Casino Festival bevestigt
beeld van songfestivals
LC
Als het RMS-ideaal al leeft dan
fen ik het niet tegengekomen"
flvid Lynch overdondert
et mooie verpakking
VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1990 PAGINA 15
Jiri Menzel maakt
productie met Canada
De handtekeningen zijn gezet
onder de contracten voor de
eerste grote internationale co
productie van de Tsjechische
Barrandov-studio's. Het wordt
een nieuwe film van Oscar
winnaar Jiri ('Hou de treinen
in het oog') Menzel. Onder
werp is een van de succesboe-
ken van Josef Skvorecky, 'En
gineer of human souls'. Skvo
recky leeft al sinds '68 in Ca
nada, was kortgeleden terug in
zijn geboorteland waar hij
vóór zijn emigratie grote suc
cessen had met o.m. veelal
sterk satirisch getinte romans
('Tankvlag') en verhalen over
jazz. In Canada is hij professor
in de Engelse literatuur. Van
Menzel is binnenkort in Ne
derland zijn 'Leeuwerikken
aan een draadjete zien in een
in October in de Filmhuizen te
organiseren landelijke week
1 Tsjechoslowaakse films.
Menzel won er de hoofdprijs
mee in Berlijn nadat de film
twintig jaar verstoft was op de
archiefplanken in Praag. Er
gaan geruchten dat de
Tsjechoslowaakse president
Vaclav Havel in oktober zijn
eerder beloofde bezoek aan
Nederland zou brengen en dan
aanwezig zou zijn bij de ope
ning van die film week.
Douglas en Turner
op Londens toneel
Michael Douglas en Kathleen
Turner, samen al actief in een
drietal films ('Romancing the
stone', 'Jewel of the Nile' en
'War of the Roses') zetten hun
partnerschap op de planken
voort. In het Londense Wynd-
ham-theater zullen ze te zien
zijn in het toneelstuk 'Love
lettersvan AP. Guernsey.
Hun rollen in dat stuk voor
twee personages nemen ze in
Londen over van twee andere
befaamde Amerikaanse ac
teurs, die hun sporen vooral in
tv-series verdienden en die
Guernsey's stuk daar in pre
mière brengen, Robert Wag
ner en Stephanie Powers.
Singing detecti ve
wordt speelfilm
Dennis Potters veelgeprezen
serie 'The singing detective
gaat nu ook een speelfilm wor
den, dat maakt de onafhanke
lijke Amerikaanse filmproduc
tiemaatschappij Tri Star be
kend. Wie de hoofdrollen gaan
spelen is nog niet bekend (Mi
chael Gambon werd in één
keer beroemd met zijn tv-rol),
de opnames zullen volgeno
jaar beginnen. In elk geval zal
Dennis Potter zelf de filmbe
werking maken van zijn mini
serie over de schrijver die
vanaf zijn ziekenhuisbed naai
de cruciale momenten van zijn
leven zoekt.
Lucas met film over
zwarte oorlogsvliegers
George Lucas, de bedenker
van 'Star Wars' en 'Indiana
Jones', heeft plannen aange
kondigd voor een film met al
leen zwarte acteurs: het wordt
de verfilming van de activitei-
van Amerika's eerste
groep van zwarte oorlogspilo
ten, de Tuskegee Airmen. Tot
'39 was er in het Amerikaanse
door
Bert Jansma
Army Air Corps (later de US
Air Force) geen zwarte piloot
te bekennen. Er was een Act
of Congress voor nodig om dat
te veranderen. De toen gefor
meerde Tuskegee Airmen vlo
gen 1578 missies en verloren
geen enkele bommenwerper.
Ze kregen na de oorlog een
eervolle vermelding voor hun
moed en strijdwijze van de
Amerikaanse president. De
rollen zullen vervuld worden
door voornamelijk onbekende
zwarte acteurs. Weer een stuk
je gerechtigheid voor zwart
Amerika.
Chuck Norris
in 'Delta Force 2'
In de serie zware jongens van
het witte doek is ook Chuck
Norris weer actief in de Ne
derlandse bioscopen. Zijn film
heet 'Delta Force 2' en ex-ka-
ra teman Norris speelt er op
nieuw Colonel Scott McCoy in.
In de eerste 'Delta Force' be
vrijdde hij in Israel een vlieg
tuig en passagiers uit de han
den van Arabische terroristen,
nu mag hij het opnemen tegen
Zuidamerikaanse drugsbaron
nen. Ondertitel van de film
'The Colombian connection
De film wordt geregisseerd
door Chucks broer Aaron Nor
ris. Opvallend is dat Norris'
eerste 'Delta Forcenog gepro
duceerd werd door Menahem
Golan en Yoram Globus sa
men. Nummer twee heeft - na
de verkoop van Cannon en de
verwijdering tussen beide Is
raëlische filmproducerende
neven - alleen de naam van
Globus nog op de 'credits'
staan.
Chuck Norris: nu tegen Colom
biaanse drugsbaronnen.
[/.KUNST
r^LD AT HEART
ai
.10 LEIDEN: 'Wild at he-
Nicolas Cage, Laura Dern,
-a.M en Willem Dafoe. Scena-
Lynch naar het boek van
I. Regie: David Lynch.
David Lynch won
den Palm in Cannes dit
t zijn laatste film 'Wild
t'. De Fransen riepen
waarschijnlijk vooral
ze wilden dat de grote
iar hun 'Cyrano' ging.
lisschien zagen ze ook
jk weinig in de inter-
bewierroking die de
aanse filmer ten deel
ik ze gelijk.
10e overdonderend en
•origineel David
vaak in de keus van z'n
is, de film zelf is een
iardig mengsel van pa-
overdrijving, epateren
der je nauwelijks enige
tan omtdekken.
er mijn recensie van
voorlaatste film 'Blue
op nageslagen. Ook
'bewondering voor zijn
stijl maar „tegelijker-
je bedonderd omdat
Imiddelen in feite een
itscherig en smakeloos
het mom van kunst
te geven". Die regels
blijven staan voor
heart'. Ditmaal maakt
een 'road movie', ui-
jes gebaseerd op het in
ling aimabele boek
tnd Lula' van de Ame-
erof Barry Gifford. Die
rmn amen staan voor de
/00r lspelers die
ntro
hebben, maar dat om duistere
redenen niet mogen hebben
van de moeder van Lula. Sai
lor (Nicolas Cage) vermoordt
een man die hem wil neerste
ken met blote handen, belandt
in de gevangenis, maar komt
terug voor z'n meisje. Er is in
feite niets veranderd: dus trekt
het tweetal Amerika in en
zendt moeder zowel een privé-
detective als een moordenaar
achter hen aan. Ondanks een
hoop moord en brand eindigt
het voor het tweetal goed, het
geen niet van alle personages
gezegd kan worden.
1 lsjlje
•g%.
Lynch lijkt een poging
te hebben een soort filmency
clopedie van 'Americana' te
vervaardigen: Nicolas Cage
zingt als Elvis, hij draagt een
slangenleren jasje als Marlon
Brando in de verfilming van
Tennessee Williams' 'Orpheus
Descending', de sfeer is die
van het Amerikaanse Zuiden,
met de dolgedraaide overdrij
ving van een jonge Russ Meij
er, er worden voortdurend ci
taten geleverd uit Frank L.
Baums sprookje 'The wizard of
Oz', de moeder wordt de Wic
ked Witch op een bezemsteel,
er wordt constant gevraagd
naar 'The yellow brick road'.
Achter Giffords in originele
korte scènes verpakte liefdes
verhaal van twee gekke, aan
elkaar gewaagde jonge mensen
die steeds op het verkeerde
moment op de verkeerde plek
zijn, bouwt Lynch ook nog
eens wellustig een stukje dood
en verderf. Net zoals hij in
'Blue velvet' met z'n camera
onder de groene graszoden
van een rustig Amerikaans
stadje zakte, daar de wormen
liet zien en daarna hun mense
lijke tegenhangers, tekent hij
hier een even nare, enge we
reld van 'weirdo's' en ander
duister gespuis. Superillustra-
tie's die het dunne verhaaltje
overwoekeren. De verleide
onschuld in een niet meer on
schuldige wereld als thema, of
beter, als excuus om épaterend
uit te pakken: al die aangesto
ken sigaretten die - vlak onder
de camera en bovenop de mi
crofoon - in een vuurzee ont
ploffen; de manier waarop de
moeder zich met lipstick vols-
meert, en die waarop Willem
Dafoe (de Amerikaanse Erik
Engerd) in een duister motel
(weer zo'n moedwillig hyper
cliché) wordt neergeschoten
waarbij zijn hoofd onsmakelijk
uiteenknalt.
Lynch mag dan visueel be
gaafd zijn, hij is ook manisch
bezeten van macabere details
die hij overal kwijt móet. In
'The Elephant Man' kon dat
nog passend, in 'Dune' zakte
het verhaal al weg in de bui
tenaardse zandvlakten van
wijlen Frank Herbert, in 'Blue
velvet' kon je nog even aan
het thriller-element vasthou
den, in 'Wild at heart' is het
puur uiterlijk geworden. Op
geblazen beelden, sterk aange
zette muziek en goed acteren
herbergen weinig meer dan
lucht. Stilistische aanstelleritis.
BERT JANSMA
ELUIK SCHETST ZONNIG BEELD VAN AMBON
CeidócSouta/nt
Een enge Willem Dafoe wordt opdringerig tegenover Laura Dern.
Met songfestivals is het eigen
lijk altijd hetzelfde: de jury is
incompetent, met de telling
gaat hoe dan ook iets mis, en
het publiek bestaat voor het
grootste deel uit direct-betrok-
kenen en is hevig bevooroor
deeld. Een beetje algemeen
beeld, toegegeven, maar giste
ren opnieuw bevestigd door
het eerste Holland Casino
Scheveningen Festival, voor
het gemak hierna te lezen als
HCSF.
HCSF moet in de optiek van
de organisatoren, in het dage
lijks leven verantwoordelijk
voor de toeristische promotie
van Den Haag en Schevenin
gen, de rol op zich nemen die
het festival van Knokke jaren
lang vervulde. Daartoe wer
den in tal van landen artiesten
in de gelegenheid gesteld mee
te dingen naar een plaatsje in
de halve finales, waaraan
twaalf zangers mogen mee
doen. Zes daarvan gaan door
naar de zaterdag te houden
'grote' finale. Gisteravond was
in een rechtstreeks op tv uit
gezonden show vanuit het Cir
custheater te zien wie de eer
ste drie waren: Chili, Polen en
Singapore. Voor de ongeoefen
de festivalbezoeker zijn die na
men makkelijker te onthou
den dan respectievelijk Luis
Jara, Edyta Geppert en Farid
Mohammed Ali, hoezeer de in
Portugese fado-dracht gesto
ken presentatrice Paula Patri
cio ook benadrukte dat het bij
dit festival niet om het land,
maar om de artiest gaat.
Jara, net als de andere finalis
ten in eigen land al jaren top-
of-the-bill, liet zich kennen als
een typisch Latijnse zanger,
vol pathos, een ietwat hese
stem, en smachtende ogen. De
Poolse Edyta Geppert kan zin
gen, en weet daarnaast dat een
goede Engelse tekst wonderen
kan doen, vooral als die actue
le zinnen bevat als: „Ik groei
de op aan de verkeerde kant
van het gordijn" en „Toen be
gon de zon te schijnen". Farid
Mohammed Ali greep gisteren
in zijn eerste nummer te hoog,
maar revancheerde zich in het
tweede, dat volgens festival
voorschriften door Nederlan
ders geschreven was. Ali be
haalde maar één punt meer
dan de Belgische Dany Caen,
die de omgekeerde weg be
wandelde en het eerste num
mer beter volbracht dan het
tweede.
De jury, bestaande uit verte
genwoordigers van de deelne
mende landen, verzuimde de
schitterende vocale prestaties
van de Joegoslavische deel
neemster, Radoyka, te honore
ren. Jara, de naar effect stre
vende Chileense tenor, kreeg
misschien mede dankzij zich
luid roerende aanhangers in
de zaal, wel een ticket naar de
finale, zaterdag. Dat was even
ten onrechte als de afvaardi
ging van Ali.
De puntentelling haperde gis
teren even hevig, zoals het
hoort in een live-uitzending.
De computer was stuk, meldde
Paula. Het Metropole Orkest
mocht daarop even bewijzen
tot de top in Europa te horen.
Het deed verlangen naar een
heel lange storing.
KOOS VAN WEES
'i#11
k gebor«n ben..." is een
dat de in Nederland wonen-
I Mary Hehuat voor de
gemaakt. De eerste twee
Jtrden in februari uitgezon-
rug naar de Molukken" heet
t (nieuwe) deel dat de NOS
op dinsdag 18 september,
e*rland 3 tussen 18 en 18.30
kt ir IRSUM Terug naar
I, mi ukken, terug naar Am-
innepineast Mary Hehuat
voor de NOS een drie-
er Molukkers die voor-
jn teruggekeerd. De ci-
f gn olgde hun spoor en zet-
9 jaar weer voet op de
:en. Op Ambon onder-
:eraang? „De Molukkers in
Vliefend hebben ongelijk,
geen onderdrukking."
verpaupert? Een ver
beeld in Nederland,
tgeg d het fantastisch hoe de
daken worden opgebouwd,
luwdoflijk wat daar ge-
En de Republik Malu-
dat ètan, het ideaal van een
idenZuid-Molukken, bleek
rovilbaar.
unn >motiefilm over Ambon
mid et zeker niet, bezweert
l zvvjast bij voorbaat de kri-
iar ary Hehuat ging 'louter
utoiluwsgierigheid' naar de
•auti ;en. Nederlanders en
rrnkers hebben doorgaans
latief beeld over Am-
lopt dat beeld met de
srho jkheid? De cineast laat
voners spreken in het
deel een drieluik
„18 september door
daarjS wordt uitgezonden,
kontoor is sprookjesachtig,
protode palmen langs
:hen itte stranden. De azuur-
ïr e baai van Ambon weer-
.ancwe zon die altijd schijnt.
hard werken, maar
wonderschoon, zelfs
gevangen blijft binnen
De ervaringen die de cineast
laat vertellen klinken niet
minder zonnig. Julia qn Sara
Lawalata keerden in 1980 te
rug. Na een vakantie in Indo
nesië was de heimwee zo groot
dat de familie repatrieerde.
Sara vertelt: „Ik voelde mij
niet meer lekker in Neder
land. Ik miste de warmte en
vriendelijkheid. Ik miste de
spontaniteit." Vanzelf gaat ook
in Ambon alleen de zon op.
„Het is je land. Het bevalt uit
stekend, maar je moet je goed
voorbereiden op je repatrië
ring."
Hehuat schildert een beeld dat
geen rekening houdt met de
heilige huisjes waarin nog veel
Molukkers in Nederland wo
nen. De term RMS valt geen
enkele keer in zijn drieluik;
voor de Molukse ciheast is de
Republik Maluku Selatan, de
republiek van vrije Zuid-Mo-
lukken, een hersenschim.
„Een kapstok waaraan een
ideaal wordt opgehangen,"
zegt hij met nauwelijks verho
len cynisme.
Niet tegengekomen
Is hij op zijn tocht door de Mo
lukken dan nergens meer op
het RMS-ideaal gestuit? „Ik
ben het niet tegengekomen,"
antwoordt hij. „Als het al leeft,
dan ben ik het niet tegengeko
men." Daarmee is het bewijs
dat de RMS niet meer leeft
nog niet geleverd. Mary Hehu
at wist dat hij Indonesië nooit
zou binnenkomen, als hij een
documentaire had willen ma
ken over de RMS-gedachte op
de Molukken.
Een drieluik over terugkeer
naar de Molukken ligt in 1990
minder gevoelig dan een aan
tal jaren geleden. Maar voor
Molukkers voor wie het RMS-
ideaal nog leeft blijft het een
delicaat onderwerp. Hehuat:
„Het beeld dat in Nederland
over Ambon bestaat ging uit
van de idee dat iedereen die
terugging, fout zat. Want je
gaat niet terug naar een bezet
land. Ambon was vies. Op
Ambon was geen werk. Geen
onderwijs. Dat beeld werd
kunstmatig in stand gehou
den." Teruggaan was eigenlijk
een vorm van verraad, want je
ging terug als Indonesiër die
niet vrij was. De laatste jaren
wordt dat beeld in positieve
zin bijgeschaafd. Steeds meer
Molukkers gaan op vakantie
naar de Molukken en ervaren
een andere wereld.
Hoeveel Molukkers keren te
rug naar hun geboortegrond?
Het ministerie van WVC schat
dat vanaf 1952 circa driedui
zend Molukkers zijn terugge
gaan. In Nederland wonen nog
ongeveer 45.000 Molukkers.
Terugkeer is alleen mogelijk
voor hen die de Indonesische
nationaliteit hebben aangeno
men. Dat sluit de groep staten
loze Molukkers uit, onder wie
zich de felste aanhangers van
het RMS-ideaal bevinden. De
Indonesische overheid stelt als
voorwaarde dat repatrianten
tenminste vijf jaar lang in hun
eigen onderhoud kunnen
voorzien.
Mary Hehuat keerde terug
naar Indonesië dat hij als ne
genjarig jongetje, zoon van een
KNIL-militair, had verlaten.
In het derde deel van zijn die
luik registreert de cineast hoe
Molukkers heel gemotiveerd
bezig zijn met de opbouw van
hun land. Hij praat met jonge
ren en ouderen en raakt dui
delijk onder de indruk van
hun enthousiaste verhalen. „Ik
pleeg geen promotie," veront
schuldigt hij zich direct na de
voorvertoning .van zijn docu
mentaire in het NOS-omroeD-
Onbekend werk
Cesar Franck
aangetroffen
kwartier in Hilversum. „Maar
ik vind het echt fantastisch
wat daar gebeurt."
Zijn bijdrage zou de drempel
kunnen verlagen voor Moluk
kers die al jaren erover den
ken te willen terugkeren. He
huat praat met jonge mensen
die na een jarenlange verblijf
in Nederland een nieuw be
staan opbouwen op Ambon.
Een ding zeggen zij allemaal:
Ambon is niet achterlijk, Am-'
bon is niet vies en ook op Am-
bon staat het onderwijs op een
goed niveau. „Pas op Ambon
leerde ik omgaan met de com
puter," vertelt een jongere die
tevreden vaststelt dat ook de
stad Ambon discotheken heeft.
En toen Sara Lawalata uit Ne
derland vertrok, vroegen haar
vrienden zich af wat zij daar
te zoeken had. ,Kind, je ver
hongert daar,' hoorde zij van
iedereen. Mooi niet, dus. Zij:
„Kijk om je heen. Alles kun je
hier eten. Wij boeren goed,
omdat wij gemotiveerd zijn."
Mary Hehuat ontdekte dat
zelfs de kleinste kampong een
school bezit. Kota Ambon (de
stad Ambon) heeft een univer
siteit die het gemakkelijkst
met de boot bereikbaar is. Wie
vooruit wil komen in het le
ven, moet studeren, vertelt
een oudere Ambonees. Dat is
op Ambon niet anders dan in
de rest van de wereld. Een do
cent die Duits geeft keerde in
1962 terug naar Ambon. „Het
is niet zo wat de mensen in
Nederland vertellen," weet hij.
„Ambon is niet negatief. De
toekomst iiet er goed uit." Ju
lia en Sara Lawalata onder
schrijven die mening, maar
zeggen zij ook: wie terugkeert,
keert niet terug naar vroeger.
„Pas je aan. Verwacht geen
Nederland. Het.is Indonesië in
opbouw."
ED VAN TELLINGEN Zonnig Ambon in drie delen, 'Terug naar de Molukken'.
UTRECHT Muziekredac
teur R. van der Hilst van het
Utrechts Nieuwsblad heeft bij
een bezoek aan Parijs deze
week een onbekend orgelwerk
van de Franse componist Cé-
sar Franck aangetroffen. Vol
gens Van der Hilst gaat het om
een werk in het eigen hand
schrift van de componist met
persoonlijke aantekeningen en
schetsen. De compositie is niet
volledig. De eerste bladzijden
van het in mei 1854 voltooide
werk ontbreken. Sinds 1947
bevindt het manuscript zich in
de Bibliothèque Nationale in
Parijs. Het komt niet voor op
de lijst van officiële werken
van Franck die stamt uit 1969.
Van der Hilst veronderstelt
dat de onderzoekers het werk
over het hoofd hebben gezien
door het ontbreken van de
eerste bladzijden. Van der
Hilst is nu bezig met de recon
structie van de ontbrekende
eerste maten. De organist Jan
Jansen zal het volledige werk
eerdaags uitvoeren tijdens een
concertcyclus bij de honderd
ste geboortedag van Franck in
de Utrechtse Domkerk.
Pisuisseprijs voor
Janneke Heinsius
AMSTERDAM De cabare-
tière Janneke Heinsius krijgt
de Pisuisseprijs 1990. De prijs -
een oorkonde en een geldbe
drag dat dit jaar tussen de 2000
en 2500 gulden groot zal zijn -
wordt jaarlijks toegekend aan
de leerling van de Akademie
voor Kleinkunst die in het
voorgaand seizoen de beste
theaterprestatie heeft gele
verd. Volgens R. Weissman
van de Akademie heeft Hein
sius te kennen gegeven de
prijs te zullen accepteren. De
voorgaande twee jaren werd
hij geweigerd door Istvan Hit
zei bergen en Patty Trossel.
Beide studenten waren van
mening dat het onderwijs aan
de Akademie moest worden
beschouwd als een groepspro-
n giflatrice Paula Patricio: „Het gaat bij dit festival niet om het
eid^iaar om de artiest".
FOTO: PR
