ILJOENENNOTA
TROONREDE
P
TT*
TT*
iQowuvnt
DINSDAG 18 SEPTEMBER 1990
PAGINA 17
Ivan de Staten-
inval van Irak in
F Kuwayt is een fla-
f grante schending
Jinternatipnale rechts-
regering geeft uitvoe-
e mandatoire maatre-
3de Veiligheidsraad die
liden tot een doeltref-
lomisch embargo tegen
eeft ter ondersteuning
wee fregatten van de
Marine naar de
I gezonden.
lie regering is zich be-
F wust van de gevaren
I die aan deze missie
zijn. De handhaving
prnationale rechtsorde
zwaar. Nederland
Ifzijdig blijven. De re
ilt zich zeer betrokken
jigheid van de Neder-
Irak en Ku-
jOnze gedachten gaan
jDnder uit naar hen en
/anten.
a de Golf-regio maakt
|dat er nu - mede
verbeterde verhou-
Oost en West -
ferenigde Naties moge-
verantwoorde-
nemen. De inspan-
k gericht op vrede en
leren van de interna-
jhtsórde. De rol van de
I Naties is echter even-
lom gerechtigheid en
i de wereld te be-
|De verantwoordelijk-
tntwikkeling en wel-
e krijgen bin-
renzen van een be-
groei en het behoud
e Tweede Wereldoor-
|ie Universele Verkla-
i de Rechten van de
esteld. Deze rechten
ag grote bete-
Jderdrukking, onrecht
ran tolerantie moeten
Tstreden. Het gaat juist
fciing in vrijheid, met
■gen cultuur en over-
Jgebed in respect en
I elkaar. Deze idealen
i richtsnoer zijn voor
land. Sociale en be-
lvernieuwing, alsmede
van Europa zijn
Jonze democratie sleu-
51. Om deze idealen te
zoekt de rege-
>praak en samenwer-
opa beleven wij his-
:he tijden. Vanaf 3
er weer één
zijn. De deling van
|pt ten einde. Het be-
gericht de democra-
momische ontwik-
Oost-Europa te steu-
te moedigen. Met het
is de Europese Bank
"opbouw en Ontwik-
tgericht. Nederland
nitiatief genomen tot
samenwerking op
ied. Deze kan haar
hebben op tal van
in het bijzonder
rachtige impuls geven
ilieubeleid in Europa,
'ordt nog dit jaar een
mst ondertekend over
dering van conventio-
krachten in Europa;
g, onderstreept ook de
*ing van Sovjet-troe-
■steuropese landen de
1de verandering,
pagt om een Europees
)eleid. Dit zal echter
beuren met behoud
lenwerking in Atlan-
nd, opdat een voort-
letrokkenheid van
irika bij de veiligheid
t verzekerd blijft. In
treedt de militaire
ider op de voorgrond;
eke taak wint in het
je Europa daarentegen
Het gaat darbij om
in plaats van
ji wordt een herstruc-
i de krijgsmacht en
P®e gepaard gaande
van de perso-
voorbereid. De
d met twee maanden
pkort. Dit geldt voor
alle dienstplichtigen die na 29
oktober in werkelijke dienst ko
men. Verdere integratie van de
Europese Gemeenschap is gebo
den, nu ook met het oog op de
situatie in Oost-Europa en de in
bedding van het Verenigde
Duitsland in nieuwe Europese
structuren.
Nationale bevoegdhe
den kunnen worden
overgedragen aan
organen van de Europese Ge
meenschap indien daarmee de
doelmatigheid van het bestuur
gediend is. Daarbij moet worden
gezorgd voor de versterking van
de positie van het Europees Par
lement, ook in relatie tot de Eu
ropese Commissie. Dit zal aan de
orde komen in een intergouver
nementele conferentie over de
Europese Politieke Unie.
De contouren van de interne
markt beginnen steeds duidelij
ker zichtbaar te worden, maar
op bepaalde terreinen, zoals
transport, milieu en financiële
dienstverlening, zal nog een
aanzienlijke inspanning worden
Bovendien moet het sociaal be
leid uitgewerkt worden aan de
hand van de vraag of een onder
werp op Europees, dan wel op
nationaal niveau moet worden
geregeld, en welke rol de sociale
partners moeten spelen. Dat de
landbouwuitgaven van de Euro
pese Gemeenschap weer sterk
gaan groeien is zorgelijk. De
ontwikkelingen op de agrarische
markten maken" voortgaande
aanpassing dan ook onontkoom
baar; mede om de internationale
verhoudingen op het gebied van
de handel in landbouwproduk-
ten te verbeteren.
Aanpassing is ook nodig om te
komen tot een land- en tuin
bouw die uitgeoefend wordt met
respect voor het milieu. Op 1 juli
van dit jaar is de eerste fase in
gegaan van de Economische en
Monetaire Unie. Voor een suc
cesvolle Intergouvernementele
Conferentie die verder inhoud
zal gevan aan deze Monetaire
Unie. zal de regering zich inzet
ten.
e Europees-politieke
samenwerking krijgt
steeds meer gestalte.
Van daaruit probeert Nederland
samen met de andere lidstaten
ontwikkelingen buiten de Euro
pese Gemeenschap zo goed mo
gelijk te ondersteunen. Dat geldt
nu heel nadrukkelijk voor Zuid-
Afrika, waar de ontwikkelingen
bemoedigend en hoopgevend
zijn. Voor het eerst is er een
echte dialoog ontstaan.
Nederland zal zich blijven inzet
ten voor de ontwikkelingslan
den. Daarbij neemt de bestrij
ding van armoede een belangrij
ke plaats in. In de Nota 'Ont
wikkelingssamenwerking in de
jaren negentig' zal tevens aan
dacht worden gegeven aan initi
atieven om 'te komen tot schuld
vermindering. Daarbij blijft de
bereidheid van schuldenlanden
om hun beleid aan te passen een
voorwaarde voor verbetering
van hun economische ontwikke
ling. In deze nota zal ook de ge
zamenlijke verantwoordelijk
heid voor het milieu een plaats
krijgen. Duurzame ontwikkeling
vraagt om een nieuwe wereld
omvattende strategie gericht op
milieubehoud.
Liberalisering van de wereld
handel en een goed multilateraal
handelssysteem kunnen een po
sitieve rol vervullen bij besten
dige groei van de welvaart in de
wereld. Het welslagen van de
nieuwe 'Algemene overeen
komst voor handel en tarieven'
- de zogenaamde Uruguay-ron-
de - is van-mondiale betekenis.
Onze economie toont
groeikracht en mo
gelijkheden, zoals
onder meer blijkt uit de toena
me van de werkgelegenheid en
het sterk gestegen aantal vacatu
res, maar tegelijk zijn er bedrei
gingen en ernstige problemen.
Zowèl op het punt van de ont
wikkeling van de loonkosten als
dat van de resultaten van de on
dernemingen is er weer reden
tot zorg. Daarbij komt dan nu de
crisis in het Midden-Oosten.
Waakzaamheid is geboden. De
concurrentie uit het buitenland
wordt steeds sterker. Dit eist
voortdurende aandacht en disci
pline, van overheid èn bedrijfs
leven. Dit is ook de kern van de
nota 'Economie met open gren
zen'. Het is belangrijk door in
vesteren onze samenleving en
economie sterker te maken.
Beheersing van de loonkosten
blijft essentieel met het oog op
de werkgelegenheid. Dit jaar is
met de ontwikkeling van de
loonkosten de kritische grens
bereikt. Een nieuwe loon-prijs-
spiraal moet vermeden worden.
Beheersing van de loonkosten
zal dan ook een van de centrale
onderwerpen van overleg met
de sociale partners vormen.
De verbetering van de contract
lonen van werknemers in de
marktsector zal, mits verant
woord, ook in 1991 op overeen
komstige wijze kunnen door
werken in de inkomens van
werkenden in de collectieve sec
tor en van uitkeringsgerechtig
den. Er zijn maatregelen getrof
fen voor een redelijk evenwich
tig gespreide koopkrachtontwik
keling. Wel zal deze slechts be
scheiden kunnen zijn, aangezien
ook een aantal essentiële publie
ke taken meer aandacht vergt.
^emeenschapsvoor-
zieningen ontlenen
i hun betekenis aan
sociale en economische motie
ven. Door de Europese integra
tie zal een adequaat aanbod van
publieke voorzieningen en in
frastructuur steeds meer bepa
lend zijn voor de internationale
concurrentiekracht van de eco
nomie. Maar dit moet wel wor
den afgewogen tegen de lasten
die daaruit voor de burgers
voortvloeien. Bij deze afweging
mag het probleem niet afgewen
teld worden op het financie
ringstekort en de staatsschuld.
Jaar in, jaar uit is de staats
schuld in verhouding tot het na
tionale inkomen toegenomen en
daarmee eveneens de rentever
plichting van de rijksoverheid.
Dat kan niet door blijven gaan.
Daarom zal het financieringste
kort verder omlaag gebracht
worden.
Milieubeleid' en economische
groei zijn beide van belang en
kunnen elkaar ondersteunen.
De specifieke ligging van Ne
derland en de structuur van
onze economie noodzaken tot
een vérgaand milieubeleid. Met
het uitbrengen van het Natio
naal Milieubeleidsplan en de
aanvulling daarop heeft de rege
ring de lijnen uitgezet. Nu de be
handeling hiervan in gemeen
overleg met U achter de rug is,
kan het komende jaar alle aan-,
dacht uitgaan naar de uitvoe
ring. De regering hecht ook aan
het versterken van het milieu
beleid in Europees verband. Een
voorbeeld daarvan is het Rijn
actieplan, dat zijn vruchten be
gint af te werpen.
Door uitvoering van het Natuur
beleidsplan zal de versterking
van het natuurbeleid gestalte
krijgen. In veel ontwikkelings
landen is er een voortschrijden
de degradatie van het milieu.
Daarom heeft Nederland, te za-
men met andere landen, het ini
tiatief genomen om een milieu
faciliteit binnen de Wereldbank
op te richten. Veel milieuproble
men vragen een aanpak gericht
op de lange termijn. Zo kan het
afvalprobleem uiteindelijk al
leen maar met hergebruik en
preventie worden
en goed beheer van
S J I ons land vraagt ook
dat we grenzen stellen
aan de nègatieve effecten van
verkeer en vervoer. Het uitge
brachte Structuurschema heeft
daartoe de aanzetten gegeven.
Nederland heeft zijn welvaart
voor een groot deel te danken
aan de ligging aan belangrijke
verkeersaders. Goede bereik
baarheid is essentieel. Wij staan
dus voor de taak intelligente en
creatieve oplossingen te vinden.
Om economische groei mogelijk
te maken en tegelijk het milieu
te ontzien, moeten onze vervoer
middelen zo schoon, zuinig, vei
lig en stil mogelijk zijn. Verbete
ringen in de sfeer van het open
baar vervoer, het meer samen-
rijden in de auto en meer ge
bruik van de fiets zullen een bij
drage leveren aan het terugdrin
gen van onnodige automobiliteit.
Een van de ernstigste effecten
van de ongeremde verkeersgroei
en het gebrek aan discipline in
het verkeer is het aantal doden
en gewonden; elk jaar 1500 do
den en 50 000 gewonden. Het
beleid ter verbetering van de
verkeersveiligheid zal daarom
worden aangescherpt.
De stormen van de afgelopen
winter hebben ons herinnerd
aan de noodzakelijke aandacht
voor onze kust. De regering
heeft daarom de nodige midde
len vrijgemaakt om de huidige
kustlijn in stand te kunnen hou
den.
conomische groei
1 - i blijft onmisbaar voor
JL4 het verwezenlijken
van werkgelegenheid voor een
jaarlijks toenemende beroepsbe
volking. Dit is echter niet vol
doende: een maatschappelijk
evenwichtige groei is evenzeer
noodzakelijk. Te veel burgers
zijn financieel afhankelijk van
een uitkering. Activerend ar
beidsmarktbeleid en sociale ver
nieuwing moeten deze ontwik
keling keren. In de tripartiete
arbeidsvoorziening krijgt de
medeverantwoordelijkheid van
werknemers en werkgevers ge
stalte. Aan die medeverantwoor
delijkheid zal ook concrete in
houd worden gegeven waar het
de arbeidsongeschiktheid be
treft. Het spookbeeld van een
miljoen arbeidsongeschikten
mag immers geen werkelijkheid
worden. Het toenemend besef in
onze samenleving dat de uitstoot
van mensen uit het arbeidspro
ces niet langer op z'n beloop ge
laten kan worden, is verheu
gend.
Voor de moeilijk plaatsbare
werklozen biedt het groter aan
tal vacatures extra kansen. Deze
te benutten is sociaal en econo
misch van grote betekenis.
De aard en omvang van de
werkloosheid onder allochtonen
zijn nog steeds dermate zorg
wekkend dat maatregelen gebo
den zijn om de toegankelijkheid
van bedrijven en instellingen
voor minderheden te vergroten.
Concrete gedachten daaromtrent
zijn voorgelegd aan de Stichting
van de Arbeid. Kennis van de
Nederlandse taal is onmisbaar
voor het verkrijgen van een
zelfstandiger positie in de maat
schappij; daarom is het verwer
ven van die kennis noodzake
lijk. Scholing is belangrijk als
antwoord op datgene wat de ar
beidsmarkt vraagt. In reactie op
het rapport van de tijdelijke ad
viescommissie Onderwijs-Ar-
beidsmarkt zal de regering spoe
dig nadere voorstellen doen om
vorm te geven aan een geza
menlijke verantwoordelijkheid,
ook financieel, van overheid, so
ciale partners en onderwijsin
stellingen.
leid heeft op diver
se terreinen voor
uitgang laten zien. Steeds meer
herintredende vrouwen nemen
in het arbeidsproces een gewaar
deerde plaats in. Door uitbrei
ding van kinderopvang en ver
lofregelingen zal het aantal
vrouwen met jonge kinderen dat
ouderschapstaken met betaalde
arbeid kan combineren verder
toenemen. Over de vraag hoe de
deelname van vrouwen aan de
politiek en het openbaar bestuur
verder gestimuleerd kan wor
den, zal aan de Emancipatieraad
advies worden gevraagd.
De regering heeft haar voorne
men tot algehele herziening van
de huidige Algemene Weduwen-
en Wezenwet neergelegd in een
voorstel voor een nieuwe Alge
mene Nabestaandenwet. In het
voorstel wordt vorm gegeven
aan een betere positie van we-
duwnaren. Tegelijk wordt reke
ning gehouden met veranderen
de omstandigheden waar het be
treft de deelname aan vrouwen
aan het arbeidsproces.
Sociale en bestuurlijke vernieu
wing vullen elkaar aan. De ver
antwoordelijkheden van overhe
den, maatschappelijke organisa
ties en burgers moeten zó met
elkaar verbonden worden dat de
sociale politiek betere resultaten
oplevert. Te veel burgers staan
aan de kant en er is te veel ver
spilling van menselijk talent. De
regering wil gemeenten de gele
genheid geven om in goed over
leg met maatschappelijke orga
nisaties en de burgers zelf keu
zen te doen en aan beleid vorm
te geven
Voorstellen voor een decentrali
satie van de Bijzondere Bijstand
zijn onlangs bij U ingediend.
Hiermee krijgen gemeenten
meer mogelijkheden om finan
ciële noodsituaties te bestrijden
die het gevolg zijn van indivi
duele omstandigheden. Dat over
het kader van sociale vernieu
wing met de organisaties van
het bijzonder onderwijs overeen
stemming is bereikt, is verheu
gend. Op basis daarvan kunnen
deze onderwijsinstellingen op
het lokale niveau deelnemen
aan dit proces. Goed onderwijs
vormt de burger. Opdat ieder zo
goed mogelijke kansen krijgt,
worden het speciaal onderwijs
en het basisonderwijs dichter bij
elkaar gebracht en wordt de ba
sisvorming in het voortgezet on
derwijs voorgesteld. De motiva
tie en bekwaamheid van de
vrouw en de man voor de klas
zijn van doorslaggevend belang
voor de kwaliteit van het onder
wijs. Daarom zullen maatregelen
worden voorgesteld om de posi
tie van het beroep van leraar te
verbeteren. Op het terrein van
wetenschapsbeoefening acht de
regering de vorming van onder
zoeksscholen - waar onderzoe
kers worden opgeleid - van we
zenlijk belang.
Dat de bestuurlijke
grenzen in ons land
niet meer overal toe
reikend zijn, wordt zichtbaar in
de grote stedelijke gebieden.
Problemen moeten daar op bo
venlokaal niveau aangepakt
kunnen worden. Voorstellen om
hiertoe bestuurlijke voorzienin
gen te treffen, zullen u binnen
kort bereiken.
De organisatie van de rijksover
heid zal worden doorgelicht. Om
kwaliteit en doelmatigheid te
verhogen, zal de overheid alleen
moeten doen wat echt nodig is,
en dubbel werk moeten vermij
den.
Met de nieuw af te sluiten be
stuursakkoorden wordt de goede
relatie tussen het Rijk en de ge
meenten voortgezet. De regering
hoopt dat ook met de provincies
een bestuursakkoord tot stand
kan worden gebracht.
Met de vakorganisaties van
overheidspersoneel werd voor
de periode van 1 januari 1990 tot
april 1991 een overeenkomst ge
sloten over het pakket van ar
beidsvoorwaarden. De kern van
het nieuwe overlegstelsel is het
vereiste dat zonder overeen
stemming met de vakorganisa
ties geen wijziging van arbeids
voorwaarden mogelijk is. De re
gering is vastbesloten verder te
gaan op de weg naar decentrali
satie en marktconforme arbeids
verhoudingen.
Wetgeving, bestuur
en rechtspraak
zijn nodig voor
een evenwichtige behartiging
van algemene belangen en voor
een eerlijke beslechting van ge
schillen.
De ontwikkeling van onze sa
menleving heeft op het terrein
van de rechtshandhaving echter
tot een paradoxale situatie ge
leid. Terwijl aan de ene kant
voor steeds meer aspecten van
het maatschappelijk leven om
regels wordt gevraagd, blijkt aan
de andere kant dat de samenle
ving zich steeds minder aan re
gels wenst te houden.
Mede daardoor raken de instel
lingen van rechtshandhaving en
rechtspraak overbelast. De rege
ring zal zich inspannen om het
functioneren van ons rechtsstel
sel te verbeteren en criminaliteit
tegen te gaan. Een goed functio
nerende politie is voor de hand
having van de rechtsorde onont
beerlijk. De reorganisatie van
het politiebestel is daarop ge
richt. Versterking van het
Openbaar Ministerie en een in
grijpende reorganisatie van de
rechterlijke macht zullen een
betere .taakvervulling van deze
organen mogelijk moeten ma
ken. Nog deze maand zult U een
nota over het gehele justitiebe-
leid ontvangen, waarin een plan
van aanpak wordt geschetst. In
de wetgeving zal meer accent
worden geleid op de gezamenlij
ke inspanning van overheid en
samenleving. In het algemene
wetgevingsbeleid zal bijzondere
aandacht worden besteed aan de
handhaafbaarheid, alsmede aan
de tijdige en juiste uitvoering
van verdragen en van het recht
van de Europese Gemeenschap.
Het opkomen voor mensen met
een kwetsbare positie is een be
langrijk onderdeel van het wet
gevingsbeleid. Een voorbeeld
daarvan is het wetsvoorstel om
ongelijke behandeling tegen te
gaan. Een ander voorbeeld is het
wetsvoorstel ter versterking-van -
de rechten van patiënten en 7
proefpesonen. Door ontwikke-
lingen in verschillende delen
van de wereld neemt de stroom
van asielziekers toe. Met zorg
voor het behoud van de waar
borgen waaraan wij hechten,
zullen voorstellen worden ont-
wikkeld voor versnelling van de
procedures in asielzaken.
Wanneer mensen in onze sa
menleving zijn ingeburgerd,
vormt het verkrijgen van het
Nederlanderschap een passende
bevestiging daarvan. De rege
ring zal een goed gebruik van de
mogelijkheden daartoe bevorde
ren. De toename van onze be
volking, ook door gezinshereni
ging, asielverlening en andere
vormen van migratie, leidt ertoe
dat ons land rond de jaarwisse
ling 15 miljoen inwoners zal
hebben. Dat is eerder dan ver
wacht. Deze ontwikkeling stelt
nieuwe eisen op het gebied van
onderwijs. arbeidsmarktbeleid
en tal van voorzieningen. Het is
belangrijk dat een ieder zich
niet alleen inwoner maar ook
.mede-burger weet en voelt. Dat
vraagt enerzijds om tolerantie,
anderzijds ook om het aanspre
ken op plichten.
In de gezondheidszorg is
steeds meer mogelijk.
Daardoor dringt zich de
vraag of op alles wat kan, ook
moet en mag. Dat is een discus
sie die niet alleen aan medici of
ethici mQet worden overgelaten,
maar die maatschappelijk zal
moeten worden gevoerd. Daar
om is de Adviescommissie Keu
zen in de Zorg geïnstalleerd.
Bevorderd wordt dat het finan
cieringsstelsel voor de zorgsector
per 1 januari 1991 zijn volgende
fase ingaat. Dit betreft een ope
ratie die het beeld van de ge
zondheidszorg de komende jaren
zal veranderen.
Voor ons allen is het een uitda
ging de ouderen blijvend te be
trekken bij de maatschappelijke
ontwikkeling. Wij kunnen hun
bijdrage daaraan niet missen.
Daarmee moet rekening gehou
den worden bij het beleid ten
aanzien van het wonen, het in
komen, de gezondheidszorg en
hun actieve deelname aan de sa
menleving.
Naast aandacht voor nieuwe cul
turele ontwikkelingen is eerbied
voor ons cultureel erfgoed een
ereplicht. Daarom wordt een
'Deltaplan voor het Cultuurbe
houd' ontwikkeld.
In de 'Nota volkshuisvesting in
de jaren negentig' wordt aan
dacht besteed aan vergroting
van verantwoordelijkheden van
gemeenten en woningcorpora
ties om de voorraad betaalbare
woningen en de financiële mid
delen zo goed mogelijk in te zet
ten voor de huishoudens met la
gere inkomens. Het beleid inza
ke de stadsvernieuwing blijft ge
richt op "het wegwerken van
achterstanden. In 1991 zullen -
mede op basis van een evaluatie
van hetgeen tot op heden is be
reikt - voorstellen worden ge
daan voor het beleid in de toe
komst.
Nederland is bereid de constitu
tionele band met de Nederland
se Antillen en Aruba voort te
zetten en deze relatie nieuwe
impulsen te geven. Dat betreft
allereerst het bestendigen van
een constitutionele orde die ba-
seerd is op de beginselen van
vrijheid, recht en democratie;
daarnaast een heroriëntatie van
het hulpbeleid gericht op meer
eigen verantwoordelijkheid voor
budget en economie.
Leden van de Staten-
Generaal,
Bestuurlijke en socia-
lé vernieuwing zullen in het ko
mende jaar veel van Uw aan
dacht vergen, ter versterking
van de kwaliteit van en de
saamhorigheid in onze samenle
ving. Ook de internationale ont
wikkelingen die aanleiding ge
ven tot hoop en vrees zullen be
langrijke beslissingen van U
blijven vragen. Van harte wens
ik U toe dat Gods zegen op Uw
werk rust.
