„Alle organisaties zijn hier
vernietigd, alleen de kerk niet
Ceid^eSomoii
DE KRANT.
OMDAT
UNIET
IEDERE DAG II
HET
WITTE
HUIS
KUNT ZIJN
Jt ftet Binnenhof
kerk
wereld
beroepingen
Verkenning van de aardse eeuwigheid
Golf en huishoudboekje
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeidócScnvuvnt
ZATERDAG 22 SEPTEMBER 1990 BAGIN
Dominee weggepest uit Gelders dorpje
IJZENDOORN Door de hervormde kerkgemeenschap in
het Gelderse Ijzendoorn werd de jonge dominee H. Donken op
handen gedragen, maar voor een handjevol streng in de leer
zijnde gelovigen was de jonge predikant een doorn in het oog.
Geen middel bleef de afgelopen tijd benut om hem onderuit te
halen. De laatste actie dateert van een paar weken geleden.
Na de dienst werd de dominee in zijn consistoriekamer inge
sloten. Donken, die pas twee jaar geleden in het amper dui
zend zielen tellende dorpje was neergestreken, heeft nu zijn
ontslag ingediend tot verdriet van het overgrote deel van de
kerkgemeenschap, dat een handtekeningenactie is gestart om
de jonge dominee te behouden. Dertig jaar geleden waren er
ook grote problemen in Ijzendoorn. Dat leidde uiteindelijk tot
een scheuring.
zwarten en kleurlingen samen in een kerk
JOHANNESBURG De synode van de Nederduitse Gerefor
meerde Sendingkerk (NGSK) heeft biina unaniem ingestemd
met een principebesluit tot fusie met de Nederduitse Gerefor
meerde Kerk in Afrika (NGKA). De synode besteedde gistermid
dag maar weinig tijd aan de fusie, die de vroegere Nederduitse
Gereformeerde Kerken voor kleurlingen en zwarten in één
kerkverband bijeenbrengt. Alleen oud-synodevoorzitter dr. Sak-
kie Mentor bracht allerlei bezwaren naar voren. Na de stemming
werd luid gejuicht en werden liederen gezongen. Als opvolger
van Allan Boesak, die aftrad na een buitenechtelijke relatie is dr.
Nick Apollis gekozen tot voorzitter van de synode van de Sen
dingkerk. Apollis (53) behoort tot de vooruitstrevende vleugel
van zijn kerk én werd gesteund door de aanhangers van Boesak.
Alle geluk is een
kunststuk: de kleinste
dwaling frustreert het,
de geringste aarzeling
verandert het, de
kleinste lompheid
ontsiert het.
door Marinus van der Berg
Beter (3)
Eerlijk worden en eerlijk zijn
met jezelf, kiezen voor uiten
wat je voelt en dat meedelen
aan de ander. De vorige keer
besloot ik met het begrip 'deel-
model als weg van omgaan met
ziek-zijn. Dit is geen
gemakkelijke weg want we
leven in een samenleving die
slecht met ziek-zijn om kan
gaan. Er leven momenteel
ideeën om werknemers die
nooit ziek-zijn daarvoor te
belonen met extra geld. Die
ideeën geven aan dat zieken
niet erg gewaardeerd worden.
Ook hier moet ik onderscheid
maken. Er zijn mensen met een
zo hoog
verantwoordelijkheidsgevoel
dat ze zich pas ziek melden als
anderen hen naar huis hebben
gestuurd. Dan zijn er mensen
die zich heel gemakkelijk ziek
melden. Dat kan te maken
hebben met een laag
verantwoordelijkheidsgevoel,
maar ook met weinig vreugde
in het werk of met het gevoel
dat je toch niet wordt gezien.
Ziekteverzuim is een
ingewikkelde zaak en ik mag
niet iedereen over één kam
scheren. Maar er is een gevaar
dat op zieken worden
neergekeken en dat 'nooit-
ziek' gezien gaat worden als,
dat is een betere werknemer,
dat is iemand op wie je kunt
rekenen, en noem maar op. In
deze wijze van kijken wordt de
mens versmald tot arbeidende
mens, tot een economische
factor. Er zijn ook genoeg
mensen die herhaaldelijk zich
ziek moeten melden, maar dit
doen tegen hun zin in. Ze lijden
aan hun herhaaldelijk ziek-zijn.
Ziek-zijn is dus een soort taboe
en dat maakt het dus niet
gemakkelijker om te kiezen
voor wat ik noem het deel-
model. Het flink-zijn wordt
geprezen en daarom heerst er
bij veel mensen een 'klaag-
angst'. Ook dit werkt als een
belemmering. Ik noem nog een
derde belemmering en dat is
het openlijk spreken over
sterven en dood. Wanneer een
ziekte het sterven dichterbij
brengt, wordt er vaak een extra
drempel gelegd. Wie hierover
wil spreken sluit al gauw op
afwijzing of op zogenaamd
vermijdingsgedrag. Hiervoor
willen anderen hun oren
sluiten. Ondanks al deze
drempels en ondanks het besef
dat ik het niet over de
gemakkelijkste weg heb, pleit
ik voor deze keuze. Ik denk dat
het een betere weg is in het
omgaan met ziek-zijn.
Daarvoor heb ik de volgende
overwegingen. De mens is niet
een machine waaraan iets stuk
kan gaan, maar de mens is veel
meer. De mens is ook wat hij
denkt en voelt en zijn hele wijze
van leven Ziekte raakt het
geheel en niet alleen het
lichaam. Uit ervaring blijkt hoe
een mens zich beter kan
voelen, opgelucht en bevrijd,
als hij uit wat hij voelt en denkt.
Als je zegt wat je dwars-zit, als
je zegt wat je kwelt en bezorgd
maakt. Niet alleen lucht dat op,
maar ook geef je de ander de
kans om met je mee te leven.
Je deelt met elkaar en je bent
nu minder alleen. Natuurlijk
moet de ander je ook serieus
nemen en je gevoelens niet
wegpraten. Als je uit wat je
dwarszit of verdriet doet of
angstig maakt, krijg je vaak
ook weer ruimte om aandacht
voor anderen te hebben. Van
heilen en praten wordt je een
ander mens. Ik durf te zeggen
een beter mens: je kunt weer
beter met je leven omgaan.
Bovendien neem je weer jezelf
in handen. Je laat niet de angst
of het verdriet of de pijn de
baas blijven, maar je wordt het
weer zelf. Deze
zelfwerkzaamheid moet vaak
geoefend worden en de
waarde ervan moet ontdekt
worden. Toch denk ik dat
zieken zich niet moeten
schamen om hun ziek-zijn,
maar dat ze veel eerder zelf
duidelijke signalen moeten
uitzenden en iemand die ze
vertrouwen moeten vragen: wil
jij zo naar mij luisteren dat ik
leer beter met mijn leven om te
gaan. We gaan beter met ziek-
zijn en sterven omgaan als we
onze eigen krachten
ontdekken en ons niet alleen
afhankelijk maken van de
dokter. De dokter is ook
beperkt. De volgende keer
gaat het over de vraag: bij wie
kan ik terecht?
ESTSE PREDIKANT TUT SALUMAE:
AMSTERDAM Wie te
genwoordig in Estland
belangrijk wil zijn, gaat
naar de kerk. Het gevaar
bestaat volgens de luther
se predikant Tiit Salumëe
dat het een mode-ver
schijnsel is. „Maar naar
de kerk gaan kun je geen
slechte gewoonte noe
men." Ook in zijn eigen
gemeente in Haapsalu
kent hij mensen die, aan
vankelijk om ook maar
mee te doen, in de kerk
komen. „Maar de mode
gaat dan toch het hart in.
God kan alles. Hij kan
slechte, zondige mensen
veranderen in goede en
vrije christenen."
De nieuwe situatie voor de
kerken onder Gorbatsjov
heeft ook de kerken Estland
ongekende mogelijkheden ge
schonken. „Hier hebben we
tientallen jaren op gewacht.
En nu komt het zo snel."
De 150 Lutherse gemeenten
in Estland groeiden vorig jaar
van 50.000 naar 60.000 actieve
leden. Er worden zo'n 13.000
kinderen gedoopt. Zondags
scholen, katechisatie, jeugd
werk, godsdienstonderwijs op
school - alles is plotseling mo
gelijk en overal is ook behoef
te aan. De belangstelling is zo
groot dat deze kerk bij lange
niet de financiën en de man
kracht heeft om aan de vraag
te voldoen.
Het stadje Haapsalu telt 15.000
inwoners. Vorig jaar had de
Lutherse Gemeente er ruim
200 kinderen op de zondags
school. Vanaf begin deze
maand wordt er ook gods
dienstonderwijs op scholen
gegeven. Dat gebeurt door de
nood gedwongen door een
theologiestudent en een in
specteur van de kinderpolitie,
die elk 12 uur per week les
geven.
Sinds de Tweede Wereldoor
log is er nooit nieuw materi
aal in de Estse taal versche
nen. Vooroorlogse boekjes
worden maar gekopieerd om
maar iets te hebben, maar het
blijft verouderd spul. Modern
materiaal wordt nu vanuit het
Fins (een verwante taal) en
het Nederlands vertaald om
binnenkort beter beslagen ten
ijs te komen.
De Nederlandsche Zondags
school Vereeniging te Am
sterdam is ter gelegenheid
van het 125-jarig bestaan de
actie 'Duiven vliegen voor
Estland' begonnen die 300.000
gulden moet opbrengen.
Daarvan kunnen 60 vrijwilli
gers uit Estland (predikanten
en jeugdleid(st)ers) gedurende
drie maanden in Finland een
Dg Lutherse predikant Tiit Salumëe
cursus over godsdienstonder
wijs volgen.
Kwaad
Salumëe, behalve gemeente
predikant ook hoofd van de
afdeling pers en publiciteit
van de Estse Kerk, maakt
zich kwaad over de houding
van de Wereldraad. Deze
boog volgens hem te diep
voor de Russisch-Orthodoxe
Kerk. Sindsdien heeft deze
kerk een nieuwe patriarch,
Aleksej II, van geboorte een
Est. Deze heeft ervaring met
een orthodoxe kerk die in een
minderheidspositie verkeert.
Toen hij nog in Estland als
bisschop werkte, was hij vice-
voorzitter van de Raad van
Kerken in Estland terwijl de
lutherse bisschop voorzitter
was. „In Estland is er nooit
een orthodoxe dictatuur ge
weest."
De Russisch-Orthodoxe Kerk
heeft het op drie fronten
moeilijk. In de Oekraïne heb
ben aanhangers van de vorig
jaar weer toegelaten Oek-
rains-Katholieke Kerk bijna
alle orthodoxe kerkgebouwen
overgenomen, soms met ge
weld. Dat leidde vorige week
tot de mislukking van het
topoverleg tussen het Vati-
caan en de Russisch-ortho-
doxe leiders.
Verder neemt de Russisch-
Orthodoxe Kerk alle kerkge
bouwen van de overheid aan,
ongeacht de staat van verval.
„Dat hadden ze nooit moeten
doen," zegt Salumëe. In Est
land betaalt de staat de res
tauratie van kerken die in be
slag waren genomen. „En ei
genlijk zou de overheid ook
nog huur voor het gebruik
moeten betalen."
Tenslotte is de Russisch-Or
thodoxe Kerk te zeer de ge
vangene van haar liturgisch
karakter om soepel op de
nieuwe mogelijkheden in te
spelen. In Moskou zijn de
Baptisten zeer actief met
jeugdwerk. Die hebben zaal
tjes, waar het gezellig is en
waar de kinderen kunnen
zingen en spelen. De ortho
doxen hebben alleen maar
hun prachtige kerken. Maar
die zijn ongeschikt om er
jeugdwerk in te houden. Bo
vendien begrijpen de meeste
mensen geen woord van het
Kerkslavisch, waarin de or
thodoxe diensten worden ge
houden.
Salumëe neemt het op voor in
ongenade gevallen kerklei;
ders, zoals ir. Aleksej Byts-
jkov, die in februari werd af
gezet als secretaris van de
Baptistenunie, een functie die
hij sinds 1969 had vervuld.
„Ondanks de zware vervol
gingen hebben deze mensen
de kerk toch in leven weten
te houden. Als burgers van de
Sovjet-staat hebben we alle
maal compromissen moeten
sluiten. Maar ondanks die
druk en die compromissen is
de kerk als enig instituut nog
tamelijk onafhankelijk en vrij
gebleven. Dat is het wonder.
Alle organisaties zijn vernie
tigd, de kerk niet," aldus Sa
lumëe.
Catastrofe
Of hij hoopvol over de toe
komst is? Voor zijn kerk wel,
voor de Sovjet-economie niet.
„We zullen in een nog veel
dieper dal terecht komen. Er
staat ons nog een verschrik
kelijke catastrofe te wachten.
Nu is er al honger in het land.
Te weinig brood, te weinig
boter, suiker is op de bon. Het
is een heel droeve tijd."
Bovendien dreigt de roebel,
die buiten de Sovjetunie al
nooit een cent waard was, ook
in eigen land waardeloos te
worden. „In Moskou kom je
niet meer in een taxi als je
niet met westers geld betaalt."
Het spaargeld is bijna niets
meer waard. Er is geen enke
le motivatie meer om te wer
ken. De Sovjetregering voert
het ene na het andere plan in
zonder resultaten af te wach
ten.
„Estland móet onafhankelijk
van Moskou worden", zegt
Salumëe. „Als Duitsland her
enigd kan worden, waarom
kunnen de Baltische republie
ken dan hun onafhankelijk-
'heid niet herkrijgen? Estland,
Letland en Litouwen zijn de
laatste landen in Europa die
nog bezet zijn."
Hij wijt dit voor een deel aan
het IJzeren Gordijn dat ook
weinig informatie doorliet.
„Alle informatie over de Bal
tische landen bereikte het
Westen via Moskou. Daar zat
altijd wel een beetje waarheid
in, maar ook niet meer dan
dat.... Bovendien, na de Eerste
Wereldoorlog hebben Rusland
en Estland een vredesverdrag
gesloten waarin de Russen ga
randeerden dat 'Estland tot in
der eeuwigheid vrij' zou zijn.
Mooier kan het toch niet," al
dus een glimlachende Salu
mëe.
Vredesweek
over oecumene
in Europa
DRIEBERGEN Oecumeni
sche samenwerking in Euro
pa. Dat is het thema van de
conferentie waarmee vanmor
gen op het terrein van het
hervormde centrum Kerk en
Wereld in Driebergen de jaar
lijkse Vredesweek van start
ging-
Ongeveer zestig prominente
vertegenwoordigers van ker
ken en gemeenten uit de
meeste Oosteuropese landen
nemen deel aan deze confe
rentie die georganiseerd is
door het IKV. Volgens de or
ganisatoren moet er gewerkt
worden aan de opbouw van
oecumenische, op het heil van
de gehele wereld gerichte, re
laties, niet op de laatste plaats
tussen de onderlinge kerken
tussen de tweede (het voor
malige communistische blok)
en de derde wereld. De oecu
menische relatie-opbouw staat
niet op zichzelf, maar is ge
richt op het verhogen van de
kwaliteit van de samenleving,
uitgaan de huidige politieke
ontwikkelingen in Europa.
Jammer voor de organisato
ren was dat de drie belang
rijkste gasten van het IKV
niet in Driebergen versche
nen. Zowel de Tsjechoslo-
waakse priester Vaclav Maly,
de Roemeense dominee Laslo
Tökes als de Oostduitse predi
kant en minister van defensie
Rainer Eppelmann bleken om
uiteenlopende redenen niet
gehoor te kunnen geven aan
de uitnodiging.
De centrale vraag voor het
IKV is of Oost-Europa deel
wordt van de eerste dan wel
van de derde wereld. Als het
laatste het geval is dan dient
volgens het IKV Nederland
zijn beleid aan te passen en
krijgt het ministerie van Ont
wikkelingssamenwerking er
een taak bij, zo wordt gecon
cludeerd in een gesprek tus
sen Mient-Jan Faber en mi
nister Pronk van ontwikke
lingssamenwerking in de Vre-
desweekkrant. Het IKV vindt
het overigens beschamend dat
het geen geld van de regering
krijgt om zelf kleinschalige
projecten op te zetten in Oost-
Europa die de participatie
vanuit de onderlaag van de
samenleving bevorderen en
waaraan volgens Faber zo'n
dringende behoefte is.
Zondagmiddag wordt van
13.00 tot 17.00 op het terrein
van Kerk en wereld een open
middag waarbij men incontact
kan treden met de Oosteuro
pese gasten van het IKV.
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Assen (toez.) F. Bos te
's-Gravenhage.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Zaandam H. Favier te
Capelle aan den IJssel;
te Hoorn als geestelijk verzorger van
het Westfries Gasthuis L.E. van Loo,
l.l. pred. te Heerjansdam, wonende
te Hoogkarspel, die dit beroep heeft
aangenomen en reeds als zodanig
werkzaam is en a.s. zondag (23/9)
intrede doet.
„Ceremoniën, feesten
waarin mensen zich soli
dair voelen, dat is iets
moois, een soort fellere
vorm van leven. Een
schoonheid die tegen
woordig nog nauwelijks
in de godsdiensten te vin
den is. Iedereen wil in
zicht krijgen, maar niet
iedereen is daartoe ver
plicht. Er zijn gebieden
zoals de godsdienst en de
poëzie, die duister moeten
blijven. Of verblindend
licht, wat op hetzelfde
neerkomt".
In de vraaggesprekken onder
de titel Met open ogen die de
Franse journalist Matthieu Ga-
ley tien jaar geleden voerde
met de schrijfster Marguerite
Yourcenar is religie een veel
besproken onderwerp. Maar
zoals de vertaler van die ge
sprekken, Ton van der Stap,
onlëngs in een artikel in Her
vormd Nederland nog eens
onderstreepte, in haar (histori
sche) romans komt dat onder
werp nergens nadrukkelijk ter
sprake en evenmin zijn haar
boeken een illustratie van een
religieuze opvatting of bepaald
soort confessie.
Religie daarentegen vertaalt
zich bij Yourcenar vooral in
een levenshouding, een res
pect voor pluriformiteit, een
afkeer van het dogma. Die
vrije houding leidt zeker niet
tot onverschilligheid of gela
tenheid. Religie is voor haar
synoniem met het weren van
alle destructieve krachten, ook
als die, paradoxaal genoeg, van
de godsdienst zelf komen, bij
voorbeeld in de.vorm van een
offensieve, versteend confes-
De grondslag voor die opvat
tingen zijn gelegd in haar
jeugdjaren. Over haar katho
lieke jeugd zegt ze in Met
Open ogen: „Toen ik nog heel
jong was, had ik de indruk
maar misschien vergiste ik me
daarin en waren er zeker mo
gelijkheden om die twee din
gen met elkaar te verbinden,
maar wees niemand mij daar
op - dat ik moest kiezen tussen
de godsdienst zoals ik die om
me heen zag, de katholieke
godsdienst dus, en het heelal.
Dat ervoer ik al als kind, als
ik uit de kerk kwam en door
het bos rond het ouderlijk huis
liep. Op dat ogenblik leken die
twee aspecten van het heilige
mij onverenigbaar. Het een
leek me veel ruimer dan het
andere: de kerk hield het
woud voor mij verborgen. Ik
zeg niet dat zo'n dilemma no
dig is. Ik kan me heel goed
voorstellen dat een katholiek
beide kan verenigen, zeker
een van de meer open katho
lieken van onze tijd, of inte
gendeel juist uit het verre ver
leden. Maar in het nogal ver
armde katholicisme van het
begin van deze eeuw was dat
nauwelijks mogelijk. Ik heb
bijgevolg op een goede dag ge
merkt, dat ik moest kiezen
tussen een groep willekeurige
dogma's en alles: ik heb geko
zen voor alles".
Wijds
Marguerite Yourcenars jeugd
jaren zijn het onderwerp van
het laatste deel van de driede
lige familiecyclus die zij noem
de 's- Werelds doolhof. De titel
daarvan luidt in de onlangs
verschenen Nederlandse ver
taling: Wat? De Eeuwigheid.
Op 8 november 1987 kwam zij
te overlijden zonder dat zij het
boek had kunnen voltooien,
ook al ontbreekt er blijkens
een mededeling van Yvon
Be^nier, een vriendin die
Yourcenar van haar projecten
op de hoogte hield, slechts en
kele hoofdstukken. Alle voor
gaande had zij, hoewel reeds
ernstig ziek, nog kunnen redi
geren.
Wat aan die beide titels aller
eerst opvalt is de wijdsheid er
van. Deze boeken zijn dan ook
geen echte memoires, waarin
alles draait om het ik. Wat zij
daarentegen biedt is eerder
een panorama van haar voor
geslacht waarin men op een
gegeven moment het kleine
meisje Marguerite de Craeyen-
cour ontdekt (uit die achter
naam creëerde zij haar schrij
versnaam Yourcenar). Indien
er een hoofdfiguur is aan te
wijzen, dan is het haar cosmo-
politische vader, de uiterst
welgestelde en onconventione
le Michel de Craeyencour, die
op het landgoed de Zwarte-
berg woont van zijn moeder in
het departement Nord, vlak bij
Rijssel. Met haar vader die
haar persoonlijk les zal geven
en haar zijn liefde voor boe
ken overdraagt, heeft zij een
zeer persoonlijke band, ver
sterkt door het feit dat zij haar
eigen moeder die stierf in het
kraambed, nooit heeft gekend.
Wat Yourcenar in deze me
moires nastreeft is in feite ui
terst ambitieus. In de twee
voorgaande delen verkende zij
de familiegeschiedenis van
haar (Belgische) moeder en
haar vader. Dit laatste deel
licht het leven door van de
volwassenen die haar in haar
kindertijd omringen, haar nog
levende familieleden, de vader
op de eerste plaats en verder
diens vele liaisons. Een daar
van springt er uit, de Neder
landse uit Den Haag afkomsti
ge Jeanne de Reval, een jeugd
vriendin van Marguerites
moeder, en diens echtgenoot
Egon uit Estland. Met haar va
der heeft Marguerite Yource
nar verscheidene zomers in
Scheveningen doorgebracht.
Hoewel Yourcenar de feiten
omtrent deze hoofdpersonen
zonder aanzien des persoons
weergeeft, vermeit zij zich ook
diepgaand in hun opvattingen
en het milieu waarin deze vol
wassen mensen verkeren. Een
hachelijke onderneming. Hoe
kan een klein meisje dat we
ten? Haar vader zal haar later
veel verteld hebben en zelf
heeft ze evenmin stil gezeten
om haar omgeving te ontraad
selen.
Maar wat niet feitelijk te ach
terhalen is, vraagt toch om
duiding, móet daarom noodza
kelijkerwijs ingevuld worden
door Yourcenar zelf. Sommi
gen hebben het procédé waar
van zij zich bedient „dichterlij
ke genealogie" genoemd. In
deze genealogie die het op
sommige plaatsen met een mi
nimum aan feiten moet stel
len, introduceert Yourcenar de
thema's die haar dierbaar zijn.
De taal ervan is zeer gepolijst,
„harmonieus", hoe onconven
tioneel de personages in hun
gedrag ook zijn. Die is een di
recte afspiegeling van het hu
manitaire ideaal dat Yource
nar draagt. Hier komt in feite
het religieuze uitgangspunt te
voorschijn. Zij weerspiegelt in
dit voorgeslacht en de tijdge
noten die haar hebben ge
vormd, ook een van de the
ma's van haar latere histori
sche romans: de voorkeur voor
grote mensen die aan de heer
sende opvattingen willen ont
komen. Het concrete tijdska-
der, de periode van het Belle
Epoque voor de Eerste We
reldoorlog, blijft in Wat? De
Eeuwigheid onverminderd
aanwezig. Het is een garantie
tegen al te veel hooggestemd
heid. Het meest boeien dan
ook die hoofdstukken die ge
baseerd zijn op eigen contro
leerbare observaties.
PAUL VAN VELTHOVEN
Marguerite Yourcenar:
Wat? De Eeuwigheid.
Ambo, Baarn. Prijs 39,50.
De Golfcrisis werpt een dreigende schaduw over de w
Als de lont in het Arabisch kruitvat gaat, is de ramp
overzien. Het huishoudboekje van de Nederlandse eco e
is niet het enige dat dan met het rode potlood moet w
herschreven. Politici die zich overgeven aan bespiege 'y
over aard en omvang van de „mogelijke ramp" haaste
te verklaren dat zij uiteraard eerst denken aan het me c
ke leed dat een oorlog met zich zal brengen. En zo hoo c
ook. Maar de economische gevolgen van een geweldsex
in het Golfgebied liegen er ook niet om. Deze verc
evenzeer de kwalificatie „catastrofaal" en vormen oj
ruimschoots voldoende aanleiding om een escalatie vj
conflict te voorkomen.
In alle rampenscenario's mondt een Golfoorlog uit iL
oliecrisis. Militaire deskundigen verwachten dat eerT
frontatie tussen de VN-strijdmacht en het Iraakse legej
nen een paar dagen is beslecht, nadat de Amerikaanse
macht het nodige heeft platgebombardeerd wat in Ir.
ven het woestijnzand uitsteekt. De westerse industrie]
hebben niet voor een paar dagen, maar voor een paar
den oliereserves. Als ze die strategische voorraad aansj
en in oorlogsomstandigheden zullen ze dat zeker dc
komt hun energievoorziening geen moment in gevaar
ZODRA de reservetanks worden opengedraaid zakt d J
prijs even snel als hij in de afgelopen weken is gestej I;
zoals hij bij een uitbarsting van geweld ongetwijfeld
dellijk weer zal doen. Na een Iraakse nederlaag zou
Kuwaytse olie weer beschikbaar komen op de wereldij
Zo geredeneerd is er eigenlijk niets aan de hand en zi gj
verhalen over de tot ijle hoogte stijgende energie] e:
bangmakerij en bakerpraat. Puur economisch bekeken
korte oorlog rond de Golf dan ook niet het echte pro n
Dat zit in de politieke nasleep.
Het kost weinig fantasie om zich voor te stellen
na een gewelddadige bevrijding van Kuwayt s
kan gebeuren in het Midden-Oosten, en dus rond de
naamste oliebronnen van de aarde. Het hele gebied z<
gelijk jaren lang, een haard van politiek ongenoege
ressentimenten jegens het Westen en van onderlinge h
nijd zijn. In Irak of elders zullen zich nieuwe Saddan
sayn aan het front melden, die niet aarzelen de oliep
politiek wapen in hun heilige oorlog te hanteren. Kort
de hel losbreekt in het Golfgebied zal dat inderdaad h
vermoedelijk lang doorwerken in de wereldeconomie
klimaat van politieke onzekerheid in een strategisch
deel van de wereld werkt bovendien op zich al remm
de investerings- en ondernemingslust van het interna
bedrijfsleven.
Ook een langdurige blokkade van Irak zal de wer^
nomie grote schade berokkenen. Een oplossing via de
dwang van een effectief sanctiebelëid is daarom in
zichten te prefereren boven gewelddadig ingrijpen. M< p
de vreedzame methode kost sloten geld. De Amerikaair
groting toch al in zeer wankel evenwicht loop
pen op, uitgerekend op een moment dat het bedrij
aarzelt met de uitvoering van expansieplannen. De ec
sche groei stagneert. De mogelijkheid van een militai^n
frontatie in het Midden-Oosten blijft als een zwaard v^i
mocles boven de (olie)markt hangen.
ONDER deze omstandigheden kan het Westen
ding doen: de blokkade van Irak zo intensief en zcf"
doorvoeren, dat Saddam Husayn binnen afzienbare
overgave wordt gedwongen. Het is daarom toe te juicl
de landen van de Westeuropese Unie via de Verenig n
ties de wurggreep op Baghdad willen verstevigen. De I|le
crisis heeft al veel te lang geduurd. Hoe eerder een caj
tie van Saddam Husayn wordt afgedwongen, des tei
Dan kan het kabinet tenminste snel een nieuwe beg]
opstellen, in het licht van de nieuwe zekerheden n
men nu kennelijk met smart zit te wachten. r<
h.
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070- 3190 933
Postadres: Postbus 9. 2501 CA Den Haag
Abonnee service
Telefoon: 070 - 3190 885 van ma. t/m vr. van 8 30 tot 17.00 ui
Nabezorging
Telefoon 070-3950 101.
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 20.00 u. op za. van 14.00 tot 16.
Abonnees die tevens de Delftsche- of Westlandsche Courant
ontvangen, verwijzen wij voor de nabezorging naar de mede
daarover in de betreffende uitgave
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling Bij betaling per acceptgii
per maand f. 25,10 per maand
per kwartaal f. 74,80 per kwartaal
per jaar f 293,45 per jaar
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Uitsluitend in combinatie met de Haagsche Courant
Informatie en tarieven over KLEINTJES-advertenties
tel. 070 - 3950 304.
over andere vormen van advertenties en contracten
tel. 070- 3190 792.
Tarieven worden op aanvraag verstrekt
Telefax vpor .uitsluitend advertenties 070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANKAJV 663 050
f.
