Valkenburg: zo Romeins
als het maar kan zijn
hand
zoekt:
huis
dienstverlening
LANGS
OMWEGEN
Bange Buffy en Dolly hebben de tijd nodig om te wennen
LEIDEN OMGEVING
CeidoeGomxmt
ZATERDAG 10 NOVEMBER 1990 PJ]
DE VRUCHTEN VAN EEN PAAR JAAR DIEPGRAVEND ONDERZOEK
Enige tijd geleden was er een
gewichtige dag voor de Stich
ting Onderzoek Romeinse Be
woning Valkenburg Z.H. Na
een paar jaar van toegewijd
en grondig spit- en graafwerk
en minutieus archeologisch
onderzoek kon de commissa
ris van de koningin in Zuid-
Holland, mr.S.Patijn, de neer
slag ervan in ontvangst ne
men. Het ging om het boek
„Graven in Valkenburg III"
men kan dus nagaan dat
eerder I en II aan het licht
zijn getreden. Graven III is
tevens het laatste deel van
een serie over de opgravingen
bij het Zuidhollandse Valken
burg naar Romeinse over
blijfselen. Het boek bevat een
uitgekookt verslag van de op
gravingen in 1987 en 1988.
De opgravingen zijn
vóór de aanleg van provincia
le weg 4 (Katwijk-Valken
burg-Leiden). En toen was
het: zand erover. Immers het
wegtracé loopt nu over het
gebied waar het grafveld van
een oude Romeinse nederzet
ting ligt. Dit is het enige (be
kende) Romeinse grafveld in
het westen van ons land. Het
boek bevat informatie over de
ontwikkeling en de interne
structuur van de nederzettin
gen. Bij de opgravingen is
veel meer gevonden dan
vooraf werd vermoed, bijna
2000 jaar na de „bezetting"
door de keizerlijke cohorten.
Het-was de tijd, dat de Romei
nen zichzelf beschouwden als
de „heren der wereld". Er zijn
brokstukken van overgeble
ven. Onverwachte aspecten
werden gevonden. Zo bleek
bijvoorbeeld, dat de graan-
pakhuizen groter waren dan
nodig was voor de Romeinse
bezetters en de plaatselijke
bevolking. Hieruit valt dus op
te maken, dat er in Valken
burg een soort graanoverslag-
plaats was.
Maar er werd veel meer ont
dekt in de drassige grond aan
de boorden van de Oude Rijn
ter plaatse. Eigenlijk te veel
om op te noemen. Maar „Gra
ven III" doet vermoeden dat
de archeologen niets over het
wetenschappelijk hoofd heb
ben gezien. Het is dan ook
geen vlot lopende „roman"
geworden. „Graven bij Val
kenburg" is vooral voer voor
oudheidkundig geïnteresseer
den. Zoiets blijkt al uit de re
sultaten van een deelonder
zoek dat de bestudering van
de „dierlijke botten" tot on
derwerp had. Maar ook de
vroeg- en laat-middeleeuwse
Op mijn omwegen door
stad en land kom ik
graag mensen tegen. U
kunt mij telefonisch of
schriftelijk vertellen wie
u graag in deze rubriek
zou willen tegenkomen.
Ik ben bereikbaar via
071-122244.
bewoning van de streekbewo-
ners is in de rapportering
meegenomen.
Daar is vooreerst het grafveld
dat op het afgelopen onder
zoek een stempel heeft ge
drukt, met mannen-, vrou
wen- en kindergraven. Een
paardegraf doet vermoeden
dat in dit grafveld ook mili
tairen begraven zijn, ofschoon
de Romeinse cavalerie geen
militaire kracht bij uitstek
vormde. Er werd zowel be
graven als gecremeerd. Maar
hoe dan ook, onze belangstel
ling kan geprikkeld worden
door de genoteerde veronder
stellingen die „Graven III"
alleszins leesbaar maken, ook
al zijn de definities vaak
moeilijk hard te maken.
De opslag van het graan in
grote schuren is opvallend. Zo
vlak langs de Riin gelegen
waren ze bereikbaar voor
schepen, die zo uit konden va
ren naar andere gewesten,
naar bezet Brittannië bijvoor
beeld, waar de Romeinen ook
aan het eten gehouden moes
ten worden. Een ander sail
lant item: de oudste Romeinse
weg. Over een behoorlijke af
stand werden resten gevon
den van liggende stammetjes
en takken, die de basis voor
een talud moeten hebben ge
vormd. De Romeinse „bouw
ers" bedienden zich hiervoor
van els, Spaanse aak, es, iep,
hazelaar, wilde kers en Gel
derse roos (ook al hadden ze
nog nooit van die roos ge
hoord). Maar alles was ge-
Gevlochten
visfuik en een
uit boombast
gedraaid ka
beltouw op de
bodem van de
noordelijke zij
tak van de
Rijn.
schikt voor het vochtige mi
lieu waarmee de heren te ma
ken kregen. In de winter
maanden van 39 tot 40 na
Chr. moeten de soldaten (Ro
meinen of onderhorige Friese
bewoners in dienst van Rome)
in de buurt van Valkenburg
grote aantallen eiken en an
dere bomen hebben geveld.
De aanleg van die oude weg
heeft op z'n laatst plaatsge
vonden in de eerste helft van
40 na Chr. en het lijkt aanne
melijk dat de aanleg samen
hangt met de bouw van het
castellum.
Fuiken met paling
Dan waren er de vondsten
van weggegooid vrouwen- en
kinderschoeisel en van drie
van tenen gevlochten fuiken
op de bodem van de noordelij
ke zijtak van de Rijn. De ope
ning waardoor vis in deze fui
ken kon zwemmen was zo
nauw dat ze alleen toeganke
lijk waren voor paling, maar
die ging er dan ook bij de
mensen in als boter zo mals.
En die paling werd dan gelokt
met aas als koppen en staar
ten van bliek.
Ook de rijkswaterstaat was bij
de Romeinen in goede han
den, getuige een gevonden
duiker die door de waterdruk
openging waardoor het water
peil achter een dam zakte.
Het water vloeide dan via een
sloot af naar de monding van
de noordelijke zijtak van de
Rijn. De Romeinse ingenieurs
kenden hun weerga niet.
Het was er met de Romeinse
vestigingen aan de Rijn erop
of eronder. De neergeslagen
opstand der Bataven, de her
stelde rust; en wear werd een
casteiium onder Valkenburg
herbouwd en verrezen er
nieuwe gebouwen. Zo ook
rond 100 na Chr. Het boek
geeft daar verder uitsluitsel
over. Enfin, Valkenburg werd
in de derde eeuw aangeduid
met de naam Praetorium
Agrippinae, dat onderge
bracht was in het wegennet
van het Romeinse rijk. Wel
licht werd de versterking zo
genoemd naar de moeder van
good'old keizer Caligula, of
misschien naar Agrippa Mi
nor, de vierde vrouw van „I,
I, Claudius", de stotteraar.
Hoe dan ook, de studie, zoals
thans gepubliceerd, geeft toe
dat „nog slechts een klein
deel van het totale Romeinse
Valkenburg-complex is opge
graven en er ongetwijfeld nog
vele verrassingen in de grond
Het onderzoek
in de noorde
lijke zijtak van
de Rijn in
1986: rijen
met vakken
van 2 bij 2 me
ter werden
doorgespit op
vondsten. Na
het tekenen
van het profiel
werd de daar
achter liggen
de rij vakken
op vondsten
uitgespit.
verborgen zijn. Dit maant tot
voorzichtigheid met het trek
ken van conclusies". Wat ech
ter zonder enige twijfel vast
staat, is dat het complex al
vanaf 40 na Chr. een belang
rijke rol heeft vervuld in het
militaire apparaat, dat na 47,
toen de Rijn tot officiële grens
van het Romeinse rijk werd
verklaard, op de zuidoever
van deze rivier een keten van
forten en versterkingen en
castella werd gebouwd ter
verdediging van dat rijk. Je
kon als het ware van het ene
castrum naar het andere
overstappen, als van de ene
steen in de snelle stroom naar
de andere.
Het is het gedocumenteerde
verhaal, met de waarde van
axioma's, geworden van
oeverwallen en kronkel-
waard, van geulen en kom-
structuren, van EM-metingen
en geleidingswaarden tussen
men we het edelhert tegen,
het rund in grote hoeveelhe
den, en het varken. Schaap en
geit zijn nauwelijks voorhan
den, laat staan de kool.
Maar we vinden er ook de na
gedachtenis aan het vierde
Thracische cohort, een afde
ling van Romeinse hulptroe
pen, donkere, Balkaanse jon
gens en mannen uit het land
der Thraciërs dat je kunt vin
den in Bulgarije en Noord-
Griekenland. Na 70 zijn ze
een tijdlang in Valkenburg
gestationeerd geweest. Een
man of 500, met wat paarde-
volk daaronder. Trouw aan
keizer Domitianus, en daarom
onderscheiden met de erena
men Pia fidelis Domitiana
(wat een vreemde dativus is
en daarom wel bijvoegelijk
gebruikt zal zijn) aan Do
mitianus toegewijd. Traianus
was ook al zo'n soldatenheld,
en hij werd met z'n kop uitge
beiteld tot eeuwige roem en
ondergebracht in onze musea
le mausoleums, waarin nu ook
Vespasianus, de roemruchte
vader van de even roemruch
te Titus, (die in 69 of daarom
trent Jeruzalem verwoestte),
hoofdelijk, sinds kort in Lei
den zijn aandeel heeft.
Gedumpt afval
Dan zou ik het nog kunnen
hebben over wat Marinus (de
zeeman; immers Mare bete
kent zee) en Ulpius (een soort
„Jansen") Romanus (die ook
al zo'n type was) in Valken
burg deden, of over graffiti op
gevonden terra sigillata. Ik
vind het boeiend te veronder
stellen zoals het boek aan-
Fragment van een latijnse bouwinscriptie.
geeft dat Ulpius en Mari
nus tot de „ouwe hap" van de
bezettingstroepen behoorden
Dat ze mogelijk „vrijwillige"
infanteristen van Romeinse
burgers, ex-soldaten of daar
om misschien wel veteranen
waren geweest, die tegen de
derde eeuw geen wapens
meer opnamen maar op hun
oude dag aan de noordelijke
Rijnarm werkten, fuiken uit
zetten en er woonden en daar
gemakshalve hun gebruiksaf-
val, waaronder een aantal van
d'r lui terra sigillata servie
zen, dumpten.
We kunnen doorgaan over
terracotta beeldjes van gebak
ken aarde, over goden, sier en
geluk, over de moedergodin,
over zeldzame Romeinse pen
ningen, gemarmerd aarde
werk en schelpdieren, kannen
en kruiken, maar helemaal
zeker zullen we het niet meer
weten. Merovingers en Karo-
lingers zijn na de Romeinen
de inboorlingen geworden
rond deze Rijnarm. Maar het
oude Rome heeft voorgoed
zijn onsterfelijke naam ook in
Valkenburg gevestigd.
Maar wat betekent Valken
burg nou helemaal in de Ro
meinse geschiedschrijving? In
het antieke Rome bevindt
zich, bij de Tiber, de Monte
Testaccio, de Schervenberg.
De grootste, milieuschone, af
valberg ter wereld die de eeu
wen overleefd heeft. Men
vindt daar nog steeds ontelba
re scherven. Volgens een re
cente schatting zouden er de
resten van ruim 53 miljoen
amforen liggen. Nog dagelijks
zijn er de scherven voor het
oprapen, hoezeer men tegen
woordig ook probeert ze door
een grasmat voor onbevoeg
den verborgen te houden.
Roma Aeterna in terra sigilla
ta en anderszins. Valkenburg
kent daar een zwakke afspie
geling van. Maar het is volop
te prijzen dat tot in onze gene
raties ook jonge mensen zich
bezighouden met het opgra
ven van een intrigerende ge
schiedenis. Het zijn weten
schappers, alla, maar ze zijn
gegrepen door een link die
verleden en heden aan elkaar
verbindt. En dat schept
warmte in het gemoed. Zon
der het één kom je niet tot het
ander, en het is altijd span
nend te weten waar je eigen
lijk vandaah komt en wat er
verder is gebeurd.
Besluiten we dan maar met de
bruine beer, de Ursus Arctos
L., wiens resten in Valken
burg werden aangetroffen.
Hij moet er zijn geweest, maar
zijn herkomst is onzeker. Hii
kan namelijk geïmporteerd
zijn, hoewel algemeen wordt
aangenomen dat de beer in
deze streken voorkwam, en
zeker in het Friese en Gro
ningse terpengebied in de Ro
meinse tijd. En zeker tot in de
tiende eeuw. De gemengde
loofbossen waren voor de
bruine beer een geschikte bio
toop. En als we dan even ver
der gaan mogen we „Graven
bij Valkenburg III" nazeggen:
„Tenslotte kan ook de aanwe
zigheid van „circusberen", die
ter vermaak rondtrokken
langs adellijke hoven en dor
pen, niet worden uitgesloten".
Graven in Valkenburg III"
is verkrijgbaar in de boekhan
del voor f 25.
Nauwelijks op de aardbo
dem maakten Buffy en
Dolly al heel vroeg ken
nis met het dierenasiel.
Tijdens hun strooptocht langs
de Haarlemmertrekvaart
werden de drie maanden
oude beestjes opgemerkt door
de dierenbescherming en
overgebracht naar de Besjes
laan, waar zij sinds kort ver
blijven. „Vermoedelijk zijn ze
in de buitenlucht geboren.
Zwervertjes", zegt een mede
werkster van het asiel. Vol
gens haar verklaart dat waar
om de katjes nogal schuchter
zijn. Het is niet zo dat Buffy
en Dolly direct aan je vinger
hangen wanneer je naar ze
wijst, maar vrolijk aanhalen is
ook iets anders. ,JDan blazen
ze en kruipen ze weg", laat de
medewerkster weten.
Maar, met een gezonde dosis
Buffy en Dolly zijn zeer eensgezind.
geduld zijn van de nu nog
schuchtere katjes, vrolijke
huispoezen te maken. Een ge
zin met kleine kinderen is
daar niet de ideaal voor. De
drukte wordt Buffy en Dolly
dan waarschijnlijk te veel.
„Het meest ideaal zijn mensen
die vrij vaak thuis zijn". Na
verloop van tijd zullen de
diertjes wel wennen.
„Vooral als je ze verplicht om
in de huiskamer te verblijven.
Dan leren ze dat het goed is
om in de nabijheid van men
sen te zijn. Je moet ze dus niet
de gelegenheid bieden om
weg te vluchten naar zolder,
want dan zie je ze niet meer
zo snel terug. Het zijn lieve
katjes, maar ontzettend bang.
Ze hebben even de tijd nodig
voordat ze rustig op schoot
komen zitten".
Volgens de medewerkster
vormt het geen probleem als
de Europese kortharen regel
matig binnen moeten blijven.
„Al is het natuurlijk prettig
om regelmatig in de tuin te
kunnen lopen", aldus de me
dewerkster. Zij benadrukt dat
Buffy, een schildpadkat met
witte pootjes, en Dolly, een
lapjeskat, graag samen het
asiel verlaten. „Ze zijn erg
eensgezind".
Behoudens het schuchtere ka-
FOTO: WIM VAN NOORT rakter zijn Buffy en Dolly
r
Wekelijks verschijnt in de Leidse Courant de rubriek
„Hond zoekt huis". In deze rubriek wordt een hond (of
soms ook wel een kat) beschreven, die in het asiel ver
blijft. De in deze rubriek beschreven dieren zijn of gevon
den, of door hondenbezitters naar het asiel gebracht. Ze
worden om uiteenlopende redeneii afgestaan, vaak begrij
pelijke, maar soms ook volslagen onzinnige. De in „Hond
zoekt huis" beschreven dieren zijn alle gezond, hebben een
wormenkuur ondergaan en zijn volledig ingeënt. Tegen be
taling van 115 gulden (inclusief dierenpaspoort), 65 gul
den voor een kat (kater 55 gulden) zijn ze af te halen. Dit
geld komt ten goede aan zwerfdieren. Adres: Nieuw Leids
Dierenasiel, Besjeslaan 6b, Leiden, tel. 411670. Geopend: di,
vr 10-12, 14-17 u; wo, do 14-17 u; za 10-12, 14-16 u, zo en ma
gesloten.
voorbeeldige diertjes. Geen
moeilijke eetgewoonten,
schoon en zindelijk. Bij het
asiel hebben ze daarnaast de
verplichte check-up onder
gaan, waaronder inentingen
en vlooienbehandeling. „Ze
zijn volledig nagekeken", ver
zekert de medewerkster.
Niets negatiefs viel vorige
week te melden over Poppy.
En dat heeft de 8-jarige poes,
die in het asiel zat omdat haar
baasje naar het ziekenhuis
moest, snel aan een nieuw
huis geholpen. Poppy is ge
plaatst bij een ouder gezin in
Voorschoten.
Voor een uitgebreide agen
da, ook voor de komende
dagen, raadplege men
„UIT", de gratis wekelijkse
bijlage van deze krant
LEIDEN* LUXOR (Stationsweg 19,
tel 071-121239): Presumed inno
cent (12); 18.45, 21.15. zo. ook
14.30. LIDO en STUDIO (Steen
straat 39, tel. 124130): Cyrano de
Bergerac (al); 18.45, 21.15. Dark-
man (12); 14.30, 19.00, 21.15.
Pretty Woman (al); 18.45, 21.15.
vr. ma. di do. ook 14.30. Die hard
II (16); 14.15, 18.45, 21.15. Ghost
(al); 14.30, 18.45, 21.15. Asterix en
de knallende ketel (al); za. zo. wo.
14.30. Dick Tracy (al); 14.30.
TRIANON (Breestraat 31,
tel.071-123875): Camille Claudel
(12); 20.00. REX (Haarlemmer
straat 52. tel. 071-125414): Swee
thearts (16); 21.15.
VOORSCHOTEN GREENWAY
(Schoolstraat 69, tel. 01717-4354):
Wild at heart (16); vr. za. 19.00,
21.15. zo. t/m do. 20.15 Mr. Hire
(al); zo. t/m do. 20 45. Dick Tracy
(12); vr. za. 19.00, 21.15 za. zo.
wo. 15.45. Back to the future (al);
za zo. wo. 14.00. 15.45.
KINDERVOORSTELLINGEN
Junglebook (al); za. zo. wo. 14.00.
WASSENAAR
ASTRA: Another 48 hours (12);
vr t/m wo. 20.00.
KINDERVOORSTELLINGEN
Taran en de toverketel; za. zo. wo.
14.00.
ASTA: 1 (Spui 27, tel. 3463500):
Ghost (al); 14.00, 18.45, 21.30. zo.
13 15, 16.00, 18.45, 21.30. ASTA
2: Good Fellas (16); 14.00. 20.00.
ASTA 3: Coupe de Ville (al);
14.00, 18.45. 21.30. zo. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30. BABYLON 1
(naast Den Haag Centraal tel.
3471656): Ghost (al); 14.00, 19.00,
21.45. za. zo. 14.00, 16.45, 19.00,
21.45. BABYLON 2: Enemies, a
love story (16); 14.00, 19.00, 21.30.
za. zo. 14.00, 16.30, 19.00, 21.30.
BABYLON 3: Wild at heart (16);
19.00, 21.30. CINEAC 1 (Buiten
hof 20, tel. 3630637): Die hard 2
(12); 14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30. CINEAC 2;
Robocop 2 (16); 18.45, 21.30 vr.
ma. di. do. ook 14.00. CINEAC 3:
Total Recall (16); 14 00, 18.45,
21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45,
21.30. METROPOLE 1 (Carne-
gielaan. tel. 3456756): Presumed
innocent (al); 14.00, 18.45, 21.30.
zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30.
METROPOLE 2: Pretlf
(al); 14.00, 18.45, 21.301
16.00, 18.45, 21 30. M
LE 3: I love you to
14.00, 18.45, 21.30. i
16.00, 18.45, 21.30. M
LE 4: (al); The hunt forf,
ber (al); 18.45, 21.30. J
do. ook 14.00. MET»
Dick Tracy (12); 14.i
21.30. zo. 13.15, 16.1
21.30. ODEON 1 (Hi,
13, tel. 3462400): DarlT
13.45, 18.45, 21.30. I
16.00, 18.45, 21.30.
Another 48 hours (1j(
18.45, 21.30. zo. 13.1
18.45, 21.30. ODEONP
Warrant (16); 13.45, 18J>
zo. 13.30, 16.00, 18.i<
ODEON 4. Days ot thdie
13.45, 18.45, 21.30. j
16.00, 18.45, 21.30. L
(Kettingstraat 12b, tel.'
La petite voleuse (al); 191
za. zo. wo. ook 14.00. (V
Eat a bowl of tea (i
21.30. STUDIO 3: Krf
19.00, 21.45. KIJKHU
einde 140, tel. 3644805)1
seen 'Orphee' recentyTJ
grees of Blindness; vr 1
Work 2; Miracle of TM
Un chant d'amour; j
HAAGS FILMHUIS: 4
20th Century; 19.30. zo.i
Ava Gabriel; 21.45,'
16 15. Zaal 2: Route -
19 30. zo. ook 14.00. Zaif
vr 19.30, 21.45. Andaz;^
22.15. Ossessione; zo.
nocente; zo. 16.30 Ms
Tara; zo. 19.30, 22.00. J
19.30, 22.15. Pyaasa;
22.15 Antarjali Yatra;
21.45. Awaara; do. 2O.0|
KINDERVOORSTELLING
BABYLON 3: Fantasia)
14.00, 16.30. CINEAC)
en de knallende keti
14.00. zo. 13.15, 16.00.
za. wo. 14.00. zo. 131,
STUDIO: Pippi Langk( n
en de chocoladefabriek
wo. 14.30.
NACHTVOORSTELLING*
CINEAC I: Die hard aa:
00.15 CINEAC 2: Bird-^
2: Birdiid
CINE?.
>0.15. He
:oorr
8.45,)g<
(16); za. 00.15.
orchid (16); za. 00.1
ZOETERMEER
PROMENADEBIOSCOOI
Chost (al); vr. zo. 18.45,)g<
20.00, 22.45. ma. t/m fan
za. zo. wo. 14.00. 23.3CÉV
II (12); vr. zo. 18.45, fei
20.00, 22.45. ma. t/m |e
Robocop II; vr. zo. 18.45, i
20.00, 22.45. ma. t/m
Asterix en de knallend* ll
Ook honden gaan naatr,
M.00.
(al): J
.UI
Weekenddiensten voor 10 en 11
oktober
ARTSEN Leiden: Groep 1:
Tan, Janssen, Zwijnenburg, Meyer,
Van Leeuwen, Verhage, Maris,
Groeneveld en De Ruiter, Van
Schie, Baars en Van der Meer: za.
dr Baars, tel: 218661 en zo dr. Van
Leeuwen, tel: 218661 Groep 2:
Bergmeyer, Nering Bogel, Van
Gent, Taytelbaum, Van Luyk,
Klaassen, Rus, Kruis en De Lange:
za dr. Klaassen, tel: 213546 en zo.
dr Taytelbaum, tel: 120266
Groep 3: Pleiter, Lely, Smit, W. de
Bruijne, J. de Bruijne, Huibers, Jur-
gens, Fogelberg en v.d. Muysen-
bergh: za. dr. Boels, tel: 142383 en
zo. dr. De Bruyne, tel: 134345
Groep 4: Bénit, Hom, de Kanter,
Lahr, Lodder, Nieuwenhuis, Van
Rijn, Van Wingerden, J. Zaaijer en
R. Zaaijer, J. de Kanter: za. dr.
Horn, tel: 766123 en zo. dr. De
Kanter, tel: 311414 Groep 5: Jas-
perse, Wiersma, Crul, Kooyman,
De Jong, Prince, Reinders, D.
Hammerstein en A. Hammerstein:
za. dr. Kooijman, tel: 122268 en zo.
dr. Wiersma, tel: 318311 Oegst-
geest: za. en zo. dr. Van Overvest,
tel: 173994 Leiderdorp: za. en
zo. dr. Ouwerkerk, tel: 891037
Voorschoten: za. dr Meijer, tel:
01717-3032 en zo.'dr. Tromp, tel:
071-762159 Warmond - Voor
hout: za. en zo. dr. Walenkamp, tel:
01711-10030 Noordwijk: za. en
zo gezondheidscentrum, tel:
01719-19300 Katwijk - Rijnsburg
- Valkenburg: Groep 1: Dijk,
Henneman, Ten Hove, Lodder,
Meeuwisse, Pool, Schonenberg: za.
en zo. dr. Meeuwisse, tel: 12023
Groep 2: Bergman, Van Duyn, Van
Duyn, Hueting, Moolenburgh, Tim-
mers: za. en zo. dr. L. van Duyn.
tel- 15805 Groep 3: Van Delft,
Priester, Rietbroek, Verhage, Van
der Water: za. en zo. dr. Van de
Water, tel: 21818 Kaag - Abbe-
nes -Nieuw Vennep: tel: 02526-
72850 Sassenheim: za. en zo. dr.
Van der Salm, tel: 12479 Alke
made - Hoogmade: Praktijken
Saeys, Van Mierlo, Beekhuis, Broc-
k/Roelen: za. en zo. dr. Beekhuis,
tel: 01712-8202 Alkemade - Lei-
muiden - Rijnsaterwoude: Praktij
ken Glansbeek, Lardenoije en Van
Blooijs: za. en zo. dr. Lardenoije,
tel: 01721-8269, alarm 01721-9620
Alphen: groep 1: za. dr. Van der
Selm, tel: 33696 en zo. dr. Eradus,
tel: 72072 groep 2: za. dr. Visser,
tel: 22088 en zo. dr. Hoogendoorn,
tel: 22425 groep 3: za. dr. Smid-
Oostendorp, tel: 45371 en zo. dr.
De Jong-Van Leeuwen, tel: 22833
Hazerswoude-Koudekerk: za. en
zo dr. Harkes-Onderwater, tel:
01728-8790 Benthuizen - Bos
koop: za. en zo. dr. Van Wiechen,
tel: 01727-14450 Langeraar -
Nieuwveen -Ter Aar - Woubrugge:
za. dr. Van Dongen en dr. Kieven,
tel: 01723-8101 Nieuwkoop -
Noorden - Zevenhoven: za. en zo.
dr. Brinkman, tel: 01725-79301
Hillegom: eigen huisarts bellen.
HOMEOPATHISCHE ARTSEN LEI
DEN Waarneemregeling voor D.
Koster, C. Juffermans en I. Cowan.
De dienstdoende arts is te berei
ken via de dokterstelefoon, tel:
071-122222.
TANDARTSEN Leiden - Leider
dorp - Oegstgeest - Warmond:
Van Veen, te: 220164 Zoeter-
woude: dr. Freeke, tel:
410950/414547. Alkemade - Lei-
muiden: eigen tandarts bellen voor
15.00 uur. Leidschendam: Voor
spoedgevallen tel: 3974491. Bol
lenstreek: Bogers, tel: 02521-
14895 Noordwijk: geen opgave
Katwijk: De Baat, tel: 25225
APOTHEKEN Leiden - Leider
dorp - Oegstgeest - Voorschoten:
za. en zo. Zuid-West, Brahmslaan
18-20 Leiden, tel: 763134; Boeh-
mer, Florijn 21 Leiderdorp, tel:
894400 Alkemade: Apotheek Al
kemade 01713-9100 (Noordwijk)
- Katwijk - Rijnsburg: za. en zo.
Katljk aan den Rijn, Rijnstraat 38,
Katwijk aan deh Rijn, tel: 01718-
30833 Leidschendam: Panter
Apotheek, Prins Bernhardlaan 214,
tel: 3864883 Noordwijkerhout:
Spoedrecepten tel: 3511«e Sassen
heim: 02522-10169
WIJKVERPLEGING Leiden -
Noordwijkerhout - De Zilk - Voor
hout: tel: 071-122222. Bollen
streek: Wijkverpleging gezond
heidscentrum, tel: 02522-14147.
Hillegom: Opgave via het ant
woordapparaat, tel: 02520-16217.
Leidschendam: kruisvereniging,
tel: 070-455300. Oegstgeest:
kruisvereniging, tel: 071-177444.
1: Van der Wouw, Kostél
za. en zo. Vestjens, te
groep 2: Muurling, Hel^i
Muurling,
vens ontvangen Katwi
uur van 11.00 - 12.00
Snel.
)V\
APOTHEKEN De PV
nachtdiensten van de aj^l
de regio Leiden wordeijrc
men door de apotheki v
weekenddienst hebben 1
ONGEVALLENDIENST te
HUIZEN LEIDEN g,
dienst elke dag Acadi
kenhuis behalve van diiga
u. tot woensdag 13.0CJ
nessenhuls poliklinl
155543, afdeling S.C.U. &l
en van vrijdag 13.00 u. I v
13.00 u. (Elisabeth-zieto A
De Geneeskundige Drni^
is verhuisd van de Rodeli
straat in Leiden naar fke
teinkade 18a in Leiden.v,n
VERENIGING BESCHEI
GEBOREN KIND HiWö
bij ongewenste zwange£w
moeder en kind. Bel \v
896309; 071-897762; fer
(dit laatste nummer is cLD
bereikbaar). y
BEZOEKUREN ZJEKEN™
Diaconessenhuis": BeztH
gelijks van 14.30 tot 15
van 19.00 tot 19.45 uuiya
deling dagelijks van jf
19 00. Niet meer dan tf
kers per patiënt. Op f e
special care kan men pia
10.30 tot 11.00 uur erron
tot 19.30 uur. Voordat
twee afdelingen bezo£
worden dient eerst te wf
legd met de dienstd^g
pleegkundige* Sint EliCrsi
kenhuis: Volwassenei^jss
van 14.00-14.45 i
19.30 u., klasse-afdei
11.15-12.00 u. Kraamaf
van 15.00-16.00 i
19.30 u. en van 19.304-
leen voor vaders. Kirt—
dag. 15.00-18.30 u.
waking) dag. van
van 19 00-19.30" i
pleging: dag. van
van 18.30-19.00 i
Adviescentrum:
19.30-20.30 u. in I
ziekenhuis. Endegeei
13.00-14.30 u.; z
en 14.00-15.00 i
de gehele dag. Jelger
Jongerenteam: za. ent".
17.00 u. Opname: f. ii
16.45-17.45 u.; za. zo «n
10.00-11.30 en 14.0jpaf
Team A, C en D: dag. fL
met uitzondering vant
den en etenstijden #ve
Ziekenhuis: Voor allóg
(behalve kinderen) zijn
ren als volgt: DagelijkSp
u. en 18.30-19.30 u. A,
kuur afdeling verloskur
19.00 u. De PraematuU 1
voor ouders en familiefe
leg met patiënten doop J
zoek mogelijk. Bezoek hus
patiënten: wanneer a(j v
patiënten doorlopenj J£
wordt toegestaan kan (JSte
pleegkundige hiervocioe
kaarten verstrekken. Kk jn
zalen voor peuters, f y
grote kinderen 15.15-iy
zaal en boxenafdeling:|Vac
spraak met het verRnk
hoofd. Bezoektijden kij ai
gen: voor ouders van L
kinderen na overleg m|.
kundig hoofd. Voor anl
kers van kinderen: Ke#n
oorheelkunde en neurofeel
15.00 en 18.30-19.30. <j h<
de en heelkunde: 14.I»
18.30-19.00. Rijnooro,
Dagelijks 14.30-15.15 Pa|
19.30 u. Extra bezoell cl
king: 11.00-11.30 u. Ethal
vaders kraamafdeling: l^ei
u. Kinderafdeling 15.00e
leen voor ouders 18.00^
CENTRALE REGISTRY
DEROPVANG (Koornbj g
2311 EK Leiden, tel 254rts
matie over en aanmeld4-ecj,
deropvang in Lelden. Go.
t/m vr dag 9-12.
ANTI-DISCRIMINATIE P- 1
MELDPUNT LEIDEN fCV<
steeg 10. Ma. t/m vrjosi
bereikbaar van 10.00 tït;e
071-120903. SpreekuurJ
15.00 en do. 18.80-20.? n
n s<
BUREAU VOOR RECH da
Herengracht 50, Lfe l
123942; 01720-72611
den Rijn. Spreekuren L
spraak. ae
