Dominee Wouters
verwijt minister
'schijnheiligheid'
Het succesverhaal van
de meesterspion Blake
4jitenland
Californië blijft
in handen van
Republikeinen
Vredesplan niet-gebonden
landen Veiligheidsraad
Jahane begraven
CcidócSouoont
WOENSDAG 7 NOVEMBER 1990 PAGINA 5
(Van onze correspondent
Alexander Münninghoff)
MOSKOU „Wij zullen sa
men op het Rode Plein de pa
rade voor de vijftigste verjaar
dag van de Oktoberrevolutie
bijwonen". De Sovjetspion
Gordon Lonsdale sprak deze
woorden in een Engelse ge
vangenis in 1965. Ziin medege
vangene, George Blake, vond
het een fantastische gedachte.
Maar ja, Lonsdale had op dat
moment nog 25 jaar voor de
boeg en Blake zelfs 42 jaar.
„Maar Lonsdale bleek een
goede profeet", vertelt ons de
Pravda deze week. Het partij
blad publiceerde met enige
trots het eerste interview dat
Blake, nu al een kleine kwart
eeuw in de Sovjetunie woon
achtig, aan de Sovjetkrant
heeft gegeven. Op de voorpa
gina een foto van de man met
een hartelijke felicitatie naar
aanleiding van het feest van
daag van de Oktoberrevolutie.
Binnenin zijn succesverhaal
als spion. Blake was een mees
terspion. Daar is iedereen het
over eens. Als één van zijn
grootste successen noemt hij
het verraden aan de Russen
van een geheime tunnel die de
CIA en SIS (Engelse geheime
dienst) in Berlijn vanuit de
Amerikaanse sector 150 meter
lang naar de Russische kant
groeven, met de bedoeling
daar het telefoonnet af te luis
teren. Blake, toen reeds op be
hoorlijk niveau bij de Britse
geheime dienst aangeland, was
betrokken bij de voorbereidin
gen van het plan. Hij maakte
zelfs de notulen van de beslis
sende vergadering. Maar toen
iedereen weg was, klikte zijn
microcamera en diezelfde
avond was Moskou van alles
op de hoogte.
Hoogtepunten
Blake noemt nog latere hoog
tepunten uit zijn carrière van
tien jaar KGB-agent. Hij wist
al ruimschoots van tevoren,
wie in de Sovjetunie namens
Engeland zou gaan spioneren,
„en de KGB nam dienove
reenkomstige maatregelen om
dat tegen te gaan", zegt de
Pravda. Wat die maatregelen
precies inhielden meldt het
blad niet. Wel wordt op heme
lende toon gesproken over de
listige wijze, waarop Blake al
lerlei tegenagenten in de SIS
heeft laten infiltreren. Een ze
kere Boris wordt hier als hèt
knalsucces opgevoerd: die man
zou, volledig vertrouwd door
Londen, allerlei 'desinforma
tie' over de economie van de
Sovjetunie en de Comecon
hebben doorgegeven. Maar de
geheimzinnige verhalen over
hoogontwikkelde, supergehei
me militaire technische centra
van de Sovjets zijn voor een
deel uit Blake's koker geko
men. De man liep uiteindelijk
tegen de lamp en kreeg 42
jaar. In de Pravda vertelt hij
nog, dat hii reeds in Neder
land. waar hij was opgegroeid
(Blake werd in Schiedam ge
boren als zoon van een Engel
se vader en een Nederlandse
moeder) in de oorlog bij het
verzet was gekomen. Blake
zegt dat hij enkele keren in
het gevang geraakte, tenslotte
naar Engeland uitweek en
daar in miniduikboten voor
gevaarlijke operaties tegen vij
andelijke havens werd ingezet.
Toen dat allemaal goed was af
gelopen, werd hij gevraagd
voor de SIS.
Korea
Zijn ideologische ommekeer
kwam in Korea, waar hij in
1948 belandde en, bij het uit
breken van de oorlog, werd
geïnterneerd. Daar las hii 'Het
Kapitaal' van Marx en Staat
en Revolutie' van Lenin,
waarna hem definitief de ogen
werden geopend. Hij nam con
tact op met de KGB (hoe, dat
zegt de Pravda niet) en begon
voor de Sovjets te werken. Be
langeloos wel te verstaan. „Ik
heb geen stuiver ontvangen",
verzekert Blake. Na terugkeer
in Engeland volgden de reeds
gemelde spionagesuccessen.
Misschien is de grootste ont
hulling van het Pravda-ver-
haal wel, dat Blake zegt dat hij
in 1965 met hulp van „vrien
den, activisten van de Engelse
beweging tegen de kernbewa
pening" uit zijn gevangenis is
ontsnapt. Zo kwam de voor
spelling van Lonsdale toch nog
uit: in 1967, bij de vijftigjarige
Oktoberviering, zaten beide
spionnen op de tribune op het
Rode Plein in Moskou..
Hoe ver staat dit alles opeens
van ons af. „Ik heb er geen
spijt van", is Blakes boodschap
in de Pravda. Zijn gelukwen
sen op de voorpagina onder
bouwt hij met de stelling, dat
de veranderingen in de Sovjet
maatschappij de vrede hebben
bewerkstelligd en dat hij, als
spion, daar uiteindelijk actief
en positief aan heeft meege
werkt. Die laatste conclusie
moet je iemand die, behangen
met hoge onderscheidingen,
geniet van een Russisch staat
spensioen om de lieve vrede
dan maar gunnen.
WASHINGTON Vier
leden van de VN-Veilig-
heidsraad die behoren tot
de groep van niet-gebon
den landen, hebben giste
ren een vredesplan ont
worpen voor de oplossing
van de Golfcrisis.
Verwacht wordt dat het voor
stel niet door de Veiligheids
raad zal worden aangenomen,
maar dat het plan de onder
handelingen over een andere -
door de Verenigde Staten ge
steunde - maatregel zal ver
tragen. De niet-gebonden lid
staten Colombia, Cuba, Malay
sia en Yemen stellen voor dat
een Arabische VN-vredes-
macht na de simultane terug
trekking van Irak en de bui
tenlandse troepen toezicht
houdt op de orde in Kuwayt.
De Chinese minister van bui
tenlandse zaken, Qian Qichen,
en zijn Amerikaanse ambtge
noot James Baker hebben gis
teren in Cairo herhaald dat de
Golfcrisis op vreedzame wijze
dient te worden opgelost. Ba
ker wenste, evenwel een mili
tair ingrijpen tegen Irak niet
uit te sluiten. De delegatie van
het Nederlandse Rode Kruis
heeft in Baghdad de eerste ge
sprekken gevoerd met Neder
landse gijzelaars. Delegatielei
der P. Tjittes, hoofd interna
tionale zaken van het Neder
landse Rode Kruis, liet giste
ren weten dat de contacten
met de Iraakse zusterorganisa
tie goed verlopen. De Francis
caanse Vredeswacht zal dhr. J.
Uwland uit Oude Bildtzijl en
mogelijk een tweede vertegen
woordiger naar Irak sturen
„als teken van vrede". Uwland
maakt deel uit van een groep
christelijke vredesactivisten
uit Europa die op 18 november
naar Baghdad hoopt te reizen.
De activisten zijn eventueel
bereid de plaats in te nemen
van westerse gijzelaars.
Het ministerie van buitenland
se zaken in Den Haag spreekt
de bewering van de Iraakse
ambassadeur in Nederland,
Al-Falaki, tegen dat Irak de
kosten betaalt van Nederlan
ders die in Baghdad „in eerste
klas hotels" verblijven.
In de Saudische hoofdstad
Riyad hebben 50 vrouwen gis
teren demonstratief rondgere
den in auto's om te protesteren
tegen de wet die hun dat ver
biedt te doen.
WASHINGTON Graag hadden de Democraten ook
het gouverneurschap van Californië (de derde 'grote
prijs' gisteren in de zogeheten midterm-verkiezingen)
gewonnen. Daarmee zou de Democratische Partij ook
een goede uitgangspositie hebben gekregen voor de
presidentsverkiezingen over twee jaar.
Maar in Californië, met bijna 30 miljoen inwoners de grootste
Amerikaanse deelstaat, verloor Democraat Dianne Feinstein
van Republikein Pete Wilson. Bovendien deed de man die tot
dusverre de grootste kanshebber is voor de Democratische presi
dentsnominatie in 1992, gouverneur Mario Cuomo van de staat
New York, het teleurstellend in diens herverkiezing. Cuomo
werd wel opnieuw tot gouverneur van gekozen, maar met een
zwaar tegenvallende 54 procent van de stemmen. Bovendien zei
51 procent van de Newyorkse stemmers in een gelijktijdig ge
houden enquête dat zij Cuomo niet geschikt achten voor het pre
sidentschap van de VS.
De nationaal met grote spanning gevolgde strijd in North Caroli
na voor een senaatszetel tussen de aartsconservatieve Republi
kein Jesse Helms en de zwarte Democraat Harvey Gant is een
overwinning geworden voor Helms.
De tussentijdse Congres- en lokale verkiezingen werden van uit
zonderlijk belang geacht omdat Amerika thans een politieke en
economische crisis doormaakt, waarin brede bevolkingsgroepen
getuigen van weerzin tegen de democratische instellingen en te
gen politici in het algemeen.
Die frustratie is vooral tot uitdrukking gekomen in een uitzon
derlijk lage opkomst (zo'n twee derde van de kiesgerechtigden
ging niet stemmen), maar heeft per saldo in de krachtsverhou
ding tussen Democraten en Republikeinen weinig veranderd.
Niettemin waren in deze verkiezingen enkele belangwekkende
tendensen te ontdekken. Veel meer dan bij eerdere gelegenhe
den bleken vrouwelijke kandidaten te kunnen rekenen op de
stem van vrouwelijke kiezers. Dat valt mede toe te schrijven aan
een opvallende recente verschuiving in de publieke opinie over
abortus ten gunste van een wettelijke keuzevrijheid voor de
vrouw.
De nationaal met grote spanning gevolgde strijd in North Caroli
na tussen de aartsconservatieve Republikein Jesse Helms (mid
den) en de zwarte Democraat Harvey Gant is een overwinning
geworden voor Helms. FOTO: AP
Voorts blijkt belastingverhoging voor een Amerikaans lokaal of
landelijk politicus nog altijd levensgevaarlijk, ondanks het feit
dat de overgrote meerderheid van de bevolking de noodzaak er
kent van verlaging van het enorme begrotingstekort in de VS.
Populaire leiders, zoals Cuomo, die in de afgelopen jaren ge
noodzaakt waren belastingen te verhogen, zijn voor een groot
deel hun aanhang kwijtgeraakt.
De politieke leiders van het land hebben dan ook in deze ver
kiezingen geen duidelijke aanwijzing gekregen van de bevol
king in welke richting Amerika's problemen van economische
teruggang en sociale ongelijkheid moeten worden aangepakt.
De crisis in de Golf en de legering van een kwart miljoen Ame
rikaanse militairen in dat gebied, heeft geen enkele aanwijsbare
rol gespeeld in de stemhokjes. Over het tot dusverre door presi
dent Bush gevoerde 'Golfbeleid' bestaat tussen Republikeinse en
Democratische Partij geen onenigheid.
Teleurstellend voor veel progressieve Amerikanen was dat in
Californië een pakket ingrijpende milieubeschermingsmaatrege
len ('Big Green' geheten) bij referendum werd afgewezen.
Aandacht trekkende lokale stembusresultaten waren nog de
verkiezing van de zwarte vrouw Sharon Pratt Dixon tot burge
meester van Washington en het feit dat aftredend burgemeester
Marion Barry (onlangs in een geruchtmakend proces veroor
deeld wegens cocaïnegebruik) niet eens de gemeenteraadszetel
wist te veroveren die hij ambieerde.
en, sJZALEM In het
■^jJjiBehe parlement wa-
(Jfwfeteren slechts 15 van
van go volksafgevaardig-
nTcfanwezig bij de mi-
/een-I stilte die in acht
ïn-Li genomen voor de
zn. (dagnacht vermoorde
Amai knte joodse activist
CarOrr J
j Q vKahane.
ITv
r- van: na de moord nam de
've\'d-fng in Israël tussen jo1
E de" Palestijnen toe. Ka-
ndridis vandaag begraven.
leijn-Jaëiische regering riep
nstaJ bekend worden van
ran Koordaanslag joden en
tha dijjnen op het hoofd koel
"h cI Extra politie-een-
dr. val werden ingezet om
Bierirpdadigheden te voor
komen. Aanhangers van Ka-
hane zworen wraak en spra
ken van een „rivier van
Arabisch bloed" die zou
vloeien. Enkele uren na de
moord kwam het in Jeruza
lem tot een incident waarbij
aanhangers van Kahane wa
ren betrokken. Bij het kan
toor van de door Kahane op
gerichte religieuze nationa
listische Kach-partij wierpen
aanhangers van de radicale
rabbijn een traangasgranaat
naar journalisten die daar
stonden te wachten.
De Israëlische premier Yit-
zak Shamir zei geschokt te
zijn door de moord op Kaha
ne in New York. De premier
benadrukte echter het nooit
eens te zijn geweest met de
ideeën van rabbijn Kahane.
Met het scherfje diamant gaan Rob en Ross op zoek naar
n Ar* en Prudon. Beide geleerden hebben toestemming gekre-
''*w et de beroemde professor Philipsen om in zijn laborato-
nbeVoeven te nemen. Lupardi bekijkt de scherf nauwkeurig,
est m£b". zegt hij tenslotte, „je hebt gelijk; dit is geen gewone
geb St. De scherf is bijzonder radio-actief. We zullen het in de
e, geb^oop eens nader onderzoeken". Dat onderzoek neemt en-
'st me\gen in beslag, maar dan doen de geleerden ook een be-
In Brooklyn (New York) dragen aanhangers van de vermoorde rabbijn Meir Kahane diens kist de
synagoge uit. F0T0. AP
Dag van de waarheid voor Ierse vrouw
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De republiek Ierland
kiest vandaag voor het eerst sinds 17
jaar een nieuwe president. Het Ierse
pesidentschap is grotendeels een ere
ambt. Veel ceremonieel, maar prak
tisch geen vinger in de politieke pap.
Het presidentiële jaarsalaris bedraagt
70.000 (Engelse) pond.
Er zijn drie kandidaten: ex-vice-premier
Brian Lenihan van de conservatieve Fian-
na Fail-partij, de onafhankelijke maar Jinks
georiënteerde Mary Robinson, die wordt
gesteund door Labour en de marxistische
Arbeiderspartij, en Austin Currie, een ge
matigde Noordier die nog maar 18 maan
den in de politiek van Dublin zit en op
treedt als kandidaat van Fine Gael. De Ier
se president wordt gekozen voor een perio
de van 7 jaar. Tot begin afgelopen week
was Brian Lenihan de grootste kanshebber.
Wegens zijn betrokkenheid in een politiek
schandaal dat het coalitiebewind van pre
mier Charles Haughey omver dreigde te
werpen, werd Lenihan echter op het laatste
moment de laan uitgestuurd. Sedertdien
wordt gezegd dat de Ierse republiek mis
schien rijp is voor een vrouwelijke presi
dent. De kansen van Mary Robinson (46)
zijn fors gestegen. Toch lijkt het onwaar
schijnlijk dat de Ieren haar inderdaad tot
president zullen kiezen, want zij zijn erg
conservatief in die dingen. Mary Robinson
is een rooms-katholieke advocate, gehuwd
met een protestantse notaris en in Ierland
pionier van de strijd tegen discriminatie
van de vrouw.
Thatcher manoeuvreert
met verkiezingsdatum
LONDEN Premier Margaret Thatcher heeft de datum
waarop wordt gestemd over het leiderschap van de Conser
vatieve Partij vervroegd. Haar eventuele rivaal heeft daar
door slechts acht dagen om campagne te voeren. De partijre
glementen schrijven voor dat de jaarlijkse stemming binnen
vier weken na de opening van het parlementaire jaar dient
plaats te vinden. De uiterste datum voor de stemming was
dit jaar dus 5 december. Maar Thatcher besloot gisteren dat
15 november de datum wordt waarop de termijn van kandi
daatstelling, die op 8 november begint, wordt gesloten. De
stemming zelf vindt daardoor plaats op 20 november. Het
onverwachte aftreden van vice-premier Sir Geoffrey Howe,
vorige week donderdag, heeft aangetoond dat de Conserva
tieven scherp verdeeld zijn en levert stof voor veronderstel
lingen dat er zich dit jaar wellicht een serieuze kandidaat zal
aandienen. In dit verband is de naam gevallen van voorma
lig minister van defensie Michael Heseltine.
in den Broek
preekt Irak toe
wa[
ge^VERSUM Minister Van
net Broek heeft gisteravond
an de televisie een bijzonder
wl oproep tot Irak gedaan,
jre:
iVerf°u via dit medium tot de
zjjikse ambassadeur willen
an pn: 'ik ben benieuwd of de
wad Woqters voor u interes-
oe<j genoeg is om naar Bagh-
Birfe mogen komen. En daar-
liligiv°eg ik toe, meneer de
jen.&ssadeur, als minister van
jrfnlandse zaken van dit
3eh dat het niet alleen gaat
looide Nederlandse gijzelaars,
peijaat om alle gijzelaars", al-
heeVan den Broek in het
uiflA-programma 'In het
Anfws'. Hij zei te hopen dat
Dliti» spoedig visa aan de
op p-Wouters zal verstrek
en l
let ijens de bewindsman is
daj groep niet te vergelijken
nde politiek getinte missies,
lomjr leiding van zeer promi-
i politieke vertegenwoor-
lp Mfiorff,*! A W, f. f
de kómst
Baghdad van belang is
Saddam Husayn voor zijn
fMeke doeleinden en voor
L Apvijzelen van z'n eigen
ige". Een commissie als
van dominee Wouters is
joe niet in staat, meent de
ster. „Het zal mij dan ook
I benieuwen of Saddam
-^yn zijn weldoenershou-
ook aanneemt als familie-
te ti om vrijlating komen
;n y"
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Dominee
Wouters, die met een mis
sie naar Irak wil om te
proberen Nederlandse gij
zelaars vrij te krijgen, is
kwaad op minister Van
den Broek van buiten
landse zaken. Wouters
vindt het onjuist dat de
minister enerzijds vindt
dat particuliere missies
naar Baghdad „ontmoe
digd" moeten worden,
maar anderzijds geen be
zwaar maakt tegen de
Duitse missie onder lei
ding van Willy Brandt.
„Zacht uitgedrukt vind ik", al
dus Wouters, „dat er een geur
tje van schijnheiligheid aan zit
als je een duidelijke uitspraak
doet ter bevestiging van wat
tien dagen geleden in de EG is
afgesproken, maar tegelijker
tijd niets wil zeggen van een
missie van iemand die via de
politiek bekendheid heeft ge
kregen. Meneer Brandt is als
privé-persoon net als ieder an
der. Maar hij is een topman
door zijn politieke verleden".
Kringen rond dominee Wou
ters menen dat de problemen
die het Nederlandse comité
heeft om visa te krijgen voor
Irak, mede veroorzaakt wor
den door de houding van mi
nister Van den Broek. Het was
de Nederlandse bewindsman
die het initiatief nam voor een
nieuwe vergadering van de
EG-ministers van buitenland
se zaken. Op die vergadering
van afgelopen maandag werd
opnieuw uitgesproken dat er
niet met president Saddam
Husayn onderhandeld mag
worden over afzonderlijke
groepen gijzelaars. De Iraakse
president zou niet zo blij zijn
met dit Nederlandse initiatief.
De omstreden missie van Wil
ly Brandt is nu een paar dagen
in Irak. Gisteren had de oud
bondskanselier een gesprek
met de Palestijnse leider Yas-
sir Arafat, die ook in Baghdad
is. Vandaag ging Brandt bij
president Husayn pleiten voor
de vrijlating van Duitse gijze
laars. Twee Nederlandse gijze
laars hebben een beroep op de
ex-politicus gedaan om ook
een goed woordje voor de niet-
Duitsers te doen. Brandt zou
daarop positief hebben gerea
geerd.
De Japanse oud-premier Na-
kasone heeft op de valreep 77
landgenoten vrijgekregen in
Baghdad. Ook ongeveer dertig
Terroristen
bedreigen
toeristen
in Turkije
STOCKHOLM -In een tele
visie-uitzending van een com
mercieel station in Zweden
heeft een Kurdische opstande
ling terroristische aanslagen op
toeristen in Turkije aaangekon-
digd. Abdullah Ocalan, de lei
der van de extreem-linkse ver
boden Kurdische Arbeiders
Partij; zei in een eerste van een
reeks interviews dat zijn orga
nisatie bomaanslagen en be
schietingen zal uitvoeren in de
toeristenplaatsen langs de west
kust van Turkije. Een woord
voerster van een reisbureau dat
reizen organiseert naar Turkije,
zei dat de bedreigingen serieus
worden genomen. Turkije trekt
ook steeds meer Nederlahdse
vakantiegangers.
•itfirdbeving in Iran
Fcpt tientallen doden
1 0}
fioiHERAN ATU Bij een zware aardbe-
inw in het zuiden van Iran zijn gister-
ar&d vermoedelijk meer dan vijftig men-
!om het leven gekomen. De beving, die
kracht had van 6,6 op de schaal van
mkter, trof een plattelandsgebied in het
Vos-gebergte, 800 km ten zuidoosten
Teheran. Het epicentrum lag 80 km
^toosten van de plaats Darab, een gebied
in (r 15.000 Iraniërs leven. Honderden
"jjsen liepen daar verwondingen op.
1 *Vi letsel werd opgelopen bij een aardbe-
2 t met een kracht van 6,7 op de Richter-
Hal die zich gisteravond voordeed in het
lt pevolkte gebied van de Aleoeten-eilan-
an?voor de kust van Alaska. Het epicen-
lag 225 km noordwestelijk van Atu
200 km westelijk van Anchorage.
passeren van de evenaar krijgen de 279 'baroes' op de Nederlandse fregatten hun traditio-
aoop, zodat eventjes niet de Golfcrisis maar Neptunus voor enige spanning zorgt, foto: anp
MYSTERIE VAN HET ZEVENGESTERNTE
langrijke ontdekking. De diamant blijkt n.l. te reageren op super
hoge frequenties en Lupardi slaagt er in met twee splintertjes
van het scherfje detectors te construeren, die met een riempje
om de pols kunnen worden gedragen. De detectors lichten met
een groene kleur op, wanneer ze in de nabijheid van een diamant
worden gebracht. Ondertussen heeft Ross met Amerika getpfo-
neerd en vernomen, dat Dynamite-Kid twee maanden geleden
naar Europa is vertrokken.
EMBASSY OF TH)
REPUBLIC OF
IRAQ
Italianen, Portugezen, Zweden
en Duitsers werd toegestaan te
vertrekken. Sommigen van
hen hebben op strategische
plaatsen vastgezeten om bij
een vijandelijke aanval als
menselijk schild te dienen.
De Leidse psycho-traumata-
loog prof. M. van der Ploeg
vindt dat de Nederlandse
overheid nu al iets moet doen
voor de familieleden van de
ruim 160 Nederlandse gijze
laars. De hoogleraar is net te
rug uit Amerika met een aan
tal aanbevelingen en sugges
ties. „We weten dat vroeg ver
leende hulp en opvang klach
ten op de langere termijn kan
voorkomen of verminderen.
Dus dat betekent dat je nu al
kan beginnen met de opvang
en de zorg van de gezins- en
familieleden van gijzelaars".
