Patstelling in Kamer
over zedeli jkheidswet
„Me beer mot
nieuwe kroale
in ze kop
Onzekerheid
rond overnan
van Volvo Cai
'Nederland rijp voor
longtransplantaties'
Over geloof waardigheid gesproken
BINNENLAND
ftzidóeSouooTit
VRIJDAG 19 OKTOBER 1990 PAGifl
Honderden mensen, groot en klein, melden zich met hun zwaar
gewonde teddyberen bij de berendokter in Artis.
POPPENDOKTER HEEFT HANDEN VOL
AMSTERDAM „Me
beer heb geen oogies
meer, hij mot nieuwe
kroale in ze kop". Dat
kan, sprak berendokter
Ed Kramer sr. gisteren op
de derde Teddyberendag
in Artis.
En tegen een vergoeding van
een knaak gaf de man die al
23 jaar een 70 jaar oude pop-
penwinkel drijft in de Amster
damse Reestraat het zoveelste
speelgoeddiertje zijn zicht te
rug. Waardoor ook het gezicht
van het bijbehorende kindje
weer ging stralen. „We maken
alles", legde de meehelpende
Ed Kramer jr. uit. „Oogjes,
neusjes, mondjes. Naadjes en
gaatjes dichtnaaien is vandaag
gratis". En dat was maar goed
ook, want er zaten nogal wat
benen, armen en hoofden los
van de ontelbare knuffelberen
die de duizenden kinderen,
mannen en vrouwen hadden
meegenomen naar het Am
sterdamse dierenpark.
Maar ook aan het leven van
het liefste knuffelbeest kan
een eind komen. De berendok
ter kreeg gisteren een paar
honderd patiënten op zijn
spreekuur en sommigen kon je
geen betere dienst bewijzen
dan ze af te maken. Maar de
dokter schoof ze dan liever sti-
letjes onder ziin tafel weg, uit
het zicht van net bezorgde ba
zinnetje. Niet helemaal hope
loze gevallen nam hij later
mee naar ziin 'ziekenhuis'
voor een langdurige behande
ling. Een meisje van dertien
keek wel toe wat de oude Kra
mer deed, maar stond haar ei
gen beer niet af. „Hij heeft al
leen last van haaruitval op z'n
buik", zei ze verlegen. Maar ja,
hij is ook al acht". „Hier heb je
wat pillen", zei Kramer sr. „en
als je beer ze niet wil moet je
ze zelf maar innemen".
Ook een moeder met veel kin
deren en dus veel beren liet de
lieveling van haar jongste telg
bij toeval opknappen. „Dat ene
oog ontbrak al vanaf het be
gin", legde ze uit. Waarom dan
niet direct zelf gemaakt, vraag
je je dan af. „Inderdaad, maar
daar denk je gewoon niet
aan".
Niet perfect
Die uitspraak viel vaker te be
luisteren en dat is juist wat
een echte beer zo leuk maakt:
deze hoeft niet perfect te zijn.
Integendeel, mensen mogen
best zien dat je hem (of haar)
bijna h^bt doodgeknuffeld. En
bij zoveel liefde mag er best
een poot of een neus sneuve
len. Toch blijven teddyberen
nepdieren en Artis wil met
deze jaarlijkse happening na
tuurlijk kinderen leren van le
vende wezens te houden en te
genieten, en dan vooral van
die in Artis. Maar dan zullen
ze berendag volgend jaar toch
meer over het park moeten
verspreiden. Want nu kwa
men de meeste mensen door
de drukte niet verder dan de
ara's en de zebra's en de stand
met gratis gasballonnen.
Na de jurering van de 'liefste
teddybeer' ontstond er op
nieuw een enorme chaos toen
de deelnemende kinderen hun
'schatje met label' weer moes
ten zien te vinden op overvol
le tafels. Een 'liefste beer' be
staat natuurlijk niet, behalve
in de ogen van de bezitter. En
zo lagen aan het eind van een
drukke dag alle beren, uit
Maastricht en Almelo, groot en
klein, hard en zacht, naakt en
gekleed, te wachten op hun
liefhebbende eigenaartjes: de
paarse beer van Patrick van
Holsteijn (8) uit Alphen a/d
Rijn, de 1 meter grote knuffel
van Romano Lobo (6), het 31
jaar oude dier van Francis uit
Den Haag, de in fraaie jurk
gestoken beer van Celine
Landman uit Rijswijk enzo
voort. Eén pop was door de
drukte rijp voor een berenpsy
chiater. Maar die was er niet.
Ogen, neuzen, poten en naden,
alleen daarin zit handel.
HERMAN JANSEN
Oproep getuigen via
advertentie is succes
BERKEL-ENSCHOT De opmer
kelijke advertentie van de rijkspolitie
in Berkel-Enschot, waarin getuigen
van de verkrachting van een 12-jarig
meisje gevraagd werden zich te mel
den, heeft veel reacties opgeleverd.
Gisteren verscheen de oproep in de
plaatselijke pers. Een paar uur later
hadden al vijfentwintig mensen zich
gemeld. De leider van het onderzoek
spreekt van zeer bruikbare verkla
ringen. De advertentievorm als op
roep aan mogelijke getuigen, is vol
gens de woordvoerder een succes ge
bleken. „Alleen een bericht in de
krant volstaat tegenwoordig niet
meer", zei hij.
Nieuw 06-initiatief:
Saddam Husayn-lijn
ROTTERDAM Aan de schier oneindige reeks
van 06-lijnen is er vandaag weer eentje toege
voegd: de Saddam Husayn discussie-lijn. Initiatief
nemer is de Rotterdammer Leijdekkers. Volgens
hem kan de 'gewone man' in Nederland zijn me
ning over de Golfcrisis nauwelijks kwijt. Leijdek
kers in een perspublicatie: „Toegegeven, ministers,
andere politici en deskundigen komen veelvuldig
aan het woord. Maar hoe zit dat met de grote mas
sa? Waar kan die haar mening en standpunten
spuien?" Hij stelt zich voor dat de bellers via het
nummer 06-320.330.47 in een groep van maximaal
tien de situatie in de Golf doornemen. Wel op een
nette manier, want „wanneer de grenzen van het
betamelijke worden overschreden, dan grijpt de
discussieleider zonder pardon in".
UTRECHT In Nederland moet volgens S. van der Kooij, me
disch adviseur van de Ziekenfondsraad, met longtransplantaties
worden begonnen. In het bulletin van de Nederlandse Trans
plantatie Vereniging noemt hij daarvoor twee redenen. Aller
eerst hebben de twee transplantaties die tot nu toe zijn verricht
in Utrecht en Nieuwegein hoop gewekt bij een aantal patiënten.
Maar ook politiek is het aantrekkelijker om een stuurbaar pro
gramma voor longtransplantatie te financieren dan aan wild
groei te zijn overgeleverd. Staatssecretaris Simons (volksgezond
heid) heeft de Ziekenfondsraad dit voorjaar advies gevraagd
over het subsidiëren van een beperkt programma. Volgens Van
der Kooij kan na het verschijnen al volgend jaar met transplan
taties worden begonnen. De twee transplantaties in Utrecht en
Nieuwegein zijn betaald door de gemeentelijke sociale diensten.
Centrumdemocr
misbruiken subsi
DEN HAAG Het weta
pelijk bureau van de Centre
mocraten, de Stichting
schappelijke Onderbouwin q
trumdemocratisch ld e.
heeft de in 1986 ontvangei
die voor het grootste deel ie
bruikt voor wetenschaj g(
doeleinden. Het minister
binnenlandse zaken eist i
dat de Centrumdemi g,
65.000 gulden terugbetali j
Centrumdemocraten, die ;0
dering gisteren bij de Ra e\
State aanvochten, konde ai
aannemelijk maken dat hrd
wel aan wetenschappelijk r
zoek was besteed.
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG De uiterst
ingewikkelde zedelijk
heidswetgeving heeft gis
teren geleid tot een pat
stelling in de Tweede Ka
mer. Het overleg tussen
minister Hirsch Ballin
(justitie) en de Kamer is
niet helemaal afgerond,
zoals de bedoeling was,
maar voor onbepaalde tijd
geschorst.
Het conflict tussen de minister
en de meerderheid van de Ka
mer, bestaande uit CDA,
PvdA en VVD, ontstond door
een wetswijziging die mogelijk
voor homoseksuelen discrimi
nerend is.
Op dringend verzoek van het
CDA kwam Hirsch Ballin met
het voorstel dat ook seksueel
contact met jongens van onder
de zestien jaar strafbaar wordt
gesteld. Volgens het CDA ging
de wet te veel uit van vrou
wen en meisjes, terwijl het
seksuele geweld tegen jongens
voortdurend toeneemt. Tegen
het einde van het debat bleek
echter dat niet alleen het
CDA, maar ook PvdA en VVD
ontevreden waren over de
tekst van de wetswijziging.
Bij meisjes is een klacht nood
zakelijk om tot strafvervolging
over te gaan. Hirsch Ballin
vindt zo'n klacht bij jongens
niet nodig. Strafbare handelin
gen tegen jongens kunnen der
halve door het openbaar mi
nisterie worden aangepakt
zonder dat de betrokkene een
klacht heeft ingediend.
Volgens de PvdA zal dit in de
praktijk betekenen dat het
openbaar ministerie veel va
ker tot vervolging zal over
gaan bij seksueel contact tus
sen mannen en jongens of tus
sen jongens onderling dan bij
meisjes. Op die manier zouden
homoseksuele contacten an
ders worden behandeld dan
heteroseksuele contacten.
„Zo'n belangrijk punt mag niet
aan het openbaar ministerie
worden overgelaten maar
moet wettelijk worden gere
geld", aldus PvdA-woordvoer-
ster Swildens.
Hirsch Ballin stelde dat het
zijn bedoeling is ontüchtige
handelingen tussen mannen
en jongens strafbaar te stellen.
Normale seksuele contacten
vallen daar volgens Hirsch
Ballin niet onder. Daarom is
een nieuwe wetswijziging niet
nodig, aldus de minister.
Op dit punt kwamen Hirsch
Ballin en de Kamer er niet uit.
Wel werden zij het eens over
het strafbaar stellen van ver
krachting binnen het huwe
lijk. Alle grote fracties zijn
ovèrtuigd van de noodzaak
hiervan.
Het verwijt van D66 dat de
terminologie in de wet over
seksueel misbruik „hopeloos
verouderd" is en niet in over
eenstemming is met de nor
men van deze tijd vond de mi
nister niet steekhoudend. „De
opvattingen van D66 zijn op
vattingen over opvattingen en
die zijn niet de mijne".
Ook de VVD had op onderde
len moeite met het woordge
bruik van de minister. Zo ont
spon zich in het debat een pin
nige woordenwisseling over de
vraag hoe 'het met elkaar naar
bed gaan' in het wetboek moet
worden genoemd. Woordvoer
ster Rempt-Halmmans de
Jongh wil „geslachtsgemeen
schap" waar de bewindman
heeft gekozen voor „vleselijke
gemeenschap".
Rempt: „Ik kan me niet voor
stellen dat de rechter met zijn
handen in het haar zit en de
minister gaat vragen wat hij
nu weer met geslachtsgemeen
schap bedoelt". Hirsch Ballin
vond het maar onzin. „Juri
disch maakt het allemaal geen
moer uit", zei hij.
Minister Hirsch-Balin en de Kamer konden het niet eens
over de zedelijksheidswet.
Blusboot
gelicht
De 'Jan van der
Heijden' was al
een oude'
blusboot, maar
dat-ie plotseling
zou zinken had
niemand
verwacht. Zeker
niet omdat de
boot die juist alles
behalve zichzelf
nat moet houden,
zojuist een goede
opknapbeurt had
gehad. Het
lichten van de Jan
van der Heijden
gebeurt hier met
vereende
krachten.
FOTO: ANP
Tijdwinst maakt zwart
werken aantrekkelijk
DEN HAAG De Nederland
se consument wendt zich niet
alleen tot zwartwerkers om
kosten te drukken, maar ook
om tijdwinst te boeken. Tot die
conclusie komt Swoka, een in
stituut voor consumentenon
derzoek, in een onderzoeks
rapport. Bij kinderopvang
wordt vooral gebruik gemaakt
van zwart werk, omdat de of
ficiële kinderopvang vaak niet
beschikbaar is op tijden dat dit
goed uitkomt. De onderzoe
kers denken dat uitbreiding
van die officiële opvang het
zwart werken in die sector
kan terugdringen.
SUSKE EN WISKE
DE GOALGETTER
Ultgeverlj/Wavery Produc
DEN HAAG De
Zweedse autofabrikant
Volvo kan het voorlopig
niet eens worden met mi
nister Andriessen van eco
nomische zaken over de
overname van het Neder
landse belang in Volvo
Car bv in Helmond.
In een brief aan de minister
verzoekt president-directeur
Gyllenhammar om meer tijd
voor het overleg. Aanvanke
lijk had Gyllenhammar ver
zocht om eind september al tot
een prijsafspraak te komen
over de aandelen en het be
lang van de Nederlandse staat
van zeventig procent in Volvo
Car bv. De vraagprijs van mi
nister Andriessen is echter ho
ger dan de Zweedse fabrikant
wenst te betalen. De br
Gyllenhammar voert g
denen aan voor het
om meer tijd voor c g
Mogelijk spelen echter
handelingen tussen Vol"
bv en het Japanse ce
Mitsubishi Motors over i
werking een rol. Zo'n s
werking zou de Zweeds e
ging niet zinnen. Ook ,c
slechterde marktpositii 'I
Volvo Car bv zou de v S'
derde belangstelling v!I
Zweden kunnen ver!,1
Een woordvoerder van c
Car bv zei vanmorgen 3
zicht te hebben op mo
gevolgen voor zijn
wanneer de overnamf
aandelen door de Zweds
door zou gaan. Er is geei
ke van onrust in het I
aldus de woordvoerder.
Het primaat van de poli
tiek moet worden ver
sterkt. Met die bood
schap begonnen ver
scheidene fractievoorzit
ters de algemene politie
ke beschouwingen van
vorige week.
Te veel worden allerlei be
langrijke politieke beslissin
gen feitelijk genomen door
instellingen en instanties die
geen politieke verantwoorde
lijkheid dragen. Dat kunnen
bijvoorbeeld rechters zijn die
aangeven onder welke om
standigheden gestaakt mag
worden. Het kan ook gaan
om adviesorganen zoals de
Sociaal Economische Raad
(SER), waar vertegenwoordi
gers van organisaties van be
langhebbenden politieke
compromissen sluiten. En
niet in de laatste plaats werd
gedacht aan het zogenaamde
maatschappelijke midden
veld.
De conclusie dat te veel poli
tieke beslissingen feitelijk
worden genomen buiten het
parlement om is juist. Toch
moet hierbij wel een aantal
zaken worden onderschei
den. Het kan bijvoorbeeld de
rechter niet kwalijk worden
genomen dat hij in de loop
der jaren de regels voor het
stakingsrecht heeft uitgestip
peld. Al tien jaar lang beston
den er plannen voor wetge
ving over dit onderwerp. Het
is er nooit van gekomen, om
dat achtereenvolgende kabi
netten er niet in slaagden een
wetsvoorstel rond te krijgen.
Soms kwam dit omdat voor
een bepaalde regeling geen
politieke meerderheid aan
wezig leek, soms ook durfde
een kabinet geen beslissing te
nemen uit vrees voor nega
tieve reacties van vakorgani
saties.
Onlangs besloot minister Da-
les van binnenlandse' zaken
dan ook maar geheel af te
zien van een stakingswet. De
rechter kon het wel alleen af.
Wie in zo'n situatie pleit voor
herstel van het primaat van
de politiek bepleit een goede
zaak. Maar de eerlijkheid ge
biedt te erkennen dat het de
regering, gesteund door (een
meerderheid van) het parle
ment, zelf was die het pri
maat üit handen gaf.
Vrijwillig
Ook als het gaat om de rol
van adviesorganen moet een
paar zaken goed onderschei
den worden. Adviesorganen
kunnen bestaan uit deskun
digen of belanghebbenden op
een bepaald terrein, dan wel
uit vertegenwoordigers van
beide categorieën. Inschake
ling van adviesorganen bij
wetgeving of bestuursbeslis-
singen is soms voorgeschre
ven, soms kiest de regering
er vrijwillig voor. Daar kun
nen goede argumenten voor
zijn. Het maatschappelijk
draagvlak van overheidsbe-
slissingen kan er door wor
den vergroot.
Maar het blijven adviseurs
die geen politieke verant
woordelijkheid dragen. Rege
ring en parlement mogen
zich dan ook niet verschuilen
achter opvattingen van advi
seurs of achter het ontbreken
van een (eensluidend) advies.
Daarop spitste zich bijvoor
beeld de kritiek in de Kamer
toe naar aanleiding van de
resultaten van het najaarso
verleg in de Stichting van de
Arbeid. De regering zag af
van wettelijke maatregelen,
omdat zij de voorkeur gaf
aan afspraken met de organi
saties van werkgevers en
werknemers. Zulke afspra
ken mag de regering maken,
maar als zij daarbij afziet van
wetgevende maatregelen is
zij het zelf die het primaat
van de politiek loslaat.
De relatie tussen parlement
en maatschappelijk midderf-
veld ligt nog ingewikkelder.
De terminologie alleen al is
ongelukkig. Deze suggereert
dat het gaat om organisaties
die ergens tussen de overheid
en de burgers instaan. Dat is
veelal niet juist. Als het goed
is zijn het organisaties van en
voor de burgers met specifie
ke taken belast. De ont
staansgeschiedenis bevestigt
dit. Zo zijn bijzondere scho
len, particuliere ziekenhui
zen en woningcorporaties
voortgekomen uit particulier
initiatief. Ze hebben dan ook
van origine geen publieke
taak, zoals tijdens het kamer
debat wel werd gesugge
reerd, maar een particuliere.
Omdat de samenleving deze
activiteiten ook van publieke
betekenis vond was de over
heid bereid ze geheel of ge
deeltelijk te bekostigen. Dat
gebeurde uiteraard niet blin
delings. Er werden voor
waarden aan verbonden.
Maar anders dan bij over
heidsinstellingen bleven par
ticulieren primair verant
woordelijk voor de inhoud
van het werk, de identiteit
ervan, enzovoort.
Herstel van het primaat van
de politiek is een goede zaak.
Maar dan wel voorzover het
primaat bij de politiek be
hoort te liggen. Dat is bij
voorbeeld niet het geval bij
de regeling van arbeidsvoor
waarden in het bedrijfsleven.
De zorg voor goed onderwijs
voor de jeugd is in de eerste
plaats een verantwoordelijk
heid van de ouders. De ex
ploitatie van verzorgings- en
verpleeghuizen behoort
eerder bij een particuliere in
stelling dan bij een over-
heidsstichting die uiteindelijk
door de gemeenteraad wordt
bestuurd.
Maar is het particulier initia
tief in onze tijd nog wel zo
particulier? Is het geen bu
reaucratisch, ongecontroleerd
machtsblok geworden? Dat
was de essentie van de kri
tiek vorige week. Als dat zo
is en het gaat om een zaak
van openbare betekenis, dan
is het zaak dat de overheid
de publieke belangen veilig
stelt. Zij zal kwaliteitseisen
moeten stellen en zorgen dat
de voorzieningen toeganke
lijk zijn voor ieder voor wie
ze zijn bestemd. De financiële
controle zal deugdelijk
moeten zijn. Voor die zaken
is de overheid verantwoorde
lijk, daarover zal in verte
genwoordigende organen ge
sproken en besloten moeten
worden. Er is niets op tegen
dat het maatschappelijk mid
denveld zich organiseert in
koepels en dergelijke. Ze
kunnen zodoende hun belan
gen bepleiten bij de overheid,
maar de overheid behoudt
haar eigen verantwoord!
heid.
Overleg met organisaties
belanghebbenden is pi
maar overleg en besluit
ming moeten gescheiden
ven. Dat gebeurt onvold
de wanneer in CDA-k
gesproken wordt over
verantwoordelijke samf
ving. Wie is dan verantw
delijk voor wat? Dan kri
constructies zoals die voc
men in de nieuwe arb!
voorzieningenwet. Nog
jaar geleden stemden de
ne christelijke fracl
enige tegen deze wet.
week verklaarde
PvdA als de VVD dat
instemming met de wet
voor herhaling vatbaar
Over geloofwaardigheid
de overheid gesproken!
Versterking van het pril
van de politiek is geen
van afbraak van het
schappelijk middeni
maar van het helder hoi
van het onderscheid in
van overheid en partict
initiatief. Op dat punt
heel wat werk aan de
kei.
(G.J. Schutte is lid val
Tweede Kamer voor
GPV)
