Stasi nog volop actief politieke toekomst Bush ulots niet meer zo zonnig Tekort Sovjetunie groter dan voorspeld Golfcrisis grote belemmering voor oplossen aanslag UITENLAND SaidóaQowuvnt DONDERDAG 11 OKTOBER 1990 PAGINA 5 iscovery veilig rug op aarde WARDS Het Ameri- ilse ruimteveer Discovery isteren na een reis van vier een halve dag in de ruimte ouden teruggekeerd op de itmachtbasis Edwards in ifornië. veer met een bemanning vijf astronauten was zater- st ochtend gelanceerd vanaf t ie Canaveral in Florida, uur na de lancering zette de Europese Zonverken- Ulysses van het Europese itjmtevaartbureau ESA met uit in de ruimte. TEER DUITSE SPION ONTMASKERD an onze correspondent Rink Drost) °NN De reeks ver- j ffende ontdekkingen 01 spionnen in Duitsland ,d nt niet tot een eind. ierd eerst bekend dat een 47- vrouw jarenlang vanaf post op het BND (Bun- ujiachrichtendienst) in Pul bij München zowel bonds-' la selier Kohl als DDR-mi- d er voor staatsveiligheid g lke bediende van versla- over de toestand in de we- nu heeft de 54-jarige ;ectionaris K. van het BfV in li ilen (de Duitse versie van BVD) zichzelf bij zijn su- ieuren ontmaskerd. „Een donder zwaar geval van vlverraad", noemt de hoog- openbare aanklager van de Krant: Terry Waite volgende week vrij BAYRUT Het Libanese nieuwsblad Akhbar al-Yom heeft gisteren gemeld dat Terry Waite en andere gegijzelde Britten „voor het einde van volgende week" zullen worden vrijgelaten. Het blad, dat nauwe banden heeft met de Hogere Shi'itische Islami tische Raad, het hoogste religieu ze gezag van de shi'ieten in Liba non, baseerde het bericht op in formatie van goed ingelichte bronnen. Het blad bericht zelden over de buitenlandse gijzelaars in Libanon, maar is tamelijk be trouwbaar. PCI omgedoopt in partij van linkse democraten ROME De grootste communisti sche partij in de westerse wereld, de Italiaanse PCI, bestaat niet meer. Gisteravond maakte partijleider Achille Occhetto dood en herrijzenis bekend van de politieke formatie, die voortaan door het leven zal gaan als Partito Democratico della Sini stra (Democratische partij van links). In januari moet het partijcon gres zich nog definitief uitspreken, maar niemand verwacht dat Oc- chetto's beslissing nog serieus zal worden bestreden. Hiermee komt een einde aan een periode van mar telende onzekerheid voor de Itali aanse communisten. Echtgenoot Bhutto gearresteerd KARACHI De echtgenoot van de afgezette Pakistaanse premier Benazir Bhutto, is gisteren gearres teerd op verdenking van ontvoe ring van een Britse zakenman van Pakistaanse afkomst. Daarnaast wordt hij ervan beschul digd het slachtoffer een bedrag van 17 miljoen rupees (erica 1,4 miljoen gulden) dollar te hebben afgeperst. Dè 38-jarige Zardari wordt voor een groot deel verantwoordelijk ge steld voor de huidige problemen van zijn echtgenote. De door het le ger gesteunde interimregering had al weken gezinspeeld op zijn arres tatie.' Diefstallen en overvallen Poolse agenten in Westen WARSCHAU Poolse spionnen hebben in de jaren zestig en zeventig in westerse landen een misdaad-syndicaat geleid dat diefstallen, overvallen en financiële fraude pleegde. De Poolse minister van binnenlandse zaken, Krzysztof Kozlowski van Solidariteit, maakte gisteren bekend dat het netwerk van agenten van de Poolse inlichtingendienst grote hoe veelheden goud en andere waardevolle goe deren stal en ze naar Polen sluisde in het ka der van een operatie met de codenaam „ij zer". Brein achter de misdaadorganisatie was het toenmalige hoofd van de Poolse inlichtin gendienst, generaal Miroslav Milevski. De diefstal bracht tussen 1968 en 1971 zeker 65 kilogram aan goud en juwelen op. De buit werd in Polen verdeeld. Bij het onderzoek moet de onderste steen boven moet komen. Bondsrepubliek, Von Stahl, de diensten die de man de DDR heeft geleverd. Het leverde K. in acht jaar tijd een half mil joen D-mark op. K.'s vroegere directe Chef en latere directeur van het BfV, Heribert Hellenbroich, zei gis teren dat de man als uiterst geschikt gold voor het tot een goed einde brengen van inge wikkelde en gevoelig liggende operaties. Hij begeleidde daar om in Keulen overgelopen agenten uit het oostblok. Toen K. zich in 1982 aan de Stasi 'verkocht' stelde hij als voorwaarde dat geen enkele zaak die hij vanuit Keulen be geleidde mocht worden ge stoord door executiemaatrege len in de DDR. Aan die af spraak hielden de Oostduitsers zich strikt. Daarom viel al die jaren op K. geen enkele ver denking. Wel werd na het overlopen van BfV-directeur Hans-Joachim Tiedge in 1985 in de DDR een voor het BfV werkend echtpaar gearres teerd dat door K. werd bege leid. Aangenomen werd echter dat informatie van Tiedge tot die Stasi-actie had geleid. Het echtpaar werd tot 15 jaar ge vangenisstraf veroordeeld. In de gevangenis in Bautzen stierf na korte tijd de man, volgens de officiële lezing door zelfmoord. De echtgenote be weert echter dat haar man is Het meest opmerkelijke aan deze jongste spionage-affaire is dat de Oostduitse staatsveilig heidsdienst in bepaalde secto ren kennelijk nog steeds volop actief is. Na de omwenteling van vorig jaar heeft K. nog verschillende keren zijn bege leidingsofficier ontmoet, voor het laatst het afgelopen week einde. Bij die gelegenheid be taalde de officier hem 10.000 mark en deed hem het aanbod de wijk te nemen naar de Sov jetunie.- Hoe de officieel niet meer bestaande Stasi nu nog aan het geld voor zijn buiten landse agenten komt is een raadsel. Mogelijk is het potje gelegitimeerd door de beide laatste DDR-regeringen onder Modrow en De Maizière. Beide regeringsleiders hebben ge zegd dat de Stasi weliswaar zou worden opgeheven, maar dat lopende zaken werden af gehandeld. Een andere moge lijkheid is dat, de geheime dienst van de Sovjetunie, de KGB, een aantal taken en mensen van de Stasi heeft overgenomen. Geketend Actievoerders van de milieu-organisatie Greenpeace hebben zich gisteren in Berlijn voor het gebouw van de ambassade van de Sovjetunie aan de hekken geketend. Dat gebeurde uit protest te gen het enteren van een Greenpeace-schip in de Barentszee door de Russische grenspolitie eerder deze week. Greenpeace wil met de actie bereiken dat het verbroken radiocontact met het schip wordt hersteld. FOTO: AP Van onze correspondent Mare de Koninck) .SHINGTON De po- tke toekomst van de lerikaanse president lorge Bush ziet er plot- d ng een stuk minder >ynig uit dan nog maar Uele dagen geleden. In jongste opiniepeiling r ut nog maar 55 procent de bevolking 'globale temming met de wijze' ïijarop het staatshoofd land regeert. is een flinke duikeling de 70 tot 80 procentni- us die Bush tot voor kort in populariteitsonderzoekeri s$de. voor kort ook leek de pre nt, die nu de helft van zijn 13 ite ambtstermijn nadert, gemak in staat zich in te laten herkiezen voor tweede periode. Maar een enloop van problemen ft opeens het hele politieke Ischap in de VS onvoor- 'c baar ('vloeibaar', zeggen de 1 erikanen) gemaakt en de lizon voor George Bush in 'eelen gehuld. dreigende oorlog in het lS den-Oosten, een economi- essie, een bagfotings- acle waardoor de sarcasten gelijj :n met eeni' k en schr nen Bush' nse partij 2 ste factored ekerheid i^omst tew :ht. j< ls vaker gebeur?*! verwarring en sociale _ang, is bovendien het ister van hetracisme de aan het opsteken. Na een »e periode van relatieve de tussen de etnische groe ningen in de VS, dreigt nu 1 iral de aloude bitterheid Len blank en zwart terug te en. Bush heeft na een aar inde start steeds meer ach- verworven onder het pu- k. Zijn knappe, kalme en 1' tberaden optreden in de fcrisis heeft het nationale en internationale ontzag voor de president nog verder doen stijgen. Maar tot dusverre heeft George Bush vooral kunnen profiteren van zijn enorme ervaring als diplo maat. De echte test of hij ook een groot politiek leider is, wordt hem pas dezer dagen voor het eerst afgenomen. En op de allereerste multiple choice vragen in die test, die op binnenlandse politiek ter rein lagen, heeft hij niet de goede antwoorden aange kruist. De president is niet in staat gebleken de bevolking en de volksvertegenwoordiging te winnen voor zijn pakk.et van ingrijpende bezuinigingen en' belastingverzwaringen, die nu volgens Bush onvermijdelijk zijn. Deze week nog maakte hij in het begrotingsdrama zijn zoveelste struikeling toen hij in een dag tijd liet blijken ook met een verhoging van de in1 komstenbelasting voor de rij ken te kunnen instemmen en prompt daarna onder druk van woedende republikeinse Congresleden die concessie weer introk. Waarop natuur lijk de Democraten weer in de gordijnen zaten en daar schamper over de „flip-flop- president" spraken. Karakter Inschattingsvermogen is een onontbeerlijke kwaliteit voor een Amerikaans president en alles wijst erop dat Bush de economische koers van zijn land, de ontwikkeling van het begrotingstekort, de volgzaam heid van het Congres en de al gehele stemming bij de bevol king verkeerd heeft ingeschat. De leerling van Ronald Reagan heeft gedacht dat hij kon voortdrijven op het opti misme uit de jaren '80 ('the good eighties'), terwijl er juist leiderschap en visie moesten worden ingezet om het pu bliek voor te bereiden op de veel minder zorgeloze jaren negentig. Geen wonder dat invloedrijke Amerikanen nu ook vraagte kens beginnen te plaatsen bij het leiderschap dat Bush zou moeten tonen om de Golfcrisis op te lossen. De druk om de oorlog tegen Irak te starten is enorm. De getuigenissen over wreedheden van Irakezen in Kuwayt verdragen zich moei lijk met een nog lang afwach tende houding. Maar beschikt George Bush over die daadkracht en zo ja, waaraan moet het vertrouwen worden ontleend dat hij de mogelijke kettingreacties goed weet in te schatten? Historicus en auteur Kevin Philips herinnerde er dezer dagen in de New York Times aan dat politieke leiders wel vaker oorlogen zijn gestart om politieke eenheid in eigen land te smeden en om de economie een injectie te geven. Los van de vraag of Bush van zulke oneigenlijke motieven ver dacht zou kunnen worden, de bevolking toont tot dusverre weinig bereidheid Amerikaans bloed te vergieten voor één van de vele Arabische conflic ten en voor het weinig verhe ven motief van een verzeker de olie-aanvoer. En tot dusver re wijst alles erop dat een oor log tegen Irak de Amerikaanse economie juist dieper in een crisis zou brengen. Is Bush het soort leider dat in staat is de bevolking te bewe gen zo'n dubbele nationale opoffering te aanvaarden? Zwaar De meeste politieke analisten menen dat zich een nationale reflex van solidariteit met de president zal voordoen, mocht Bush tot oorlog besluiten. Maar mocht het militaire re sultaat tegenvallen en de prijs in soldatenlevens hoog zijn, dan lijkt hij toch vooral de zondebok te worden die ook dit niet goed gedaan heeft, na dat hij het land al in een reces- sje had gestort. Maar als de president blijft wachten met ingrijpen, zullen de huidige perikelen doorkna gen aan zijn status. Nu al zijn er 32 Amerikaanse militairen omgekomen in de Golfopera- tie. Zoon Neil staat op het punt vervolgd te worden voor zijn aandeel in het bankschandaal, de economische crisis kan de sociale en raciale problemen alleen maar verscherpen en de steden zijn slagvelden 'gewor den van criminele elementen. Lagerfeld Het wijd gedragen jackje en de gedrapeerde rok vormt een van de ontwerpen die de zusters Fendi gisteren in Milaan presenteer den. De voorjaars- en zomercollectie van de Fendi's is ontwor pen door Karl Lagerfeld. Centraal in de collectie staat de wijde blouse, die op de rug vaak geplooid is. Overeenkomstig de laat ste -trend wordt in de Fendi-collectie veel gebruik gemaakt van linnen en zijde. FOTO: EPA AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB HET GEHEIM VAN DE TUNNEL 719 Met grote moeite vindt Rob de ankerplaats, vlak in de urt van de grot die toegang geeft tot de tunnel. Maar hoe nu der? De „Vrijheid II" is nu eenmaal geen duikboot... Rob be lt zijn tocht te vervolgen in zijn onzinkbare roeiboot. Hij legt ..Vrijheid II" voor anker en roeit dan de grot binnen. Steil rij- de rotsen hier uit de zee omhoog; alleen het klotsen van de 1 'ven verstoort de stilte. Ja, Harries heeft geen betere plek voor duistere operaties kunnen uitkiezen. Rustig roeit Rob verder, maar hij weet niet dat hij wordt bespied. Want de onderzeeboot die Harries aan boord heeft genomen, ligt op de loer voor de ingang van de grot. Ze hebben de „Vrijheid II" nauwkeurig gade geslagen en Harries, die zelf aan de periscoop staat, heeft Rob direct herkend. Nu geeft hij bevel op te duiken en de indringer onder vuur te nemen. Harries weet nu zo'n beetje met wie hij te maken heeft en hij neemt geen halve maatregelen!! Irak gelast registratie Kuwayti's in buitenland ROME Irak heeft alle Ku wayti's in Italië gelast zich binnen een maand te laten re gistreren bij de Iraakse ambas sade in Rome om daar te zijner tijd hun nieuwe Iraakse iden titeitsbewijzen in ontvangst te kunnen nemen. Volgens de Iraakse ambassade wordt ook in andere landen zo'n order uitgegeven. Volgens het Egyp tische dagblad Al Ahram heeft de Britse minister van buiten landse zaken Douglas Hurd in een interview gezegd, dat als Irak in de Golfcrisis zijn toe vlucht neemt tot chemische en biologische wapens „het vraagt om een antwoord, dat het hele land vernietigt". NEW YORK Het be grotingstekort van de Sov jetunie over 1990 gaat het voorspelde bedrag van 60 miljard roebel (volgens de officiële koers ongeveer 210 miljard gulden) ver te boven en komt waar schijnlijk uit op ongeveer 150 miljard roebel (circa 525 miljard gulden). Bij de Verenigde Naties in New York heeft de vooraan staande Sovjet-econoom Sta- nislav Sjatalin dat gisteren ge zegd. Hij verwacht een spoedi ge devaluatie van de roebel. Pas binnen drie tot vier jaar wordt de roebel volgens hem inwisselbaar (convertibel). Sja talin repte in New York ver der van de samenstelling van „een mogelijke coalitie-rege ring" in zijn land. Sjatalin, lid van de Presiden tiële Raad van de Sovjetunie en voorzitter van een commis sie die een radicaal econo misch hervormingsplan heeft opgesteld, zei „niets kwaads" te zien in een coalitie-regering. „Niet alleen communisten, maar ook leden van andere partijen die de belangen van de bevolking vertegenwoordi gen hebben het recht deel te nemen aan het bestuur van het land", aldus Sjatalin. Vladimir Ivasjko, plaatsver vangend partijleider van de communisten in de Sovjetunie, zinspeelde gisteren in Moskou ook op de vorming van een coalitie-regering. Hij zei zich een situatie te kunnen voor stellen waarin de communis ten de macht delen met ande re partijen. „Verschillende partijen kunnen een meerder heid in het parlement verwer ven en een regering vormen. Een dergelijke ontwikkeling acht ik in de toekomst niet uit gesloten. De tijd is er nu ech ter nog niet rijp voor", aldus Ivasjko. Alternatieve Nobelprijs STOCKHOLM De Israëli sche mensenrechtenadvocate Felicia Langer, de boerenlei der Bernard Ledea Ouedrao- go uit Burkina Faso en de Colombiaanse organisatie van landarbeiders ATCC hebben gisteren de jaarlijkse prijs van de Right Livelihood Foundation gekregen, de al ternatieve Nobelprijs. Lan ger, Ouedraogo en de ATCC krijgen samen een geldbe drag van bijna 250.000 gul den. De Amerikaanse econo me Alice Tepper Marlin kreeg de ereprijs, waaraan geen geldbedrag verbonden is. Marlin is de oprichtster van de Raad voor Economi sche Prioriteiten in New York. Het Lockerbie-dossier (Slot) Vorige week maandag is, 21 maanden nadat een jumbo-jet van Pan Am explodeerde boven het Schotse plaatsje Lockerbie, het openbaar onderzoek geopend naar de dood van 270 slacht offers. John Mowat, provinciaal opperrechter, zal de komende drie maanden tientallen getuigen horen en duizenden bladzij den bewijsmateriaal nauwkeurig bestuderen. De Sunday Times heeft het politieonderzoek in Engeland en Duitsland over de hele linie nauwlettend gevolgd en kan het verhaal vertellen dat het officiële onderzoek niet zal horen. Vandaag deel 5 en te vens het slot van een verhaal vol vragen waar nog steeds geen antwoorden op zijn. De vorige delen zijn op 6, 8, 9 en 10 okto ber verschenen. LOCKERBIE On danks alle aanknopings punten kwam het Loc- kerbie-onderzoek dit jaar nauwelijks een stap verder; er is nog steeds niet voldoende bewijs om de verdachten voor de. rechter te brengen. Maandenlang hebben de rechercheurs de bergen bewijsmateriaal her kauwd en herkauwd. Elk aanknopingspunt werd opnieuw onder zocht om te kijken of er soms iets over het hoofd was gezien. Zowel de Schotse als de Duitse po litie is naar Malta ge gaan op zoek naar bewij zen. Amerika is het land dat aan kan dringen op de waarheid over de Lockerbie-ramp, het land waar de meeste slacht offers vandaan kwamen. De FBI, die nog steeds een con tactman in Lockerbie heeft maar zich buiten de onenig heden met Duitsland heeft gehouden, zou een lijst met 150 verdachten hebben die voorkennis hadden van het complot van de aanslag. De politie van Schotland en Duitsland hopen dat door de steeds wijzigende bondge nootschappen en facties in de wereld van het Palestijns terrorisme het bewijs dat no dig is, voor de dag zal ko men. „Dat zal niet vandaag of morgen zijn, maar ik heb er het volste vertrouwen in dat eens een betrokkene het stilzwijgen zal verbreken", zei een functionaris van een westerse inlichtingendienst. De Schotten en Duitsers zijn echter nog steeds verdeeld over de aard van de bewij zen die dan aan het licht zul len komen. De Schotten blijven ervan overtuigd dat de bom in het Pan AM toestel één van de bommen was die Marwan Khreesat op 24 en 25 okto ber 1988 had gemaakt aan de tafel in zijn slaapkamer. Zij vermoeden dat de BKA (Bundeskriminalamt) de bom over het hoofd gezien had toen de Herfstbladeren- bende opgerold werd en dat de bom vervolgens het land werd uitgesmokkeld en op de één of andere manier via Cyprus naar Malta gebracht. Deze theorie sluit echter niet helemaal. In de eerste plaats is er de vraag hoe de bom naar Mal ta is gebracht. Er is de Talb- schakel en bovendien is be kend dat een lid van de Herfstbladeren-bende na zijn vrijlating per trein naar Wenen reisde met een Tos hiba-radio onder de arm. Maar zouden terroristen met een zelfgemaakte bom - met het risico van vroegtijdige ontploffing - half Europa rondreizen terwijl het toch veel, eenvoudiger is om een bommenmaker naar de plaats te halen waar de bom nodig is? En bovendien: als de bom een barometrische ontste king had, waarom is hij dan noch tijdens de vlucht van Malta naar Frankfurt noch tijdens de vlucht van Frank furt naar Londen ontploft? De bom ontplofte 38 minu ten na vertrek van Heath row - wanneer vlucht PA 130 zich boven de Ierse zee had moeten bevinden, ware het niet dat het toestel als gevolg van hoge winden ëen andere route had geko zen. Was het de bedoeling dat het vliegtuig in zee zou neerstorten, zodat nooit enig bewijsmateriaal gevonden zou worden? Als gevolg van deze vragen benaderen de Duitsers de discussie rondom de figuur van Khreesat met een mengsel van irritatie ert minachting. Zij beweren dat een bom die zijn oorsprong had in Malta een ander soort bom moet zijn geweest van een andere bommenmaker. „De Schotse bewijzen zijn nogal dunnetjes", zei een hooggeplaatste Duitse veilig heidsfunctionaris. „Als je denkt het antwoord te weten en dat antwoord bevalt ie, dan probeer je alles in dat keurslijf te wringen". Hij zei NY Times: Libiërs zijn medeplichtig NEW YORK Libische agenten hebben mogelijk de hand gehad in de aanslag van 1988 op het Pan Am- vliegtuig boven het Schotse Lockerbie, zo heeft de New York Times gisteren bericht. Fragmenten van het ontste kingsmechanisme van de bom die het toestel heeft op geblazen tonen aan dat deze van hetzelfde type was als twee tijdmechanismen die acht maanden voor de aan slag werden aangetroffen in het bezit van twee Libische agenten in Senegal. dat de Schotse politie bewijs in handen heeft dat Khree sat buiten verdenking stelt - „Ook al vinden ze het niet leuk, het bewijs is daar". Wat dit bewijs precies in houdt wilde hij echter niet zeggen. Na 21 maanden begint het onderzoek zijn politieke drijfkracht te verliezen. Het moreel van de onderzoekers is gekelderd en mankracht en hulpmiddelen zijn elders ingezet. Slechts 35 recher cheurs van het aanvankelijk 150 man sterke team bevin den zich nog in de Locker bie Academy; hoofdcommis saris Orr is gepromoveerd tot plaatsvervangend officier van politie van het gebied. In Duitsland is het 20-koppi- ge team teruggebracht tot maar een handjevol mensen. Twee weken geleden moest Hafez Dalkamoni verschij nen voor het hooggerechts hof in Frankfurt. Hij wordt beschuldigd van wapenbezit en lidmaatschap van een terroristische organisatie. Met kwijtschelding van straf wegens van goed gedrag en aftrek van voorarrest zal hij waarschijnlijk binnen een paar jaar weer op vrije voe ten zijn. Khreesat zelf, tv-reparateur en bommenbouwer, woont vermoedelijk in Amman en staat bijna zeker onder be scherming van de Jordaanse regering. De westerse inlich tingendiensten weigeren uit latingen te doen over zijn werkelijke banden. „Het enige wat ik kan zeggen is dat als Khreesat een infil trant is, ik er meer van zijn soort zou willen hebben", al dus een functionaris. Deze opstelling van de be trokken geheime diensten heeft de jacht naar de waar heid achter de Lockerbie- ramp danig belemmerd. Het onderzoek ziet zich echter nu geconfronteerd met een nog groter obstakel: de Golf crisis. Toen James Baker, de Ame rikaanse minister van bui tenlandse zaken, in septem ber Syrië bezocht om de re gering aldaar tot solidariteit tegen Irak te bewegen, wees hij erop dat de CIA en de Westduitse inlichtingen dienst uitgebreide bewijzen hebben dat het Volksfront voor de Bevrijding van Pa lestina - Algemeen Com mando (VBP-AC), dat Da mascus als basis heeft, be trokken was bij de Locker- bie-aanslag. Hij vroeg presi dent Assad de organisatie uit Syrië te verdrijven. Als er harde bewijzen waren die een persoon of groep met terroristische acties in ver band brachten, zo antwoord den de Syriërs, zou de ver antwoordelijke zijn straf niet ontlopen. Het is echter zeer onwaarschijnlijk dat Syrië onder druk zal worden gezet om zich aan die belofte te houden. Want in een wereld die plot seling in gevaar gebracht is door de Golfcrisis zijn Syrië - en Iran - onverwachte bondgenoten van het Wes ten geworden tegenover Saddam Husayn. Wanneer de Syrische troepen schou der aan schouder staan met de Britse en Amerikaanse soldaten, komen de 270 slachtoffers van Lockerbie op de tweede plaats in de strijd voor gerechtigheid. (c) The Sunday Times

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 5