Miljoenen zijn
dol op Ayla,
heldin
van de IJstijd
mi
'Succes is
grillig
maar ik
kick erop'
Huisvrouw
Skeletten
Dilemma
HET SUCGES-YERHAAL VAN
SCHRIJFSTER JEAN AUEL
Drukbezet
'Ëeidóc Sou/temt-
DEN HAAG - „Er kwam daarnet
een vrouw naar me toe met een ge
boortekaartje. Daarop stond dat zij
haar dochtertje de naam Ayla had
gegeven. Ja, dan gaat er wel even
iets door je heen".
De Amerikaanse schrijfster Jean Auel,
die zojuist een uur boeken heeft zitten
signeren in de Haagse Bijenkorf, moet
moeite doen de ogen droog te houden.
Hoe had zij veertien jaar geleden, toen
zij de eerste wankele schreden zette op
het schrijverspad, kunnen denken dat
ooit een Nederlandse baby vernoemd
zou worden naar haar Ayla, heldin van
de IJstijd?
Jean Auel (54) was deze week in ons
land om 'Het Dal der Beloften', haar
vierde boek in de reeks 'De Aardkinde
ren' te promoten. Uitgeverij Het Spec
trum heeft een voorschot van bijna
350.000 gulden moeten betalen voor dit
boek, het hoogste bedrag dat dit bedrijf
ooit voor een manuscript heeft neerge
teld. „Dat doe je dus alleen als je ver
trouwen hebt in de auteur", zegt Colinda
Verhaar van Het Spectrum. Hoe groot
dat vertrouwen is moge ook blijken uit
het feit dat de Nederlandse uitgeverij
een eerste oplage van honderdduizend
exemplaren heeft gedrukt. Gebonden
boeken wel te verstaan, die per stuk
49,50 kosten. Toch is nu al vrijwel ze
ker dat het een rendabele investering is
geweest. „We kunnen de boeken niet
aangesleept krijgen. Zelfs de kleinste
boekhandels hebben intekenlijsten liggen
van 30, 35 mensen. Voor ons land is dat
waanzinig veel," aldus de woordvoerster
van Het Spectrum.
De success-story van Jean Auel, voor
malig huisvrouw en ponstypiste in de
Amerikaanse staat Oregon, gelegen aan
de Westkust, is bijna te mooi om waar
te/ijn. In 1977, toen Jean 40 was, waren
haar vijf kinderen de deur uit. Daar zat
ze dan. Wat zou ze met de rest van haar
leven gaan doen? Aanvankelijk leek die
keuze niet zo moeilijk. Ze had immers
net, na twaalf jaar avondstudie, een uni
versitaire graad gehaald in Business Ad
ministration (bedrijfskunde) en was op
zoek naar een passende baan.
Terwijl ze het resultaat afwachtte van
verscheidene sollicitaties, herinnerde ze
zich dat ze een jaar of vijftien daarvoor
weieens wat had geschreven, voorname
lijk gedichten. Ook had ze een idee.
„Dat zoemde als het ware rond in m'n
hóófd, zoals een melodie". Ze wilde een
verhaal schrijven over een jonge vrouw
die bij 'andere', minder ontwikkelde
mensen opgroeide. „Ik zal weieens zoiets
gelezen hebben, maar ik ben er nooit
achter gekomen wat en waar".
Jean begon te bladeren in een encyclope
die. Ze kwam erachter dat er één periode
in onze geschiedenis is geweest dat er te
gelijkertijd twee verschillende soorten
mensen waren. Dat was 35.000 k 25.000
jaar geleden in het Paleolithicum, het
vroege stenen tijdperk. Uit opgravingen
is gebleken dat in dat tijdperk naast el
kaar leefden de Cro Magnon-mensen,
onze voorouders, en de Neanderthalers,
die een paar duizend jaar later zouden
uitsterven.
„Hoe meer ik daarover las, hoe opge
wondener ik raakte. Dat was het! Dat
was precies waar ik naar op zoek ge
weest was", vertelt Jean. Ze begon te
schrijven, op een oude machine aan de
keukentafel. „Maar toen ik tien bladzij
den klaar had, zat ik vast. Ik realiseerde
me dat ik absoluut niets wist over die
tijd. Dus ging ik naar de bibliotheek en
kwam daar met een armvol boeken van-
Jean las over opgravingen van Nean
derthaler-woonplaatsen in Iran. Eén graf
bevatte het skelet van een oude man.
Uit een beschadiging van de schedel
bleek dat hij zeer waarschijnlijk blind
was geweest. Ook was zijn rechter on
derarm geamputeerd en was hij waar
schijnlijk verlamd vanaf het middel. Dat
zette Jean aan het denken. Hoe had die
man in leven kunnen blijven? Wie had
zijn arm geopereerd? Wie had voor hem
„Vóór mij werd duidelijk dat de Nean
derthalers, in weerwil van hun aapachti
ge voorkomen - zware wenkbrauwen, te
rugwijkend voorhoofd, ontbreken van
een kin - echte mensen waren, begiftigd
met intelligentie en medegevoel. Het wa
ren niet de primitieve platkoppen waar
voor ze ook in hun eigen tijd versleten
werden".
De oude, blinde man stond model voor
Creb, de Mog-Ur ofwel medicijnman
van een stam Neanderthalers. Creb en
zijn zuster Isa zorgen ervoor dat het 5-
jarige meisje Ayla wordt opgenomen in
de Stam van de Holebeer (titel van het
eerste boek, RH). Ayla is haar ouders
kwijt geraakt bij een aardbeving en ze
lijkt ten dode opgeschreven, wanneer ze
wordt gevonden door een groep Nean
derthalers, die haar tenslotte vanwege
haar 'anders' zijn weer uitstoot. Dan
gaat Ayla op zoek naar haar eigen soort
genoten, de Cro Magnon-mensen.
Toen Jean Auel zich verdiepte in deze
mensensoort, vooral bekend vanwege
hun magistrale wandschilderingen in
grotten in Zuid-Frankrijk en Spanje,
werd ze nog enthousiaster. „Qua uiter
lijk verschillen de Cro Magnon niet van
ons moderne mensen. Jondalar bijvoor
beeld (de man van Ayla, die zijn intrede
doet aan het einde van het tweede boek
van Jean Auel, RH) is eveneens gemo
delleerd naar een man die werkelijk
heeft geleefd. In Rusland is het skelet ge
vonden van een knappe jongeman met
Jean Auel met haar nieuwste boek in de serie over de Aardkinderen'Het Dal der Beloften'.
FOTO: STEPHEN EVEN Hl
een lengte van ongeveer 1.96 meter",
onthult de schrijfster.
Oorsponkelijk was Jean Auel van plan
een kort verhaal te schrijven. De talloze
wetenschappelijke boeken over de IJstijd
brachten haar tot het besef dat ze mate
riaal had voor meer, véél en véél meer.
„Ik maakte een opzet en kwam tot de
conclusie dat ik zo'n zes boeken kon
schrijven".
Op dat moment werd Jean opgeroepen
voor een sollicitatiegesprek. Het resul
taat daarvan was dat haar een prachtige
baan werd aangeboden, met een voor
haar doen dito salaris. „Dat plaatste mij
voor een dilemma. Die baan was een ge
weldige kans die ik eigenlijk niet wilde
missen. Maar er was ook mijn plan om
schrijfster te worden. Na lang wikken en
wegen heb ik de baan laten lopen. Ik
stortte me met hart en ziel op het schrij
ven".
Ruim driehonderdduizend woorden tik
te ze aan de keukentafel op haar oude
typewriter, meestal 's nachts. Daarmee
ging ze naar een literair agent, Jean Nag-
gar in New York, die er wel wat in zag.
„Een paar weken later belde Jean me op.
Zit je of sta je? vroeg ze. Ik ging maar
zitten. Wat bleek? Twee uitgeverijen wil
den mijn boek uitgeven en ze boden bei
de precies hetzelfde voorschot: 130.000
dollar. Voor het werk van mij, een abso
lute debutant!!".
'Stam', zoals Jean haar eersteling ge
makshalve noemt, veranderde haar le
ven. Het boek, dat uitkwam in septem
ber 1980, stond achttien weken op de
lijst van best verkochte gebonden boe
ken van de New York Times. De
pocketuitgave prijkte bijna negen maan
den op de bestsellerslijst van diezelfde
krant. Tot nu toe zijn er 320.000 gebon
den boeken en 3.575.000 pocketboeken
van 'Stam' verkocht. Ayla, Creb en Isa
maakten hun geestelijke moeder tot mil
jonair.
'Vallei van de Paarden' was de tweede
'blockbuster' van Jean Auel. Dit boek
maakte op haar fans een geweldige in
druk vanwege de manier waarop de al
leen in een grot wonende Ayla een paard
(Whinney) temt en een baby-holenleeuw
(Kleintje) opneemt. Via de man Jonda
lar, die zij aan het eind van het tweede
boek het leven redt, komt Ayla voor het
eerst bij haar eigen soort terecht. Dat
verhaal wordt beschreven in deel drie,
'De Mammoetjagers'. Ook van de delen
twee en drie zijn inmiddels miljoenen
exemplaren verkocht.
Wat is het nu precies dat de boeken van
Jean Auel zo begerenswaardig maakt?
Recensenten hebben het verwijt geuit
dat haar hoofdpersonen in alle tijden ge
plaatst kunnen wórden. Hun omgeving
is prehistorisch, maar hun denken en
doen is dat niet. Wonderlijk genoeg deelt
Jean Auel dit standpunt volkomen.
„Mijn stelling is juist dat de mensen in
de IJstijd precies dezelfde gevoelens
hadden als de mensen nu".
Het gevolg is wel dat Jean Auels boeken
een typisch voorbeeld zijn van het mo
derne, lichte genre, dat uitgevonden lijkt
door Harold Robbins. Romantiek, sex,
spanning, geweld, het is allemaal in rui
me mate aanwezig in de 'Aardkinderen'.
Wellicht is het mede daardoor dat een
miljoenenpubliek gretig grijpt naar elk
nieuw boek. Jean Auels werk is nu in
twintig talen verkrijgbaar, waaronder
Chinees en Hebreeuws.
Het financiële succes heeft volgens de
schrijfster een positieve invloed op haar
werk. Zonder de nieuw verworven rijk
dom zou ze niet in staat geweest zijn
persoonlijk maandenlang research te
gaan doen in Tsjechoslowakije en de
Ukraine, waar relatief grote aantallen
Mammoetjagers hebben geleefd. In
Russische stad Kiev ontdekte Jean d
er een boek bestond over uit mai
moetslagtanden vervaardigde muzieki
strumenten. Maar het boek was alleen
het Russisch verkrijgbaar. Geen pi
bleem, Jean bestelde gewoon een ver!
ling.
Ook van 'Vallei van de Paarden' (198
en 'De Mammoetjagers' (1985) zijn m
joenen exemplaren verkocht. Jean, i
middels grootmoeder van veertien klei
kinderen, mag zich multimiljonair no I
men. Haar echtgenoot Ray heeft z r
baan opgezegd en fungeert als haar m t
nager. De Auels hebben een droomht
laten bouwen aan één van de indru
wekkende, rotsachtige kusten van Oi
gon. Daar, op een tekstverwerker v 1
twintigduizend dollar, is 'Dal der Bell
ten' ontstaan. In dit nieuwe deel reiz|z
Ayla en Jondalar te paard en in het
zeischap van een getemde wolf
Zuid-Rusland naar Zuid-Frankrijk,
reis van drieduizend mijl over steppl
en gletsjers.
In het huis aan de kust zulfen ook 1
laatste twee 'blockbusters' over de IJstiJ
geschreven worden. De research
nummer vijf in de serie Aardkinderej
waarin onder meer het maken van rol
schilderingen behandeld zal worden,
achter de rug. Weet Jean Auel al wat
na haar langdurige verblijf in de IJsti
gaat doen? Blijft ze in de prehistorie?
weet het nog niet. Ik heb eigenlijk w
zin een klassieke detective te schrijven' a
RIK IN 'T HOU
SANDRA REEMER
WEETNIET
VAN OPHOUDEN
HILVERSUM - Van achteren ge
zien heeft ze iets weg van een wat
ouder schoolmeisje. Klein, tenger,
zwarte moderne pet met goudkleu
rige lovertjes, zwart leren jack met
goudkleurige versiersels. Ze draait
haar hoofd om en glimlacht breed.
'La Colegiala' (Spaans voor
'schoolmeisje' en de titel van haar
pas uitgekomen single) lijkt perfect
gekozen.
„Inderdaad, het repertoire van mijn
nieuwe album staat heel dicht bij me.
Een beetje poppy met een latijns sausje.
Hopelijk denkt mijn publiek er net zo
over. La Colegiala geeft een goede in
druk van de hele elpee. Vind je de single
leuk dan maakt de hele elpee denk ik
ook een goede kans van slagen".
Om het lot alvast een zetje in die rich
ting te geven, is Sandra 'Reemer driftig
bezig met de promotie van 'She's the
One'. Samen met haar nieuwe platen
maatschappij CBS probeert ze haar vaste
kern fans uit te bouwen. Heel behoed
zaam verschuift ze haar liedjes richting
het warmbloedig Latijns-amerikaanse
ritme. „Ik wil mijn vaste publiek bedie
nen en tegelijkertijd meer jongeren aan
trekken. Mijn twee vorige elpees, 'Best
Sandra Reemer: „Ik wil mezelf niet in een hokje stoppen en ik hoop dat anderen dat ook niet doen".
of my love' en 'Unforgettable', bevatten
ballads met nostalgische trekjes. Nu ga
ik meer de poppy kant uit met een ver
rukkelijk zuidelijk, dansbaar ritme. Als
ik die muziek hoor krijg ik zin om alles
los te gooien, ze werkt heel positief op
mijn stemmingen. Ik sta helemaal achter
m'n nieuwe liedjes en dat is toch voor
waarde om het overtuigend te kunnen
brengen".
Ze heeft geen idee hoe haar doelgroep
(in marketingtermen gesproken) eruit
ziet. „Tjee, ik geloof niet dat daar onder
zoek naar is gedaan. Misschien kun je
zeggen dat mijn optredens in tv-shows
Met haar nieuwe album 'She's the One (Ella Fue)' zet
Sandra Reemer een nieuwe stap op de inmiddels lange weg
van haar loopbaan als zangeres. De kinderlijke
onbevangenheid waarmee ze 28 jaar terug pardoes het
showvak intuimelde, maakte plaats voor bewuste
carrièreplanning. Wat alle pieken en afgronden ten spijt
bleef is haar verslingering aan het televisiewerk.
hetzelfde publiek trekken als mijn optre
dens als zangeres. 'Wedden dat', 'Ster
renslag', 'Showmasters', die zijn me op
mijn lijf geschreven. Lekker entertain
ment voor wie ervan houdt. Mijn liedjes
sluiten daar, hoop ik, bij aan".
„Vroeger deed ik maar wat, ik werd ge
leefd door alles wat er om me heen ge
beurde. Dat gaat goed zolang het succes
niet uitblijft, maar ik weet uit ervaring
hoe onberekenbaar die populariteit is".
Zoals bleek na haar deelname aan het
Eurovisie Songfestival in Jeruzalem
(1979). De ommezwaai van het duo-dat-
al les-kon-maken Sandra en Andres
(1968-'75) naar de hypermoderne Xan-
dra met lange paardestaart viel niet in
goede aarde bij haar achterban. Het ver
schil van één letter en een uiterlijke me
tamorfose bleek net te veel.
Dat ze als Xandra toch indruk heeft ach
tergelaten bleek onlangs nog. „Ik zat in
het programma van Tineke en we kre
gen het over coiffures. Het eerste wat
naar voren kwam was mijn paardestaart
uit die periode. Wat ik toen zong, dat
kon bijna niemand zich herinneren".
Ze klauterde uit dit dal en leidde lange
tijd een druk bezet leven. „Niet dat ik
het ooit leuk heb gevonden om zo ver
schrikkelijk onrustig te leven. Ik wist on
derhand van voren niet meer of ik van
achteren nog leefde. Maar ja, ik was wel
afhankelijk van het zingen want er
moest toch brood op mijn plank ver
schijnen. Ik zat in de ww en wilde daar
zo gauw mogelijk uit. Nu zit ik in de
luxe positie dat ik kan zeggen 'Ho, effe,
ik neem niet meer alles op m'n nek.' Ik
kan dingen afzeggen omdat ik niet meer
van mijn vak afhankelijk ben. Dat geeft
me wel een ontzettende rust moet ik zeg
gen".
In gedachten verzonken doopt ze haar
theezakje in het kopje met heet water.
„Aan de andere kant", vervolgt ze en
haar gezicht licht op, „zou ik die kit
van succes, van applaus ook niet wille
missen. Ik vind dat nog steeds fanta
tisch hè, dat je applaus krijgt van je pi
bliek. Het is echt 'wauw'. Ik zie het a
beloning voor mijn werk. Laat ik het 2
zeggen: mijn leven hangt er niet van a
maar ik zou ook niet weten wat ik thu
moest doen zonder mijn werk".
Ze rilt na al die jaren showbusiness nc
altijd van het woord 'beroemd'. Hal
enige verlangen is, zoals ze het zelf ui
drukt, „lekker spontaan en emotionei
mezelf zijn".
De combinatie zangeres-presentatrii
geeft haar voldoening. „Mijn belangste
ling is breed, ik wil mezelf niet in ee
hokje stoppen en ik hoop dat andere
dat ook niet doen. Wat mij befteft zo
ik veel vaker beide kanten van mijn va
tegelijkertijd willen uitoefenen".
Toch is er verschil tussen beide. Nadei
kend: „Jaaa, want als zangeres presei
teer je het liedje. Je hoeft jezelf nii
bloot te geven, je kunt een act opvoerei
Als presentatrice kun je niks spelen wal
je praat met andere mensen voor de ca
mera. Je bent als gastvrouw zeg ma 1
onderdeel van het programma".
Soms was dat wel wennen, herinnert 2
zich. „Als zangeres was ik gewoon oi
direct bij mijn opkomst voor de earner
al applaus te krijgen. Jij staat in
schijnwerpers, het gaat om jou. Ook i
had ik nog niks gezongen, de mensa
klapten wel. Ik was verbaasd toen ik al
presentatrice merkte dat dat applaus 0
zich liet wachten. Logisch, ik zou ze
ook niet continu voor een presentatric
gaan klappen. Maar ik vind het werke
lijk perfect dat ik die twee aspecten val
mijn vak kan combineren".
Over haar nieuwe plaat maakt ze zie
niet al te veel zorgen. „Doet-ie het 0
niet? Het is afwachten, en dat maal
mijn werk onzeker maar ook uitdagend
Bovendien, ik heb goeie en slechte tijde
gekend dus ik lig niet meer wakker va
die ongrijpbaarheid van succes".
ANNE MARIE VAN DER KOU
