronteren met de conse quenties". Sinds die uitspraak haalt niemand het meer in z'n hoofd om de PvdA-fractie- voorzitter bij zijn oude koos naampje te noemen. 'Beertje Colargol' is veranderd in 'Thijs met de Zeis'. Wöltgens vindt het zelf maar raar dat hij ineens met andere ogen wordt bekeken. De op vattingen die nu zoveel aan dacht trekken en woede op wekken, heeft hij al veel eerder geuit, zegt hij. In 1982, in een notitie voor de fractie, en in 1984 in een rapport dat hij samen met ex-minister Jos van Kemenade en diens op volger Jo Ritzen schreef. Evenmin begrijpt Wöltgens waarom zijn ideeën het etiket 'rechts' krijgen opgeplakt. Hij zou alleen maar opkomen voor de belangen van de mensen die werkelijk op een uitkering zijn aangewezen. Hij wil niet dat straks hün inkomen om laag gaat als gevolg van het vele misbruik en oneigenlijk gebruik dat van de sociale ze kerheid wordt gemaakt. Waar haalt Wöltgens het van daan dat er zoveel fout gaat op dit terrein? Zijn partij heeft immers altijd het omgekeerde beweerd. Het zou slechts een heel kleine minderheid zijn die fraudeert. Wijlen Joop den Uyl maakte zich tijdens het eerste kabinet-Lubbers nog ontzettend kwaad op minister Ruding van financiën vanwe ge diens Tante Truus-verhaal. Den Uyl erkende in de Twee de Kamer dat er natuurlijk/ wel een paar van dit soort mensen rondliepen, maar hij vond de uitspraak van Ruding „schandelijk tegenover al die honderdduizenden mannen en vrouwen die dolgraag willen werken maar die er buiten hun schuld niet in slagen een baan te vinden". Hoe rijmt Wöltgens zijn uit spraken van nu met die van Den Uyl van toen? Merkwaar dig is dat de fractieleider op dit soort vragen geen ant woord hoeft te geven, domweg omdat ze hem niet gesteld worden. Net als Wöltgens gaat iedere ondervrager er vanuit' dat er in ons land een heel le ger rondkuiert van werklozen en arbeidsongeschikten die wel degelijk de handen uit de mouwen zouden kunnen ste ken maar daar gewoon te be roerd voor zijn. Pure lapzwan- serij. Immers, er zijn 150.000 vacatures en 360.000 werklo zen. Nou dan! Cliëntgericht Nog opmerkelijker dan deze rechtse borrelpraat, zoals dat in de PvdA van Den Uyl werd genoemd, was de aanval van Wöltgens op de gemeentelijke sociale diensten. De ambtena ren daar zouden „veel te cliëntgericht" zijn. „We moeten af van het idee dat dat uitkeringsfabrieken zijn. Werklozen moet je helpen, na- turlijk, maar niet vanuit de ge makzuchtige opvating dat de overheid tot hun 65e wel voor het levensonderhoud zal zor gen", is de mening van Wölt gens. Een vijftal PvdA-wethouders van sociale zaken verzet zich fel tegen deze aanval op hun ambtenaren. „Veel te gemak kelijk en ongenuanceerd", zeg gen zij in het vakblad Binnen lands Bestuur. De Divosa, de vereniging van directeuren van sociale diensten, zit hele maal boven in de gordijnen. Volgens voorzitter Hoppen brouwer zijn 'zijn' mensen he lemaal niet zo soft als de PvdA-fractieleider beweert. Ze zouden zich alle moeite ge troosten om werklozen en de nog gedeeltelijk arbeidsge- schikten aan een betaalde baan te helpen. Evenmin is er sprake van dat de sociale dien sten niets ondernemen tegen mensen die niet op komen da gen voor een zogeheten hero- riënteringsgesprek. Deze echte 'lapzwansen' worden wel de gelijk gestraft met een korting op hun uitkering. Maar hoe is dan te verklaren dat zoveel vacatures niet kun nen worden opgevuld? Waar om willen de bedrijven weer arbeiders halen uit het buiten land? Het PvdA-Kamerlid Frans Moor heeft daar een verklaring voor. „Dat komt doordat vraag en aanbod niet op elkaar aansluiten". Zelf van origine lasser, weet hij als geen andere politicus dat dit vak een hoge graad van scholing vereist Het duurt zes "jaar ee iemand zich een volleerd las ser mag noemen. Volgens Moor is het gewoonweg onmo gelijk voor bedrijven om vol doende gekwalificeerde vak lieden uit de kaartenbakken op de arbeidsbureaus te halen. Dan nog maar even het bollen pellen. Waarom is bijna geen Nederlandse werkloze bereid om dat werk te doen7 Volgens de Divosa is dat de schuld van de 'politiek. Met name de PvdA heeft altijd aangedron gen op een zeer strikte defini tie van het begip passende ar beid. Niet alleen wilden de so cialisten voorkomen dat er net als voor de oorlog weer inge nieurs op de tram zouden moeten staan, maar ook stuur den zij erop aan dat niemand gedwongen zou kunnen wor den werk ver buiten zijn of haar woonplaats te aanvaar den. De gevolgen van die op stelling ziet men in het gedrag van de Dienstenbond-FNV. Deze was onlangs bereid de ganse Postgirocentrale plat te leggen, als werkneemsters van dat bedrijf gedwongen zouden worden meer dan 25 kilometer naar en van hun werk te rei- Passende arbeid Weet Thijs Wöltgens dit dan allemaal niet? Natuurlijk, weet hij dat, zegt zijn partij- en frac tiegenoot Frans Moor. Waar om spant Thijs zich dan niet in om het begrip passende arbeid te verruimen, in plaats van wild met een zeis om zich heen te maaien naar elke toe vallig voorbij komende werk loze of arbeidsongeschikte? Moor wil daar niet op ant woorden. Dat zou hem in de problemen kunnen brengen, denkt hij. Andere PvdA'ers doen al even schichtig. Maar een enkeling is wel bereid anoniem wat te zeggen „Het is alleen maar bedoeld om kiezers te trek ken" Hij wijst erop dat de par tij bij de jongste gemeente raadsverkiezingen een ontzet tend pak slaag heeft gekregen. Ook de daarna gehouden opi niepeilingen geven geen reden tot optimisme. Met nog een paar maanden te gaan tot de Statenverkiezingen (maart '91) hebben de sociaal-democraten wanhopig gezocht naar een methode om zich te herstellen. „Wöltgens en Kok willen niet dat de PvdA nog langer wordt gezien als de partij van de bui tenlanders en de uitkerings trekkers", zegt onze bron. Hij geeft Wöltgens nog groot ge lijk ook. Hij wil zelfs wedden dat de door Thijs gestichte PTL (Partij Tegen Lapzwanse- nj) het bij de Statenverkiezin gen het stukken beter doet. OK, om een fles een wijn dan. RIK IN 'T HOUT Minister Hirsch Ballin van justitie leek de revolutie te prediken met de toezegging dat hij bereid is gehuwden en samenwonenden juridisch gelijk te schakelen door middel van een 'geregistreerd partnerschap'. Maar wordt binnen het CDA niet al veel langer gedacht over het opheffen van dat 'onrecht'? In 1986 immers bracht een commissie van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA het vergaande rapport '1+1= samen' uit, een pleidooi voor gelijke rechten. Vandaag de dag bestaat nog steeds een aantal lastige, juridische verschillen tussen gehuwden en samenwonenden, maar met een beetje (financiële) inspanning kunnen de meeste obstakels bij de notaris uit de weg worden geruimd. Dus waar wil de minister precies naartoe? Volgens de Stichting de Ombudsman bestaat de kans dat Hirsch Ballin „het paard achter de wagen gaat spannen". UTRECHT Het is te genwoordig weer druk in de trouwzalen van de stadhuizen, maar afgezien van degenen die trouwen omdat ze dat gewoon graag willen zijn er ook veel mensen die voor de ambtenaar van de burger lijke stand verschijnen 'om van het geregel af te zijn'. „Maar zij vergeten dat zij door het huwelijk evengoed gebonden zijn aan een groot aantal wet telijke verplichtingen, die ze vaak niet kunnen bij sturen benadrukt mr. C. van Marle, juridisch me dewerker bij de Stichting de Ombudsman. Het is niet duidelijk wat Hirsch Ballin met dat 'geregis treerde partnerschap' precies wil regelen. „Als hij het in het burgerlijk wetboek wil inbou wen om het vervolgens gelijk te schakelen aan het huwelijk, spant hij het paard achter de wagen", meent Van Marle „In de loop der jaren is een re delijk bevredigende situatie ontstaan. Er zijn al zoveel re gelingen gewijzigd Het scheelt niet veel of er is werkelijk sprake van gelijke rechten. Maar het grote verschil met de huidige situatie is dat de sa menwoners hun zaken precies zo kunnen regelen als ze het hebben willen Ze hebben meer keuzevrijheid". Dat principe moet volgens de Stichting de Ombudsman on aangetast blijven. „Dat zou kunnen door de keuzevrijhe den voor regelingen binnen het huwelijk te vergroten. Dan kunnen echtparen bijvoor beeld zelf besluiten of zij een alimentatieverplichting wil len". Als Hirsch Ballin zijn energie steekt in het wegne men van juist die paar overge bleven onredelijke regeltjes, is de Stichting de Ombudsman dik tevreden. ï+i De hoogleraar staatsrecht prof. mr. E. Hirsch Ballin jawel, de huidige minister was in '86 niet onverdeeld positief over het rapport 'l l=samen'. Hij vond dat de overheid zich terughoudend moet opstellen ten aanzien van de privésfeer van burgers. En: „We moeten niet proberen op ideologische gronden een bepaald keurslijf aan mensen op te dringen". De kritiek, vooral buiten het CDA, luidde verder dat op een verkapte manier geprobeerd werd elke samenlevingsvorm terug te brengen tot een insti tuut dat lijkt op het huwelijk het 'gezinsdenken', dus in clusief onderhouds- en alimen tatieplicht. Dat zou de traditio nele rolverdeling alleen maar versterken. In 'l l=samen' wilde de CDA-commissie behalve onge huwde mannen en vrouwen (in een man-vrouwrelatie) ook samenlevende homoseksuelen dezelfde rechten geven als ge huwden. Tolerantie is per slot van rekening een waardevol principe. Met name dat adop tierecht stuitte op weerstand in de eigen christen-democra tische hoek. En eigenlijk stierf het hele discussiestuk een langzame dood. De discussie is weer springlevend nu Hirsch Ballin de Tweede Kamer heeft beloofd met regelingen voor 'geregistreerd partnerschap' te komen. Bakzeil Samenlevers hebben dan wel veel rechten die overeenko men met die van gehuwden, maar ze moeten er wel iets voor doen. Wie als ongehuwd samenwonende niets regelt, loopt de kans spijt te krijgen als haren op zijn hoofd. Een behoorlijke groep samen- levers trouwt op het moment dat er kinderen op komst zijn. Maar noodzakelijk is dat niet. De ongetrouwde moeder wordt automatisch voogdes. De meeste mannen erkennen het kind en worden daarmee officieel vader. Op dat mo ment is het kind erfgenaam en draagt het zijn naam. Als de moeder overlijdt, krijgt de va der van de kantonrechter makkelijker de voogdij over het kind. Daar kan de familie van de overleden moeder be zwaar tegen aantekenen, maar volgens Van Marle zullen die voor de rechter het onderspit delven. Om helemaal in veilige haven terecht te komen doen part ners met kinderen er verstan dig aan bij de kantonrechter een beschikking aan te vragen die bepaalt dat beiden de ou derlijke macht krijgen. „Als de man die niet de biologische vader hoeft te zijn het kind erkent, heeft hij naast rechten ook. plichten. Hij moet voor zien in het levensonderhoud van het kind. Als hij de relatie verbreekt heeft hij die ver- SUSKE EN WISKE DE GOALGETTER (c) Standaard UltgeverlJ/Wavery Produc Minister Hirsch Ballin van justitie. FOTO: SP plichting nog steeds, ook als hij bij een ander intrekt. Man nen willen zich bij een nieuwe relatie nogal eens onttrekken aan de consequenties van de oude relatie". Een bewust ongehuwde moe der die samenleeft met een vriendin kan haar partner als voogd aanwijzen. Dat kan het beste via een testament gere geld worden. In dat geval staat de vrouw sterker, wanneer de grootouders van het kind na overlijden van de moeder de zorg voor het kind opeisen Wreken Adoptie is een van de rechten die alleen zijn voorbehouden aan gehuwden. Ongehuwd sa menwonenden kunnen hoog of laag springen, een kind adopteren is wettelijk verbo den. Dat geldt zowel voor homo- als voor heteroseksue len. „Over adoptie krijgen we inderdaad nogal wat vragen Dat is een van de dingen die hoognodig geregeld moeten wordenmeent Van Marle Niet zeker is wat Hirsch Ballin op dat punt van plan is. Maar als de minister progressieve plannen heeft, wordt hij in elk geval gesteund door '1 l=sa- men' Ook wat het erfrecht betreft kunnen bij samenwonenden problemen ontstaan. De ouders van de overledene hebben al tijd recht op een deel van de bezittingen van de overledene. Het komt voor dat ouders van een homoseksueel die het niet met de relatie eens waren zich wreken door hun deel te clai men. Gehuwden hoeven niet te vre zen voor hebzucht van de ou ders. Ouders van samenwo ners hebben zelfs recht op hun deel als de overledene door een 'langstlevende-testament' al zijn geld en goed aan de partner heeft nagelaten. Dat kan worden opgelost door een zogenaamd verblijvingsbeding in het samenlevingscontract op te nemen. Daarmee wordt geregeld dat alle gemeen schappelijke goederen dus niet de privébezittingen bij overlijden eigendom worden van de overblijvende partner Door zoveel mogelijk goederen onder het beding en dus bui ten de erfenis te laten vallen, blijft er in de erfenis weinig over Op die manier kan het wettelijke erfdeel van de ou ders en kinderen omzeild wor den. De claim van de ouders van de overledene gaat overi gens niet op als er kinderen in het spel zijn; zolang er geen testament is. erven zij alles. Huis verkopen Ook bij gehuwden met kinde ren liggen soms de gevaren van het erfrecht op de loer. Zo kan het gebeuren dat de kin deren hun deel van de erfenis opeisen als bijvoorbeeld de va der overlijdt Dat zou kunnen betekenen dat de moeder het huis moet verkopen om de kinderen te geven waar zij 'recht' op hebben. Met een langstlevende testament kun nen echtelieden zich daartegen wapenen. „Het is volstrekt ri dicuul dat hét nodig is zo'n in gewikkeld testament te maken ten behoeve van je eigen vrouw", zegt Van Marle. „Maar het is nodig, omdat zij geen recht heeft op een wette lijk erfdeel. Dat betekent in het extreme geyal dat een man zijn vrouw kaji onterven. De kinderen kennen wel een wet telijk erfdeel. Die ongelijkheid zou 45 jaar geleden al de we reld uit geholpen moeten zijn". De alimentatieplicht is één van de regelingen die automa tisch in het huwelijk besloten liggen. Ongehuwden kennen die ballast niet. Als het aan de Stichting de Ombudsman ligt, gaat de levenslange alimenta tieplicht verdwijnen. In de po litiek wordt er al tien jaar over gepraat. Het is meestal zo dat de vrouw na scheiding finan cieel afhankelijk blijft van de man, wat emotioneel een zwa re belasting is. Alimentatieza ken voor de rechter kosten de gemeenschap bovendien erg veel geld (advocaten, rechters). Volgens Van Marle is er bij negen van de tien echtschei dingen geen geld om de ali mentatie te betalen en is de vrouw aangewezen op de bij stand. Stofjassen Als een van de ongehuwde partners overlijdt, heeft de overblijvende geen recht op een weduwen- en wezenpensi oen (aww). De Algemene Na bestaandenwet die in voorbe reiding is, moet daar verande ring in brengen. Maar Van Marle verwacht dat die lang op zich zal laten wachten. „Het kabinet is misschien te rughoudend, omdat gedacht wordt dat het geld kost. Hoe meer aww-uitkeringen ver strekt worden, hoe duurder het is. Maar dat is de vraag. Want je hebt tegelijkertijd een aantal uitkeringsgerechtigden minder". Achterstelling is er ook op het gebied van de bedrijfspensioe- nen. Hirsch Ballin kan daar overigens niet direct invloed op uitoefenen. Op het moment hebben de meeste samenwo nenden wel de lasten, maar niet de lusten. Zij betalen im mers dezelfde pensioenpremie als een werknemer met het zelfde inkomen die getróuwd is. En de echtgeno(c»)t(e) van die werknemer heeft wel pen sioenrechten, terwijl de onge trouwde partner in de kou blijft staan. Een deel van de pensioenfond sen kent het verschijnsel 'part nerpensioen'. Ongehuwden die daarvoor in aanmerking wil len komen, moeten meestal een samenlevingscontract la ten zién. Hoeveel mensen dat recht is gegund, is niet bekend de bedrijfs- en onderne mingsfondsen zijn niet erg gul met het geven van informa tie maar dat het een min derheid is, staat wel vast. „Het gaat langzaam de goede kant op. Over vijf jaar zal dat aantal verdubbeld zijn", voorspelt Van Marle. „De fondsen moeten uit hun stofjassen ge holpen worden. De druk van uit de vakbonden en werkne mers wordt groter". Volgens de Stichting de Om budsman moet de positie van alleenwonenden niet uit het oog worden verloren. Die wordt er relatief slechter op naarmate de samenwonenden meer rechten krijgen. Neem de ziekenfondspremies. Sinds een jaar of twee is ook de part ner van een ongehuwde mee verzekerd voor dezelfde pre mie. De alleenstaande met een vergelijkbaar inkomen is een evenhoge premie verschul digd, terwijl er maar één per soon van kan genieten. De Stichting de Ombudsman vindt ook dat andere samenle vingsvormen, zoals broers en zussen en moeders en zonen, bij de veranderingen betrok ken moeten worden. De maat schappij is hard toe aan duide lijkheid, aldus de Stichting. WIM BUNSCHOTEN Is het u weieens opgei dat de weersomstandiL,e eigenlijk altijd meezitt^ tegenvallenDe zon it, schijnen, de regen het± striemen en de wind IT maar steeds is het weef dan we dachten dat hij worden. Dat komt dom weerprofeten van hetf hoewel zij zich omring hebben met computers beeldschermen en rara telexen, het nooit hele, het rechte eind hebbeL wie zitten met de broM en ik! We worden eeiM heen en weer geslinge tussen bittere teleursti blijde opluchting. Doorgewinterde weert maken zich doorgaans druk over wat de me/P' volgende dag van hun voorspellingen vindenl™ broodwinning is immd F. lengte van dagen yerijse Dat ligt anders bij reg die eveneens bewererL toekomst te kunnen fir, maar tegenover de kis het parlement verantfi moeten afleggen. Zij ien uit puur lijfsbehoud voorkomen dat ze ooiL hemd komen te staam Gelukkig is er voor ol politici een wetenschfö ontwikkeld waarmee verwachtingen van Mo> kiezers wat kunnen z beïnvloeden en at teleurstellingen voorki d< De Britten, afkomstig\'\s land met het meest gke weerpatroon, noemenn 'management of expetlli Een kind kan de wasiHi want deze wetenschaftei op slechts twee simpem principes. Wet één lui M voorspel nooit te veel. t valt het weer altijd m>u: twee schrijft voor: ovi dat de stukken er af tor zodra een depressie ni oi In dit licht moet de rdjhi worden gezien die n bankpresident Duiseiing vice-premier Kok, pnKi Lubbers, fractieleidennr Brinkman en de finaish specialisten Melkert (Jkr De Korte (VVD) de A o weken in hun glazen Do hebben gezien. Duiser— beet het spits af. ..Hei moet in januari bij héjj opmaken van de tussi tussen de tien en vijf\ denken, dat is maar li duizend gulden per hi de bevolking!. VVD-k De Korte was nog sot het wordt twintig milj hij. Bent u er nog? Dèy dertienhonderd p/efetjl pé pé. Nou nou, zo bont hoe\ het hu ook weer niet: maken, susten premie ff Lubbers en p schatkistbewaarder Al aanvankelijk in koor., nog geen week later t~ ook zij in het koffiedp hebben gekeken. Lu£fm noemde de problemen- ernstig en tijdens ee/ifst£ bijeenkomst in het wf?n Scheveningen kondigPe aan: „Het *n in casserings verm ogen'an Nederlandse bevolkiner> zwaar op de proef wè h gesteld". Ook CDA- le,u fractieleider Brinkm$e.r een duit in het zakje.Or we nog wel vasthoudeUi een stijging van de kdfeT voor alle inkomensgr? vroeg hij zich af tijd&fe] spreekbeurt in Raalteft Samenvattend: er moror worden ingeleverd. die win tervakan tie nf&e voor het overige kriji het behoorlijk voor oT*6 kiezen. Volgens finait00 specialist Melkert vatjW( PvdA is het zelfs nieL- uitgesloten dat we mr collectief door het i/sl „We moeten elkaar vasthouden. Desnoodl we met z'n allen ondl nullijn". Nu alle onheilstijding^ land in zijn geslingerS miljard bezuinigen hij. 'Oef!', zag je zijn f kabinet met een gerust snoeimessen gaan slijf\J een gerust hart, wanl het in januari ook i uitpakken, het kan kiezers immers nooit\ tegenvallen. Moet.er dertienhonderd guldi worden ingeleverd, slechts de helft? Noul dan alweer zeshondeJ pieken 'winst'. Hier ij van de 'expectations' het werk: schijnt op apocalyptische regent nog een uurtje de zoi vinden we dat allem. meegenomen. Geen vuiltje aan de ij voor het kabinet Lub als in januari pijnlijki bezuinigingen en een luit belastingverhoging ai hij volk 'verkocht' moeté oi worden. Tenzij natuulu/a iedereen deze column\ of heeft. !tre' T. RUBBELS ïh i

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 4