J
Nr.38 - Ruitenpuzzel
m
m
m
m
nr
fi
m
m
m
t
m
m
m
2'.
1
2
BS
SS8
saL
m
CcidócSouAont'
Rond de genummerde vakjes dienen woorden van vier letters van navolgende beteke
nis te worden ingevuld. Al deze antwoorden lezen in de richting van de wijzers van
de klok. De beginletter van het eerste antwoord komt in het vakie boven het cijfer 1;
het vakje waarin de beginletter van elk van de overige antwoorden komt, dient door
combinatie met de letters van de omringende antwoorden te worden vastgesteld. Bij
juiste oplossing vormen de gezamenlijke letters op de buitenrand - te beginnen met
de letter boven het cijfer 1 en rechts verder gaande - een spreekwoord.
Oplossing vorige puzzel
De winnaars van puzzel nr. 37 zijn:
Mevrouw Wessendorp, Meerhof 9,
2321 TG, Leiden.
J.v.d. Zalm, Rederijkersplein 32,
2203 GD, Noordwijk.
Zij krijgen hun prijs binnen drie weken
per cheque toegestuurd
Oplossingen onder vermelding van
puzzel nr. 38 moeten uiterlijk
woensdagmiddag in bezit zijn van:
1. Paradijs.
2. Europeaan.
3. Telwoord.
4. Permanent.
5. Opgelegd werk.
6. Verwarde,
samenklevende
7. Rij"3'
8. Mannelijk
persoon.
9. Naar beneden.
10. Officiële naam van
Ierland.
11. Onvriendelijk
12. Zomerverblijf.
13. Beproeving.
14. Familielid.
15. Fraai dier.
16. Niet
samentrekbaar
uiteinde van een
17. Muziekteken.
18. Garenhouder.
19. Signaal.
20. Tocht.
21. Toespraak.
22. Land in Azië.
23. Welgevormd (van
personen).
24. Visbak.
25. Putemmertje.
26. Lichaamsdeel.
27. Vuilnishoop.
28. Winters voertuig.
29. Verbond.
30. Oude vochtmaat.
31. Eetlust.
32. Delfstof.
33. Zwak.
34. Overblijvend telden
vlek i
37. Binnenvlakte van
de hand.
38. Japanse drank.
39 Geroosterd vlees.
40. Staaf van gegoten
kostbaar metaal.
41. Erepoort.
42. Schijf vis.
43. Luchtig gebakje.
44. Stootwapen.
45. Krampachtige
beweging bij het
46. Smal, handvormig
weefsel.
47. KJein meer in
laagland.
48. Zangvogel.
49. Stad in Italië.
50. Grondsoort.
51. Spijs
verteringskanaal.
52. I-vormige
gordijnroede,
53. Hijswerktuig.
54. Lang smal stuk.
55. Zonderling.
56. Tijding.
57. Hinder.
58. Onvriendelijk.
59. Ruwe steenmassa.
60. Ploegsnede.
61. Loods bij
bouwwerken.
62. Het gesprokene.
63. Persoons
aanduiding.
64. Doorweekte klei
en veenachtige
65. fjitvinder van de
telefoon.
66. Een weinig.
67. Onsmakelijk.
68. Dierenverblijf.
69. Bederf in graan.
70. Graansoort.
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1990 PAGINA 29
Nigel Short
Vorige week noemde ik, in verband met
Kamsky, enkele beroemde schaakwon
derkinderen. Ik vergat echter één der be
kendste van dit moment; de Brit Nigel
Short.
Als elfjarige had hij al meester-sterkte
bereikt, waarna hij er vijf jaar over deed
om de wereldtop te bereiken. Hoewel
Short nu pas 23 jaar is, durf ik al te zeg
gen dat de wereldtitel voor hem niet
weggelegd zal zijn. Hij heeft een zelfde
probleem als de andere Westeuropese
topper Timman; klasseprestaties worden
te vaak afgewisseld met inzinkingen.
Vermoedelijk een mentaliteitskwestie,
zowel Short als Timman lijken dik te
vreden met hun status als supergroot
meester, waarmee ze bovendien een
meer dan dik belegde boterham verdie
nen. Het heilige vuur om de allersterkste
te worden heeft bij hun een beetje
moeten wijken voor plezier in het leven.
Geen onvoordelige ruil als we het karak
ter van de huidige wereldkampioen be
kijken.
In het Interpolis-toernooi waren er voor
Short gelukkig meer goede dan slechte
momenten. Zijn ondernemende en in
ventieve spel maken hem een aantrekke
lijke deelnemer voor ieder toptoernooi.
In de volgende fragmenten zien we hem
twee keer met zwart een collega-topper
vloeren.
P. NIKOLIC-N. SHORT
Vijfde ronde.
Stelling na de 31ste zet van wit. In
scherpe stellingen, met veel taktische
wendingen, is Short op zijn sterkst.
Troefbehandeling
Bij het afspelen is er vaak een 'sluit-
kleur'. Wanneer je vaste (onontkoomba
re) verliesslagen in andere kleuren hebt
geteld, resteert er voor die laatste kleur
een maximum aan verliesslagen. Dat
kan troef zijn, maar ook een bijkleur.
Met deze OW-handen hebben we vorige
week afscheid genomen:
WEST
B 10 6 3
V 7 6 4
8 3
H 10 5
OOST
H
H 8 5 3 2
A B 10
A V B 3
De bieding is gegaan (Z/-):
ZUID WEST NOORD OOST
pas pas pas 1
pas 2 pas 4 V
Zuid start met ruitenheer, voor het aas.
Hoe gaan we verder?
Het aantal verliesslagen in de bijkleuren
staat zo vast als een huis: twee en dat
betekent dat er maar één troefslag verlo
ten mag gaan. Bij 2-2 in harten is dat
geen probleem, maar we moeten reke
ning houden met de 3-1 zitsels die we
baas kunnen. Gezien de tussenkaarten -
d.w.z. het gebrek daaraan - is dat alleen
maar hartenaas kaal. Waar kan dat aas
zitten?
Meteen in slag twee aan de troefkleur
beginnen is geen goed plan. We hebben
de mogelijkheid om eerst nog was infor
matie in te winnen en wel door eerst
schoppenheer op tafel te leggen. Stel je
voor dat zuid schoppenaas heeft, dan
weten we meteen zeker waar we troefaas
niet hoeven te zoeken.
In slag twee neemt zuid schoppenaas, in
casseert ruitenvrouw en speelt ruiten na,
voor de leider. Van zuid zijn al 9 punten
bekend. We gaan dus met klaver naar de
tafel en spelen harten, na. Einde van het
spel, dat zo lag:
Z/-
NOORD
V 9 7 4 2
A
6 5 4
9 7 6 4
WEST
OOST
B 10 6 3
H
V 7 6 4
H 8 5 3 2
8 3
A B 10
H 10 5
A V B 3
ZUID
A 8 5
B 10 9
H V 9 7 2
8 2
Een instructief spel. Het passen van NZ
blijkt hier de sleutel tot succes in het af
spel. Hier is nog een voorbeeld:
WEST
H B 7 6 2
5 4
B 7 5 3
A 6
OOST
A 10 9 5 4
H 10
A V 6 2
B 9
De bieding is gegaan (Z/allen):
ZUID WEST NOORD OOST
pas pas pas
Zuid start met klaverheer. Nemen we of
duiken we? En vooral: waarom? (Maak
een speelplan alvorens verder te lezen).
Duiken is slecht stuurmanschap, want
dié klavers hebben we misschien straks
nog wel nodig voor een ingooi! We ne
men klaveraas en spelen tweemaal
schoppen. Bij zuid komt de tweede keer
de vrouw, terwijl noord een klavertje
wegdoet. Hoe verder?
Weer kunnen we heel veel informatie
halen uit het passen van NZ. Van zuid
zijn al 7 honneurpunten bekend, dus die
zal niet ruitenheer èn hartenaas hebben.
Anders geformuleerd: noord heeft rui
tenheer en/of hartenaas en dat betekent
dat we dit contract gaan maken. In slag
4 spelen we ruiten naar de vrouw. Als
zuid deze slag neemt met de heer, is 100
procent bekend dat noord hartenaas
heeft. Goed voor 10 slagen. Maar: rui
tenvrouw houdt de slag. Hoe verder? Zo
ligt het inmiddels:
WEST
B 7 6
5 4
B 7 5
6
OOST
10 9 5
H 10
A 6 2
B
Als we ervan uitgaan dat de ruitenkleur
3-2 zit, gaat het altijd goed. In slag 5
slaan we ruitenaas. Als ruitenheer nu
valt, zijn de 10 slagen binnen. Als rui
tenheer onder noords hoede blijft, heb
ben we een prachtig naspel: klaveren.
Zuid moet nemen en heeft nu alleen nog
maar klavers en hartens. Wat hij ook
naspeelt, we halen als oost altijd onze 10
slagen. Zo lag dit spel:
Z/allen
NOORD
3
V B 9 8 2
H 10 4
7 5 4 3
WEST
OOST
H B 7 6
2 A 10 9 5 4
5 4
H 10
B 7 5 3
A V 6 2
A 6
B 9
ZUID
V 8
A 7 6 3
9 8
H V 10 8 2
Als leider moet je gebruik maken van de
beschikbare feiten. De verdejing èn de
kracht bij de tegenstanders moet opge-
spoort worden. De bieding is daarbij een
zeer belangrijke factor, zoals dit spel dui
delijk laat zien.
Corr. adres: p/a Leharstraat 10, 2162 AC
Lisse.
Sterrenhemel in oktober
De planeten zijn in oktober weer goed
vertegenwoordigd aan het nachtelijk fir
mament. Mercurius is 's ochtends vroeg
nog even te zien en 's avonds Saturnus.
Maar Mars en Jupiter zijn de interes
santste gasten déze keer. Meteoren of
„vallende sterren" mogen we in oktober
weer in ruime mate verwachten. Op 7
oktober schuift de maan voor de ster
groep der Pleiaden. Op 14 oktober is de
Nationale Wetenschapsdag goed voor
talrijke interessante manifestaties.
OCHTENDPLANEET
De eerste dagen van oktober kunnen we
de kleine planeet Mercurius zien in het
ochtendgloren. Kijk omstreeks 6.30-7
uur in oostelijke richting. Vlak boven de
horizon is dan de kleine stip waarneem
baar. Gebruik een verrekijker om hem
op te sporen. Eenmaal daarmee gevon
den is hij ook met het blote oog wel te
zien. Voorwaarde is wel dat het bij de
oostelijke horizon goed helder is.
Mercurius staat van alle planeten het
dichtst bij de zon. Het is op Pluto na de
kleinste van de planeten, slechts iets gro
ter dan onze maan. Op de zonzijde van
de planeet is het zeer heet, wel 500 gra
den Celsius, en op de nachtzijde zeer
koud (150-200 graden onder nul!). Net
als de maan is de planeet met talrijke
kraters bedekt en is er geen dampkring.
Kortom een onherbergzaam oord voor
aardbewoners.
SATURNUS
De beroemde planeet met de ringen is
op de vroege avond zichtbaar aan de
zuidwestelijke hemel, vrij dicht bij de
horizon. Het is de meest opvallende ver
schijning in het sterrenbeeld Schutter.
De zichtbaarheid van de planeet neemt
geleidelijk af: gezien vanaf de aarde
komt Saturnus steeds dichter bij de zon
te staan. Op 25 oktober staat de maan
vlakbij de planeet.
MARS EN JUPITER
De oranje stip van de planeet Mars is la
ter op de avond een opvallende verschij
ning in het sterrenbeeld Stier. Hij ver
schijnt begin oktober omstreeks 21.00
uur boven de oostelijke horizon. Eind
oktober is hij al om 19.00 uur te zien.
Hij trekt gedurende de nacht naar het
zuiden en beyindt zich tegen de ochtend
in het zuidwesten, nog steeds vrij hoog
aan de hemel. Hij staat boven Aldeba-
ran, de helderste ster van de Stier. Mars
is nog wat opvallender dan die stier. Op
8 oktober staat de maan vlakbij Mars.
Jupiter zal deze winter net als Mars de
hemelse show gaan stelen. Deze maand
alvast een voorproefje. De reuzeplaneet
komt nu in de nanacht op in het oosten
temidden van de sterren van de Kreeft.
Die sterren van dit beeld zijn erg licht
zwak en worden volledig overstraald
door het felle licht van de planeet. Met
een verrekijker kunnen we al enkele
maantjes zien bij de planeet als kleine
stipjes aan weerskanten van het bolletje.
STERBEDEKKING
Op de avond van de zevende oktober
vanaf circa 20.00 uur bedekt de maan
voor de vierde maal dit jaar de stergroep
der Pleiaden (ook bekend als het Zeven
gesternte). Dat is een indrukwekkend ge
beuren omdat die bedekkingen zeer plot
seling optreden. Het verschijnsel is ech
ter alleen met een verrekijker of tele
scoop te zien. Er is een werkgroep van
amateurs die zich speciaal toelegt op het
observeren van sterbedekkingen. Nadere
informatie kunt u krijgen bij Stichting
„De Koepel", Zonneburg 2, 3512 NL
Utrecht, telefoon 030-311360.
WETENSCHAP
Op zondag 14 oktober is het Nationale
Wetenschapsdag. Veel wetenschapsmu
sea en (volks)sterrenwachten hebben dan
hun poorten geopend voor het publiek.
Ook worden er talrijke populaire lezin
gen over wetenschappelijke onderwerpen
gegeven. Vraag informatie bij het bureau
Wetenschapsweek, Postbus 1738, 300
DR Rotterdam, telefoon 010-4082423 of
bij Stichting „De Koepel" te Utrecht, te
lefoon 030-311360.
31...Txe6! 32.dxe6 Lc6 33.Lc3
Het enige tegen de dreiging 33...Pxel++,
men zie: 33.Kh3 Pg5+ 34.Kg4 Df5+
35.Kh4 Pf3+ enz.
33...Pg5+ 34.Kgl Dh6 35.f4.
Ook 35.Lg2 Lxg2 36.Kxg2 Dh3+ 37.Kgl
Pf3+ leidt tot beslissend materiaalver-
lies.
35.. Dhl+ 36.Kf2 Dh2+.
Wit gaf het op.
B. GELFAND-N. SHORT
Tiende ronde.
Stelling na de 19de zet van wit. Ook nu
gaat de witte koning ten onder aan de
open f-lijn in combinatie met een aktief
paard.
l9...Pg3+ü
Gelfand had vermoedelijk alleen geke
ken naar 19...Txf3 20.Txe4! Lxc4
21.Lxc4 Dh5 22.Lxe6+ en wit kan nog
spelen.
20.Txg3.
Na 20.fxg3 Txf3+! 21.Lxf3 Dxf3+
22.Kel Tf8! heeft zwart een winnende
aanval.
20...Lxg3 21.Kg2 Lh4! 22.e4 Dh5
23.Pxh4 Dxh4.
Met een kwaliteit minder bij slechte stel
ling speelt Rus wanhopig verder; Short
wint echter overtuigend.
24.Le3 Tf6 25.Thl Taf8 26.Th2 Txf2+!
27.Lxf2 Dxf2+ 28.Khl Del+.
Wit gaf het op.
BLUNDERS
Blunders maken in tijdnood is. ook voor
de wereldtop, geen uitzondering. Zonder
druk van de klok ziet men de sterren
zelden grof mistasten. Het Interpolis-
toernooi leverde twee frappante gevallen
van schaakblindheid op.
G. KAMSKY-P. NIKOLIC
Stelling na de 29ste zet van zwart.
i
t
*S'
s
i
I
m
2
li;
Zwart heeft een pion en sterk paard voor
de kwaliteit en zou na 29...Kg7 zeker
niet slechter staan. Er gebeurde echter
29...exf4?? 30.Dxc5 en Nikolic gaf ont
goocheld op.
G. KAMSKY-Y. SEIRAWAN
Stelling na de 21ste zet van wit.
m
Een stelling die na 21...Tac8 volkomen
in evenwicht zou zijn, hetgeen bleek na
het vervolg:
21„.Ke8?? 22.Kfl?? Tac8 waarna de par
tij zonder opwinding in remise eindigde.
Beide spelers overzagen dat wit met
22.Txg7! Dxg7 23.Pxe6 eenvoudig had
kunnen winnen. Seirawan zag het niet
omdat hij slecht in vorm was tijdens dit
toernooi, Kamsky verwachtte zo'n kans
niet en vervolgde daarom (te) snel met
zijn oorspronkelijke plan.
Juniorenkampioenschap
Het kampioenschap van Nederland voor
junioren is dit jaar gewonnen door de in
Nijkerk woonachtige Marlijn Vissers.
Weliswaar is dit toernooi al weer enige
tijd geleden gespeeld, begin juli, maar
omdat Vissers daarin gelijk geëindigd
was met D. van Dijk, beiden scoorden
15 uit 11, moest een herkamp de beslis
sing brengen. Van die barrage, die de vo
rige maand is gespeeld, eindigde de eer
ste partij in gelijkspel, terwijl de tweede
na een spannende strijd door Vissers ge
wonnen werd.
Met dit resultaat plaatsten deze spelers
zich voor het WK junioren dat in de
cember in Rotterdam op het programma
staat. Reservespeler daarvoor is de Bra
bander van Berkel die een beslissings-
toernooitje met Goedemoed en Van de
Hurk won. De volledige eindstand: 1.
M. Vissers 15; 2. D. van Dijk 15; 3. A.
van Berkel 13; 4. C. van de Hurk 13; 5.
T. Goedemoed 13; 6. M. Wiering 12; 7.
R. Mooser 10; 8, 9 en 10. M. Deurlo, J.
M. Drent en A. van Galen 9; 11. W.
Thoen 8; 12. M. Palmer 6.
Uit dit voor de elfde achtereenvolgende
maal in Westerhaar gespeelde toernooi
laat ik nu enkele partijen zien van de
nieuwe kampioen. Om te beginnen de
interessante overwinning op Van Berkel
in de vijfde ronde.
M. VISSERS-A. VAN BERKEL
Vijfde ronde JNK 1990.
1.33-28 18-22; 2.38-33 12-18; 3.31-26
19-23. Een ander idee is 3...7-12; 4.37-31
19-23; 5.28x19 14x23; 6.32-27 met een
spannende hekstelling. Blijkbaar wilde
zwart die variant echter niet spelen.
4.28x19 14x23; 5.34-29 23x34; 6.40x29
10-14; 7.42-38 7-12; 8.32-28 1-7; 9.37-32
13-19; 10.36-31 5-10; 11.44-40 9-13;
12.50-44 16-21; 13.31-27 22x31;
14.26x37 18-22; 15 47-42 19-24; 16.40-
34 12-18; 17.44-40 7-12; 18.34-30 11-16;
19.30x19 14x34; 20.39x30 6-11; 21.30-
25 10-14; 22.40-34 20-24; 23.34-30 4-10;
24.30x19 13x24; 25.45-40 21-26; 26.41-
36 16-21; 27.40-34 8-13; 28.34-30 2-8;
29.30x19 13x24; 30.49-44 3-9; 31.44-40
8-13; 32.40-34 14-19; 33.37-31 26x37;
34.42x31 22-27?; 35.31x22 18x27.
Een scherpe winstpoging die evenwel
niet correct zal blijken. 36.34-30 10-14;
37.46-41.
13-18. Leidt tot verlies, maar de zwarte
stand is al niet meer te redden. Zo zou
bijvoorbeeld na 37...12-18; 38.41-37 18-
22; 39.43-39 13-18 weer een positie uit
de partij ontstaan zijn. 38.41-37 18-22.
Of? Na 38... 18-23 wint 39.33-29! 24x31;
40.43-39 27x38; 41.36x29, terwijl wit na
38...9-13; 39.43-39 18-23 met 40.33-29!
24x31; 41.30-24 enz. opnieuw winnend
toeslaat. 39.43-39 12-18; 40.33-29! Ook
nu dus weer die zet. 24x31. 41.30-24!
22x44; 42.24x4 27x38; 43.4x40 11-16;
44.36x27 21x32; 45.40-23 32-38;
46.23x5 en zwart gaf op.
Sloeg Vissers hier combinatief toe, in de
volgende partij, de enige die hij zou ver
liezen, werd hijzelf het slachtoffer van
een combinatieve aktie:
1.34-29 19-23; 2.40-34 14-19; 3.33-28
17-22; 4.28x17 11x22; 5.39-33 7-11;
6.45-40 1-7; 7.43-39 10-14; 8.48-43 5-10;
9.32-28 23x32; 10 37x17 11x22; 11.41-
37 16-21; 12.31-26 21-27; 13.50-45 7-11;
14.37-31 19-23; 15.35-30 20-25; 16.40-35
14-19; 17.46-41 10-14; 18.41-37 14-20;
19.30-24 19x30; 20.35x24 9-14?
Na deze foutzet, in plaats waarvan 13-
19; 21.24x13 8x19 aangewezen lijkt, won
wit een schijf met een wending die zich
onder meer ook heeft voorgedaan in de
partij Schotanus-Drost HF 1972: 21.37-
32 11-16; 22.32x21 16x27; 23.33-28
23x32; 24 24-19 13x33; 25.39x17 12x21;
26.31x13 8x19; 27.38x16 en met een
schijf meer won wit later de partij.
De beslissingbrengende herkamp tussen
de beide koplopers Vissers en Van Dijk
die een maand na het toernooi werd ge
speeld, is bijzonder spannend geweest.
Zo verzuimde Van Dijk in de eerste par
tij de winst, en wel in het volgende frag
ment.
(stand na 47.36-31).
Het, ongetwijfeld in hevige tijdnood ge
speelde, verloop was hier: 8-12. 48.31-
26! Om de aktie 23-29 49.34x23 18x29
te beletten door 50.38-33! enz. 19-24?
Wel speelbaar is 12-17. 49.39-33? 12-17.
en de partij eindigde niet veel later in re
mise. Op het moment van 49.39-33 had
wit kunnen winnen door 49.38-33! De
dubbele dreiging 50.34-29 en 50.33-28
kan zwart dan niet meer pareren, daar
23-29. 51.34x23 18x49 verliest door
52.39-34 enz.
Tot besluit de tweede en beslissende par
tij van de herkamp.
1.33-28 20-25; 2.39-33 15-20; 3.44-39
10-15; 4 50-44 5-10; 5 31-26 20-24; 6 36-
31 15-20; 7.41-36 18-23; 8.34-29 23x34;
9 40x29 16-21; 10 46-41 11-16; 11 31-27
19-23; 12.28x30 25x23; 13 35-30 13-19;
14.30-25 12-18; 15.33-28 17-22;
16.26x17 22x31; 17.36x27 7-11; 18.41-
36 11x33; 19.39x28 9-13; 20 43-39 4-9;
21.38-33 10-15; 22.42-38 20-24; 23 47-42
6-11; 24.37-31 14-20; 25.25x14 9x20;
26.31-26 8-12; 27.42-37 2-8; 28.37-31
20-25; 29.44-40 12-17; 30 49-43 8-12;
31.39-34 3-8; 32.43-39 1-6; 33.40-35 17-
21?
Na 33... 17-22; 34.28x17 11x22 zou zwart
goed hebben gestaan. Bevonden de spe
lers zich hier misschien reeds in- tijd
nood? 34.26x17 12x21; 35.31-26 11-17;
36.45-40? Bezorgt zichzelf vrijwillig een
zwakte. Veel beter is 48-43. 17-22;
37.26x17 22x11; 38.36-31 8-12; 39.28-22
11-17; 40 22x11 16x7; 41.31-26 7-11;
42 48-42 12-17; 43 27-21 11-16;
44.21x12 18x7; 45.33-28 7-12? Ligt voor
de hand, maar toch was 13-18 aangewe
zen. 46.28-22! 24-29. Want 35-30 enz.
dreigde. 47.22-17! 12x21; 48.26x17 19-
24; 49.42-37 13-18; 50.39-33 24-30;
51.35x24 29x20; 52.33-28 18-22;
53.28x19 22x11; 54 19-13 20-24; 55.38-
33 en zwart gaf zich gewonnen.
