Parochie stelt pastor aan buiten bisdom om Somor Bisschoppen hebben last van absenteïsme Dreigende geldzorgen voor herenigde kerk mSr Ccid^Soutorit kerk wereld Pauselijk instituut in Rolduc van start beroepingen £eidóc Helderheid ontbreekt! 60.000 SLACHTOFFERS GEESTELIJK LEVEN/OPINIE Eekiae Sou/tont MAANDAG 8 OKTOBER 1990 PAGI1 5 Utrechtse schuilkerk wordt gerestaureerd UTRECHT Burgemeester Vos van Utrecht heeft het start sein gegeven voor de restauratie van de monumentale Oud- Katholieke schuilkerk van Sinte Gertrudis aan de Mariahoek in Utrecht. Met deze restauratie is een bedrag van 2,8 miljoen gulden gemoeid. Als alles volgens plan verloopt, wordt het bouwkundige en constructiegedeelte opgeleverd in mei 1992 en het omvangrijke schilderwerk in het interieur in oktober van dat jaar. Intussen zullen veertien bijzondere schilderijen uit de Utrechtse school zijn gerestaureerd. Zij worden weer aangebracht tegen de on derkant van de gaanderijen aan weerszijden van de schuilkerk. De kerk is omstreeks 1645 ingericht in enkele panden uit de twaalfde eeuw en aan het eind van de zeventiende eeuw vol tooid. Gereformeerden willen eenheid maar weten niet hoe AMERSFOORT Het verlangen naar eenheid leeft overal in de kleine kerken van de gereformeerde gezindte. Maar over de vraag hoe deze oecumene aan de rechterflank van de Neder landse kerken eruit moet zien, lopen de meningen uiteen. Dit bleek zaterdag op een conferentie in Amersfoort, waar maar liefst 60Q ambtsdragers uit de diverse kerken van de ge reformeerde snit naartoe waren gekomen: mensen van de Vrij gemaakte Kerken, de Nederlands Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Gemeenten en de Gereformeerde Bond. Alle afgevaardigden verklaarden dat de wens van eenheid ook in hun eigen kerkgenootschap sterk leeft. Tegelijk waren zij er zich van bewust hoe moeilijk de eenheid te bereiken is. „Het is een strijd, een permanente worsteling", luidde de conclusie. Waar zou de macht van vrouwen zijn, als de ijdelheid van de mannen niet bestond. M. von Ebners-Eschenbach UTRECHT De San Salvatorparochie in Den Bosch gaat per 1 januari een pastoraal werker aanstellen zonder tussen komst van het bisdom. De parochie heeft een aparte financiële stichting opgericht om de pastoraal werker te kunnen beta len. De stichting steunt het pastorale werk in de parochie maar is bestuur lijk onafhankelijk van het parochiebestuur. Dit vertelde parochiebestuur- ster Toos Verdonk zaterdag op een bijeenkomst in de Utrechtse Janskerk waar ge sproken werd over de positie van de pastorale werker in de RK kerk. De Nijmeegse emeritus-hoog leraar dr. A. Willems OP riep op tot herziening van de ker korde. „Als een creatieve op lossing voor pastorale noden vereist dat pastorale werk- (st)ers meer doen dan de hui dige kerkorde toestaat, dan moet dat maar", betoogde de Nijmeegse theoloog. Hij besef te evenwel, dat hoe vaker dat gebeurt, hoe hoger de span ning op kan lopen. „Maar ook hoe eerder er toch een bijstel ling van de kerkorde zal ko men", liet Willems er op vol gen. Willems, ondertekenaar van de Verklaring van Keulen, waarin meer dan 150 theolo gen zware kritiek uittten op het behoudende beleid van paus Johannes Paulus II, meent dat herziening van het in 1983 ingevoerde kerkelijk wetboek dringend noodzake lijk is. Niet alleen moet de kerk worden gedemocrati seerd en moeten vrouwen en gehuwde mannen tot alle ambten worden toegelaten, maar ook moet de macht die aan de priester als bedienaar van de sacramenten wordt toegekend, worden afgebro ken. Hij beriep zich met zijn oproep aan de parochies op prof. dr. E. Schillebeeckx, die .er eens op wees, dat statuten, wetten en verordeningen zel den op grond van theoretische overwegingen worden gewij zigd. De praktijk leidt tot ver anderingen. Willems deelt niet de vrees van het Vaticaan voor het ontstaan van een „parallelle clerus", als pastoraal werk- (st)ers meer bevoegdheden krijgen. Integendeel, hij vindt het ontstaan van zo'n clerus juist een goede zaak, omdat die zich niet zal tooien met het imago van de gewijde, sa crale priester. Willems gokt juist op de omgekeerde ont wikkeling: solidaire priesters zullen zich bij de pastoraal werk(st)ers scharen en de sfeer van „clericale apart heid" opheffen. St.Michaël De bijeenkomst was georgani seerd door de groep 'St.Mi chaël' van parochianen van de St. Michaëlsparochie in Zwolle. De groep ontstond eind vorig jaar, nadat de aartsbisschop van Utrecht, kardinaal dr. A.J. Simonis, pastoraal werker Andr'e Zandbelt had verboden nog langer als getuige bij een ker kelijk huwelijk op te treden. Een woordvoerder van de St Michaëlparochie, waar pastor André Zandbelt onlangs is vertrokken, liet doorscheme ren dat ook in Zwolle wordt gedacht aan een constructie waarbij een onafhankelijke stichting zorgt voor de beta ling van een pastoraal wer ker. Dat de uitbreiding van de be voegdheden van pastoraal werk(st)ers een netelig onder werp is, bleek echter uit de houding van voorzitter Gerrit Franssen van het Beraad In zake Parochiële Aangelegen heden (BIPA), waarin paro chiebesturen samenwerken. Hij heeft geweigerd aan de bijeenkomst van zaterdag mee te werken. Veel bijval oogstten zaterdag de 46 pastores uit het bisdom Rotterdam, die hun solidari teit met Zandbelt betuigden door een verklaring uit te ge ven. Zij zeggen daarin op de zelfde manier het pastoraat te beoefenen zoals Zandbelt dat wilde. Juristen De commissie van drie kerk- jusristen, die op verzoek van Zandbelt en Simonis onder zoekt, of Zandbelt zich terecht op de overeenkomst van 1969 beroept, zal nog deze maand met haar rapport komen. Voor Zandbelt zelf heeft dit rapport niet zoveel betekenis meer. Hij heeft de parochie in Zwolle -verlaten en is sinds begin vorige maand als gees telijk verzorger werkzaam in het Elizabethgasthuis in Haar lem. Ruim 8.000 rooms-katholie- ken hebben hun handteke ning gezet onder een oproep van de werkgroep 'St. Mi- chaël' aan de bisschoppen om de pastoraal werk(st)ers meer bevoegdheden te geven. De handtekeningen werden za terdag overhandigd aan een vertegenwoordiger van de pastorale raad van het aarts bisdom Utrecht, een adviesor gaan van het bisdom waarin zowel priesters als pastoraal werk(st)ers en andere leken zitting hebben. KERKRADE Het pauselijk instituut voor studies van hu welijk en gezin in Kerkrade zal volgens bisschop J.M. Gij- sen van Roermond de mensen geen gemakkelijke oplossin gen voor hun problemen bie den. Het instituut zal de prak tische consequenties van de leer van de Rooms-Katholie- ke Kerk tonen, ook al staan deze vaak haaks op de gang bare meningen over huwelijk en gezin. Mgr. Gijsen zei dit gisteren tijdens de academische zitting ter opening van het instituut 'Mater Ecclesiae Domesticae' (Moeder van de Huiskerk). Het instituut, dat vandaag met 15 mannelijke en vrou welijke studenten uit Neder land, Oostenrijk, Duitsland en Frankrijk is begonnen, is ge vestigd in het gebouwencom plex van de voormalige abdij Rolduc. Het instituut heeft van de bisschoppen in de om ringende landen veel steun gekregen, aldus mgr. Gijsen. Zij zagen al lang uit naar mo gelijkheden voor een nieuwe evangelisatie van het ware heil voor de mensen en wis-- ten maar al te goed „hoezeer de huwelijksbeleving en de moraal in het algemeen in verval waren geraakt". De docenten komen niet van er kende en bekende universi teiten uit de omgeving, maar eerder van „de nabijgelegen velden" van het grootsemina rie van Gijsen, dat ook in Rol duc is gevestigd. Zij legden zondag de gelofte van trouw aan het geloof en de leer van de RK Kerk af. Het instituut dat zichzelf bedruipt is het tweede in de wereld na het paus Johannes Paulus II-insti- tuut in Rome, dat een depen dance in Washington heeft. Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te Opijnen en Tuil J. de Goei, emeritus predikant te Leeu warden. Aangenomen naar Heerde M. Zoetewey te Berkel en Rodenrijs. Bedankt voor Oudewater J.C. Schuurman te Rljssen. Gereformeerde Kerken Beroepen te Westmaas drs. C. Rom- kes, kand. aldaar, die dit beroep heeft aangenomen. Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te Ulrum i.c.m. Lutjegast E. Everts, kand. te Hoogeveen. Baptisten Gemeenten Beroepen te Leeuwarden D.M. Stich ter te Westerhaar. VATICAANSTAD Niet door stiekem een boek te lezen of een preek voor te bereiden, maar door gewoon weg te blijven ontlopen sommige bisschoppen de verveling die na een dag of vier op de bisschoppensynode wel eens zou kunnen op treden. Begin vorige week waarschuwde kar dinaal Joseph Cordeiro, aartsbisschop van Kara chi, hier al voor. Bij de eerste plenaire zitting op maandagmorgen waren er 222 synodeleden aanwezig en 's middags waren er zelfs 225. Daarna daalde het: via twee maal 224 op dinsdag, 221 en 216 op woensdag, 220 en 216 op donderdag, 214 op vrijdag naar 209 op zaterdagmorgen. Mariene Dietrich zou zeggen: Wo sind sie geblieben? Plaatsvervangend voorzitter kardinaal Innocenti vond het zaterdagmorgen kennelijk no dig uit te leggen dat de 238 sy nodeleden (228 bisschoppen en 10 uitsluitend mannelijke generaal-oversten) er nooit al lemaal zijn geweest. Eén is om heel droeve redenen afwezig: aartsbisschop James F. Car ney van Vancouver stierf veertien dagen voor het begin van de synode op 75-jarige leeftijd. Bisschop Jean Khamsé Vitha- vong van Laos en Kampuchea en de beide Vietnamese bis schoppen Paul Nguyen Van Hoa en Le Phong Thuan zit ten nog steeds op hun visum te wachten. Bisschop Yves- Georges-René Ramousse, apo stolisch vicaris van Phnom Penh, moest op het laatste moment zijn vertrek naar Rome uitstellen om een niet nader genoemde reden. Dat de Maronietische patri arch Nasrallah Pierre Sfeir er nog niet is, wekt in Rome geen verbazing. Er waren eni ge moeilijkheden in z.ijn woonplaats Bayrutzo liet hij weten, maar Sfeir heeft goede hoop dat hij nog een deel van de synode kan bijwonen. Kar dinaal Edouard Gagnon, pre sident van de pauselijke raad voor het gezin, is kortgeleden geopereerd en zal zeker de eerste twee synodeweken moetén missen. Wie mogelijkerwijs ook wel vaker naar Rome komt, is de Amerikaanse bisschop Harry Flynn van Lafayette (New Orleans). Hij is een van de 40 synodeleden die niet door een bisschoppenconferentie of de vereniging van generaal- oversten zijn afgevaardigd, maar door de paus zelf zijn aangewezen. Flynn hield za terdagmorgen als honderste deelnemer zijn interventie, waarin hij een zeer traditio neel beeld van de priestero pleiding schetste. De paus had na afloop vier maal instem mend met zijn hoofd geknikt, zei de Amerikaanse prelaat John Muethig, die elke dag op uiterst kundige en open wijze de Engelstalige journalisten over de synode inlicht. Mue thig, redacteur van de Engels talige editie van de Osservato- re Romano, vergat daarop even zijn status van neutrale voorlichter en liet zich ont vallen „Let op die man. Die komt vast hogerop". NIEUW FRONT TEGEN BLANKE GEREFORMEERDEN IN ZUID-AFRIKA SCHIPHOL De vorige week door hereniging ontsta ne 'Verenigende Gerefor meerde Kerk in Zuid-Afrika' van kleurlingen en zwarten zal wellicht financiële steun van Nederlandse kerken vra gen. Het is namelijk niet on waarschijnlijk dat de blanke Nederduits-Gereformeerde Kerk (NGK) haar financiële steun (gedeeltelijk) aan de herenigingspartners zal ont houden. Bovendien hangen de nieuwe kerk juridische stappen boven het hoofd; tegenstanders van het kerkelijke kleurlingen- /zwarten-front zullen probe ren de rechtsgeldigheid van de hereniging aan te vechten en op grond daarvan eigen domsrechten gaan claimen. De kerken die vorige week onverwacht snel tot een be sluit over hereniging kwamen, zijn voor een zeer aanzienlijk deel afhankelijk van de finan ciële steun van de blanke kerk. De kerk voor kleurlin gen (Nederduits Gereformeer de Sendingkerk, NGSK) en die voor zwarten (Nederduits Gereformeerde Kerk in Afri ka (NGKA) zijn voortgeko men uit de blanke gerefor meerde kerk in Zuid:Afrika (de NGKA wordt wel voor ze ventig procent door de blanke NG-Kerk gefinancierd). Dr. K. Blei, secretaris-gene raal van de Nederlandse Her vormde Kerk woonde de sy nodevergaderingen bij die leidden tot de nieuwe kerk van kleurlingen en zwarten, met gezamenlijk naar schat ting 1,8 miljoen leden (de blanke NGK telt een paar honderdduizend leden min der). „Een geweldige erva-- ring", aldus dr. Blei gisteroch tend op Schiphol na terug- Dr. K. Blei. FOTO: ANP keer, „een echt feest". Hij wees op de stormachtige en nauwelijks te volgen gang van zaken, afgelopen week in Kaapstad. Na aanvankelijk pessimisme over de mogelijk heid het initiatief tot hereni ging snel om te zetten in be leid, kwam totaal onverwacht een wending die leidde tot bij wijze van spreken een hereni ging bij hamerslag. Een van de middelen daartoe was het niet ongeldig verklaren van een kerkorde-artikel van de NGKA dat onder meer be paalt dat er 'voor het wijzigen van het belijden van de kerk een tweederde meerderheid van de regionale synodes no- Belhar-verklaring Zo'n wijziging was noodzake lijk omdat de kleurlingenkerk van de NGKA (de kerk van zwarten) vroeg de zogeheten Belhar-verklaring voor haar rekening te nemen. In die verklaring, een soort 'belijdenis', wordt onder meer de apartheid veroordeeld. De noodzakelijke meerderheid voor het kunnen aanvaarden van de Belhar-verklaring leek er niet in te zitten en zou bo- vendieh veel tijd vergen. Plot seling stemde de synode over het opheffen van het artikel dat die meerderheid noodza kelijk maakte en omdat die stemming positief uitviel, kon de synode toch de Belhar-ver klaring aannemen en was de hereniging een flinke stap dichterbij. Er gebeurden nog meer din gen waarvan een (kerk)orde- lijk denkend en besturend al gemeen-secretaris als dr. Blei niet aan zou durven denken, maar „het kon daar toch alle maal wel. En ik heb het als een geweldige gebeurtenis er varen", aldus dr. Blei. Naar zijn oordeel is het niet alleen de andere cultuur die de ge beurtenissen zoals die van vo rige week mogelijk maakte, maar ook de gemeenschappe lijke afkeer van het apart heidssysteem dat mede voort komt uit de blanke NG-kerk. Overigens is niet iedereen blij met de gang van zaken; met name formeel lijken er nog wel wat problemen te kunnen komen. Ds. Nic. Apollis, die dr. Allan Boesak is opgevolgd bij de NGSK, was tegen de gang van zaken omdat naar zijn oordeel de procedure niet deugde. Inhoudelijk staat hij volstrekt achter de hereni ging- Het feit van de Herenigende Gereformeerde Kerk in Zuid- Afrika plaatst de blanke NGK voor een voldongen feit en dat is nog niet zo vaak voorgeko men in de geschiedenis van de blanke moederkerk en haar dochters. Lange tijd heeft de blanke NG-kerk door onder meer de financiële ondersteu ning en door het benoemen van blanke 'zendelingen' als predikanten in de NGSK en NGKA het beleid van de dochterkerken mede bepaald, maar de afgelopen jaren is die invloed tanende. De blanke NG-kerk komt eind van de maand bijeen en moet dan re ageren op de uitnodiging van de zwarten en kleurlingen om mee te doen aan de hereni ging van de NG-familie. Voor waarde daartoe is onder meer het ondertekenen van de Bel har-verklaring. De kans dat de blanke NG-Kerk die ver klaring spoedig zal onderteke nen is uitermate klein; diezelf de kerk heeft uit raciale oog merken in 1880 de kleurlin genkerk gesticht en in 1910 de kerk voor de zwarten en ge durende vele tientallen jaren heeft ze een godsdienstige ba sis verschaft voor de apart heid. Al in 1857 eeuw bepaal de de synode van de blanke gereformeerden in zuidelijk Afrika dat 'omwille van de zwakheid van sommige blan ken' er afzonderlijke kerk diensten gehouden konden worden. De voorzichtige koers contra apartheid zoals de kerk die sinds enkele jaren vaart, heeft haar al tienduizenden leden gekost. Deze ex-leden houden vast aan de apartheid. De Gereformeerde Kerken in Nederland verbraken in 1978 de banden met de blanke NG- Kerk in Zuid-Afrika vanwege de rol van deze kerk in het apartheidsdenken. In 1988 be handelde de synode van de Gereformeerde Kerken in Ne derland een verzoek van de blanke NG-Kerk om de ge sprekken "tussen beide kerken te hervatten. De synode in Lunteren besloot toen dat van hervatting alleen sprake kan zijn wanneer de belangen van de kerken in Zuid-Afrika met wie de gereformeerden een relatie hebben, daardoor niet worden geschaad. Of dat laat ste wel of niet het geval zal zijn, wordt onderzocht. De ge reformeerde dr. H.B. Weijland woonde namens de gerefor meerden in Nederland de bij eenkomsten in Kaapstad mee. Samen op Weg Dr. Blei heeft tijdens de stormachtige week in Kaap stad wel eens gedacht aan het Samen op Weg-proces in Ne derland, zo gaf hij toe. Maar van een vergelijking tussen de hereniging van de Afrikaanse kerken en de protestantse kerken in Nederland kan niet echt sprake zijn, vond hij en hem is dan ook geen ferme uitspraak over Samen op Weg te ontlokken. De Afrikaanse snelheid van werken sprak hem wel aan, maar „zo'n gang van zaken is in onze situatie ondenkbaar". Hij rekent dan ook niet op 'Zuidafrikaanse toestanden' in de week van 25 tot 27 oktober, wanneer her vormden en gereformeerden op synodaal niveau bij elkaar komen in een poging het Sa men op Weg-proces uit het slop te halen. Daarmee wordt een zoveelste stap gezet in het al meer dan twintig jaar du rende proces van toenadering en hereniging. De Afrikaanse kleurlingen en zwarten kun nen het heel wat sneller: de synodes van beide kerken be noemden drie jaar geleden een commissie ter voorberei ding van de hereniging en die is sinds vorige week een feit... LÜTSEN KOOISTRA ui - Na vanavond, als de Tweede Kamer de ministers v$k tenlandse zaken en van defensie aan de tand heeft over de vorm van de Nederlandse betrokkenheid bij taire activiteiten rond Irak in het kader van de res van de Veiligheidsraad van de VN, zal er waarscljgg meer duidelijkheid zijn over de eventuele inzet vag« squadron straaljagers van het type F-16 van de Koniip Luchtmacht. Maar ook na het mondeling overleg me bewindslieden zal, naar het zich laat aanzien, een held woord zijn uitgebleven op tal van vragen op andere nen, omdat niet alleen Nederland daarin beslissinge De ministers zullen daarvoor waarschijnlijk verwijze verdergaande, gemeenschappelijke besluiten die bijvoc morgen in Londen kunnen worden genomen op dering van de West Europese Unie (WEU). Gevreest echter worden dat die WEU-bijeenkomst wederom n uitblinken door een grote eensgezindheid en helderhei de details van belangrijke zaken die al bij de militaire teiten van Amerika, de WEU en een aantal Arabiscl den spelen, nu het nog slechts gaat om de controle ter in de lucht van het handelsembargo. VOOR eventuele verdere stappen gevechtshar13 gen in het Golfgebied, al dan niet onder de vlag VN, is het echter van het grootste belang dat er goede ken zijn gemaakt. Bijvoorbeeld over een eenhoofdige 1 een goede coördinatie van de internationale strijdma^ een duidelijke afbakening van de operatieterreinen strijdkrachten van de verschillende landen. DlE afspraken hadden volgens militaire deskundit lang gemaakt moeten zijn om nog ruimte te hebben vc broodnodig oefenen van materiaal, verhingen en sameg< kingsvormen. Maar de politieke eensgezindheid ontbre dusverre, zeker binnen de WEU, maar wellicht ook land binnen de coalitie en tussen de minister van buite se zaken Van den Broek (CDA) en zijn collega van d( Ter Beek (PvdA). Waar de ministers ten minste de nodige eensgeziij over aan de dag zullen kunnen leggen is dat er zo snel lijk een eind moet komen aan het geleur met onze F-l( zo langzamerhand genante vormen begint aan te nemiin minister van defensie is in het Midden-Oosten als eei vertegenwoordiger in garen en band langs de huizen maar bij elke deur heeft hij een beleefd doch pertinent bedankt" te horen gekregen. In het openbaar heeft Nederland nu al tot twee keer het openbaar de neus gestoten met het aanbod ergens crisisgebied het squadron straaljagers te stationerejgi mede toezicht te houden op naleving van het door og afgekondigde luchtembargo tegen Irak. Nadat eerst a kije het Nederlandse aanbod van de hand wees, heeft v gens ook de sjeik van de Verenigde Arabische Emira tamelijk hooghartige wijze laten weten geen behoefte ben aan Nederlandse hulp. De dubbele afwijzing toont aan dat het voorstel om landse F-16's naar de Golf te sturen overhaast en or dacht tot stand is gekomen. De regering zou er versj aan doen op zo kort mogelijke termijn de knoop door tl ken door vast te stellen, dat ons land zonodig F-16's V| vliegbasis Twente en Orions van het marinevliegkamp kenburg beschikbaar heeft voor het Golfgebied, zodra ternationale gemeenschap erom vraagt en er goede ken zijn gemaakt over de stationering. ■EH3 PERJAAR. HOE LANOJ^G? *K3t |j J Sinds begin jaren zeventig is er dankzij uw giften veel bereikt. H en vaatziekten zijn, vooral in de jongere leeftijdsgroepen, sl teruggedrongen. Maar 60.000 slachtoffers per jaar zijn er nog stel 60.000 te veel. De Hartstichting moet dus doorgaan in haar st Maar is daarbij geheel afhankelijk van giften van particulieren bedrijven. Laat uw hart spreken. nO nederlandse hartstichtl \[x vrienden van de hartstichting 3iro 300. Bank 70.70.70.600 Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden. Telefoon: 071 - 122 244. Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden. Abonnee service Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u. Nabezorging Telefoon: 071 -122 248 van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za van 14.00 tot 15.00 Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW) Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-giroki per maand f. 24,85 per maand f. per kwartaal f. 74,10 per kwartaal f. per jaar f. 284,50 per jaar Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voidaan Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941. Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswi 070 - 3902 702. Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050 In de Janskerk in Utrecht werden zaterdag achtduizend handte- i bisdom Utrecht waarin gepleit werd Voor verruiming van de be keningen overhandigd aan een vertegenwoordiger van het aarts- voegdheden van pastorale werkers. foto: 't sticht

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 2