Boff niet onder indruk van
nieuwe dreiging Vatieaan
Bijbels op tafel bij Mc Donalds
brieven van leze
kerk
wereld
Scherpe kritiek op inwijding
van omstreden kathedraal
CetdócSouAOf:
Ceidóc
Souta/n|
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeicLeSomont
DINSDAG 11 SEPTEMBER 1990 PA(J^
'Kritiek FNV op herdenking 'Rerum Novarum' niet terecht'
DEN HAAG De FNV meent ten onrechte dat deze vakcen
trale buiten de herdenking van honderd jaar christelijk sociaal
denken wordt gehouden. Volgens het Christelijk Sociaal Con
gres 1991 die de herdenking voorbereidt van de encycliek
'Rerum Novarum' en van het eerste Christelijk Sociaal Con
gres (beiden 1891) worden alle organisaties uitgenodigd die
zich verbonden weten met de erfenis van de christelijke sociale
beweging uit de vorige eeuw. Het FNV, ontstaan uit een fusie
tussen socialistische en katholieke bonden zal zeker worden
uitgenodigd, aldus de organisatoren. In een commentaar in het
FN V-Magazine werd geklaagd dat de FNV van de festiviteiten
wordt geweerd en dat de organisatoren uit zijn op 'promotie'
voor christelijke organisaties.
Priester van Russisch-Orthodoxe Kerk vermoord
MOSKOU Een vooruitstrevende priester van de Russisch-
Orthodoxe Kerk, de 55-jarige Aleksander Menj, is zondagmor
gen vermoord. Op weg naar een kerkdienst in Novoje Deren-
vno, een dorp tussen Moskou en Zagorsk, werd hij door een
man met een bijl aangevallen. Van de dader ontbreekt elk
spoor. Gelovigen van zijn parochie denken aan een actie van
de KGB of van een antisemitische organisatie. Menj, die van
geboorte jood was, is jarenlang wegens verschillende activitei
ten door de KGB vervolgd. Hij gold als de progressiefste pries
ter van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Menj was oecumenisch
ingesteld en in Moskou bekend door zijn jeugdwerk.
Om te weten waar iets
is, moeten we het
hebben gevonden
WEERWERK TEGEN
NIEUWE
INSTRUCTIE
THEOLOGEN
Concilium
antwoordt op
uitdaging mgr.
Ratzinger
LEUVEN Het Internatio
nale Rooms-Katholieke Theo-
logencongres in Leuven zal
•aan het eind van haar zitting
deze week een verklaring af
leggen, waarin het antwoordt
op de recente instructie van
kardinaal Ratzinger over de
verantwoordelijkheden van
de theologen in de Rooms-ka-
tholieke kerk.
De Ttlbinger theoloog Hans
Küng noemde het stuk van de
prefect van de Romeinse con
gregatie voor de geloofsleer
op een persconferentie waar
aan de belangrijkste cory
feeën van het congres deelna
men, een „totalitair model".
In het stuk van kardinaal
Ratzinger wordt een zeer gro
te nadruk gelegd op de dienst
baarheid van de rooms-katho-
lieke theologen aan de R.K.
kerk en wordt het hen verbo
den zich met de pers in te la
ten, wanneer zij van het ker
kelijk leergezag afwijkende
opinies uiten.
Op een bewust niet-provoce-
rende wijze stelde de Franse
theoloog Claude Geffré, dat
het congres van Concilium
het bewijs levert dat theolo
gen gewoon doorgaan met
hun werk. Hun rechtvaardi
ging vinden ze nu eenmaal in
het werk dat zij voor de kerk
verrichten.
Volgens de Italiaanse theoloog
Giuseppe Alberigo is het niet
de eerste keer dat het Vati-
caan de theologen een bu
reaucratische taak wil toebe
delen. Een eeuw geleden was
dit volgens hem ook al het ge
val. Erstiger vond hij het dat
in de instructie van Ratzinger
gezinspeeld wordt op een uit
breiding van het pauselijk on-
feilbaarheidsgezag, de zogehe
ten sensus fidei; het geloofsin
zicht van de doorsnee-gelovi
gen dat voor het kerkelijk
leergezag steeds een belangrij
ke leidraad is geweest voor
het formuleren van dogma's,
zou door een dergelijke ont
wikkeling feitelijk worden in
gekrompen.
De verzamelde theologen on
derstreepten dat zij trouw wil
len blijven aan de doelstelling
van Vaticanum II, maar er is
geen sprake van alleen maar
volgzaamheid. „Wij willen op
een offensieve wijze trouw
zijn aan Vaticanum II", aldus
de Duitse theoloog Johannes
Baptist Metz.
Ze waren het verder niet eens
met de bewering, dat het tijd
schrift Concilium zich laat lei
den door modieuze bewegin
gen. Dit in antwoord op het
feit dat de feministische theo
logie op de eerste congresdag
uitvoerig aan bod kwam.
Küng wees erop dat in Conci
lium voor het eerst de bevrij
dingstheologie aan bod kwam.
Ook heeft het blad de aan
dacht voor de oecume geënta
meerd. Volgens Geffré is uit
gangspunt voor de makers
van het blad steeds het aan de
kaak stellen van discriminatie
geweest. Daarom heeft het
volgens hem ook de feministi
sche theologie opgepakt.
Op de eerste congresdag wer
den de belangrijkste thema's
in de na-conciliaire theologie
besproken. Dit als inleiding
op de vraag wat de thema's
dienen te zijn in het komende
millennium. Deze onderwer
pen zullen vandaag en mor
gei! aan de orde komen.
De theoloog Tissa Balasuriya
uit Sri Lanka hekelde de se
lectieve wijze van herinneren
in de hedendaagse kerk. Hij
sprak van een ontsporing van
de christelijke kerk sinds
Constantijn. De openheid van
de jonge kerk werd vergeten,
terwijl in het tweede millen
nium de christelijke theologie
in dienst stond van de macht
suitbreiding van Europa.
PAUL VAN VELTHOVEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Leerdam C. Nieuwen-
huizen, kand. te Nunspeet. Aangeno
men het beroep van de Generale Sy
node tot pred. voor buitengewone
werkzaamheden (geestelijk verzorger
bij de Koninklijke Landmacht) R.H.L.
Fechner te Nijeveen (part-time). Be
dankt voor Ter Heijde J.G. Barn-
hoorn te Strljen.
Aangenomen naar Opsterland-Noord
H. Rietman, kand. te Assen.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Almelo drs. R.S. van
Dijk te Noord Scharwoude, die dit
beroep heeft aangenomen.
,IK KAN RUSTIG DOORWERKEN'
LEUVEN „Ik word
jaarlijks bedreigd met
nieuwe sancties uit
Rome", aldus een lachen
de Leonardo Boff o.f.m.,
de Braziliaanse bevrij
dingstheoloog uit Brazilië,
die eerder een spreek- en
schrijfverbod kreeg opge
legd van het Vatieaan
vanwege zijn kritiek op
de R.K. kerk.
„Het is een jaarlijks terugke
rend ritueel, waar ik niet
wakker meer van lig. Steeds
wordt de kritiek opgerakeld
door de behoudende bisschop
pen-conferenties en gelovigen
in Latijns Amerika. Kardi
naal Ratzinger is dan wel ge
dwongen een onderzoek naar
mijn nieuwste publicatie in te
stellen. Maar zolang de groot
ste meerderheid van de Brazi
liaanse bisschoppen achter mij
staan, is er voor mij geen vuil
tje aan de lucht. Zolang kardi
nalen het voor mij opnemen
tegen andere kardinalen, kan
ik rustig doorgaan met mijn
werk. En ik heb daar nog
steeds veel plezier in."
Volgens Boff is het een ge
weldige uitdaging om in La
tijns Amerika priester of
theoloog te zijn. „Religie be
paalt het leven daar op alles
beheersende wijze. De kerk is
geen doods formalistisch insti
tuut zoals in het geseculari
seerde Westen. Juist omdat
het voor de mens zo allesbe
palend is, wil ik in de kerk
blijven. Met religie kan ik een
bijdrage leveren de mensen te
bevrijden."
Hij zegt dat ineenstorting van
de Marxistische ideologieën in
Oost-Europa ook consequen
ties heeft voor de bevrijdings
theologie. „Maar Marx is nooit
mijn goeroe geweest, hoor.
Ook de ideeën over klasse-
strijd hebben ons in het kader
van de bevrijdingstheologie
nooit aangesproken, wel de
radicale solidariteit. Dat idee
moet de kerk hoog blijven
houden, juist in een tijd waar
in het Marxisme helemaal uit
het zicht lijkt te verdwijnen
door de ontwikkelingen in
Oost-Europa."
„Wat ons steeds interesseerde
in die ideologieën was de aan
dacht voor de armen. Wij pro
beren de bevrijding van de
armen nu mogelijk te maken
door aansluiting te zoeken bij
andere wetenschappen."
„De kerk kan voor die men
sen een geweldige rol vervul
len. Dat zie je ook aan de gro
te meerderheid van de Brazi
liaanse bisschoppen. Ze zullen
misschien wel eens achter
hun oor krabben over een
nieuwe richtlijn van het Vati
eaan, maar als ze de schrij
nende ellende zien dan zullen
toch de meesten aan die ar
moe voorrang geven en daar
naar handelen, en dus naar de
be vr ijdi ngstheologie
De bevrijdingstheologie is vol
gens Boff in Brazilië enorm
aangeslagen: „Er zijn zeker
honderdduizend communitei
ten, waarin het bevrijdingsge-
loof functioneert. Daar wordt
geen academische bevrijdings
theologie aangeboden, het
gaat om de inspiratie die wij
hen bieden. De bevrijdings
theologie sluit bewust aan bij
de religiositeit van het volk."
Over wat door de leiding van
de R.K. kerk de oprukkende
sekten worden genoemd,
toont Boff zich niet veront
rust. Hij vindt dat de R.K.
kerk met die groepen moet
samenwerken. „Ik verdedig
ze, want zij geven ruimte aan
mensen die bijna doodgedrukt
worden door de structuren.
Hun strijd daartegen is ónze
strijd."
„Jullie kardinaal Simonis is.
drie jaar geleden bij ons in
Brazilië op bezoek geweest.
Hij was zeer onder de indruk
van de geweldige sfeer in de
geloofscommuniteiten en over
de contacten tussen gelovigen
en bisschoppen. Ik heb hem
gezegd dat dit komt omdat de
laatsten zich niet opstellen als
autoriteiten, maar als pasto
res."
PAUL VAN VELTHOVEN
YAMOUSSOUKRO/
LEUVEN De rk theo
loog Sidbe Sempore uit
Ivoorkust heeft maajidag
scherpe kritiek uitgeoe
fend op de wijding door
de paus van de omstreden
kathedraal in Ivoorkust.
Tijdens het Concilium-con-
gres in Leuven noemde Sem
pore de inwijding van de ka
thedraal „het tegendeel van
een getuigenis voor Christus".
Door de kathedraal in te wij
den ontkracht de paus zijn ei
gen oproep tot solidariteit met
de armen.
Vanuit het standpunt van de
Afrikaanse kerk is de miljoe
nen kostende kathedraal niet
te accepteren, aldus Sempore,
hoogleraar aan de theologi
sche faculteit te Abidjan, de
vroegere hoofdstad van
Ivoorkust. De bisschoppen
van het land zijn nooit ge
kend in de beslissing van de
paus om de basiliek in te wij
den.
De copie van de Sint Pieter
dient eerder het prestige van
president Houphouet Boigny
dan de verheerlijking van
God, aldus directeur Bernd
Kaut van de Westduitse rk
Missio-organisatie. De paus
moet in Ivoorkust duidelijk
maken dat hij is gekomen om
een Godshuis in te wijden en
niet een president reeds bij
diens leven heilig te verkla
ren, zo zei Kaut vorige week.
In dezelfde zin lieten prelaat
Norbert Herckenrath, direc
teur van Misereor in de
Bondsrepubliek, mgr. Hellmut
Puschmann van 'Not in der
Welt' van de RK Kerk in de
DDR en prelaat Georg Hüss-
ler, president van het West-%
duitse Caritas, zich vorige
week tegenover het rk pers
bureau KNA te Bonn uit.
De vooruitstrevende Franse
bisschop van Evreux, mgr.
Jacques Gaillot zei dat door
de wijding van de kathedraal
de paus geen eer aan God be
wezen. Met die geste heeft hij
het karakter van de kerk van
de rijken en de machtigen on
derschreven. De kerk wordt
pas geloofwaardig als zij partij
voor de armen kiest. „Als je
God in Ivoorkust wilt vinden,
denk ik dat je bepaald niet in
die basiliek moet zijn."
Kosten
President Felix Houphouet-
Boigny van Ivoorkust gaf per
soonlijk opdracht tot het bou
wen van de kathedraal in zijn
geboortestad. De president,
die de kolonie geregeerd heeft
sinds het land in 1960, onaf
hankelijkheid verwierf, is zelf
afgebeeld op een van de glas-
in-lood ramen van de Basiliek
'van onze Vrouwe van Vrede'.
De kosten van de bouw be
dragen officieel 140 miljoen
dollaar, maar de werkelijke
kosten zouden eerder de 300
miljoen dollar benaderen. De
Ivoriaanse president zegt de
bouw, die een jaar geleden
werd voltooid, uit eigen zak te
hebben betaald.
Aanvankelijk ging de paus
niet in op het verzoek de ka
thedraal te wijden. Hij liet
zich daartoe pas vermurwen,
nadat de president had be
loofd naast de kathedraal een
ziekenhuis te laten bouwen.
De president diende nog ver
der in de buidel te tasten
want de rooms-katholieke cle
rus eiste bovendien een
rooms-katholiek radiostation
en de toezegging dat Ivoor
kust zorg zal dragen voor het
onderhoud van de kerk. Aan
gezien de basiliek air-condi-
tioning bezit, zou daarmee
meer dan acht miljoen dollar
per jaar zijn gemoeid.
Hoewel de organisatoren op
meer dan 350.000 mensen
hadden gerekend, verzamel
den zich slechts enkele tien
duizenden op het plein voor
de kathedraal. Tijdens de
plechtigheid werden de hard
houten kerkbanken bezet
door ongeveer 7.000 gelovi
gen, terwijl de mensen op het
plein de inwijding op televi
sieschermen volgden.
De autoriteiten hadden stren
ge veiligheidsmaatregelen ge
nomen om demonstraties te
gen de regering door de on
langs gelegaliseerde oppositie
partijen te verhinderen. Er
deden zich geen ernstige on
geregeldheden voor, maar
volgens persfotografen wer
den enkele gelovigen, die zich
in de menigte naar buiten
drongen toen de paus en de
president waren vertrokken,
onthaald op de wapenstok.
Een tegenstander van de
bouw noemde het tot stand
komen van de kathedraal
„een economisch wonder",
omdat het land in een econo
mische recessie verkeert door
de prijsdaling van de export
producten cacao en koffie. In
juli zeiden Ivoriaanse bis
schoppen dat de ineenstoring
van de economie voor een be
langrijk deel is te wijten aan
de falende leiding van de re
gering.
De Nigeriaanse kardinaal
Francis Arinze verwierp de
kritiek op de bouw. „Afrika
verheugt zich om zo'n plek te
hebben om God te vereren,"
zei hij. „Wij Afrikanen heb
ben onze armen, onze zieken,
onze hongerlijders, onze dak
lozen en onze vluchtelingen.
Onderaanzicht van de grote koepel, gefotografeerd tijdens de
inwijdingsplechtigheden. FOTO: ap
Maar deze Afrikanen beseffen
dat niets te duur is om aan
God te offeren."
Ook de paus leek in zijn
preek het recht van Afrika
nen op een eigen kathedraal
te verdedigen. „In alle tijden
en op alle continenten hebben
de zonen van de kerk het bes
te van hun kunst gewijd aan
hun geloof", zei hij. De paus
sprak met waardering over de
„vrijgevigheid" van president
Houphouet Boigny.
De inwijding van de kathe
draal beëindigde de tiendaag
se rondreis door vier Afri
kaanse landen van de paus.
Het was zijn zevende bezoek
aan het continent. De paus
bezocht naast Ivoorkust ook
Rwanda, Tanzania en Burun
di. Hij keerde onmiddellijk na
afloop van de plechtigheden
in Ivoorkust terug naar Vati-
caan-stad.
STERKE GROEI
CHRISTENDOM
IN SINGAPORE
ENSCHEDE Van 1966 tot
1969 was hij hervormd koop-
vaardijpredikant met als
standplaats Singapore. En
passant deed hij de Neder
landse gemeenschap van
Bangkok en Hongkong er nog
even bij. Dan voer hij mee
met een vrachtschip voor een
doop of trouwerij. De chris
tenheid was in het Verre Oos
ten nog dun gezaaid.
Met dat beeld in het achter
hoofd reisde deze zomer ds.
J.B. van Heerde (54) terug
naar zijn oude werkgebied.
Singapore anno 1990 is onher
kenbaar veranderd. Wat te
denken van Mac Donalds- en
Kentucky Fried Chicken-za
ken waar jonge klanten de
bijbel op tafèl hebben liggen
en de blijde boodschap tussen
de frites en hamburgers
wordt geconsumeerd?
De Enschedese wijkpredikant
deed in Singapore voldoende
stof op voor een promotie-on
derzoek: de stormachtige
froei van het christendom al-
aar. De titel voor ziin proef
schrift heeft hij al: de kerk
die vóór de verdrukking uit
groeit'.
Singapore is een voormalige
Engelse kolonie die in 1965
onafhankelijk werd, twee
keer zo groot als het eiland
Ds. J. van Heerde
FOTO: JAN BOKKERINK
Texel en 2,5 miljoen inwoners
telt, voor het merendeel van
Chinese afkomst. Het staatje
kent vele godsdiensten: islam,
taoïsme, hindoeïsme, boedd
hisme en christendom waar
van de laatste twee het snelst
groeiend zijn. Maar geen heeft
nog de meerderheid.
Engeland importeerde het
protestantisme, via Malakka
(ooit kolonie van Portugal)
kwam het rooms-katholicisme
naar Singapore. De plek die
het christendom steeds innam
was tot aan de onafhankelijk
heid tamelijk bescheiden.
Toen kwam de 'explosie'. In
1980 was al een op de tien
mensen christen en anno 1990
is de schatting circa een op de
zes.
Van Heerde schetst een reeks
oorzaken. „Eén is de afkal
ving van de Chinese volksre
ligie. Singapore groeide van
een typisch oosters land naar
een technisch hoogwaardig
land naar westers model. Het
christendom past bij die nieu
we maatschappij, het iets in
zich van recht op het doel af,
in tegenstelling tot het kring-
loop-denken van het boedd
hisme met zijn wedergeboor
te."
De regering van Singapore
wenst niet voor een godsdien
stige richting te kiezen, maar
hecht er wel aan dat in het
onderwijs ethische en morele
waarden aan bod komen in de
vorm van godsdienstlessen.
Het christendom profiteert
daar volgens Van Heerde
sterk van. Opmerkelijk is dat
onder de hoger opgeleiden
zich meer christenen bevin
den dan mensen die een an
dere godsdienst aanhangen.
De kerken worden steeds vol
ler: „als er uiteindelijk te veel
mensen buiten moeten blijven
staan, vindt er op natuurlijke
wijze een .soort celdeling
Elaats en ontstaat er in de na-
ijheid een van het hoofd
kerkgebouw afgeleide sate-
liet-kerk."
De regering stelt paal en perk
aan de groei. Om te voorko
men dat één van de godsdien
sten de overhand krijgt, mag
er per stadsdeel van 100.000
inwoners niet meer dan één
bedehuis verrijzen. Dat leidt
bij de christenen tot 'schuil
kerken' bij mensen thuis, in
afgehuurde bioscopen en an
dere besloten plaatsen. Zo trof
Van Heerde een clandestien
kerkonderkomen in het topje
van een torenflat, op de vijf
tiende verdieping waar de lift
al niet meer kwam en die je
dus lopend moest bereiken.
Vooral onder de jeugd trekt
het christendom aan. Er zijn
volgens Van Heerde kerkge
meenschappen bij waarvan
het oudste lid ,krap 25 jaar is.
Ze doen aan bijbelstudie en er
zijn groepen die hun beste le
den laten studeren om hen
vervolgens als voorganger op
te laten treden.
De predikant juicht de 'kerst
ening' van Singapore toe,
maar hij ziet ook minpunten.
Hij wijst op uit Noordameri-
kaanse invloeden van een
agressieve evangelisatie, en
een verreehtsing van het
christendom. Beide verschijn
selen spreken de hervormde
predikant weinig aan; ze wak
keren immers de onverdraag
zaamheid aan, zowel bij de
evangliserende groep als bij
hen die een bedreiging ervan
ervaren.
De regering van Singapore
heeft nu een wet op stapel
staan die een te sterke 'evan
gelisatie' voor godsdiensten
verbiedt. Dat legt christelijke
foldercampagnes in islamiti
sche brievenbussen aan ban
den. Maar de westerse gods
dienst heeft hoe dan ook de
wind in de zeilen. Die con-
clussie leidt bij Van Heerde
dan ook tot de stelling dat het
christendom in Singapore
vóór de verdrukking uit
groeit. Ook in Hongkong,
Zuid-Korea en China zijn vol
gens hem soortgelijke tenden-
zen te bespeuren.
„Het bevestigt mijn opvatting
dat het christendom in twee
duizend jaar tijd steeds verder
naar het westen is gegroeid en
via Amerika nu de oostkust
van Azië heeft bereikt, daar
bloeit terwijl het bij ons in
West-Europa juist afneemt.
Een uitermate boeiende ont
wikkeling," zo meent hij.
JAN TER HAAR
De top en de olie
In de psychologische oorlogvoering van Irak blijkt1
dingrijkheid van president Saddam Husayn niet tc"
geleden onder de tegenslag die hij heeft moeten ii^a,
door het resultaat van de succesvolle topconferen%d,
sinki. Zijn aanbod gratis olie beschikbaar te stellen te
de-Wereldlanden mits ze het zelf maar even korrfar
in Irak doet bijna ludiek aan en zal deze lano*16
druppel olie opleveren. Ook transporten van „gri
vallen immers onder het handelsembargo van de<M
recht heeft een vertegenwoordiger van een Afrika^rl;
op het aanbod gereageerd met de opmerking, dat als E
Husayn arme landen had willen helpen hij Kuwaytfc
moeten bezetten. Want daarmee is immers de Golf
waaronder juist ook deze landen hebben te lijdeir"
staan. IJl
In het Golfconflict was tot nu toe een van de zwaj,
schuldigingen aan het adres van de Iraakse presidj
dam Husayn, dat hij andere landen in zijn greep
gen, door via de immense oliereserves van Kuwayl
trole over een flink deel van de energievoorziening
wereld te verwerven. Saddam Husayn heeft dat ni
kend. Integendeel; de Arabieren moeten meester ziji
ven over hun eigen bodemrijkdom, ten bate van zii
heeft hij verklaard. De Amerikaanse president Geol
daarentegen heeft als een van de doeleinden van de^
Woestijnschild juist de onbelemmerde toegang tot d(
den genoemd.
2t
In zekere zin verschilt dit doel dat de Amerikaneil^
dellijk gevolgd door de Britten, van het begin af aLc
Golf hebben nagestreefd, niet veel van de doele^,
toenmalige Amerikaanse president Franklin Roosevj-W
Britse premier Winston Churchill tijdens de Tweederst
oorlog hebben vastgelegd in het Atlantisch Handvesf31
gustus 1941. Naast meer ideologische doeleinden, zo^ 1
tegen elke territoriale inbreuk tegen de wens van di
ken bevolking in, of het recht van alle volkeren hit
regeringsvorm te kiezen, werd daarin de nadruk g',
de meer prozaïsche bepaling van de vrije toegang ttfte
reldgrondstoffen voor alle landen. f
De Westerse grootmachten hebben zich steeds aam t
draad gehouden. En iedereen die zich daartegen ver/ei
het onderspit. De Iraanse premier Mossadeq, die if*5'
tegen het quasi-monopolie van Groot-Brittannië df®
oliewinning in 1951 nationaliseerde, ging eraan ten Oh(
Sjah van Perzië, die samen met de Libische kolonelya
de oliecrisis van 1973 uitlokte, slaagde evenmin in z| t
Saddam Husayn van Irak, die op zijn beurt prob^
meester te maken van een groot deel van de Arabis^
heeft de halve wereld tegenover zich gekregen. va
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zake?n
Baker, liet zich onlangs tijdens een hearing voor de:^
sie van buitenlandse zaken van het huis van afgeva r
ontvallen, dat de Operatie Woestijnschild slechts qjr
stap was naar- een „regionale veiligheidsstructuurlee
Irak" met een permanente aanwezigheid van Amé z
militaire macht in het gebied. Baker sprak van de oj
in de Golf van een „nieuw bondgenootschap vergjj(
met de NAVO". Sinds het topoverleg in Helsinki is
opzicht een kink in de kabel gekomen, want presidj
heeft daar zijn collega Gorbatsjov de toezeggingjs]
doen, dat de Amerikaanse troepenmacht niet langeiVA
dig in Saudi-Arabië zal blijven. Maar misschien brpe
beide presidenten samen nog wel een gemeenscP^5
plan uit om te voorkomen dat in het Golfgebied na rl
de vlam weer in de pan kan slaan. n
er
ONDERTUSSEN zit de nieuwe vijand, de nieuwfjk
voorlopig in Bagdad. En de VS grijpen dit nieuwe^
beeld aan ter verdediging van hun belangen en di^g
Westen, waartoe deze keer ook de Sovjetunie gerelfen
worden. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Sovje
vrije toegang tot de grondstoffen in het Golfgebied! i
toen Stalin werd gedwongen Iran te ontruimen. Na ?a'
Helsinki zal Gorbatsjov zich zeker niet meer laten oL
wat de westelijke geallieerden Moskou 45 jaar gelei
ben ontzegd: toegang tot en invloed in het Golfgel^
behulp van de kennis die de VS Gorbatsjov hebbe
zegd om de ontginning en verwerking van de Russis
rijkdommen te verbeteren, zal de Sovjetunie trouwe
dig minder op de Golf zijn aangewezen. Ook dat is
de verstrekkende gevolgen van de top in Helsinki.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingc
stukken te bekorten.
Supporters
In de berichtgeving over de
incidenten in het Zuiderpark
tijdens de voetbalwedstrijd FC
Den Haag-FC Groningen is
sprake van een onjuiste weer
gave van feiten. Ik was aan
wezig bij dat duel en stond aan
de kant waar het vermelde in
cident zich voordeed. Wat wa
ren de feiten? Het hek dat de
verbinding vormt tussen een
supportersvak van de tegen
partij en de overige bezoekers
aan de Moerwijk-zijde was bij
het begin van de parte
sloten. Dat leidde ec
Groningse fans, dieg
een woordvoerder va™
tie geen aanstoot hadc
ven, zich in de ricll
Midden-Noord begail
ze de aanhang van"
Haag provoceerden.
dit werd beantwoord!
genaars werd dat heil
door de politie. Te lal
ve.
W. Hols, I
(HVB-scheidsrechter)/
DEN HAAG.
B
Uitgave Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor; Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18 00 tot 19.00 u. op za van 14.00 tot 15'
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW) wj-
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-gifcr
per maand 24,85 per maand f.
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal
per jaar 284,50 per jaar
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties "Aj
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941. ^V,
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijw'
070 - 3902 702.
B k'e s
AMRO BANK NV 473 575 515 fs
POSTBANK NV 663 050 L
