MILJOENENNOTA 1991
*k laat Defensie niet
hter als een soort
tgewoond zooi lie
3
Half miljard
meer voor
Derde Wereld
„Terugkeer oude Europa voorkomen"
Vraagtekens bij
hulp aan Antillen
Fensie levert 700 miljoen in
p%Somtmt
DINSDAG 18 SEPTEMBER 1990 PAGINA 19
shoi
is nog hetzelfde, hij rookt nog
•1, de blauwe ogen staan nog net
rzaam achter de metalen bril en
Ee pak is nog steeds een beetje
celd. En toch..er is iets
jrd aan Relus ter Beek. Het is de
waarop hij praat sinds hij
van defensie is. Alsof hij elk
:erst voorzichtig op een
aaltje weegt. Volgens ingewijden
Bt te maken met het feit dat er na
jaar weer een PvdA-minister op
zit. Zo iemand zou het per
moeilijk hebben: hij zit als het
ssen twee vuren. Zijn partij
van hem dat hij zijn uiterste
best doet om te bezuinigen, het liefst
met vijf procent, zoals het
verkiezingsprogramma voorschrijft.
Maar coalitiepartner CDA kijkt daar
anders tegenaan. Christen-democraten
als minister Van den Broek, fractieleider
Brinkman en defensiespecialist Frinking
staan niet te springen om onze
strijdkrachten in te krimpen. Zij lijken
nog steeds onder de indruk van de
machteloosheid van het Nederlandse
leger in mei 1940. Het zouden dit soort
vooroordelen zijn die Relus ter Beek van
een frank en vrij formulerend kamerlid
hebben veranderd in een
supervoorzichtige minister.
eids O t/
,G De arm
lam Husayn reikt
:s op Plein 4 in
waar het Ne-
ministerie van
gevestigd,
It Irak de stem-
id minister Relus
zijn bezuinigin-
zo mooi op orde,
besnorde dictator
en. tdad roet in het
druf
nou zelf, het maakt
'wat rare indruk dat
zijn krijgsmacht de
jtien jaar met vijftien
irocent wil inkrim-
elke dag in de
rolf de Derde We-
kan beginnen. De
ft Ter Beek al voor
rond de jaarwisse-
ikondigde Defensie-
in hij zijn plannen
jomende jaren uiteen
Ln0® maar n'et te
"De minister zou eerst
:en nadenken of alle
bezuinigingen
;unnen.
iet liberale kamerlid
Heemskerck Pillis-
heeft de Golfcrisis
dat ook gebieden
ipa van groot be-
n zijn voor de staat
irlanden. De VVD
Ter Beek zich te
\eiden door de op-
van bezuinigingen,
igemoedigd door
te voorman, minis-
lanciën Kok.
Beek schudt
lïrriteerd het hoofd
van dit soort kri-
redenering is
In de Perzische Golf
im een regionaal con-
ijl onze voorgeno-
linigingen geïnspi-
door de complete
ig in de relaties tus-
in West. De Golfcri-
jt de Duitse hereni-
juiteenvallen van het
k Pact, het terugtrek-
lussische troepen uit
Oost-Europa en de politieke
veranderingen in die regio
niet ongedaan. Kortom, in het
gebied waar de NAVO-inspan-
ningen op waren gericht is
van alles veranderd. De Golf
crisis heeft geleid tot een her
bevestiging van de ontspan
ning tussen Oost en West. De
Verenigde Staten en de Sov
jetunie staan eensgezind tegen
over Irak!"
Russische tanks
De Nederlandse krijgsmacht
vormt al vele jaren een be
standdeel van de NAVO-
strijdkrachten. „Onze taak was
het verdedigen van een be
paald vak in West-Duitsland",
legt Ter Beek uit. „Tot voor
kort gingen we uit van de ge
dachte dat de Russische tanks
op zekere dag bij verrassing
over een breed front west
waarts zouden kunnen gaan
rollen. Nü zijn alle experts het
erover eens dat Moskou niet
eens meer in staat is tot een
dergelijke verrassingsaanval.
Dat kan niet anders dan gevol
gen hebben voor de wijze
waarop de westerse krijgs
macht wordt georganiseerd.
Alle NAVO-landen zijn bezig
met een herstructurering. Wij
dus ook".
Maar u kunt toch niet om het
feit heen dat u voor miljarden
wilt bezuinigenAlleen al in
1991 gaat het om 700 miljoen.
Dat moet toch ten koste gaan
van de kwaliteit van de krijgs
macht?
„Ho ho, ik ben niet bezig de
krijgsmacht te ontmantelen! In
die 700 miljoen zit ook een fors
bedrag dat bestemd was om- de
prijsstijgingen van volgend
jaar op te vangen. Die maatre
gel geldt trouwens ook voor
alle andere departementen.
Dat heeft dus niets met mijn
defensiebeleid te maken".
„Jazeker! De Koninklijke Ma
rine zal een goed bestand aan
schepen houden. We hebben
nu veertien fregatten, daaron
der zakken we echt niet. We
hebben en houden onderzee
boten. Kortom, Nederland
zal een goeie marine houden.
Ook de Koninklijke Lucht
macht blijft bestaan. Zij zal
wel minder vliegtuigen aan de
NAVO beschikbaar stellen:
144 in plaats van 162. Wat de
Koninklijke Landmacht be
treft gaat er iets wezenlijks
veranderen. Dat zal een an
ders ingerichte en samenge
stelde organisatie worden. Een
organisatie die meer dan tot
nu toe gericht zal zijn op het
leveren van 'peace keeping
forces' die in het kader van de
VN snel overal ter wereld
kunnen worden ingezet. Er
bestaat nu nog niet zoiets als
een Nederlands VN-detache-
ment. Ook daarop kom ik te
rug in de Defensienota. Maar
let wel: onze krijgsmacht blijft
een goeie organisatie. Ik laat
hier echt geen defensie achter
die een soort uitgewoond
zooitje is geworden".
Hoe moet het met onze briga
de (circa 3000 man) in Duits
land?
„Het operationele NAVO-con-
cept voor de verdediging van
een aantal 'vakken' in Duits
land zal gaan veranderen.
Laat ik daar op dit moment
nog niet te veel over zeggen,
maar er wordt gedacht aan
een ander, flexibeler concept.
Daarin passen ook multinatio
nale eenheden, liefst op het ni
veau van een legerkorps, eni
ge tienduizenden soldaten. Met
andere woorden: wat er met
onze Duitse brigade gebeurt is
geen exclusief Nederlandse be
slissing. Dat kan en wil ik niet
in mijn eentje uitmaken".
Dienstplicht
Wat gaat er nu precies gebeu
ren met de dienstplicht?
„Wat in elk geval anders
wordt is de duur van de
dienstplicht. Die wordt inge
kort van veertien tot twaalf
Minister Ter Beek: „Ik ben niet bezig de krijgsmacht te ontmantelen".
FOTO: STEPHEN EVENHUIS
VREDE EN VEILIGHEID
maanden. Als ingangsdatum
heb ik 29 oktober gekozen. De
jongens van die en de daarop
volgende lichtingen hoeven
dus minder lang te dienen.
Ook zal de opleidingstijd iets
worden ingekort. In plaats van
vier maanden opleiding en
tien maanden paraat gaan we
naar drie en negen maanden.
Voor alle duidelijkheid: dat is
geen maatregel die onmiddel
lijk geld oplevert. Sterker nog,
in het begin kóst het alleen
maar geld. Pas op de lange
duur, als de aantallen dienst
plichtigen sterk verlaagd wor
den, kost de dienstplicht het
rijk minder".
Het Nederlandse leger blijft
dus bestaan uit overwegend
dienstplich tigen
„Ja, met één kanttekening. Er
zullen, zoals ik net al zei, op
den duur minder dienstplichti
gen komen, vooral bij de
Landmacht. Bij de Marine en
de Luchtmacht zijn al weinig
dienstplichtigen werkzaam.
Functies bij de Landmacht die
nu nog door dienstplichtigen
worden vervuld, zullen mede
als gevolg van de kortere
diensttijd meer en meer door
beroepsmilitairen worden ver
vuld".
U gaat dus gewoon door met
de werving van beroepsmili
tairen via die tv-spotjes met
„Hey, man! Hey, meid?"
„Die campagne zal wel wat
aangepast worden, maar zal
niet stoppen. We blijven be
hoefte houden aan goeie be
roepskrachten in de krijgs
macht".
Ziet u in de komende tien jaar
nog verdere veranderingen in
de dienstplicht?
„Als ik de lijnen doortrek tot
aan het eind van deze eeuw,
dan kan zich een ander vraag
stuk gaan voordoen. Nu ko
men drie a vier van de tien
jongens op voor hun nummer.
Als dat er één a twee worden,
dank zij een zich doorzettende
ontspanning in Europa, kan er
een moment komen waarop er
nog eens naar het systeem van
dienstplicht moet worden ge
keken".
„In de Defensienota zal ik ook
aan dat vraagstuk aandacht
besteden. Maar versta mij
goed: ik kondig nu niet de af
schaffing van de dienstplicht
op termijn af. De dienstplicht
is in mijn ogen een groot
maatschappelijk goed. Daar
door wordt voorkomen dat de
krijgsmacht vervreemd raakt
van de gewone maatschappij.
Door de geregelde instroom
van dienstplichtigen wordt
ook de krijgsmacht steeds
weer geconfronteerd met ver
anderde maatschappelijke op
vattingen".
RIK IN 'T HOUT
ROB SEBES
DERDEWERELD
DEN HAAG In een pe
riode van ontspanning
tussen Oost en West, een
Golfcrisis en een al dan
niet door olieprijzen be
dreigde economische groei
hebben de Derde-Wereld
landen het moeilijker dan
ooit. Mede daarom heeft
het kabinet besloten dat
de begroting voor ontwik
kelingssamenwerking
jaarlijks moet blijven
groeien.
Volgend jaar geeft minister
Pronk bijna 6,5 miljard gulden
uit voor hulp aan de Derde
Wereld ofwel een half miljard
meer dan dit jaar. Pronk be
steedt dit geld aan de „speer
punten" van het beleid. Dat
zijn voor 1991: milieu en ont
wikkeling, stedelijke armoede
bestrijding, vrouwen en ont
wikkeling, en onderzoek en
technologie. Ook is 420 miljoen
gulden gereserveerd voor de
opvang van asielzoekers in
Nederland en voor activiteiten
van internationale organisa
ties.
Het programma van Pronk
moet de duurzame armoedebe
strijding nieuwe impulsen ge
ven. De minister heeft zijn
plannen vervat in de nota
'Een wereld van verschil;
nieuwe kaders voor ontwikke
lingssamenwerking in de jaren
negentig', die later deze week
openbaar wordt gemaakt.«Deze
nota gaat ook in op de veran
deringen in Oost-Europa.
Pronk houdt 25 miljoen gul
den beschikbaar voor arme
landen die in het verleden
werden gesteund door Oost
bloklanden en die nu mogelijk
in de kou komen te staan.
Suriname
Zowel Pronk als minister Van
den Broek van buitenlandse
zaken vindt de ontwikkelin
gen in Suriname nog steeds
zeer zorgelijk. Er is enige
voortgang geboekt bij het be
perken van de rol van het le
ger tot militaire taken, „doch
het leger blijft nog altijd zwaar
wegen op het Surinaamse poli
tieke bestel", aldus Van den
Broek. Ook het conflict tussen
de troepen van Bouterse en
het Junglecommando van
Brunswijk zou nog weinig uit
zicht bieden op een vreedzame
en rechtvaardige oplossing.
Ter ondersteuning van de de
mocratische regering zal ons
land in het kader van het ont
wikkelingsverdrag geld geven
voor onderwijs, gezondheids
zorg, versterking van de over
heidsdiensten en publieke in
frastructuur. Er wordt pas
meer geld gegeven voor alge
hele ontwikkelingshulp als er
werkelijk vrede in Suriname
is bereikt en als de Surinaam
se regering een plan heeft op
gesteld voor een drastische
aanpak op economisch, mone
tair en fiscaal terrein. Wel
wordt de ontwikkelingsafde
ling van de Nederlandse am
bassade in Paramaribo uitge
breid met twee specialisten op
het gebied van de infrastruc
tuur.
DEN HAAG Hoewel
de Nederlandse Antillen
en Aruba deel van het
Nederlandse staatsbestel
mogen blijven uitmaken,
zijn zij niet automatisch
verzekerd van een blij
vend grote geldstroom uit
het moederland.
Nederland wil dat de zes ei
landen gebieden worden die
echt op eigen benen kunnen
staan, aldus minister Hirsch
Ballin van Nederlands-Antil-
liaanse en Arubaanse zaken.
De regering zet al langer
vraagtekens bij de aard en om
vang van de hulp aan de ei
landen in de Caraïbische Zee.
Die hulp zou de Antillen en
Aruba eerder afhankelijker
dan zelfstandiger maken. De
ondersteuning moet niet zo
zeer bijdragen leveren aan het
welvaarts- en verzorgingsni
veau alswel de voorwaarden
scheppen voor een eigen ni
veau van welvaart en welzijn.
„Het moet mogelijk zijn dat de
Antillen en Aruba in toene
mende mate de vruchten kun
nen plukken van de posities
die zij innemen op het gebied
van de internationale handel
en dienstverlening (inclusief
toerisme). Het vrijwel ontbre
ken van grondsstoffen en de
kleine schaal van de samenle
vingen behoeft geenszins een
beletsel te zijn voor een voor
spoedige economische ontwik
keling", aldus Hirsch Ballin.
De Antillen krijgen volgend
jaar 316,3 miljoen gulden en
Aruba 88,8 miljoen gulden van
Nederland.
aan de NAVO aangeboden F-16's wordt teruggebracht van 162 naar 144.
FOTO: PF
REDE EN VEILIGHEID
iG De defen-
ting staat nogal in
1uw van de De-
die over enige
in naar de Tweede
IGjfzal gaan. In dat
'")tuk zullen minis-
Beek en staatsse-
Van Voorst tot
Wteenzetten hoe zij
jomst van de Ne-
krijgsmacht in
foide jaren zien.
indslieden beperken
(om in hun toelichting
F?ting „tot het hoogst
pjke". De defensie-
Tien volgend jaar met
int dalen. Dat komt
met een bedrag van
ruim zevenhonderd miljoen
gulden, dat als volgt verdeeld
is over de verschillende be
leidsterreinen: Algemeen 59,9
miljoen, Marine 113,5 miljoen,
Landmacht 366,5 miljoen,
Luchtmacht 159,6 miljoen en
Marechaussee 7,4 miljoen.
Opmerkelijk bezuinigingen
zijn:
het verminderen van de kos
ten van verdediging van de
Nederlandse Antillen en Aru
ba;
het niet-operationele deel
van het Korps Mariniers
wordt verminderd met 300
man;
het terugbrengen van squa
drons maritieme patrouille
vliegtuigen van drie naar
twee,
een deel van de in Duitsland
gelegerde troepen gaat met
klein verlof, de oprichting van
een Legerkorps in Duitsland
gaat niet door,
de materiële uitgaven wor
den met vijf procent beperkt,
over de verbetering van de
Leopard 1-V tank en de aan
schaf van bewapende helikop
ters wordt in de Defensienota
besloten,
de Leopard 2-tank moet tot
2015 operationeel blijven,
het aantal jachtvliegers
wordt verminderd, waardoor
tevens het huidige tekort
wordt opgeheven,
het aantal aan de NAVO
aangeboden F-16-jachtvliegtui-
gen wordt met ingang van
1993 teruggebracht van 162
naar 144,
de levensduur van de F-16
wordt verlengd,
over de vervanging van het
F-27-transportvliegtuig wordt
in de Defensienota besloten.
DEN HAAG „Er moet
ons veel aah gelegen zijn
te voorkomen dat in het
vacuüm, onstaan door de
ineenstorting van de Jal-
ta-orde (deling in Oost en
West), een ouder Europa
weer kansen krijgt: een
Europa van nationale te
genstellingen, van balka
nisering, van grote en
kleine ententes (bondge
nootschappen) van zich
onveilig voelende staten",
schrijft minister Van den
Broek van buitenlandse
zaken in zijn begroting.
Hij geeft ook de mogelijkhe
den aan om tot nieuwe en te
gelijk betere verhoudingen in
Europa te komen. De Westeu-
ropese en AÜantische samen
werkingsverbanden zullen een
sleutelrol moeten vervullen.
De ontwikkelingen van de
laatste tijd hebben volgens
Van den Broek nieuwe argu
menten opgeleverd om ernst
te maken met een uitbouw
van de EG. Daarbij moeten
niet alleen de landen betrok-
Minister Van den Broek
FOTO: ANP
ook de landen van de Europe
se Vrijhandelsassociatie
(EVA), bijvoorbeeld Zweden,
Zwitserland en Oostenrijk.
Maar allereerst moet de EG
haar eigen, zware programma
afwerken. Op 1 januari 1993
moet de interne markt een feit
zijn en tegen die tijd, zo luidt
de afspraak, moeten ook de
wijzigingen in het Verdrag
van Rome van kracht worden
die nodig zijn voor de Econo
mische en Monetaire Unie
(één muntstelsel) en de Euro
pese Politieke Unie (verdere
centralisering van gezag in
Brussel). Gelet op de benodig
de tijd voor alle procedures
zou de cruciale eindfase van
deze twee processen weieens
in de periode van het Neder
lands voorzitterschap kunnen
vallen, denkt en hoopt Van
den Broek.
In de militaire sfeer heeft Ne
derland zijn hoop gevestigd op
de NAVO. Natuurlijk zal het
bondgenootschap zich moeten
aanpassen aan de veranderde
omstandigheden, maar dat
mag niet leiden tot een terug
keer naar de tijd „dat defensie
een zuiver nationale aangele
genheid was". Van den Broek
is het met zijn defensiecollega
Ter Beek eens dat het mis
schien wel wenselijk is om de
legers nog verder samen te
smelten dan nu al het geval is.
Er zouden multi-nationale
eenheden kunnen worden op
gericht, die gestationeeerd
worden op het grondgebied
van verschillende staten, ook
van Midden-en Oosteuropese
staten die nu nog niet de
NAVO behoren.
Midden-oosten
De Iraakse inval in Kuwayt op
2 augustus heeft opnieuw een
explosieve situatie doen on
staan in het Midden-Oosten.
De situatie in de Perzische
Golf vormt eveneens een ern
stige bedreiging van vitale be-
Met het opengaan van de Berlijnse Muur in november vorig jaar was de complete ineenstorting van
het communistische systeem een feit.
NEDERLAND EN HET BUITENLAND
langen van West-Europa voor
al wat betreft een ongestoorde
toevoer van energie, aldus
Van den Broek.
De regering vindt dat alles ge
daan moet worden om de oude
situatie in de Golf te herstel
len. Waar dit 'alles' op neer zal
komen is moeilijk te zeggen,
meent de minister. De poli-
tiek-militaire situatie in dit
deel van de wereld lijkt zulke
ingrijpende wijzigingen te on
dergaan dat een goede analyse
in dit stadium niet wel moge
lijk is, aldus de minister. De
regering zal hierover later me
dedelingen doen.
Hoewel er sinds het aantreden
van president De Klerk bete
kenisvolle stappen zijn gezet,
is er nog een lange weg af te
leggen eer er sprake zal zijn
van volledige afschaffing van
de apartheid in Zuid-Afrika.
Van den Broek zal zijn beleid
blijven richten op beëindiging
van de apartheid langs vreed
zame weg en de „vervanging
daarvan door een democra
tisch en rechtvaardig bestel
waarin alle Zuidafrikanen hun
legitieme rechten kunnen
doen gelden". Het tijdstip van
het opheffen van de economi
sche strafmaatregelen tegen
Zuid-Afrika is volgens de mi
nister nog niet aangebroken.
Al naar gelang het hervor
mingsproces voortgang maakt,
ontstaan er wellicht mogelijk
heden voor „een positief aan-
moedigingsbeleid en kunnen
beperkende maatregelen, in
nauw overleg met de Europese
partners, worden ingetrok-
