Zijn werkgevers uit op val van kabinet? Commandant even uit de bocht Israël: bij bomalarm kelder in, bij gaswaarschuwing naar zolder Politiek /Partij Parlement EcidócSouoont ZATERDAG 6 OKTOBER 1990 PAGIlff DEN HAAG Was het de gelijktijdige geboorte van het 'Vierde Rijk' die het moeizame resultaat van het Najaarsoverleg zo iel deed afsteken? Terwijl klokke middernacht de Duitse grens honderden kilometers oostwaarts schoof, legde een legertje onderhandelaars in het gebouw van de Sociaal Economische Raad (SER) de laatste hand aan een tekst over de aanpak van de arbeidsongeschiktheid. Het resultaat: welgeteld vijf A-viertjes 'politico- babble', vol 'beleidsvoor nemens,', 'intensiveringen' en 'geïntegreerde aanpak'. Duitsland op zijn breedst, Holland op z'n smalst. Na nog een uurtje schuren en schaven kwam er zowaar ook nog een receptje uit de bus voor de bestrijding van de werkloosheid onder etnische minderheden. Gnuivend liet een ambtenaar weten dat de oplossing te danken was aan een briljant woordspelletje. ,,De partijen zijn het nog niet eens, maar ze hebben er ver trouwen in dat ze het eens worden". Een magerder en cosmetischer compromis is Niet verwonderlijk dus dat het Najaarsakkoord met veel scep sis is ontvangen. Het leger ar beidsongeschikten komt al dicht bij de één miljoen en zevenendertig procent van de allochtone bevolking staat werkloos aan de kant. En wat spreken werkgevers, werkne mers en de overheid af? Ge hoopt wordt dat in 1991 „de eerste effecten van het beleid zichtbaar worden", zoniet dan volgt in 1992 wetgeving. Ver der wordt het „vertrouwen" uitgesproken dat er voor 15 november een 'substantieel' akkoord over de etnische min derheden kan worden geslo ten. Pact Het is alweer acht jaar geleden dat in de Stichting van de Ar beid een akkoord werd geslo ten dat écht hout sneed. In 1982 dwongen de ronduit rampzalige economische om standigheden werkgevers en werknemers tot het sluiten van een historisch pact: de lo nen werden gematigd in ruil voor arbeidstijdverkorting. Het duurde niet lang of de gunstige effecten van deze therapie begonnen zich af te tekenen. De export brak alle records, bedrijven maakten weer winst en investeerden voor miljarden waardoor de economie aantrok en de werk- loosheid terugliep. De 'markt' herstelde zich zo stormachtig, dat de overheid het zich zelfs kon permitteren een vrij spil ziek beleid te voeren. De rap stijgende staatsschuld werd immers gedekt door toene mende besparingen van bur gers en bedrijven en een flo rissant handelsoverschot. Nu zijn de omstandigheden echter fundamenteel anders. De ziekte die ons land plaagt is niet zo levensbedreigend als in 1982, toen dokter, patiënt en familie het snel eens werden over een pijnlijke ingreep. Na zeven voorspoedige jaren zien werkgevers en werknemers niet meer echt de noodzaak om samen op te trekken. De problemen zijn minder nijpend en bieden gelegenheid om weer het ouderwetse eigenbe lang na te jagen. De FNV heeft steeds meer moeite alle aangesloten bonden op één lijn te krijgen en de werkgeversor ganisaties hebben het geloof in centrale oplossingen al hele maal verloren. Startpremie Het kabinet Lubbers-Kok krijgt dus geen penicilline-in- jectie voor een behouden vaart in de moeilijke jaren negentig. Een centraal akkoord over loonvorming en werkgelegen heid zat er van meet af aan niet in, gaf minister Bert de Vries dinsdagnacht onomwon den toe. Was de bijna smeken de oproep in de Miljoenennota om de loonstijging in 1991 tot drie procent beperkt te hou den dan een praatje voor de De sociale partners maakten er dinsdag in elk geval weinig woorden aan vuil: over het in komensbeleid werd nauwelijks een half uur gepraat. Werkge vers- en werknemers hebben gekregen wat ze wilden: in 1991 hebben ze bij de cao-on derhandelingen de vrije hand om 'leuke dingen' voor de ach terbannen af te spreken. Wil len de werknemer poen en rammelt de werkgever met de geldbuidel? Poen zal er ko men! In de metaalindustrie, waar duizenden vacatures praktisch onopvulbaar zijn, worden hoogstwaarschijnlijk de eerste forse looneisen ge steld en verzilverd. Net als in 1978, toen metaalarbeiders in eens 400 gulden per maand meer gingen verdienen, zou 'de metaal' wel eens het start sein kunnen geven voor een nieuwe loongolf. Dat laatste biedt een buitenge woon angstig vooruitzicht aan het kabinet, dat immers geen geld heeft om uitkeringsge rechtigden en ambtenaren ri ante inkomensverhogingen te geven. Bij een nieuwe loongolf staat de koppeling van hun sa larissen met die in het bedrijfsleven op de tocht en kan PvdA-minister Kok het plan om jaarlijks honderddui zend banen te creëren wel op zijn buik schrijven. Er is wei nig verbeeldingskracht voor nodig om te voorspellen wat er dan gaat gebeuren. In de mar ge van het Najaarsoverleg werd al gefluisterd dat de werkgevers er stiekem op ho pen dat het kabinet beroofd van de koppeling, het linkse watermerk uit elkaar zal spatten. Minderheden Intussen moeten de etnische minderheden lijdzaam af wachten of het de sociale part ners lukt een 'substantieel ak koord te sluiten. Gezien de er varingen van de afgelopen ze ven jaar hoeven ze niet erg op timistisch te zijn. Het eindeloze overleg in de Stichting van de Arbeid heeft de bijna erfelijke lethargie en ellende die zich van grote groepen allochtonen meester heeft gemaakt, niet kunnen doorbreken. Het kabi net blijft maar talmen met wettelijke maatregelen, bang om werkgevers of werkne mers tegen zich in het harnas te jagen. Om dezelfde reden ligt een wet die het bedrijven verplicht arbeidsongeschikten in dienst te nemen ook al jaren op de plank. De besluiteloosheid die het ge volg is van de patstelling in het centraal overleg brengt steeds meer waarnemers tot de overtuiging dat de SER en Stichting van de Arbeid zich zelf overleefd hebben. PvdA- fractieleider Thijs Wöltgens meent dat 'al dat verlammen de overleg' tussen belangen groeperingen de politiek vrij wel handelingsonbekwaam heeft gemaakt. Het zou tijd worden dat de regering inzake belangrijke kwesties (zoals de wao en werkloosheid onder minderheden) weer het voor touw neemt. De PvdA'er legde in zijn 'Eindhovense rede' de vinger op een pijnlijke plek. Door de oren teveel naar belangen groepen te laten hangen mis kent de regering het feit dat Nederland al lang niet meer het harmonieuze praatclubje van de jaren vijftig is. De 'zui len' konden toen vanuit een goed begrepen gemeenschap pelijk belang nog prima zaken met elkaar doen. Maar de sa menleving is sindsdien onein dig complexer geworden, ge tuige de stormachtige groei van het aantal lobbyclubs en adviesorganen. Naarmate de individualisten van de jaren negentig verbetener vechten voor hun eigenbelang, moet de regering wel harder opkomen voor het algemeen belang, be toogt Wöltgens. Moeten de SER en het einde loze geleuter in de Stichting van de Arbeid dan maar afge schaft worden? Nog afgezien van de vraag of er niet onmid dellijk nieuwe rituelen en in stituten voor in de plaats zou den komen, is er toch veel voor te zeggen om deze clubs levend te houden. Het is im-. mers niet voor niets dat juist typische overleg-economieën als van Japan en Zwitserland het zo goed doen. Het voorko ken van besluiten met instem ming van alle partijen kost in deze landen weliswaar steeds veel tijd, maar daar staat te genover dat er geen saboteurs zijn die roet in het eten gooien als het eenmaal op de uitvoe ring aankomt. Het akkoord van 1982 heeft bewezen dat ook Nederland deze kunst ver staat. Hopelijk wordt dit mira kel nog eens herhaald als de nood werkelijk aan de man komt. PAUL KOOPMAN Hoeveel Derricks, Koja. Col umbo's, Cagneys en telt de Nederlandse pol Met andere woorden: h in ons land agenten of 1 inspecteurs rond die ziel zodanig laten meeslepen de politieseries op de tel dat ze de hoofdrolspelei proberen te imiteren Interessante vraag. Dat de redactie van het maai RP-Magazine (het 'clubl van de rijkspolitie) ook. I besloot daarom een enqij onder het rijkspolitiepei te organiseren om eracl komen wat de man- en vrouwschappen van al politieseries vinden en ft daardoor worden beïnvli In het vorige week verschenen septemberni) staat een uitgebreid artil over politieseries, gevolg, een vragenlijst. Als de la., die vlot invullen en opsjg kunnen de resultaten vi onderzoek al voor het el van het jaar bekend wo' gemaakt. Ernst Hirsch J minister van justitie en (li opperhoofd van de rijksjt mag zich in de handen )r wrijven. Dank zij RP- Magazine krijgt hij stra. gratis en voor niks gegi voorgeschoteld over asp van het politiewerk die\i; nooit eerder zijn onderZf De vragen uit de enquêt\v ons nu al snakken naarti antwoorden. De lijst is a opgebouwd als een verbs Het begint met enkele js; onschuldige, algemene F' vraagjes en geleidelijk ajn dringt men door tót de li. Kijkt u wel eens naar h politieseries? Welke send volgt u het meest? Wellt series vindt u slecht en waarom? Welke vindt ijd en waarom? In welke s< herkent u het meest deii normale politiepraktijk/bi Welke tv-figuren kornet volgens u het meest ovq met echte politiemensen Hebben bepaalde politie)i uw keuze voor het polii bevorderd? Vindt u dat\e vrouwen in de series eee beeld geven van de rol li vrouw momenteel bij dd politie speelt? g Het getuigt van grote sf dat de redactie niet jl rechtstreeks vraagt of w bepaalde tv-helden uit series probeert na te do dat geval zou elke polit of-vrouw natuurlijk antwoorden: „Ben je bedonderd? Ikke niet!" vraag wordt dus via eei omweg gesteld, en wel „Zijn er collega's in uw omgeving die bepaalde figuren proberen te imi Indien ja, waaraan heb gemerkt? Aan de stoere houding, aan het rijged aan de wijze van optrei In de Verenigde Staten schrijft RP-Magazine, h eerder onderzoek verric naar de relatie tussen politieseries en de dag praktijk van de 'cops', zijn trouwens niet allee politiemensen ondervra maar ook gewone burgt Volgens het blad blijkt betrekkelijk forse grot politie-ambtenaren" ste beïnvloed te zijn door bijvoorbeeld de snelle b van Miami Vice. Helaa: niet vermeld hoe fors c groep is. Wel lezen we j twintig procent van de e Amerikaanse burgers bl politiemensen te hebbel meegemaakt die zich dl gedroegen als tv-agente Over de geloof waardigfr betrouwbaarheid van di blijken de meningen va Amerikaanse agenten ei burgers Sterk uiteen te |j Veertig procent van de burgers meent dat de tx beelden kloppen met dt werkelijkheid, terwijl s. veertien procent van dt politie-functionarissen opvatting is toegedaan, vinden twee op de drie burgers dat de tv-cops verantwoordelijk met en mensen omgaan, ter twee derde van de agen juist het tegenovergeste meent: de Magnums en zijn veel te schietgraag schenden bij voortdurir mensenrech ten. Zodra de enquêteresulti van RP-Magazine zijn verschenen, zullen we i daarvan via deze kolon hoogte stellen. Waarsch zal de invloed van Amerikaanse series hiei meevallen. In Nederlan genieten immers de Du krimi's een hoge populi en daarin wordt nu juis menselijke benadering politiewerk sterk benaó Het zou dus alleen m juichen zijn als onze vertegenwoordigers sterke arm een voorbee zouden nemen aan men Derrick, Kress en Hafe T.RUBBELS VAN GURP HOUDT PERS VOORTAAN WEL OP VIER STREKEN (Door A.H. Lind) DEN HAAG Menigeen- zal met verbazing het in cident hebben gevolgd dat zich in de Golf afspeelde tussen kapitein ter zee Van Gurp,- de comman dant van de marine-een heid in de Perzische Golf, en minister van defensie Ter Beek. Het eindigde met een terechtwijzing van de minister die in het openbaar de heer Van Gurp verweet niet de juis te procedure en het goede forum te hebben gebruikt voor het uiten van zijn zorgen. Zoals wel meer voorkomt hadden in dit geval beide heren ten dele gelijk. Kapitein ter zee Van Gurp meent dat hij over onvoldoen de voorbereidende gegevens beschikt als er onverhoopt en plotseling gevechtshandelin gen in het gebied van de Golf losbarsten. Zoals het werd ver woord in het artikel dat de er gernis van de minister had op geroepen, leek de comman dant van de marine-eenheid het zwaartepunt te leggen op het gebrek aan eenhoofdige leiding in het gebied en het daaruit voortvloeiende gebrék aan informatiecoördinatie en de mogelijkheid elkaar te steu nen en te assisteren. Dat geldt naar zijn mening al bij de uit voering van de huidige contro le op het handelsembargo, laat staan als er gevechtshandelin gen noodzakelijk zouden zijn. Ook de beperkingen op het ge bied van het operajieterrein zouden de marine-operaties nadelig beïnvloeden en onno dige frustraties oproepen. Waar hij gelijk in heeft is het feit dat de overgang van vre desoperaties naar oorlogsope raties de nodige voorbereidin gen vereist, zeker in interna tionaal verband. De voor naamste marine-eenheden in en rond de Golf zijn die van de Amerikaanse Pacific-vloot. Deze eenheden hebben niet de internationale NAVO-erva- ring in samenwerkingsverban den zoals de Westeuropese en de Amerikaanse Atlantische vlootverbanden die onderling hebben. Dat wreekt zich on herroepelijk op het gebied van de verbindingsmiddelen en procedures en hoewel in mindere mate ook op het gebied van de taktische coör dinatie. Daarom moeten er tij dig de nodige afspraken ge maakt worden, waarbij uiter aard de verhoudingen bij het uitoefenen van het commando een zeer voorname rol spelen. Kennelijk bestaat bij Van Gurp de overtuiging dat hier over nog niet voldoende over leg is gepleegd. In dit verband is hij dan óf niet goed geïnfor meerd, en dan zou dit snel moeten worden hersteld, óf er is inderdaad nog te weinig overleg geweest. In dat laatste geval moet dat overleg dan snel op gang komen wil men niet op een cruciaal moment met de brokken komen te zit ten. Tijdens een vergadering van de West Europese Unie (WEU) dinsdag in Londen zul len op dit punt wellicht ver dergaande besluiten worden genomen, een koerswijziging waar Van Gurp zich tevoren al op verheugt. Op dit punt lijkt Van Gurp dan ook het ge lijk aan zijn zijde te hebben. Geen automatisme Iets anders is dat ook hij beter had kunnen weten dat het overgaan van vredestijd naar een staat van (beperkte) oorlog iets is dat het gehele Neder landse volk aangaat en derhal ve regeringsoverleg en raad pleging van parlement noodza kelijk maakt. Behalve uit zelf verdediging kap het immers niet zo zijn dat het openen van gevechtshandelingen een vorm van automatisme zou kunnen vormen. Zover kun nen de voorbereidingen niet gaan. Dat is zelfs niet het ge val bij de NAVO-procedures. En die gaan het verst in een oorlogsvoorbereidende vorm, omdat de NAVO over een po litieke en militaire organisatie beschikt, die op zo kort moge lijke termijn een gezamenlijk militair optreden mogelijk maakt. Het uiteindelijke be sluit om tot onderlinge militai re bijstand te komen wordt ook bij de NAVO echter over gelaten aan de soevereine re geringen. Minister Ter Beek heeft daarom de heer Van Gurp terecht in het openbaar hierop gewezen, omdat hier over anders in de publieke opinie misvattingen zouden kunnen onstaan. Waar kapitein ter zee Van Gurp de bocht uit ging was toen hij meende zijn frustraties via een openbaar medium te moeten 'ventileren'. Dat was verkeerd maar men moet zich daarbij ook realiseren dat hij net als menig andere marine man in de Golf wordt achter volgd door journalisten die ho pen op een sappig verhaal voor het thuisfront. Een enkel moment van onbedachtzaam heid en wellicht ook de fru stratie van de eentonigheid van de opdracht het we kenlang patrouilleren in een beperkt gebied zijn er wel licht de oorzaak van dat Van Gurp zich wat onhandiger heeft uitgelaten dan hij ge woon is. Niet eenvoudig Het incident is nu gesloten, ge lukkig zonder gevolgen voor Van Gurp, die de pers in de toekomst wel op vier streken zal houden. Wel blijkt uit dit incident dat bondgenootschap pelijke samenwerking niet eenvoudig tot stand komt en niet vroeg genoeg kan worden gestart, zeker daar waar niet tevoren al overeenstemming bestaat in de vorm van een verdrag of 'organisatie zoals bijvoorbeeld de NAVO. Om die reden ook moet niet te licht worden gedacht over een gezamenlijk commando onder leiding van het Militair Staf Comité van de Veiligheids raad. Die mogelijkheid wordt nu overwogen voor een even tueel militair optreden in het Golfgebied onder de vlag van de VN. Een verbindingsnet werk leggen tussen Saudische, Egyptische, Franse, Ameri kaanse en Britse troepen lijkt bijvoorbeeld een schier onmo gelijke opgave om zonder goe de voorbereiding en op korte termijn te verwezenlijken. (De auteur is kapitein ter zee b.d.). SUSKE EN WISKE DE GOALGETTER (Van onze correspondente Willy Werkman) JERUZALEM Leora Goshen, een van Israels bekende radio-omroep- sters, zat net in de studio van Jeruzalem de eerste regel van het nieuws te lezen, toen de sirene af ging. Het op en neer gaan de geluid klonk snerpend hard, want een deel van het alarmsysteem dat de bewoners van Jeruzalem in tijd van oorlog de schuilkelders in moet ja gen, staat toevallig op het radiogebouw. Leora Gos hen raakte in paniek. „Ik dacht: dit is oorlog", ver telde ze na afloop. „Ik was bang, dat ook de luis teraars die dat gierende geluid zouden horen, in paniek zou den raken". Ze stopte met het nieuwslezen, sloot de studiomi crofoon af en rende weg. Het schuilkelderalarm, deze week ïn Jeruzalem niet éénkeer maar drie keer binnen een half uur, berustte op een tech nische fout, zei brigade-gene raal Nahman Shai, de leger- woordvoerder in Tel Aviv. Maar vóór de officiële mede deling over de fout was opge steld en via de weer geopende studiomicrofoon uitgezonden, waren de schoolkinderen van Israëls hoofdstad al naar de schuilkelders gestuurd en had den huisvrouwen op straat, niet wetend waar de schuilkel ders v/aren en sommige deu ren op slot vindend, in hun paniek zelfs hun boodschap pentassen op straat laten staan. De schrik, ditmaal nog voor niets, volgde op het schokken de bericht, de avond tevoren, dat het leger op het punt staat aan de 4,5 miljoen inwoners van de staat gasmaskers uit te delen. „Niet omdat we in een noodsituatie zijn", meldde de legerwoordvoerder in de ijdele hoop kalmerend te klinken, „maar omdat we vóórlopen op ons al jaren geleden uitge werkte schema". Beter mee verlegen dan om verlegen was het motto. Proef-uideling Morgen gaat het beginnen. Een 'proef-uitdeling' in drie kleine gemeenten, en als dat allemaal goed verloopt ook in de grote bevolkingscentra, zo als Tel Aviv. Het leger heeft inmiddels de maskers al naar een groot aantal openbare t scholen gebracht, waar nor maal één keer in de vier jaar wordt gestemd, en waar nu speciaal daartoe getrainde mi litairen de burgers zullen uit- leggen hoe het masker moet worden opgezet, hoe de riemp jes moeten worden aangetrok ken en waar het filter moet worden bevestigd. Er zullen ook korte videofilmpjes wor den vertoond waarop te zien is, dat je 'gewoon door kunt le ven' en zelfs via een speciaal aan het masker vastgedraaid rietje kunt drinken. De persoonlijke veiligheids uitrusting wordt compleet ge leverd: een masker, een filter, een atropine-injectie-spuit en een gele poeder die op de huid moet worden aangebracht als er mosterdgas op het land neerdaalt. Wie eenmaal in het bezit van een set is - een han dig tasje met schouderriem, zo dat je het ding in tijd van nood altijd bij je kunt hebben - moet hem op een koele, luchti ge plaats opbergen. Wie de plastic zakjes openmaakt, be gaat een overtreding, waar schuwde de legerwoordvoer der. Als het echt nodig is de mas kers te gaan gebruiken, zal het land worden gewaarschuwd via een speciaal daartoe ont worpen gas-sirenegeluid, opdat iedereen weet dat het niet om een 'gewoon' bombardement- sein gaat. Het op en nêer gaan de geluid, waar omroepster Leora Goshen deze week zo van schrok, betekent dat je je veiligheid ondergronds moet zoeken. Maar gaat het om een gasalarm, dan moet je juist de bovenste verdieping zoeken. En als je de tijd nog hebt, dan wel graag ramen en deuren luchtdicht beplakken (het sleutelgat niet vergeten!), van te oren klaargelegde opvouw bare regenjassen aantrekken en handen en voeten bedek ken met plastic zakken. Voor al rustig blijven, is de opdracht en via een transistorradio (de elektriciteit zal wel uitvallen) luisteren naar instructies. Voorbereid Het land is voorbereid, de be volking is er klaar voor. In de dagen die op de leger-medede- ling volgden, werd er welis waar in de supermarkten op vallend meer olie, suiker en mineraalwater gekocht, maar er is geen paniek. Alleen in de hotels staan de gezichten op zeer somber. Boekingen voor de komende maanden komen niet meer binnen. Als straks het loofhuttenfeest (Soecot) voorbij is, zullen de kamers leeg staan. De hotelbezetting voor de komende winter dreigt niet meer dan 20 a 30 procent te zijn. „Het zal cata strofaal worden", zei deze week Rafi Sadeh, de managing director van Isrotel. „Het uit delen van de gasmaskers is een indicatie dat wij oorlog verwachten. De toeristen ko men gewoon niet meer. Het is een verschrikkelijke klap". De verschrikkelijke klap voor de Palestijnen op de door Is raël bezette Westelijke Jor- daanoever en in de Gaza- strook kwam toen het duide lijk werd dat het leger voor hen voorlopig geen gasmas kers heeft, en dat als de extra bestelde voorraad uit het bui tenland arriveert, er ook nog voor moet worden betaald. „Dit is een extra aanwijzing voor de vernederende behan deling die wij hier krijgen", vonden deze week studenten aan de universiteit van Bethle hem. Nog meer vernederend voor de Palestijnen is onge twijfeld het bericht in het Is raëlische middagblad Maariv, dat de gasmaskers voor de Pa lestijnen „van een andere kwaliteit" zullen zijn dan die welke aan de joodse bewoners worden uitgedeeld. „Ik een gasmasker kopen van de Is raëlische bezetters?" zei deze week de 21-jarige Mahmoed uit de Gaza-strook. „Dat wei ger ik. Dan liever dood". Zijn trots bleek sterker dan zijn angst. En in de Knesset, Is raëls parlement, beloofde het linksdenkende parlementslid Yossi Saried een „internatio naal schandaal waar wij geen antwoord op hebben" wanneer er straks bij de uitdeling van levensreddende gasmaskers verschil zal worden gemaakt tussen Israëli's en Palestijnen. Voor de Israëlische bevolking zelf is deze discriminatie geen punt. „De Palestijnen hebben wat mij betreft een beetje te hard voor Saddam Husayn ge juicht", was het cynische com mentaar van een inwoner van Tel Aviv. „Moeten wij ze nu gasmaskers geven?" Voor de Palestijnen is het dus voorlopig nog even de adem inhouden, terwijl morgen on der andere in Kfar Yona de gasmaskers uit de dozen ko men. In de plaatselijke school mogen de burgers tussen twee en tien uur in de rij komen staan. En om alles een wat feestelijk tintje te geven zal burgemeester Deri zorgen voor bloemschikkingen en een heleboel vlaggen. De meeste kinderen in Israël weten al heel goed dat gasmaskers passen geen spelletje is maar een zaak van leven en dood. FOTO: AP

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 4