elsinkf wordt show
lan nieuwe wereldorde
Jitten
lageren
eesoorlog
[AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Openhartigheid Moskou verrast Nederlanders
„Palestijnse zaak en Irak
strikt gescheiden houden
^ÏTENLAND
EcidócSouoant
ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1990 PAGINA 7
len Ivoorkust
>r komst paus
JAN Kort voor de komst
aus Johannes Paulus II zijn
itieke spanningen in Ivoor-
jegenomen. Een demonstratie
een meerpartijenstelsel, die
ie vier belangrijkste opposi-
ijen was georganiseerd, werd
e politie met traangas uiteen-
en. Zeventien mensen wer-
angehouden. De paus komt
Ivoorkust aan. Hij zal
ag in de hoofdstad Yamous-
de door president Felix
uet-Boigny gestichte basiliek
)nze Lieve Vróuw van de
1 inwijden, een kopie van de
^ter in Rome.
Chinezen in rij voor
baan bij McDonald's
PEKING Meer dan 6.000 Chinezen
hebben gesolliciteerd naar een van de
240 part-time banen die het Amerikaan
se bedrijf McDonald's te bieden heeft in
zijn eerste hamburgerrestaurant in de
Volksrepubliek. Het restaurant met 500
zitplaatsen zal op 8 oktober worden geo
pend in Shenzhen, bij Hongkong. Voor
de selectie van de sollicitanten, onder
wie vele academici, moest het bedrijf tij
delijk een tweede kantoor openen. Bui
tenlandse bedrijven die Chinees perso
neel zoeken worden dikwijls over
stroomd met sollicitaties, omdat zij door
gaans meer betalen en betere arbeids
omstandigheden kennen dan Chinese
bedrijven.
Burmaans leger pakt
oppositieleiders op
RANGOON Het leger in Myan
mar (Burma) heeft zes oppositielei
ders gearresteerd op beschuldiging
van spionage en het creëren van on
rust. Onder de arrestanten bevinden
zich Kyi Maung, de leider van de
Nationale Liga voor Democratie
(NLD) en partijsecretaris Chit
Kaing. Zij werden donderdag opge
pakt op beschuldiging van „het
overhandigen van geheime rege
ringsdocumenten aan onbevoegde
personen". De Liga won tijdens de
algemene verkiezingen van 27 mei
tachtig procent van de 485 parle
mentszetels, maar de Burmaanse mi
litairen blijven weigeren het veld te
De Klerk deze maand
nog naar Washington
JOHANNESBURG De Zuidafrikaanse
president, F. W. de Klerk, zal op 24 sep
tember in het Witte Huis worden ontvan
gen door president George Bush. De Klerk
had de uitnodiging van Bush al eerder wil
len aanvaarden. Hij besloot tot enig uitstel,
omdat het bezoek anders te veel in de
schaduw viel van de rondreis van de ANC-
leider Nelson Mandela door de Verenigde
Staten. De Klerks bezoek aan de VS mag
historisch genoemd worden. Sinds het
apartheidssysteem eind jaren '40 formeel in
de Zuidafrikaanse samenleving werd door
gevoerd is geen enkele Zuidafrikaanse lei
der voor een officieel bezoek in Washing
ton geweest.
Minister Vlok ontkent
partijdigheid politie
JOHANNESBURG De Zuidafrikaanse mi
nister Adriaan Vlok van wet en orde heeft te
genover de Nederlandse parlementaire delega
tie ontkend dat de politie partijdig is bij het ge
weld dat de laatste dagen weer volop aan de
gang is in de zwarte woonwijken. Het Kamer
lid van Groen Links, Andrée van Es, zei na af
loop van het gesprek dat president De Klerk
Vlok zou moeten ontslaan of dat Vlok zelf zou
moeten aftreden, omdat hij nog behoort tot het
oude regime in Zuid-Afrika. In de zwarte stad
Soweto bij Johannesburg zijn gisteren bij nieu
we geweldplegingen zes mensen om het leven
gekomen. Donderdag waren bij een schietpartij
op het volle perron van een spoorwegstation in
Johannesburg vijf doden en veertien gewon
den gevallen.
Premier China afgezet
als economisch leider
PEKING De Chinese premier Li Peng
is gisteren ontheven uit zijn functie als
leider van het economische hervormings
programma. De 61-jarige politicus Chen
Jinhua uit Shanghai is aangewezen om Li
Peng te vervangen als hoofd van de
staatscommissie die de economische poli
tiek voor China uitzet. Li had een belang
rijk aandeel in het neerslaan van de door
studenten geleide democratische beweging
in 1989. Sinds die tijd deden er geruchten
de ronde dat Li zou worden ontslagen als
premier om de verontwaardiging over het
neerslaan van de studentenrevolte de
wind uit de zeilen te nemen. Zijn ontslag
kan echter ook te maken hebben met de
economische problemen van China.
in onze correspondent
Mare de Koninck)
HINGTON Met
gespannen verwach-
n is Amerikaans pre-
it Bush afgelopen
t naar Helsinki ver
ten voor de eendaag-
>p', morgen, met zijn
jsche ambtgenoot
latsjov. Washington is
i overtuigd, dat 'Hel-
1 een indrukwekken-
iow wordt van solida-
tussen de VS en de
l in de Golfcrisis.
s Bush' bedoeling Irak
ite te ontmoedigen door
vertoon van Russisch-
ikaanse eensgezindheid,
»ddam Husayn tot het in-
zal komen dat terugtrek-
Ticuit Kuwayt onontkoom-
|s. De Amerikaanse rege-
ig£ uitermate gelukkig met
)nsequente houding die
as)tsjov is blijven aanne-
tegen Iraks inlijving van
ig.jyt. Gorbatsjov is, samen
•rits premier Thatcher, in
?nplfcrisis de lieveling ge-
>n van Washington. En
Tvjet-leider zal in Helsinki
)ok prompt worden be-
met Amerikaanse be-
eid de USSR nu daad-
elijk economisch te hulp
LDifnen, te gaan helpen bij
twikkeling van de Russi-
n blieproduktie en het we-
r ïïdse ontwapeningsproces
op gang te brengen,
^jn de afgelopen week in
peington nog wel zorgen
"^st over de mate waarin
IKfetsjov zich zal willen aan-
bij het Amerikaans be-
fegen Irak, maar die ver-
:N2Sting is intussen goed-
weggenomen. Het voor-
=L[j/an Sovjet-minister van
"kinlandse zaken Sjevard-
'aa om een internationale
JS%conferentie te beleggen,
waarin alle regionale conflic
ten ook het Israëlisch-Ara-
bische aan de orde zouden
komen, is inmiddels door Mos
kou weer van zijn angel ont
daan met de verzekering dat
Israëlische concessies geen
voorwaarde mogen worden
voor het onmiddellijk herstel
van de soevereiniteit van Ku
wayt.
Hoofdrol
Ook het Russische voorstel om
een militaire macht van de
Verenigde Naties in het Golf-
gebied in installeren, heeft
aanvankelijk tot enige zorg in
Washington geleid. Maar ook
die suggestie blijkt niet te wij
zen op een wezenlijk geschil
tussen Bush en Gorbatsjov. De
Sovjets zouden een VN-macht
ontplooid willen zien nadat
Irak uit Kuwayt weg is, en
daarover valt met de Ameri
kanen alleszins te praten.
Cruciaal voor Washington was
afgelopen week het verloop
van de besprekingen in Mos
kou van Iraks minister van
buitenlandse zaken Aziz'met
Gorbatsjov. De opluchting in
Amerika was groot, toen dui
delijk werd dat Aziz in het
Kremlin stevig onder handen
was genomen door Gorbatsjov.
De Sovjet-president gaf daar
mee duidelijk te kennen zijn
relatie met het Westen niet in
gevaar te willen brengen door
de toenaderingspogingen van
de dictatuur in Irak.
Voor president Bush was de
standvastigheid van Gorbats
jov geen verrassing meer. Via
de Amerikaanse diplomaten in
Moskou had het Amerikaanse
staatshoofd al de verzekering
gekregen dat ook Gorbatsjov
van de top in Helsinki, die
plaats heeft op initiatief van
Bush, een succes wil maken.
Beide leiders willen de hoofd
rol spelen in de 'nieuwe we
reldorde' die sedert het einde
van de Koude Oorlog de plaats
aan het innemen is van de
oude Oost-West-tegenstelling.
President Bush wil in Helsinki
beklemtonen dat een geweld
loze oplossing van de Golfcri
sis nog altijd ook de Ameri
kaanse voorkeur heeft. Dat is
ook de realiteit. Een geweld
dadige bevrijding van Kuwayt
en een eventuele inval in Irak
zelf zou duizenden Ameri
kaanse militairen het leven
kunnen kosten en de steun in
de Amerikaanse samenleving
voor zo'n optreden zwaar op
de proef stellen. Er leven toch
al sterke twijfels in de VS over
de vraag of 'goedkope olie' en
'een dubieuze monarchie in
Kuwayt' de prijs van veel
Amerikaans bloed waard zou
zijn.
Bovendien realiseert Washing
ton zich dat een zware tol aan
Iraakse mensenlevens („chris
tenen doden moslims") het
einde zal betekenen van het
toch al fragiele front van ge
matigde Arabische landen te
gen Saddam Husayn.
Begrip
Nu Bush Gorbatsjov zo hard
nodig heeft om Saddam te de
moraliseren en oorlog te voor
komen, en Gorbatsjov Bush
harder dan ooit nodig heeft
om in de eigen Sovjetunie po
litiek te overleven, staat voor
Washington vast dat de twee
politieke routiniers de eerste
concrete test voor een nieuwe
wereldorde met glans zullen
afleggen.
Belangrijk voor Bush is of
Gorbatsjov een al dan niet uit
gesproken instemming laat
blijken met een eventueel
Amerikaans militair optreden
als laatste mogelijkheid. Met
name nu de berichten over
een grimmige jacht van Iraak
se troepen op westerlingen in
Kuwayt toenemen, verlangt
Washington tenminste begrip
van Moskou voor eventuele
actie.
Intussen leeft er veel irritatie
in de VS over de geringe ma
teriële bijdragen die bevriende
landen leveren in de kosten
van de Amerikaanse macht
sontplooiing rondom Irak.
Veel Amerikanen hebben het
gevoel 'opnieuw het slachtof
fer te zijn van hun bereidheid
te vechten voor wereldvrede
en voor het economisch belang
van anderen' zoals een popu
lair commentator het uitdruk
te.
vankelijkheid voor de voor
keur van met name West-Eu-
ropese landen om hun bijdrage
niet aan het Pentagon, maar
aan gedupeerde arme landen
ten goede te laten komen. Ook
Amerika begint in te zien dat
de 'nieuwe wereldorde' het
aanzien van een neokoloniaal
bondgenootschap tegen de
Derde Wereld dreigt te krij
gen.
Pet
Pikant in de gehele Ameri
kaanse betrokkenheid in de
Golf is dat de VS directe fi
nanciële contributies van
bondgenoten dringend nodig
hebben wil men een al vóór
'Irak' gevreesde economische
recessie voorkomen. Kenmer
kend voor de haast radeloze
pogingen het Amerikaanse be
grotingstekort onder controle
te krijgen, was dat het begro-
tingsberaad tussen regering en
Congres gisteren plaats had op
Andrews Air Force Base, het
vliegveld van waaruit presi
dent Bush vertrok naar Hel
sinki. Bush kon zo op het
luchthaven nog even deelne
men aan het financieel spoed
beraad. t
„Amerika kon zich dank zij
Irak eindelijk weer eens als
supermogendheid manifeste
ren. Maar het kan zich die rol
in feite niet permitteren. We
zijn een supermacht die met
de pet rond moet gaan bij de
waarachtige economische
grootmachten als Japan en
West-Duitsland", zo schreef
gisteren een krant in de Ame
rikaanse hoofdstad.
ooi
J °P
anse
[DEN Nadat een
®jse vrachtwagen-
!tiffeur gisteren op een
'iniveg in het zuidwesten
,a3 Engeland in elkaar
1 geslagen, is de angst
een gewelddadige es-
tie van de vleesoorlog
tn beide landen ver
ft.
!8-jarige bestuurder uit
I-Frankrijk was met een
farmaceutische goede-
weg naar Londen, toen
nannen zijn vrachtwagen
pelden en hem in elkaar
jsn met houten stokken,
liep daarbij een sche-
n verwondingen
Een Britse agent onderzoekt de vrachtwagen van de in elkaar
aan het gezicht en bovenli
chaam op. In het Britse Lager
huis dienden honderd parle
mentsleden gisteren een motie
in die de acties van de Franse
boeren veroordeelt. De opposi
tionele Labour-partij riep op
tot een een speciale bijeen
komst van de Europese Ge
meenschap over de vleesoor
log. De voormalige Franse ac
trice en dierenrechten-activis
te Brigitte Bardot veroordeel
de de Franse boeren in een
Franse chauffeur.
brief die ze stuurde aan presi
dent Frangois Mitterrand. Ze
wilde dat er onmiddellijk een
halt werd toegeroepen aan
„deze walgelijke, onbeschaam
de en krankzinnige verspil
ling".
^GEHEIM VAN DE TUNNEL
)1 Met Larry onderhandelt Harries over de vraag wat ze
t et Rob zullen doen. „Dat we met een spion te doen hebben
jS)ker", zegt Harries. „Och, misschien was-ie alleen maar
"igierig", meent Larry, die natuurlijk benauwd is, dat de
lem straks zal verwijten, dat hij die schurk aan boord heeft
'd. „Nieuwsgierige mannen kan ik niet in dienst hebben",
Harries, „en Rob moet verdwijnen". Mona heeft het ge
sprek afgeluisterd en ze weet wat dat „verdwijnen" betekent.
Maar ze is niet vergeten, dat Rob eenmaal héér leven heeft ge
red en wanneer de avond valt sluipt ze naar de hut van Rob. Die
is nog steeds geboeid, maar in een wip heeft ze hem bevrijd. „En
nou gaan we iets moois uithalen", fluistert ze. Ze heeft nl. een
haastig vervaardigde pop - een levensgrote! - meegenomen en
die krijgt een jas, een broek èn een pet van... Rob, die zelf opge
togen is over dit mooie plan. Want met die pop gaan ze Harries
beetnemen!
Premier
Ryzjkov wacht
motie van
wantrouwen
MOSKOU De radikale bur
gemeester van Moskou, Gavri-
il Popov, heeft gisteren aange
kondigd dat radikale afgevaar
digden volgende week in het
§ovjet-parlement een motie
van wantrouwen tegen Sovjet
premier Nikolai Ryzjkov zul
len indienen. Popov eiste het
ontslag van Ryzjkov en diens
regering, omdat zij de controle
over de economie ondanks de
tekorten aan brood, sigaretten
en andere artikelen niet uit
handen willen geven.
In een sovchoz buiten Moskou
geeft Hans van Mierlo (tweede
van rechts) zijn collega-parle
mentariërs een levendige uit
eenzetting over het kweken
van tomaten.
foto: epa
(Van onze correspondent
Alexander Münninghoff)
MOSKOU Een grote
openhartigheid van Sov
jet-zijde bij het bespreken
van de vele problemen.
Dat was de eerste indruk
die de Nederlandse parle
mentaire delegatie onder
leiding van kamervoorzit
ter Deetman aan de eerste
contacten met hun gasthe
ren van de Opperste Sov
jet overhield.
De groep, die naast de fractie
voorzitters van de vier grote
partijen en klein links ook en
kele senatoren telt, kreeg na
aankomst op woensdag in an
derhalve dag via gesprekken
Kritiek
Pinochet op
leger BRD
verworpen
SANTIAGO/BONN De
Chileense regering heeft giste
ren de scherpe kritiek van ge
neraal Augusto Pinocht op het
Westduitse leger verworpen.
Woensdag zei Pinochet dat het
Westduitse leger bestaat uit
„marihuana-rokers, drugsver
slaafden, langharigen, homo
seksuelen en vakbondsleden".
Zijn toespraak op een bijeen
komst van de Rotary-club in
Santiago schoot de Westduitse
regering in het verkeerde
keelgat. Het ministerie van
buitenlandse zaken van de
Bondrepubliek riep de Chi
leense ambassadeur op het
matje om hem te „op de hoogte
te stellen van het ongenoegen
van de regering over de op
merkingen van ex-dictator Pi
nochet over het leger". Pino
chet zei later dat hij het West
duitse leger niet had willen
beledigen en waarschijnlijk
„verkeerd begrepen" was.
Oostduitse
arbeiders
bezetten
uraniummijn
OOST-BERLIJN In de
DDR hebben 2 a 5 duizend
mijnwerkers gisteren de ura-
niummijnen van het bedrijf
Wismut in Thüringen en
Sachsen bezet uit protest te
gen de op handen zijnde slui
ting. De mijnen werden sinds
de Tweede Wereldoorlog
geëxploiteerd door de Sovjet-
Oostduitse onderneming
Wismut. Gezien de hoge ex
ploitatiekosten en het ver
dwijnen van de Koude Oor
log heeft Moskou echter be
sloten zich terug te trekken.
Hierdoor dreigt voor de
34.000 werknemers ontslag.
De stakers eisen dat de over
heid nieuwe banen voor hen
creëert.
met ledeh van de vaste com
missies voor internationale
aangelegenheden, defensie,
economische hervormingen en
natiohaliteiten een eerste to
taalbeeld aangereikt van wat
er zoal in dit land moet gebeu
ren wil het ooit nog goed ko
men. Zo werd het plan-Sjata-
lin, dat in 500 dagen de over
gang van de huidige centrale
planeconomie naar een mark
teconomie wil regelen, met de
Nederlanders" uitvoerig door
gesproken. Vanzelfsprekend
waagde geen der parlementa
riërs zich tot een oordeel over
dit complex van ingrijpende
maatregelen dat momenteel de
gemoederen hevig bezighoudt
en dat waarschijnlijk tot de
ondergang van de huidige re-
gering-Ryzjkov zal leiden. Wel
zei men onder de indruk te
zijn van de enorme omvang en
de ondoorzichtigheid van de
Taart voor
Boudewijn
Voorzichtig blaast de
Belgische koning Bou
dewijn de kaarsjes uit
op de 'kroontaart' die
hij gisteren voor zijn
driedubbele jubileum
kreeg aangeboden.
Omdat hij gisteren zes
tig werd, in december
dertig jaar getrouwd is
en in juli 1991 viert dat
hij veertig jaar koning
is, zijn er in België al
lerlei festiviteiten geor
ganiseerd. Het startsein
voor deze koningsfees
ten werd gegeven, met
een muzikaal défilé
voor het koninklijk pa
leis in Brussel.
foto: epa
Sovjet-problemen.
De bedoeling van de reis, die
op Nederlands verzoek plaats
vindt, is oriëntatie op dit land
dat zo hartstochtelijk naar toe
treding tot Europa streeft. In
dit verband was het veelzeg
gend, dat Opperste-Sovjet-
voorzitter Loekjanov aan zijn
collega Deetman liet weten,
dat de USSR in ruime mate
geïnteresseerd is in het ener
gie-plan waarmee premier
Lubbers onlangs op de top in
Dublin de wereld verraste.
Het door de premier gepresen
teerde plan was bedoeld om de
impasse die was ontstaan rond
het geven van hulp aan de
noodlijdende Sovjet-economie
te doorbreken. Zoals bekend
waren (en zijn) vooral de Ver
enigde Staten en Engeland er
tegen om grote bedragen in de
bodemloze Sovjet-put te wer
pen, zoals onder meer Duits
land ter effening van het
herenigingspad wel van
plan is. Van Sovjet-zijde was
eigenlijk nooit op het plan-
Lubbers gereageerd, maar nu
liet Loekjanov weten dat er
een commissie gevormd zal
worden die dit voorstel nader
moet gaan onderzoeken.
Behalve president Jeltsin van
de Russische republiek zullen
de parlementariërs de dynami
sche perestrojka-burgemeester
Sobtsjak van Leningrad ont
moeten. Donderdag keert het
gezelschap naar Moskou terug,
waar men nog met de reeds
genoemde Sjatalin, Gorbats-
jovs naaste medewerker Ja-
kovljev en de internationale
pers van gedachten zal wisse
len alvorens de terugtocht
naar Nederland te aanvaar
den.
ROME Minister van
buitenlandse zaken Hans
van den Broek is niet te
gen een gemeenschappe
lijke verklaring van de
EG en de Sovjetunie over
de Golfcrisis. Maar liever
ziet hij dat de Twaalf sa
men met de Sovjetunie, de
Verenigde Staten en Chi
na tot zo'n verklaring ko-
De Nederlandse bewindsman
verzet zich echter tegen een
verklaring die eventueel ook
het Israëlisch-Palestijnse pro
bleem zou omvatten. Er moet
een strikte scheiding zijn tus
sen dat probleem en de Iraak
se bezetting van Kuwayt. Het
Palestijnse vraagstuk is niet de
oorzaak geweest van de Golf
crisis. Saddam Hussayn mag
onder geen voorwaarde de ge
legenheid krijgen met het
Palestijnse probleem de aan
dacht af te leiden van de door
hem gepléegde agressie, aldus
de minister. De suggestie van
de Sovjetunie om een brede
conferentie over het Midden-
Oosten te houden roept bij mij
twijfels op, zo zei Van den
Broek.
De minister heeft er in Rome
op aangedrongen dat men zich
nu al gaat bezinnen op de situ
atie in het Midden-Oosten na
dat de huidige crisis zal zijn
opgelost. De veiligheid van Is
raël moet gewaarborgd wor
den, maar er moet ook een op
lossing komen voor het Pale
stijnse vraagstuk.
Irak staat het Internationale
Comité van het Rode Kruis
(ICRC) niet toe de duizenden
buitenlanders in dat land en in
Kuwayt te helpen. Het ICRC
had aangeboden voedsel, me
dicijnen en andere humanitai
re hulp te verstrekken aan de
honderdduizenden Aziaten en
andere gestrande buitenlan
ders die wachten op vervoer
om Irak uit te kunnen. ICRC-
voorzitter Cornelio Sommaru-
ga tekende aan dat de speel
ruimte van zijn organisatie
ook bij een positieve reactie
van Irak beperkt is met het
oog op het VN-embargo, dat
weliswaar humanitaire hulp
toestaat, maar onduidelijk
blijft over de vraag wat daar
onder precies moet worden
verstaan.
Vlees
Jordanië heeft gisteren vier
ton Nederlands rundvlees in
blik, bestemd voor de hongeri
ge Aziatische vluchtelingen in
het opvangkamp Shaalan I
aan de grens met Irak, tegen
houden. Nadat al eerder een
lading Nederlandse tarwe-
koekjes niet werd vertrouwd,
wil de Jordaanse gezondheid
sinspectie ook bij het vlees een
onderzoek laten uitvoeren of
dit nog wel geschikt is voor
menselijke consumptie. De la
ding vlees was de tweede bui
tenlandse voedselleverantie
die het kamp tot nu toe be
reikte. Eerder werden ook al
ladingen dadels uit Egypte en
poedermelk afgekeurd. In het
Jordaanse vluchtelingenkamp
hebben zich de eerste gevallen
van cholera voorgedaan.
Ook in Irak zelf wordt de situ
atie steeds nijpender. Er is
voedselrantsoenering ingesteld
en buitenlanders zouden geen
of onvoldoende voedselbonnen
krijgen van de distributiekan
toren.
India noemde het besluit van
Irak om de repatriëring van
zijn burgers te verbinden aan
de levering van voedselhulp
„verbijsterend". Alleen wan
neer schepen en vliegtuigen
voedsel meebrengen, mogen
de ruim 100.000 Indiërs daar
mee uit Kuwayt worden geë
vacueerd. Duizenden Indiërs
wachten in Amman en aan de
Iraaks-Jordaanse grens op
evacuatie, terwijl in Irak nog
eens 8.000 Indiërs verblijven.
Turkije, dat de sancties van de
Verenigde Naties tegen Irak
naleeft, heeft gisteren ver
klaard bereid te zijn medicij
nen aan Baghdad te verkopen
als daarom wordt gevraagd.
