„Aan regeringstafel heerst een sfeer van kameraadschap" RUUD LUBBERS OVER EEN JAAR REGEREN MET PVDA: JlNNENLAND EeidócSouAaTit VRIJDAG 2 NOVEMBER 1990 PAGINA 5 Psychiater mocht patiënt niet helpen bij zelfdoding 'RËCHT Een psychiater die een de- ressieve patiënt heeft geholpen bij zelfdo- ing had dit niet mogen doen. Het Cen- Rofaal Medisch Tuchtcollege heeft desalniet- de klacht van een inspecteur voor geestelijke volksgezondheid tegen de allrts afgewezen, mede omdat hij eerst bij ?n pdere psychiaters heeft geïnformeerd en sn.jndat hij naar alle betrokkenen openheid :n eeft betracht, der -i]et college tekent hierbij aan dat er geen erlferdere uitspraken zijn gedaan over hulp irjj zelfdoding door psychiatrische patiën- De 59-jarige patiënt was ernstig chro- depressief. Aanvankelijk was hij d Qijwillig in het psychiatrisch ziekenhuis ter^genomen, later met een machtiging in met dreigende zelfdoding. Hij vaiteef de psychiater vragen hem daarbij te Tenslotte liet de psychiater weten daar eventueel bereid toe te zijn. Hij nam de de finitieve beslissing na overleg met de di recteur behandelzaken en een andere psy chiater in het ziekenhuis. Ook voerde hij gesprekken met de broer en schoonzus van de patiënt. Vervolgens stelden psychiater en patiënt een verklaring op over de ge wenste levensbeëindiging. Omdat het bestuur en de verpleging be zwaar hadden tegen zelfdoding in de in richting, is de psychiater met de man mee naar huis gegaan. Daar doodde de patiënt zichzelf met een drank die de psychiater hem had gegeven. Twee weken daarvoor was op aandrang van de arts de rechterlijke machtiging be ëindigd. De psychiater heeft de politie, jus titie, de geneeskundig inspecteur en de overige betrokkenen van het gebeuren op de hoogte gesteld. Woningen op terrein Olympisch Stadion AMSTERDAM Op het terrein van het Olympisch Stadion in Amsterdam worden 1400 woningen gebouwd. Verder komen er kantoren, winkels, een school en ande re buurtvoorzieningen. Het stadsdeel Zuid van Amsterdam heeft dat gisteravond be sloten. Zoals de zaken er nu voorstaan wordt het Olympisch Stadion in september 1991 ge sloopt. Het stadion dat niet meer voldoet aan de eisen van deze tijd, kost te veel aan onderhoud. Een dag eerder trok de ge meenteraad van Amsterdam 60 miljoen gulden uit voor de bouw van een nieuw internationaal stadion in Amsterdam Zuidoost. De nieuwe complex kost circa 230 miljoen gulden en krijgt Ajax als vaste bespeler. Hoofd douane Groningen verdacht van corruptie ASSEN Het hoofd van de douane in Groningen is de afgelopen week op non- actief gesteld. De man wordt verdacht van ambtelijke corruptie.'Hij zou ten behoeve van een garagebedrijf formulieren hebben ver valst die betrekking hebben op de import van auto's vanuit Duitsland naar ons land. Met de fraude zijn volgens persofficier van justitie mr. A. Poerink honderddui zenden guldens gemoeid. De ambtenaar heeft bekend dat hij de formulieren fou tief heeft ingevulden dat hij goederen en diensten van het autobedrijf heeft aange nomen. Hij ontkent echter dat er een relatie be staat met zijn frauduleuze handelingen. Zeldzame schildpadden in beslag genomen UTRECHT De algemene inspectie dienst (AID) heeft bij een Utrechtse die renwinkel 25 zeldzame schildpadden in beslag genomen. Het gaat om zogeheten Griekse land schildpadden die volgens de AID nog slechts zeer sporadisch opduiken in Zuid-Frankrijk. De schildpadden, vijf tot 25 centimeter lang, zaten opgesloten in de kelder en verkeerden in erbarme lijke toestand. Ze waren zwaar onder voed en zaten onder de wormen. De beestjes kunnen eerst weer wat op ver haal komen en daarna gaan ze terug naar Frankrijk. Tegen de Utrechtse die renhandelaar is proces-verbaal opge maakt. Volgens de AID is hij een notoir overtreder van de wet op de uitheemse diersoorten. Hardere aanpak werklozen Rotterdam ROTTERDAM Het gemeentebe stuur van Rotterdam is van plan om werkloze schoolverlaters die weige ren een baan te accepteren te korten op hun uitkering. Het terugdringen van het aantal langdurig werklozen is een van de taken die het gemeentebestuur zich de komende vier jaar heeft gesteld. Het college verwacht van een harde re aanpak van de achterstandssitua ties meer effect dan van de „softe" benadering die de afgelopen jaren ge bruikelijk was. Met de plannen is in totaal 160 miljoen gulden gemoeid, waarvan het grootste deel bestemd is voor de Rotterdamse sociale vernieu- ajEN HAAG Na zeven st ,^r met de VVD te heb- po'bn geregeerd stapte het PbA een jaar geleden met PvdA in de coalitie- rdePOt Vooral voor Ruud v^ubbers, de man die als beremier aan het roer hdeef, moet dat toch wel misken wennen zijn geweest, jf niet? j de laatste twee woorden likt de 51-jarige premier in- ïmmend. „Nee hoor, ik heb ■---If nauwelijks moeite gehad ^,J_fet de nieuwe situatie. Ik ink dat m'n PvdA-collega's !t moeilijker hadden. Je kon it goed merken aan de be hoedzaamheid waarmee de 'P pdA-bewindslieden met 'nme in het eerste half jaar Sibben geopereerd. Ze hadden irkvP vrij lange aanloop nodig ji aan het idee van regeren wend te raken. Je moet Harbij ook bedenken dat de P®ri/dA de laatste jaren enigs- Jis veranderd is. De ontwik- ilingen binnen de partij, de in Oost-Europa ook de tijdgeest van de ja- conSn tachtig, hebben tot naden- :oPTJn gestemd over de taak en functie van het socialisme u on de sociaal-democratie. Het B V0Srele gelijk van links is min- r vanzelfsprekend gewor- les en". en Irugblikkend op het eerste geringsjaar van de CDA- akkdA-coalitie steekt Lubbers aEt onder stoelen of banken t hij met het huidige kabinet ;omp z'n nopjes is. „Ondanks de oveistige opbouw in het eerste iet dilf jaar hebben we toch al rgoedel wat werk verzet en aar- „Er g wat plannen gelanceerd. ;egaai wat ook zeer belangrijk is: grt persoonlijke verhoudingen ei uitstekend. Er heerst een varote mate van kameraad- aan de rege- igstafel en dat doet me erg ed". SI >ie vriendschappelijke sfeer een groot voordeel bij het Jipakken van de problemen .Aar we nu mee geconfron- f ?rd zijn. Ik zeg niet dat het ikkelijk zal worden, inte- ndeel: het wordt een zware as. Aanvankelijk zag de fi- en economische situa- er afgezien van de stijgende eeH.nte nog vrij rooskleurig uit. °6e sinds de afgelopen zomer we naast de hoge ?zen, ntestand, die de last van de '®n ..atsschuld enorm heeft ver- ?rrori;aard QQk te maken gekre- met een afzwakkende eco- 2 .enmie. We zijn dus opeens in n. veel weerbarstiger klimaat C^tgek°men"- d.eDJprrit Braks at w goede onderlinge verhou- igen ten spijt is het blazoen n de coalitie in het eerste jr toch niet geheel onge- j e jtonden gebleven. Eén mi jl0 rejter, Gerrit Braks, werd jf jde door toedoen van de -fractie in de Tweede ;r uit de boot gezet. Piet "p vnkman nam zijn plaats *n en eeno|kwam ze^s no& een extra toen5saê'er aan boord: een ma]atssecretaris van landbouw tede Persoon van Dzsingisz bor. Het zoeken naar een A/, t atssecretaris verliep niet 1 ïder slag of stoot. De PvdA 1 t ,te haar stekels op toen Lub- restri's aanvankelijk het CDA- •merlid René van der Lin- is ove1 voor deze post kandideer- emst Deze voormalige staatsse- j vartaris van buitenlandse za- *n struikelde de vr('r de PasPoort-affaire, was rPvdA-ogen op z'n zachtst k eenr^d n'et de eerst aangewe- 'e om de regeringsploeg te n diepjken Lubbers had dat toler?nen weten. Waarom rotini3111 dan toch met Van emene Linden op de proppen? vind", zegt hij na Er kCg nadenken, „dat we in de he Prftiek voortaan wat ontspan- ier met afgetreden be- valdslieden moeten omgaan. voor ar bedoel ik het volgende te. Kijk, rond Van der Lin ial vai minderen. Twee heikele pun ten daarbij zijn het opleggen van strafkortingen op de uit keringen aan niet-werkwilli- gen en het invoeren van een vierdaagse werkweek, waar door meer mensen aan de slag kunnen. Wat het eerste betreft: Lub bers is blij dat de PvdA-voor- mannen Kok en Wöltgens, maar ook sociaal-democrati sche burgemeesters als Van Thijn (Amsterdam) en Peper (Rotterdam) het belang zien van sancties tegen notoire werkweigeraars. „In grotere steden is de PvdA zeer promi nent aanwezig en dus sterk klimaat-bepalend. Dan is het belangrijk als leidende figuren in de PvdA zeggen: 'jongens, het moet anders met de ge meenschapsvoorzieningen, we moeten er zorgvuldiger mee omgaan'. Het gaat daarbij trou wens niet alleen om uitke ringstrekkers maar om allerlei mensen die wetten en regels aan hun laars lappen. Het is voor een minister een loden last te moeten beknibbelen op uitgaven als je het gevoel hebt dat er nog zo veel te geld te besparen zou zijn als burgers en instanties zich beter aan de regels hielden. Ik durf hier ge rust te zeggen dat het verande ren van het klimaat in de gro te steden, het tegengaan van de normvervaging, één van mijn motieven is geweest om een coalitie met de PvdA aan te gaan". Ontspannen reageert Lubbers vervolgens op de discussie over de door de vakbonden gepropageerde vierdaagse werkweek, waarvoor ook de PvdA veel voelt. Naast warme pleitbezorgers heeft de 'vier daagse' echter ook felle critici. Oud-premier Zijlstra (CDA) sprak van „een dreigende gro te ramp" en Lubbers' partijge noot minister Andriessen (eco nomische zaken) ziet „veel meer nadelen dan voordelen". De ministers De Vries en Kok daarentegen menen weer dat de 'vierdaagse' in bepaalde be drijfstakken best kan worden ingevoerd. Lubbers sluit daarop aan, maar ziet het nog wat fijnma ziger. „De vierdaagse werk week moeten we niet zien als een landelijk in te voeren maatregel die dè oplossing is om de werkloosheid te ver minderen. Het is puur een be drijfsmatige kwestie. Ik ben zelf een paar jaar geleden bij Scania in Zwolle geweest. Daar is de vierdaagse inge voerd als minst slechte oplos sing. Scania wilde de toene mende vraag van klanten be antwoorden en de produktie verhogen. Later bleek dat er bijkomende voordelen kwa men, zoals de emancipatie van vrouwen, die meer gelegen heid kregen te gaan werken. En daarnaast is er het voor deel dat er minder woon werkverkeer plaatsvindt, het geen dus gunstig is voor het milieu". „Maar kun je dat systeem naar elders overplanten? Mijn me ning is: dat moet ieder voor zich weten. We leven in een vrij land, nietwaar? Het is geen kwestie van eisen, maar van overleg. Laten werkge vers en werknemers zich in elk bedrijf afvragen of het Scania-model de juiste oplos sing is. Laat hen zelf kijken wat in het belang is van het bedrijf, van de mensen die er werken. Zo simpel is het. Het is naar mijn gevoel scheef ge gaan toen we in de bekende Nederlandse fout vervielen om het vraagstuk naar Den Haag te verplaatsen. Iemand zet een toeter voor z'n mond en roept „Vierdaagse werk week!" Dan neemt een ander een toeter en schreeuwt: „Daar komt niets van in!". Ware sociale vernieuwing is de problemen dicht bij de mensen aanpakken en niet van bovenaf zeggen „U moet het zus of zo doen". We moeten als overheid en in het algemeen vanuit de nationale instanties niet meer zo opdrin gerig zijn". DICK VAN RIETSCHOTEN ROB SEBES Premier Lubbers: „Er heerst een grote mate van kameraadschappelijkheid aan de regeringstafel en dat doet me erg goed". foto: Stephen evenhuis den bleek nog steeds die geur te hangen van twee jaar gele den, toen hij niet in staat bleek die kar met de vierkante wie len - want zo noemden we de paspoortkwestie - rijdend te krijgen. Die blijvende stigma tisering keur ik af, want het blijkt uiterst moeilijk om afge treden bewindslieden na ver loop van tijd weer politiek-be- stuurlijk werk te laten ver richten. Als je eens wist hoe veel problemen Gerrit Brokx heeft ondervonden om na zijn aftreden als staatssecretaris van volkshuisvesting weer een bestuurlijke baan te krijgen!" „De oorzaak van dit alles is dat we in de politiek geneigd zijn het - heenzenden van be windslieden in het persoonlij ke vlak te trekken. Het gaat dan niet meer louter om de zaak maar vooral om de man of vrouw zelf. Van der Linden heeft dat bijvoorbeeld onder vonden. Ik zeg niet dat-ie ten onrechte is afgetreden, maar ik constateer wel dat de pas poortaffaire achteraf gezien niet zo gek veel voorstelde. Het heeft de Nederlandse staat maar weinig geld gekost en de nieuwe Paspoortwet, waar ie dereen toen om zat te sprin gen, is er nog steeds niet. Sinds Van Eekelen en Van der Lin den zijn opgestapt heeft er nauwelijks een haan meer naar gekraaid". „Rond het aftreden van Gerrit Braks zag je hetzelfde gebeu ren. Een bewijs daarvoor is het feit dat de Kamer tijdens de algemene politieke beschou wingen, twee weken na het heengaan van Braks, met geen woord meer heeft gerept over de visserijproblemen. De man waar het om draaide was weg en daarmee was kennelijk de kous af. Het parlement had een daad gesteld en klaar was Kees. Alsof het om Braks per soonlijk ging! Laten we daar om voortaan proberen het wegsturen van bewindslieden niet meer zo te dramatiseren en op de persoon te betrekken. Zoiets moet teruggebracht worden tot zakelijke propor ties en daarna moeten de afge treden personen weer volop nieuwe kansen kunnen krij gen. Ik hoop van harte dat dat een nieuwe traditie wordt". „Datzelfde hoop ik ook voor een ander aspect van dit soort kwesties. De vraag wordt wel eens opgeworpen of een kabi net gewoon kan doorregeren als één bewindspersoon eige ner beweging aftreedt of door de Kamer tot aftreden wordt gedwongen. Mijn overtuiging is: ja. Ik vind zelfs dat dat de gewoonste zaak van de wereld moet worden. Tenzij natuur lijk een minister in de Kamer na kabinetsberaad het onaan vaardbaar óver een bepaald voorstel uitspreekt. Maar in alle andere gevallen hoeft het weggaan van een bewindsman of -vrouw geen consequentie te hebben voor het kabinet als zodanig. In het kabinet hebben we hierover al een keer ge sproken in het kader van de gewenste staatkundige ver nieuwingen. We zijn daar ove rigens nog niet helemaal uit". Tussenbalans In de maand januari wacht het regeringsteam onder leiding van Lubbers en Kok een zwa re krachtproef. De begroting voor 1991 is weliswaar nog met enig kunst- en vliegwerk sluitend gemaakt, maar voor de jaren 1992-1994 dreigen er grote gaten in de rijksboek houding te ontstaan. Belang rijkste oorzaken: de forse staatsschuld, de hoge rente die daarover moet worden be taald, de enorme uitkeringsbe dragen voor het groeiend aan tal mensen dat arbeidsonge schikt is verklaard en tenslotte de ongunstige economische ontwikkelingen sinds het be gin van de Golfcrisis. Het kabinet heeft de Tweede Kamer beloofd uiterlijk op 1 februari een tussenbalans op te stellen. Daarin wordt het fi- nancieel-economische beeld voor de komende jaren ge schetst en zullen tevens oplos singen worden aangedragen om het dreigende miljardente kort te dichten. In politiek Den Haag circuleren tal van sombere visies op dat tekort. Wim Duisenberg, president-di recteur van De Nederlandsche Bank ziet bij ongewijzigd be leid in 1994 een gat van vijf tien miljard ontstaan, VVD- kamerlid en voormalig vice- premier Rudolf de Korte vreest zelfs dat het twintig miljard wordt. „Dat is wel het hoogste dat ik gehoord heb", zegt Lubbers glimlachend. „De Korte schetst een ware Himalaya! Binnen de coalitie zijn we, af gezien van tegenvallers in de inkomsten, tot nu toe uitge gaan van een dreigende tegen valler aan de uitgavenkant van vijf miljard. Maar dat is wat te optimistisch gedacht. Ik denk dat we moeten uitgaan van een uitgavenprobleem dat tot 1994 oploopt naar tenmin ste zeven en een half miljard. Laten we zeggen: zeven en een half a tien, als we het grij ze gebied van onverwachte te genvallers erbij nemen. Aan de andere kant zijn er uiter aard ook meevallers mogelijk. Door de hoge aardgasprijs krij gen we bijvoorbeeld ettelijke miljarden méér binnen. Maar die kunnen zo weer teniet worden gedaan als het econo mische tij verder terugloopt. Het is dan ook bijzonder moei lijk om precies het cijfer te be palen". Hoe het kabinet de problemen te lijf zal gaan, is uiteraard nog niet te zeggen. Lubbers houdt zich wat dat betreft dan ook op de vlakte en probeert zo neutraal mogelijk te kijken als hem een aantal oplossingen wordt voorgehouden. Ligt het niet voor de hand dat de ver wachte hogere uitgaven ge dekt zullen worden door extra bezuinigingen? En ligt het ook niet in de rede om de lasten voor burgers en bedrijfsleven te verhogen of in elk geval niet te verlagen? De collectie ve lastendruk (het totaal van belastingen en premies) ligt immers iets onder de planning van het kabinet. Door bijvoor beeld het hoge btw-tarief niet te verlagen van 18,5 naar 17 procent zou het kabinet 2,5 miljard in kas kunnen houden. Een goed idee? „Een btw-verlaging is voorlo pig absoluut niet aan de orde", komt de premier tussenbeide. „Ik verwijs naar CDA-fractie- leider Brinkman die ervoor heeft gepleit buitengewoon voorzichtig te zijn met de uit gaven en de lasten niet te ver hogen maar ook niet te verla gen. Daarmee heeft hij de btw- verlaging overigens niet weg gegeven. Ach, het is allemaal wat speculatief om daar nu op in te gaan. We zien dat wel te gen het einde van de regeerpe riode. Wel is nu duidelijk dat de tegenvallers ons gewoon weg verplichten meer in de uitgaven te snijden. Dat is nog al klontjes". Lubbers toont zich niet be zorgd over het handhaven van de koppeling tussen lonen en uitkeringen. Hij houdt zich zorgvuldig buiten de politieke discussie over het al dan niet laten vallen van de koppeling. „Het loslaten van de koppeling zou je een vorm van bezuini ging kunnen noemen, maar het levert niet direct zo veel op,' tenzij je natuurlijk de hoogte van de uitkeringen verlaagt. Veel meer van be lang is een zodanige matiging van de loonstijgingen dat er méér werklozen en gedeelte lijk arbeidsgeschikten aan de bak kojnen en je minder kwijt bent aan uitkeringen. Als we in de afgelopen jaren met z'n allen op die terreinen meer tempo hadden gemaakt, ston den we er nu heel wat beter voor. Maar ja, nu de sociale partners er wèl flink vaart achter willen zetten, krijgen we te kampen met een minder sterke economie. Dat is zuur". Voorwaarden Binnen enkele weken presen teert het kabinet een wets voorstel over de koppeling tus sen lonen, ambtenarensalaris sen en uitkeringen. Daarin zullen de voorwaarden wor den omschreven waaronder de koppeling al dan niet kan worden toegepast. Er ligt al een meerderheidsadvies van de SER. Volgens dit advies zou de koppeling losgelaten kun nen worden als zich de vol gende ontwikkelingen voor doen: een te forse stijging van de cao-lonen, een onverwachte flinke toename van het aantal uitkeringsgerechtigden en ook „een zeer onevenwichtige fi nanciële verhouding in de pu blieke sector". De PvdA en de vakcentrales FNV en CNV zijn fel gekant tegen deze laat ste voorwaarde, die feitelijk betekent dat van de koppeling kan worden afgezien zodra het kabinet in financiële proble men komt. Lubbers wil niet op het kabinetsstandpunt vooruit lopen. Wel zegt hij: „Ik moet voorzichtig zijn. We moeten er in het kabinet nog over pra ten, maar ik denk dat de hoofdlijn wordt dat we nauw aansluiten op het SER-advies". Aangezien het verhogen van belastingen voor Lubbers niet actueel is, dringt zich de vraag op waar nog verder moet wor den bezuinigd op de over heidsuitgaven. De premier meent dat er geen sectoren zijn die bij voorbaat van bezui nigingen mogen worden uitge sloten. „Maar", voegt hij eraan toe, „bepaalde overheidstaken zijn heiliger dan andere. Ik doel bijvoorbeeld op de crimi naliteitsbestrijding, de politie, de milieu-inspectie, kortom: de rechtshandhaving in ruime zin. Dat is een essentiële over heidstaak waarmee je heel zorgvuldig moet omspringen". Lubbers ontkent ten stelligste dat hij of zijn ambtelijke advi seurs overwegen de fiscale af trek van hypotheekrente te beperken. „Daarvan is mij geen enkel plan bekend. De verdergaande herziening van het belastingstelsel is momen teel in handen van de commis sie-Stevens, die volgend jaar een advies uitbrengt. Tot dan bemoeit het kabinet zich daar niet mee". De noodzakelijke nieuwe be zuinigingen hangen „als het zwaard van Damocles" boven het kabinetsbeleid, aldus Lub bers. „Dat komt omdat er een groot verschil is tussen theorie en praktijk. De theorie is dat men zegt: we moeten het zui niger aandoen, we kunnen bij voorbeeld best met minder subsidies toe. De praktijk is daarentegen dat er steeds meer taken van de overheid worden gevraagd, óók door de Kamer. „Het moet allemaal minder!", roept men. Maar als we dat dan doen, staat Neder land op z'n kop. Eigenlijk is onze samenleving verslaafd aan de overheidszorg en de subsidies. Van buitenlanders hoor ik vaak: wat is Nederland toch een heerlijk land! Het is niet echt duur, het is aardig, leuk en mooi. Jawel, denk ik dan, maar we zijn ook wel erg royaal; de overheid maakt enorme schulden en leeft ten bate van de burgers op te grote voet. Dat kan zo niet door- Heikele punten Behalve met bezuinigingen is er voor de overheid extra geld te verdienen door het aantal uitkeringsgerechtigden te ver Volgende week woensdag, 7 november, is het precies een jaar geleden dat het kabi- net-Lubbers-Kok aan de slag ging. Na een vrij lange gewenningsperiode is de coalitie van CDA en PvdA inmiddels goed op el kaar ingespeeld. Met premier Ruud Lub bers kijken we terug op het eerste jaar en blikken we vooruit naar de financiële tus senbalans die het kabinet in januari zal op stellen. Welke mogelijkheden zijn er om de problemen rond de hoge rentestand en de dreigende economische terugval de baas te worden? Vice-premier Wim Kok heeft deze week al de rol van onheilsprofeet op zich genomen. Lubbers volgt in zijn voetspoor, hoewel hij enkele zaken toch een slagje an ders ziet. foto's: dijkstra

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 5