Israël deelt eerste gasmaskers uit
EG zet licht op groen
voor toetreding pond
Rechercheteai
uit Schotland
stuit op onwil
Hevige rellen bij Lyon
na dood van motorrijder
Weer controle FNV
op naleving haven-cao
Musical Sneeuwwitje
naar Congresgebouw
BINNENLAND/BUITENLAND
CcüLeSomxuit
MAANDAG 8 OKTOBER 1990 PAg
LYON Honderden jongeren hebben gisteren in
Vaulx-en-Veliri, een voorstad van Lyon, auto's in
brand gestoken, winkels geplunderd en politieagenten
met stenen bekogeld.
De rellen volgden op de dood van een jonge motorrijder, die van
zijn voertuig was gegooid door een botsing met een politie-auto.
Bij de botsingen tussen de jeugdige vandalen en de oproerpolitie
raakten zeven brandweerlieden, drie journalisten en een onbe
kend aantal jongeren gewond. De politie gebruikte traangas te
gen de reltrappers, die verscheidene uren door een winkelwijk
in Vaulx-en-Velin trokken. Boven de wijk waren verscheidene
rookkolommen te zien. Jongeren hielden de politie verantwoor
delijk voor de dood van de 21-jarige Thomas Claudio, die als
passagier achter op een motor meereed. De berijder van de mo
tor zou een verkeersovertreding hebben begaan. Het ongeluk
gebeurde bij een achtervolging door de politie-auto.
4
KMASOUTAURI
WrJKÊÊB £T~T7\
Onheilspellende
rookwolken
stegen op boven
het winkel
centrum van
Valx-en-Velin
nabij Lyon, waar
hevige rellen
uitbraken nadat
bij een
achtervolging
door de politie
een jonge
motorrijder was
verongelukt.
FOTO: AP
Gorbatsjov wil Japan
eilanden teruggeven
TOKYO In ruil voor een officieel
vredesverdrag met Japan wil presi
dent Michail Gorbatsjov van de Sov
jetunie begin volgend jaar in Tokyo
twee van de vier Sovjet-eilanden in
de Grote Oceaan aan Japan overdra
gen. Japan maakt al jaren aanspraak
op deze eilanden. Het voorstel van
Gorbatsjov is inmiddels overhandigd
aan de voormalige minister van bui
tenlandse zaken van Japan, Shintaro
Abe die eerder dit jaar een bezoek
aan Moskou bracht om een door
braak te forceren in het al jaren sle
pende conflict over de eilanden tus
sen beide landen. De oorspronkelijk
onder Japans beheer staande eilan
den gingen aan het einde van de
Tweede Wereldoorlog over in Sov
jet-handen.
JERUZALEM Met het
oog op de Golfcrisis is in
Israël de distributie van
gasmakers begonnen. Gis
teren werden er 30.000
beschermingspakketten,
waarin ook de gasmaskers
zitten, uitgedeeld in de
dorpen Yokne'am, Kfar
Yona en Ofakim, zo heeft
een woordvoerder van het
Israëlische leger in Tel
Aviv bekendgemaakt.
Morgen begint de landelijke
distributie, waarvoor de hulp
van reservisten van de burger
bescherming is ingeroepen. De
pakketten bevatten behalve
een gasmasker een injecties
puit met atropine (tegen ze
nuwgassen) en een poeder om
de huid te beschermen. Daar
mee kan de bevolking zich te
gen alle strijdgassen waarover
Irak beschikt wapenen, aldus
het Israëlische leger. De bevol
king wordt in radio- en televi
sieuitzendingen verteld hoe zij
de inhoud van het pakket bij
een chemische aanval moeten
gebruiken.
In Yokne'am, 65 kilometer ten
noorden van Tel Aviv, werden
klaslokalen gebruikt als in
structieplaatsen. Militairen en
burgers leerden er kinderen
en volwassenen hoe zij de
maskers moeten opzetten en
de injectiespuit met atropine
en het poeder moeten gebrui
ken. Een moeder die de uitrus
ting compleet met alumini-
umcouveuse yoor de baby
in ontvangst komt nemen,
vertelt trots dat haar drie kin
deren al precies weten hoe ze
de maskers moeten opzetten.
„Maar ze zijn erg ontdaan dat
er geen masker is voor de
hond", aldus de vrouw.
In totaal zullen de komende
twee maanden 4,7 miljoen gas
maskers uitgedeeld worden.
Onder de Palestijnen in de be
zette gebieden worden er nog
Geduldig legt een vrouwelijke soldaat een bejaard echtpaar uit hoe zij het gasmasker moeten gebruiken.
eens twee miljoen verspreid.
In een noodsituatie kan de
hele operatie ook in drie da
gen afgewikkeld worden, zo
verluidt het in veiligheids
kringen. De Israëlische rege
ring ziet de distributie van de
pakketten als een pure voor
zorgsmaatregel waarvan ook
Irak op de hoogte gesteld zal
worden, zo is vernomen van
welingelichte bronnen.
Venetië
Minister Van den Broek heeft
gisteren in Venetië opnieuw
gesproken over de mogelijk
heid van militair optreden te
gen Irak en voor het eerst een
termijn genoemd „een aan
tal weken" om vast te stel
len of de economische sancties
resultaat hebben. Na informeel
overleg van de EG-ministers
van buitenlandse zaken in een-
plaatsje ten noorden van Ve
netië verklaarde hij dat „ver
dergaande maatregelen" niet
moeten worden uitgesloten als
Irak zich niet neerlegt bij de
besluiten van de Veiligheids
raad. Nederland geeft er
„sterk de voorkeur aan" om de
terugtrekking van de Iraakse
troepen uit Kuwayt, de vrijla
ting van de gijzelaars en het
herstel van de soevereiniteit
van Kuwayt door economische
sancties af te dwingen, maar
„de militaire optie mag niet
worden uitgesloten".
De EG-ministers van buiten
landse zaken waren in Venetië
bijeen om informeel van ge
dachten te wisselen over een
Italiaans voorstel de Westeuro-
pese Unie (WEU) te laten op
gaan in de Europese Politieke
Samenwerking.
Geheime contacten
Israël en Irak hebben vorig
jaar geheime contacten onder
houden. Dit bevestigde gister
avond de bekende Israëlische
Irak-deskundige, dr. Amatsia
Baram. De meeste contacten
vonden plaats tijdens de oorlog
tussen Irak en Iran. In ruil
voor een Irakese verklaring
bij monde van de Irakese
ambassadeur in Washington,
Nizar Hamdoen dat Irak Is
raël niet meer als vijandig
land béschouwt, eiste Baghdad
dat Israël zou stoppen met het
leveren van wapens aan Iran.
President Mubarak van Egyp
te onthulde enkele dagen gele
den tijdens een toespraak in
Cairo dat in die periode de Is
raëlische firma Hagor veilig
heidsuitrusting leverde aan
Irak.
Volgens dr. Baram was Israël
geïnteresseerd in de informele
contacten met Baghdad, in de
hoop een Irakese aanval met
onconventionele wapens af te
wenden. Baram, die zelf een
rol heeft gespeeld in het over
brengen van boodschappen
tussen Jeruzalem en Baghdad,
wilde niet antwoorden op de
vraag of twee hoge Israëlische
officieren in Washington over
leg hadden gepleegd met de
Irakese ambassadeur Ham-
doen. Na de staakt het vuren
overeenkomst tussen Irak en
Iran liet Baghdad Jeruzalem
weten niet meer in de geheime
contacten geïnteresseerd te
zijn.
ROTTERDAM De Ver-
voersbond FNV voert
deze week opnieuw een
'Operatie Stofkam' uit in
de Rotterdamse haven.
Doel is, net als bij eerdere
acties, om door controle
overtredingen door werk
gevers van de collectieve
arbeidsovereenkomsten
(cao) op sporen.
Volgens coördinator van de
actie J.G. Verroen lappen
werkgevers de cao's nog steeds
aan hun laars. Hij sluit werk
onderbrekingen niet uit om
werkgevers te dwingen af
spraken na te komen. Volgens
de bond maken de werkgevers
nog steeds gebruik van kop
pelbazen, uitzendbureau's en
inleenbedrijven. Die werken
voor een lager loon, onder an
dere arbeidsvoorwaarden en
houden zich volgens Verroen
niet aan afgesproken werktij
den. Hij verwijt werkgevers
vereniging SVZ dat die haar
leden niet in het gareel houdt.
Verroen meent dat de werkge
vers meer gebruik moeten ma
ken van de gezamenlijke ar
beidspool voor inleenperso-
neel, de SHB. „Het is een be
wust beleid van werkgevers
om geen mensen in vaste
dienst te nemen en de garantie
bij de SHB niet te verhogen.
Daardoor moeten we met
steeds minder mensen meer
werk verzetten. De gevolgen
zijn duidelijk: onveiligheid,
minder kwaliteit, hoog ziekte
verzuim en meer mensen in de
wao met alle inkomensgevol
gen voor werknemers van
dien".
Zestig procent ongeldige stemmen in Brazilië
RIO DE JANEIRO Zestig procent van de kiezers heeft vorige
week bij de verkiezingen in Brazilië een ongeldige stem uitge
bracht. Die enorme apathie onder de kiezers heeft vijf jaar na
het verdwijnen van het militair bewind in Brazilë de fragiele
democratie flink opgeschrikt. Woensdag moesten de 84 miljoen
stemplichtige Brazilianen naar de stembus: bijna tweederde van
de kiezers bracht daarbij geen geldige stem uit voor de parle
mentsverkiezingen, de helft gaf geen voorkeur aan voor de se
naat en eenderde deed niet mee aan de gouverneursverkiezin
gen.
SUSKEENWISKE
BRUSSEL De Europese
Gemeenschap is afgelopen
weekeinde akkoord ge
gaan met opneming van
het pond sterling in het
Europese Monetaire Stel
sel (EMS) tegen een koers
van 3,32 gulden. Daarmee
is de Britse munt het tien
de lid van het wisselkoer-
systeem dat in 1979 werd
ingesteld om al te grote
schommelingen tussen de
EG-valuta te voorkomen.
Het licht in Brussel ging op
groen na overleg binnen het
Monetair Comité van financië
le deskundigen uit de twaalf
lidstaten. Die werden het una
niem eens over de voorwaar
den waaronder het pond vanaf
vandaag zal meedraaien in het
EMS. Zo stelden zij de spil
koersen vast, ofwel hoeveel
het pond ten opzichte van de
andere munten waard is, en
een tijdelijke marge van zes
procent naar boven of naar be
neden waarbinnen de Britse
munt mag afwijken van deze
koersen.
De waarde van het pond werd
zo vastgesteld op 3,32389 gul
den, 2,95 mark en 60,8451 Bel
gische en Luxemburgse frank.
In een verklaring die werd
verspreid staat dat de minis
ters van financiën, de direc
teuren van de centrale banken
en de EG-Commissie de Britse
beslissing, die een etmaal
eerder naar buiten was ge
bracht, zeer toejuichen. Zij
zien het als een belangrijke
stap op weg naar de monetaire
en economische eenwording
van de EG en een bewijs dat
Londen een krachtig anti-in-
flatiebeleid wil blijven voeren.
De voor het pond gekozen
marge van zes procent geldt
voor - een overgangsperiode
maar het Monetair Comité
heeft niet besloten hoe lang
die zal duren. Andrew Croc
kett van de Bank of England
zei dat te zijner tijd stappen
zullen worden genomen.
Volgens hem hadden de ande
re lidstaten amper bezwaren
tegen de Britse beslissing om
lid van het EMS te worden.
„In feite trok niemand die
echt in twijfel", aldus Croc
kett. Hij had geen bijzondere
toezeggingen gedaan aan de
EG in-verband met Londen
streven om de inflatie de kop
in> te drukken.
Crockett wilde niet ingaan op
de vraag of deze ontwikkelin
gen de EMU, de Economische
en Monetaire Unie die in Lon
den niet echt wordt toege
juicht, dichterbij hebben ge
bracht. Maar Hans Tietmayer
van de Bundesbank en Mario
Sarcinelli van het Italiaanse
ministerie van financiën, von
den van wel. Ook de EG-Com
missie liet zich daarover in po
sitieve zin uit.
Volgens Sarcinelli, die het Co
mité voorzat omdat Italië dit
halfjaar EG-voorzitter is, was
het college er na zo'n twee uur
vergaderen al uit waarna de
ministers hun vereiste goed
keuring gaven. De details uit
werken kostte daarna tijd
maar volgens Crockett kwam
dat omdat het om een belang
rijke zaak ging en iedereen
zijn zegje wilde doen.
Van de kant van Portugal
werden vragen gesteld over de
eenzijdige bekendmaking van
Londen. Normaliter worden
de lidstaten drie of viér dagen
van tevoren ingelicht als het
EMS in het geding is. Volgens
Sarcinelli gebeurde dat dit
keer donderdagavond acht
uur. De Britten zeiden dat zij
de zaak eerst tot in de puntjes
wilden regelen.
De Portugese staatssecretaris
van financiën, Carlos Tavares,
zei dat de escudo als eerstvol
gende zal toetreden tot het
EMS. Portugal wil echter eerst
de condities daarvoor schep
pen, zoals een lagere inflatie
en een lager renteniveau. Vol
gens Tavares hebben de Brit
ten een gok gewaagd door
eerst tot het EMS toe te treden
en te hopen dat daardoor de
inflatie en het rentepeil zal
zakken.
DE GOALGETTER
Bemiddeling
in Joegoslavië
totaal mislukt
ZAGREB Pogingen van de
centrale regering in Belgrado
om te bemiddelen in de strijd
tussen de verschillende volke
ren in Joegoslavië zijn dit
weekeinde op niets uitgelopen.
Servië brak één dag na het be
gin ervan gesprekken met de
federale overheid af over de
problemen in de voornamelijk
door Albanezen bewoonde
provincie Kosovo. Als reden
werd opgegeven dat Zivko
Pregl, plaatsvervangend pre
mier van Joegoslavië, en een
aantal andere regeringfunctio
narissen, in de provincie een
ontmoeting hadden gehad met
Albanese vertegenwoordigers.
De autonomie van Kosovo
werd begin juli door Servië
ongedaan gemaakt. Einc( sep
tember 'keurde de regerende
socialistische partij van Servië
de maatregel goed.
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG De theatertent
die zaterdagmiddag op het Ma
lieveld in Den Haag omwaai
de, zou 's avonds onderdak
bieden aan ongeveer duizend
bezoekers. Ze zouden de eerste
voorstelling bijwonen van de
musical „Sneeuwitje en de Ze
ven Dwergen". De organisatie
wijkt hoogstwaarschijnlijk uit
naar het Nederlands Congres
gebouw in Den Haag.
„Het is een ramp", omschrijft
producente Monica Strotmann
van het Amsterdamse bureau
Stardust de situatie. Het bu
reau heeft de leiding van de
productie, die tot 21 oktober in
Den Haag te zien zou zijn. Ze
ker is dat de tent, waarin de
cors en allerlei licht- en ge
luidsapparatuur stonden opge
steld, niet meer kan worden
gebruikt. „Ik schat de materië
le schade op ruim een mil
joen". Stardust, die de theater
tent huurde zal een schade
claim indienen bij de eigenaar
wegens het niet door kunnen
gaan van de voorstellingen.
Volgens de Haagse brandweer
is de hoofdconstructie van de
theatertent goed.„Maar aan de
zijkant hadden betere harin
gen moeten staan. De wind
kon nu makkelijk onder het
tentdoek komen", aldus een
woordvoerder. Tijdens de
storm zijn de zijkanten van de
tent als karton ingedeukt en is
de ingang volledig weggerukt.
Volgens Strotmann blijft de
gehele week de kassa op het
Malieveld open om de mensen
te woord te staan.
Het Lockerbie-dossier (II)
Vorige week maandag is, 21 maanden nadat
jumbo-jet van Pan Am explodeerde boven heu
Schotse plaatsje Lockerbie, het openbaar ondei
geopend naar de dood van 270 slachtoffers. J(
Mowat, provinciaal opperrechter van South
Strathclyde, Dumfries en Galloway, zal de
komende drie maanden tientallen getuigen h<
en duizenden bladzijden bewijsmateriaal
nauwkeurig bestuderen. De Sunday Times heP^
het politieonderzoek in Engeland en Duitsland e
de hele linie nauwlettend gevolgd en kan hel}
verhaal vertellen dat het officiële onderzoek
zal horen. Vandaag deel 2 van een verhaal v<
vragen waar nog steeds geen antwoorden op
Deel 1 verscheen afgelopen zaterdag.
LOCKERBIE In mei
1989 kwamen de poli-
tiespeurders de bossen
bij Newcastleton uit met
het slot van de Samsoni-
te-koffer die de bom be
vat had. Als de sleutel
gevonden zou worden,
kon die misschien leiden
naar de eigenaar van de
Samsonite.
Onder de ongeveer 10.000
voorwerpen uit het vlieg
tuigpuin die opgeslagen wa
ren in het pakhuis van de
onderzoekers bevonden zich
meer dan honderd koffers
leuteltjes. Hoofdinspecteur
Angus Roxburgh, onder
wiens supervisie de opslag
ruimte stond, probeerde de
volgende 48 uur het ene na
het andere sleuteltje uit.
Maar geen ervan paste. Orr
wist dat tijdens de invallen
van operatie Herfstbladeren
ook sleutels in beslag geno
men waren en vroeg de
BKA (Bundeskriminalambt)
ernaar. Misschien zou ééri
erv^n passen: een geweldige
doorbraak in het onderzoek.
De Duitsers werkten echter
niet mee. Eerst ontkenden
z,e dat er sleutels gevonden
waren, vervolgens kwamen
ze met het verhaal dat het
huissleutels geweest waren,
en toen wist men te melden
dat ze vernietigd waren.
De Lockerbie-rechercheurs
wilden de kofferconnectie
echter niet zo maar opgeven
en hun achterdocht ten op
zichte van de BKA werd
steeds groter. Zij beten zich
vast in de bronskleurige
Samsonites die Kreeshat bij
zich had gehad toen hij naar
Duitsland kwam. Een van
Dalkamoni's familieleden
had de politie verteld dat hij
een paar minuten voor Dal-
kamoni en Khreesat gear
resteerd werden de koffer
nog in de achterbak van hun
auto gezien had. Tussen deze
getuigewaarneming en de
arrestatie had Dalkamoni de
auto geparkeerd en Khree
sat en een telefoontje ge
pleegd vanuit een telefoon
cel.
In de Duitse dossiers werd
geen melding gemaakt van
de Samsonite. In de auto was
een Toshiba-bom gevonden.
De rapporten repten met
geen woord over een koffer.
Wat was daarrpee gebeurd?
De politie van Lockerbie
waagde zich aan een specu
latie: „Het is mogelijk dat de
bruine koffer aan iemand
anders overhandigd was
toen Dalkamoni 'de auto
parkeerde', en dat de koffer
een andere bom (IED) be
vatte en dat de genoemde
koffer de bruine Samsonite
is die de IED op vlucht
PA 103 bevatte".
Met andere woorden, de
Schotse rechercheurs ver
moedden dat de verdwenen
koffer de ontbrekende scha
kel was tussen Duitsland en
Lockerbie. Een van de bom
men die Khreesat gemaakt
had was, misschien zonder
dat hij het zelf wist, gebruikt
om 270 mensen te vermoor
den.
Dit vermoeden was zo sterk
in het Lockerbie Incident
Control Centre (LICC) dat
Orr bevel gaf de foto's die de
BKA van de auto gemaakt
had, grondig te bestuderen.
De auto lag vol sigaretten
pakjes en andere rommel,
maar de kofferbak waarin
de koffer gelegen had was
brandschoon en leeg. Wan
trouwend onderzochten de
Schotten de negatieven en
ontdekten dat de foto van de'
kofferbak op een ander rol
letje gemaakt was. De BKA
zei dat het eerste rolletje vol
was. De Schotten vermoed
den dat er geknoeid was met
de foto's.
Wat voerden de Duitsers in
hun schild? Het Lockerbie-
team ging alle feiten nog
maals na en een nieuwe' ver
denking kreeg gestalte. Als
Khreesat een bekende infor
mant van de Jordaanse in
lichtingendienst was, had hij
dan de Duitsers getipt dat hij
de bommen gemaakt had en
dat het tijd was om de
Herfstbladeren-bende te ar
resteren voor Dalkamoni ze
in circulatie kon brengen?
Dat zou kunnen verklaren
waarom de BKA zoveel
moeite deed de precieze toe
dracht te versluieren,
dubbele identiteit
Khreesat bekend wa
de BKA de man moet
ppakken om zijn dek
in stand te houden,
moni had ook zo zijn
kingen. Maanden lateL-
hij zich in zijn strey
waakte cel in Hessen:
de man die hij gezien ij"
een betrouwbare hand"
in de Palestijnse zaakr
tijd voor het WesteJ
werkt had. 1
Khreesat was de sleut^
had al een keer zijn r<
hand, hoofdinspectei
de recherche Stuart H|l
son, op pad gestuurd
bommenmaker te acl
len, die naar verme<
Jordanië woonde. H|
son vloog naar Amm;
een agent van het FBl
dat belast was met d|
kerbie-affaire.Zij
een afspraak met d(
daanse regering en hj
langs deze weg toestel
te krijgen om Khrei
ondervragen. De
werd echter om duist^
denen afgelast.
In mei probeerde
nog een keer. Deze kt
naderde hij de zaak
andere manier, via
lichtingendiensten. H<
specteur van de reel
Ian Armstrong, hooi
de eenheid in Lockerl
de Politieke Veilighei
tie en verantwoordelij
de samenwerking
politieonderzoek en (P
ligheidsdiensten, moe.
zaak gaan bespreken ii
man die geïdentificeel
als Khreesats conta»
van de Jordaanse inl
gendienst. De ontn
zou plaatsvinden in
hington.
De FBI vertelde Arrr
dat de CIA, die in dé
vijftig had geholpen n|
opzetten van de Jorj
inlichtingendienst enl
nog steeds nauwe betrj
gen mee onderhielt
ontmoeting met de i
niërs had geregeld v I
volgende middag. 1
werd echter de afspra
gezegd. Op last van dr
zelf, zo beweren Scho
litiebronnen.
Orr was ziedend. „Als
ontdek dat informati
mij achtergehouden
ga ik rechtstreeks n
top", zou hij tegen eer,
ga gezegd hebben.
meer was het Schot'
chercheteam gestuit
onwil van de inlicht'
wereld. De Schotse
zoekers stonden ondei
publieke en politieke
om de waarheid te acl
len achter een versch
lijke misdaad. Geen
inlichtingendienst wa
ter bereid goedschik:
spionnen voor nieuws
ge ogen te ontmasker
Schotten kregen het
dat hun gevecht teg
omcirkelende gehei,
ding al bij voorbaat v<
was.
Het gevoel van hul
heid werd nog groter t
zich realiseerden dat 1
tij van de internation;
litiek zich ook tege
keerde. De betrek
tussen het Westen en
gastland van de VI
verbeterden. Zo ook d
sen het Westen en Ir
bestonden echter verd
gen dat de radicale v<
lige minister van b
landse zaken van he
Ali Akh'oar Mohtashe
VBP-AC had aangezet
Lockerbie-aanslag o
wreken dat de Amer
in juli 1988 een Iraan
bus neergeschoten ha<
Orr had te horen ge
dat hij nooit het ge
bewijs zou kunnen li
van de betrokkenhei
Iraanse of Syrische fu
narissen. Maar hij z
mannen dat ze ziel
moesten bekommere
politiek. „Hij vertelt
keer op keer dat we o
moesten laten afleid
verder moesten gaan'
telde een rechei
„Maar je moest wel e<
te idioot zijn om niet
wat de consequenties
als ons onderzoek suc<
hebben".
(c) The Sunday Times
