Miljarden Sociale Zaken
zonder fiat Rekenkamer
Strand van Texel blijft baggeraars bezighoude]
Wethouder krijgt
schadevergoeding
Braks wist wel van illegale visvangstef;
Bouwbond CNV et
3.5% meer loon
BINNENLAND/
Ceidóe Commit
VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1990 PAG'gf
Avonturiers laten zich
vrijwillig ontvoeren
DEN HAAG Mensen in de ver
trekhal van Schiphol zullen mor
gen rond 11.00 uur vreemd opkij
ken. Op dat tijdstip worden 28
avonturiers „vrijwillig ontvoerd".
Ze hebben zich aangemeld voor
een avontuurlijke reis zonder te
weten waar deze heengaat en wat
hen op de plaats van bestemming
te wachten staat. Volgens een
woordvoerder van de organisator,
Thema Tours, is zeker dat ze in de
komende drie weken een een
aardbeving en een vulkaan-uit-,
barsting meemaken. De ontvoe
ring is georganiseerd in verband
met het vijfjarig bestaan van de
reisorganisator en kost de deelne
mers 3475 gulden.
AMSTERDAM Het weekblad Nieuwe Revu
en Veronica moeten wethouder W. Stuart van
Bergen op Zoom twee ton schadevergoeding
betalen.
Zo blijkt uit een gisteren vrijgekomen arrest
van gerechtshof in Amsterdam. Nieuwe Revu
onthulde vorig jaar dat Stuart tegen vergoe
ding bereid was zich in te spannen voor de
komst van een Amerikaans bedrijf naar zijn
gemeente. Twee journalisten hadden zich te
genover de wethouder voorgedaan als zaken
lieden. De actualiteitenrubriek van Veronica,
Nieuwslijn, besteedde eveneens aandacht aan
de zaak. Stuart raakte door de affaire zijn por
tefeuille economische zaken en grondbedrijf
kwijt en spande daarop een zaak aan tegen Ve
ronica en Nieuwe Revu.
CDA waarschuwt
Ter Beek voor
bezuinigingsdrift
DEN HAAG Minister Ter Beek
van defensie zou er goed aan doen
zijn aangekondigde defensienota te
baseren op een analyse van niet lan
ger dan vijf jaar. Deze suggestie kreeg
de minister gisteren tijdens mondeling
overleg met de Kamer van CDA-
woordvoerder Frinking. Deze is met
de VVD, klein rechts en in zekere
mate D66 van mening dat de bezuini
gingen op defensie geen doel in zich
moeten zijn, maar alleen een afgeleide
kunnen zijn van de veranderende po
litiek/militaire omstandigheden. De
eerstkomende vijf jaar bieden nog te
veel onzekerheden voor verdergaande
maatregelen, aldus Frinking.
Albeda beslist over
atv-geschil in onderwijs
DEN HAAG De Advies- en arbitragecommissie
rijksdiensten (in de wandeling: de commissie-Albe-
da) gaat een bindende uitspraak doen in het con
flict tussen staatssecretaris Wallage en de onder
wijsbonden over een nieuwe regeling voor arbeids
tijdverkorting in het onderwijs. De onderwijsbon
den AbOP, KOV, PCO en NGL en staatssecretaris
Wallage stemmen in met een voorstel van deze
strekking dat voorzitter Albeda van de commissie
hen vorige week heeft gedaan. Wallage en de on
derwijsbonden ruziën al sinds hêt aantreden van
de staatssecretaris over een nieuwe regeling voor
arbeidstijdverkorting in het onderwijs. Zij zijn het
niet eens over de kosten en over de precieze vorm
van de nieuwe regeling. De bonden zijn voorstan
der van een regeling die 80 miljoen gulden meer
zal kosten dan de huidige. Wallage wil niet verder
gaan dan structureel 10 tot 20 miljoen.
Explosie van
Spokeplas-ziekte
LEEUWARDEN De „Spokeplas-ziek-
te" heeft in één dag 49 nieuwe slachtof
fers geveld, zodat in totaal 323 mensen in
Nederland aan deze ziekte lijden. Zij heb
ben allemaal in de Spokeplas bij Noord-
wolde gezwommen en leptospire-bacte-
riën in hun bloed. Bovendien zijn er nog
19 mensen met dezelfde ziekte, die niet in
de Spokeplas maar in een ander meertje
in de buurt hebben gezwommen. Samen
met de hoofdinspectie, de GGD in Drach
ten en deskundigen van de betrokken la
boratoria wordt extra beraad gehouden.
„Deze explosie van ziektegevallen hadden
we namelijk niet verwacht. We willen na
gaan, of we bepaalde gegevens over het
hoofd hebben gezien en of er nog meer
moet gebeuren dan het houden van een
enquête onder de patiënten."
„Sri Lanka gee^J
paradijsje''
rt
UTRECHT Medewerkers
tien organisaties van en voo
telingen hebben gisteren opu
NS-stations in de treinen hetl'
Rails voorzien van een extraIS
Dat extra artikel beschrijft d
ge situatie in Sri Lanka. In
Rails adverteert het reisburei
van NS met een vijftiendaa
naar het eiland en beschi11
eiland als een paradijsje. B r
voerders noemen dat een Pe
ning van de werkelijkheid. 2
de NS om een rectificatie vral
nister D'Ancona van WVC,.J
medewerker in het colofon \Prf^
staat, zal bovendien om duidjr"
worden i
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG De Alge
mene Rekenkamer geeft
geen oordeel over de
rechtmatigheid van de bij-
standsuitgavan in ons
land, groot tien miljard
gulden. De rekenkamer
wil dit onderdeel van de
'jaarrekening' voor 1989
van het ministerie van So
ciale Zaken niet voor haar
rekening nemen, ten ge
volge van he't ontbreken
van voldoende controle.
Behalve dat de accountants
controle „onvoldoende inzich
telijk is" (wat voor het hele
ministerie geldt), heeft de de
partementale accountants
dienst niet bekeken of op
grond van de beschikbare in
formatie de vergoeding aan de
gemeenten (negentig procent
van de bijstandskosten) juist is
toegekend.
Bovendien heeft de leiding
van het ministerie het contro
leterrein van de accountants
dienst beperkt en heeft deze
dienst zelf bij de opzet van de
controle het rechtmatigheids
begrip beperkt, dobr alleen
vast te stellen of de voorge
schreven bewijsstukken zijn
overlegd.
De minister van sociale zaken
zal er blijkens zijn antwoord
voor zorgen dat de Rekenka
mer zich bij de rekening 1990
wel een oordeel kan vormen.
De eigen accountantsdienst
van het ministerie heeft het de
afgelopen jaren te druk gehad
met de goedkeuring van de
begrotingen. Hierdoor is er
binnen de controle-uitvoering
volgens de minister sprake
van een „zekere aanlooppro-
blematiek".
De kritiek van de Rekenka
mer beperkt zich niet tot de
bijstandswet. Maar liefst 20
miljard van de in totaal 22
miljard die Sociale Zaken uit
gaf in 1989 krijgt geen oordeel
„tengevolge van ontbreken
van voldoende controle". 850
miljoen krijgt geen stempel
van de Rekenkamer wegens
„gebreken in de administratie
ve organisatie". De resultaten
baren de Rekenkamer zorg.
Over beheer en afwikkeling
bij de Arbeidsvoorziening (die
per 1 januari wordt verzelf
standigd) is de Rekenkamer
zelfs „somber".
De Rekenkamer heeft verder
geconstateerd dat de koninklij
ke luchtmacht in de afgelopen
jaren voor reserve-onderdelen
voor de F-16-jachtvliegtuigen
miljoenen dollars heeft betaald
voor onderdelen die niet gele
verd blijken te zijn.
Sinds 1978, toen het F-16-pro-
ject van start ging, tot en met
1988 kan van maximaal 35,5
miljoen dollar aan facturen
niet onomstotelijk worden
vastgesteld dat de betreffende
reserve-onderdelen zijn gele
verd. Volgens minister Ter
Beek wordt dat bedrag mede
beïnvloed door een „uitzon
derlijke" post van 19 miljoen
dollar die nog nader moet
worden onderzocht. Hij heeft
aan de Amerikaanse overheid,
die de levering van de onder
delen administreert, bewijzen
van levering gevraagd.
De Rekenkamer stelt verder
vast dat de Informatiserings
bank, de Groningse afdeling
van het ministerie van onder
wijs, de studenten vorig jaar
220 miljoen gulden te veel be
taalde aan studiebeurzen. Vol
gens de Rekenkamer ging de
Informatiseringsbank zover
over de schreef door de „grote
mate van klant-vriendelijk
heid" die de bank bij de uit
voering van haar werkzaam
heden hanteert.
In totaal betaalde het ministe
rie van onderwijs in vorig jaar
270 miljoen gulden meer dan
het achteraf kan verantwoor
den, aldus de Rekenkamer.
Onzeker blijft de Rekenkamer
voorts over een bedrag van
302 miljoen. Ruim 60 miljoen
werd bovendien nog niet ge
controleerd.
Ook de administratieve orga
nisatie van de Rijksvoorlich
tingsdienst (RVD) vertoont
„ernstige tekortkomingen". Er
is onder meer sprake van on
rechtmatige uitgaven en onze
kerheid over een bedrag van
3,2 miljoen gulden.
De Rijksvoorlichtingsdienst
blijkt erg goed van betalen te
zijn. Facturen werden al vol
daan voordat de prestatie was
geleverd. De Rekenkamer
stelde eind vorig jaar naar
aanleiding hiervan een onder
zoek in. Veertien projecten
werden gedurende twaalf da
gen onder de loep genomen.
Bij alle projecten, met een to
tale waarde van 1,9 miljoen
gulden, werd al betaald voor
er iets was gepresteerd, laat
staan dat kon worden overzien
of er naar behoren was gepres
teerd.
Samenvattend komt de Re
kenkamer tot een positieve
conclusie over het financieel
beheer op de ministeries van
defensie, van economische za
ken en van landbouw, natuur
beheer en visserij. Bij Algeme
ne Zaken, Buitenlandse Za
ken, Justitie, Binnenlandse
Zaken, Verkeer en Waterstaat
en Sociale Zaken is de admini
stratieve organisatie en de in
terne controle echter nog on
toereikend. Hetzelfde geldt
voor de Belastingdienst van
het het ministerie van Finan
ciën en de directoraten-gene
raal van Volkshuisvesting en
Milieubeheer van het ministe
rie van VROM.
De Rekenkamer zegt dat het
het Rijk niet zal lukken om ui
terlijk dit jaar bij alle departe
menten de administratie vol
gens de plannen van de minis
ter van financiën verbeterd te
hebben. In 1986 is hiervoor de
„operatie comptabel bestel" in
gang gezet. De Rekenkamer
meent wel dat er hard aan
wordt gewerkt en dat er de af
gelopen jaren veel is bereikt.
Dat de plannen vruchten be
ginnen af te werpen, blijkt uit
het feit dat over 1989 bij nog
maar twee van de zestien be
grotingshoofdstukken (Buiten
landse Zaken en Financiën)
een accountantsverklaring
ontbreekt.
Sif1
AMBTENAREN VONDEN CIJFERS „BOTERZACHT
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Bij de verho
ren van de kamercommissie
voor visserij bleek, dat Braks
bij mondeling overleg op 5 fe
bruari met de visserijcommis
sie van de Tweede Kamer
heeft verklaard „geen enkele
aanwijzing" te hebben van
forse vangstoverschrijdingen.
Hij antwoordde datl op vragen
van VVD'er Te Veldhuis, die
opheldering vroeg over uit
spraken van CDA'er Eversdijk
dat de tong- en schölvissers 30
a 60 procent meer vingen dan
was toegestaan.
De minister had ongelijk, zo
bleek uit de verhoren. Hij was
er op dat moment heel goed
van op de hoogte dat er wel
degelijk zulke informatie op
tie van Visserij verenigingen
Kramer en voorzitter van de
Nederlandse Vissersbond
Nooitgedagt hadden over
schrijdingen gemeld van maar
liefst 40 tot 80 procent. De in
formatie was doorgegeven aan
secretaris-generaal Joustra, de
hoogste ambtenaar van het de
partement.
Joustra en zijn plaatsvervan
ger mr. M. Brabers belegden
toen een spoedvergadering,
waarop ook adjunct-directeur
J. Enting van de Algemene In
spectie Dienst (AID) aanwezig
was. Deze probeerde zijn ba
zen gerust te stellen door te
zeggen dat de overschrijdingen
„hooguit" dertig procent jon
den bedragen. Dat leverde
hem een snauw op van direc
teur-generaal voedsel- en
landbouwvoorziening Van der
Lely. die brieste dat dat „toch
ook onverkoopbaar" was. Hij
bedoelde onverkoopbaar aan
de kamercommissie voor vis
serij, waar minister Braks een
week later moest gaan vertel
len hoe het stond met de nale
ving van de regels. De ambte
naren stelden Braks wel op de
hoogte van de door Kramer,
Nooitgedagt en Enting ge
noemde percentages.
Braks vroeg daarop advies
over wat hij aan de Tweede
Kamer moest zeggen. In geen
geval cijfers noemen, vonden
de ambtenaren. Ze vonden dat
de overheid moet uitkijken
met het naar buiten brengen
van niet goed te onderbouwen
cijfers. De kwalificeerden de
cijfers als „boterzacht".
Die uitspraak lijkt rr
rijmen met het feit
der Lely en Brabers
en 1989 vele malen
eigen man waren
schuwd dat het op gro
illegaal vangen gewoo
ging. Die informant w
Tacken, destijds direct
rijhavens te hebben.
[ïd,
Brabers wenste die fjai
echter met een korret v
nemen. „Tacken is eei v;
ven persoonlijkheid. Hier
zijn karakterstructuurjnd
ten dag en nacht mëpu
bezig te zijn. Tacken
ongeveer het visserijb
herinner mij nauwefc
sprekken die over iet
gingen".
TEXEL De Noordzee
pikt al jaren stukken
strand in van Texel en wij
pakken de buit om de zo
veel jaar terug. Bagge
raars, gewapend met groot
materieel, gestuurd door
Rijkswaterstaat. Maar de
zee is onverzettelijk en
Rijkswaterstaat overweegt
een nieuwe strategie: de
bouw van verdedigings
werken in de vorm van
strandhoofden, een pier,
een dam. Toch koesteren
veel mensen bij Rijkswa
terstaat de ouderwetse te
genaanval en zij weten
zich in de rug gedekt door
de naar werk snakkende
baggermaatschappijen.
Ruim elf kilometer uit de kust
slobbert een immense stofzui
ger duizenden kubieke meters
zand op en spuwt ze op het
strand weer uit. Vierentwintig
uur per dag, zeven dagen in de
week, tien weken lang. „Hier
wordt niet geluierd", verze
kert kapitein A. de Koning
van de sleephopperzuiger
HAM 310, en er is niemand die
aan zijn woorden twijfelt. De
bemanning van het vlagge-
schip van de HAM, een werk
maatschappij van de Hollandse
Beton Groep, heeft het razend
druk. Door storm en pech ligt
de gecombineerde operatie
van HAM, Volker Stevin en
Van Oord Utrecht, achter op
schema. Het rustige, zonnige
najaarsweer komt als geroe
pen. Terwijl de sleephopper
zuiger Volvox Delta op 11 ki
lometer uit de kust zand wint,
lost grote broer HAM 310 zijn
lading in een drijvende lei
ding, 3700 meter uit de kust.
Te ver om de modder met
kracht het strand op te spui
ten. Daarom heeft de HAM
halverwege een hefeilandje
gebouwd, waar een stevige
pomp de modder voldoende
vaart geeft om het strand te
bereiken. En daar kleddert de
drab neer. Twee en een half
miljoen kub, ten noordwesten
van het eiland, goed voor een
vijf kilometer lang strand van
zestig meter breed. Een fractie
van wat het ooit is geweest.
Besmeurd
„Vroeger, vóór de watersnood
in '53, was het hier veel bre
der", weet eilandbewoner en
diensthoofd J. Reener van
Rijkswaterstaat. „Toen liep je
vanaf de vuurtoren wel een
half uur over het strand voor
dat je bij de zee was. Dat was
zeker twee kilometer. En aan
de zuidkant van het eiland lig
gen de bunkers die in '45 op de
duinen stonden nu vierhon
derd meter uit de kust". Door
De HAM 310, één van de twee sleephopperzuigers die is ingezet voor de ophoging van het strand
aan de westzijde van Texel. foto: pr
een groter tijverschil zet de
zee op de ene plek zand af en
neemt ze elders zand mee. Zo
kalft Rottumerplaat aan de
westzijde af, maar zwelt zij aan
de oostzijde aan. Zo veel, dat
de plaat wellicht aanhaakt bij
het langzaam verdrinkende
Rottumeroog. Jarenlang heeft
Rijkswaterstaat tijd, energie en
geld besteed aan het behoud
van Jlottumeroog. En nu mag
het onbewoonde eiland kopje
onder gaan. „De zee geeft en
de zee neemt", zeggen zowel
Rijkswaterstaat als de Vereni
ging tot behoud van de Wad
denzee.
Ir. H. Rakhorst vao de directie
Rijkswaterstaat Noord-Hol
land draait een ^igaret en
schudt het hoofd, j „Rottume
roog? Daarmee heeft Rijkswa
terstaat jarenlang geld wegge
gooid. Een beetje siuifduintjes
maken en zo. En' waarom?"
Waarom. De nieuwe directeur
ir. I. de Boer van de afdeling
Water van Rijkswaterstaat in
Noord-Holland weet het ook
niet precies. Maar de omme
keer in het beleid heeft iets te
maken met „veranderende in
zichten". „We waren eerst ge
neigd om automatisch vast te
houden aan wat we hadden.
Maar door milieugroeperin
gen, ontwikkelingen in de
maatschappij, ervaring met de
Deltawerken en interne ver
anderingen bij Rijkswaterstaat
zijn de inzichten gewijzigd".
Het zijn niet meer de techni
sche, op waterbeheersing ge
richte, bouwers uit Delft die
de dienst uitmaken bij Rijks
waterstaat. De Stem van de in
genieurs uit Wageningen die
meer oog hebben voor water
kwaliteit, klinkt steeds sterker
door. „Wie met pek omgaat,
wordt ermee besmeurd", zegt
de 'Wageningse' De Boer. „Nu
zouden we geen stuwdam in
de Rijn meer bouwen zonder
rekening te houden met de vi-
strek".
Dam
Niemand weet wat er gebeurt
als ter verdediging van de kust
van Texel een kilometers lan
ge pier wordt gebouwd. Zeker
is dat het zand aan de zuidzij
de van de dam zal bezinken,
maar wat de bijverschijnselen
zullen zijn? Bij IJmuiden is
ook zo'n pier gebouwd. Het
zand spoelt inderdaad aan,
maar kilometers verderop bij
Zandvoort schaart de stroom
in omdat ie eerder werd afge
bogen. Daar wordt dus op ge
studeerd. Vóór 1993 moeten de
uitkomsten bekend zijn want
dan moet het strand opnieuw
worden opgehoogd. Het onder
zoek kost volgens Rakhorst
een half miljoen gulden. Hij
had dit bedrag liever geïnves
teerd in een proefdammetje
om te zien wat er zal gebeu
ren. Maar Rakhorst komt van
het vaste land, „de overkant",
om met Reener te spreken. De
'eilander' ziet weinig heil in
een dam. „De bouw kost al
gauw zo'n twintig tot dertig
miljoen gulden en voor onder
houd moet je rekening houden
met zo'n half tot een miljoen
gulden per jaar. En ook al zou
een dam goedkoper zijn, ik
geef toch de voorkeur aan
zandsuppletie. Dan ben je veel
flexibeler en weet je wat er
gebeurd. Met een dam ben ik
bang voor negatieve effecten
elders".
Geluk
Ondervindt de natuur geen
hinder van een dam, dan zijn
het wel de baggermaatschap
pijen die elkaar beconcurreren
op de steeds krapper worden
de markt. Eind oktober moet
het project Texel zijn afge
rond. Een deel van de in totaal
honderdvijftig werknemers
weten nu nog niet of ze daarna
aan de slag moeten, maar ze
krijgen wel uitbetaj
HAM 310 heeft zojul
grote opdrachten achra
in Australië en Hong I
maart is er we
de Noordzee. Maar 1,
wintermaanden is hetf
schip nog niet gehuj
HAM heeft op enk
drachten ingeschrevej
nog geen antwoord gf
Omdat er te veel bagjj
schappijen zijn
projecten zijn de I
scherp. Directeur ir. r
ter: „De overcapacite»
baggerwereld is zo gi -
we geen risico's kunijl,
werken in de prijzen.) C
weer bij voorbeeld
draaien we verlies,
nen alleen verdienen
beetje geluk".
Geluk
En geluk hebben deLg-
maatschappijen op Te„
dig. Om het strand op 1^'
heeft Rijkswaterstaat^
bedrijven in totaal alt
miljoen gulden betaahgj
een derde van het beL
de minister sinds de fa.
tormen jaarlijks heeft f.
veerd voor kustondPa
Maar er hoeft zich njhc
één tegenvaller aan tejefl
of het gaat de bedrmyc
kósten in plaats van> r
ren.
MONIQUE VAN
SUSKE EN WISKE
DE GOALGETTER
Uitwisseling
Boris Jeltsin en de kamerleden Van Mierlo, De Rijk, Beckers en Wöltgens wisselden gisteren na
vier uur vergaderen aan het eind van hun gesprek geschenken uit als aandenken aan het bezoek
van de parlementaire delegatie aan de Sovjet-republiek Rusland. foto.- anp
(Van1 onze parlementaire redactie) L
UTRECHT De Bouw- en Houtbond CNV zal 3,5% mwj
eisen bij de cao-onderhandeling van volgend jaar. Mini®
van financiën vindt dat de koppeling tussen lonen en ifl
gen niet te handhaven is als de lonen met meer dan 39®|
De bouwbond van het CNV vindt de nagestreefde looi»
ging echter zeer verantwoord. E)
„De economische groei lijkt iets af te nemen, maar erP
sprake van een recessie of een crisissituatie, dus is er opj
reden de koppeling te verbreken", aldus vice-voorzit#
van de Kamp. Hij wijst er ook op dat de aardgasopbig^j
flink omhoog zullen gaan, omdat de prijs van het aardgfcp
koppeld aan de olieprijs en die is momenteel erg hoog. (Saa
duceren werknemers aanzienlijk meer dan in voorgaan®
en dat geld moet naar deze mensen terugvloeien, aldusK
Kamp. De Bouw- en Houtbond CNV wil volgend jaar ui™
van de prijscompensatie die op 2,5% wordt geschat en Ir^j
stijging. Daarnaast wil men een nog niet nader gemoef
centage voor scholing en projecten waardoor meer merj-
een baan kunnen komen. Tevens moet er zo snel mojhu
alle sectoren een 36-urige werkweek worden doorgevje*
staat in de gisteren gepresenteerde contourennota arbetan
waardenbeleid. De bouw staat er momenteel slecht voorhdi
17.000 vacatures en werknemers raken relatief snel arbetall
schikt. Ri
