luud maait gras, Gerrit triJTals een riet Het recht van de zwakste Acht jaar cel geëist voor doden portier QeidóaQowumt Politiek Partij Parlement ciale advocaten de barricaden :mbi- 'ENLAND ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1990 PAGINA 5 kAG Op het lof ligt momenteel stelijk lange loper. verjfcrt onder meer het departement en ügemene Zaken, tu üud Lubbers resi- Jerbetoon voor de •-president? Neen, |t maakt onderdeel een manifestatie 48.- e»t bezoek van het an ka koningspaar. i-Kamerlid Sari van e fun er m^ck Pillis-Duvekot, week met zichtbaar over de blauwe (de lagen, haar partij!) loper imerFdit detail niet zo be- irvarLRuud zou het im- elbeifer verdienen dat de ir hem wordt uitge- is die man een zeld- funcid politicus", sprak heer altijd fraai articule- ond4ke loftuitingen aan t van een premier i niet elke dag en ze- vgn fan een kamerlid dat lonc.. ipositie behoort. Wat tS J!1 de hand? Sari van Tck legde uit dat zij zeer geïmponeerd was door de zogeheten 'Nijmeegse rede' van Lubbers. Ze doelde op het betoog waar in de premier constateerde dat „Nederland ziek is". Ziek van wege de ongelooflijke aantal len arbeidsongeschikten, 'drop outs' en langdurig werklozen. Volgens de minister-president is het hoog tijd dat er in ons land meer aandacht komt voor de plichten van de burgers, vooral van diegenen die leven van een sociale uitkering. Zou het ook niet een beetje hun ei gen schuld zijn dat zij zonder werk en dus zonder inkomen zitten? Is hun gedrag niet mede te wijten aan een sterke uitholling van het normbesef in ons land? Dat laatste is volgens Lubbers ook de voornaamste oorzaak van de almaar toenemende criminaliteit. Niemand lijkt zich nog druk te maken over een diefstalletje of een in- braakje. De premier is dat zat. Als het zo doorgaat bezwijkt de welvaartsstaat onder haar eigen tolerantie, meent hij. Lubbers is voorstander van een hardere aanpak van de zo geheten kleine criminaliteit. Hij suggereert dat de rechters in dit soort zaken te mild zijn. Zouden zij niet eens flink ho gere boetes kunnen opleggen voor dit soort vergrijpen? Mis schien dat zo'n financiële prik kel de gewenste afschrikwek kende werking zou hebben. Sari van Heemskerck nam in gedachten haar hoed af voor deze uitspraken. „Het is onge looflijk. Ruud Lubbers weet kennelijk precies wat er in de Kamer leeft en wat de fracties als belangrijkste punten naar voren willen brengen tijdens de Algemene Beschouwingen". Naar haar mening heeft de premier op de universiteit in Nijmegen een geslaagde po ging gedaan om de Kamer het gras voor de voeten weg te maaien. En zo is het. Hoe moet de nieuwe VVD-leider Frits Bol- kestein nu straks zijn met veel spanning tegemoet geziene aanval op het kabinet-Lub- bers/Kok inkleden? Het zou wel erg knullig zijn als hij zijn pijlen zou richten op exact de zelfde dingen die de minister president zelf zojuist als de be langrijkste problemen van deze tijd heeft geschetst. Maar hoe moet 'de Bolk' het kabinet dan attaqueren? Een gratis advies. Bolkestein zou de Nijmeegse uitspraken van Lubbers eens naast de jongste affaire rond minister Braks moeten leggen. Als ie mand in de Haagse politiek zich schuldig heeft gemaakt aan het uithollen van het normbesef in ons land, dan is het waarschijnlijk deze CDA- bewindsman van landbouw, natuurbeheer en visserij. Uit een onderzoek van de rijksre cherche en uit mededelingen van de minister zelf (antwoor den op kamervragen), blijkt dat de regering al jarenlang stilzwijgend berust in het feit dat een groep Nederlanders de wet aan de laars lapt. Praktijken We doelen uiteraard op die paar duizend zeevissers die zich nergens iets van aantrek ken. Kunnen zij een deel van hun vangsten niet langer le gaal aan land brengen? Nou, dan doen zij het toch illegaal. Niemand twijfelt er nog aan dat er jaarlijks miljoenen kilo's schol en tong zwart worden verkocht. De vissers, zelfs strenggelovige Urkers, maken 'er niet eens meer een geheim van. Zij kunnen niet anders dan de wet overtreden, zeggen zij, anders gaan ze failliet. Voor sommigen zal dat zeker zo zijn, maar voor anderen vermoedelijk niet. Die laatste groep bewoont aan wal steeds grotere villa's en verplaatst zich in steeds dikkere BMW's. In politiek Den Haag worstelt men nu met de vraag in hoe verre minister Braks van deze criminele praktijken op de hoogte was. Wist hij al begin dit jaar dat, zoals zijn partijge noot Eversdijk toen meldde, de controle van zijn eigen Al gemene Inspectiedienst (AID) faalde en dat er nog steeds op grote schaal illegaal gevangen werd? Waarom die vraag zo belangrijk is? Omdat Braks in februari in een vergadering met de vaste kamercommissie voor visserij verklaarde „geen aanwijzingen" voor dit soort vermoedens te hebben. Wel op de hoogte Maar uit processen-verbaal van de rijksrecherche blijkt dat Braks' topambtenaren wèl degelijk op de hoogte waren van de gang van zaken in de visserijhavens. Voor de ka mercommissie is dat reden om een onderzoek in te stellen. Volgende week dinsdag en eventueel ook woensdag moeten de betrokken ambte naren tekst en uitleg komen geven. Wie zich nu reeds verkneukelt op een avondje spannende te levisie, zal teleurgesteld wor den. De hoorzitting is niet openbaar. De commissie is ge zwicht voor de eis van Braks dat de deuren dicht zouden gaan, omdat hij anders zijn mensen niet zou laten 'getui gen'. De minister was bang dat de televisie een vertekend beeld van het gebeuren zou geven. Ervaring met parle mentaire enquêtes had hem geleerd, zei hij, dat de kijkers dit soort tv-uitzendingen erva ren als rechtszaken, waarin de getuigen als verdachten be handeld worden. De visserijcommissie had dit argument van Braks niet hoe ven aanvaarden. Zij had de voltallige Kamer kunnen voorstellen een parlementaire enquête te houden, waarbij een ieder gedwongen kan worden onder ede te getuigen. Maar de commissie zag daar maar vanaf, onder meer uit ei gen belang. Een echte enquê tecommissie bestaat namelijk nooit uit kamerleden die zelf betrokken zijn bij het onder werp. Jan van Zijl (PvdA) en Jan te Veldhuis (VVD), die een monsterverbond gesloten lijken te hebben om Braks' hoofd op het hakblok te krij gen, zouden dan dus de eer moeten laten aan collega's. Ja kijk, dat was nu ook weer niet de bedoeling. Van Z. en Te V., die nog geen reputatie hebben opgebouwd, krijgen liever zelf de lauwerkransen om het hoofd. Openbaarheid Derhalve gingen zij akkoord met het compromisvoorstel dat de verhoren twee dagen later via het stenografisch verslag publiek zouden worden. Dat is toch ook openbaarheid, zeiden Jan van Z. en Jan te V. Na tuurlijk, iedereen mag het na lezen maar niemand mag erbij zijn en niemand mag het uit zenden. Anno 1990 is open baarheid van bestuur nog net zomin vanzelfsprekend als in de jaren vijftig, toen de verza melde journalistiek in de zaak- Greet Hofmans door de rege ring werd gemuilkorfd. Rest de conclusie dat minister Braks waarschijnlijk net zo ongerust is als premier Drees destijds. Gerrit trilt als een riet, zeggen mensen die het weten kunnen. Deze bewinds man is nu zo vaak in opspraak geweest (vanwege vermeende visfraude, bosfraude, melk- fraude, boterfraude enz.) dat de Tweede Kamer een beetje genoeg van hem lijkt te krij gen. Welnu, als dit alles de opposi tie nog niet voldoende ammu nitie oplevert om premier Lubbers tijdens de Algemene Beschouwingen onder vuur te kunnen nemen, moet Frits Bolkestein maar snel terug naar de Shell, om olie te gaan zoeken of zoiets. RIK IN 'T HOUT ;chikt|i 3. Ooki intig jaar geleden als kritiek op de gevestigde advo- 19legon, is uitgegroeid tot een instituut dat duizenden voorziet van rechtshulp. Maar de sociale advoca- 12522-Vt onder druk; de vergoedingen die de overheid be- n veel te laag en het idealisme dreigt stuk te lopen e werkelijkheid. *DAM/ ÏT Dit zijn ad- met voornamen: 'O- t.n)s, Jaap, Johnny, sen dragen ze jkerbroeken wel. r atschap heet Ad- sollektief Staats- lurt, naar de oude amse wijk waar >n Dettisvest zijn. Van- het spreekuur. en cliënt die'zich als ildt wordt verzocht terug te komen; dan >caat die hem al lan- eleidt beschikbaar, recrealen komt uit Iran en ct gestoord. We krij- jna geen woord uit J.W.J. de Groot, zeg „Hij is uit-geproce- luikt nu onder. Iede- at hij hier komt ziet srs uit. Overigens ge- vaak, dat we hier gen krijgen die ge- 1 geraakt door wat ze eegemaakt". ;nde klant is een i-i256^e Zaïrees, die vol- Ieen 'goed verhaal' <oop desondanks het ri- ncaravihet land uit te wor- prijzer,. Het gesprek ver kade \et Frans. De jongen rpasje zien, waaruit rs inrkH voorbereiden- 04-'9in de Vrije Universi- 70 goed gevolg heeft Dat geeft hem TOURit de stadie informa- Tel. 07bPn vervolgens weer CARAV zijn voor een ver- }s- |®;nning. Maar dan irrvls-rel beschikken over r-2607) middelen van be- die heeft hij niet. Itelt Jaap aarzelend :eens een beroep te le Zusters der Liefde lel. „Ik durf eigenlijk ed bij ze aan te klop- ut hebben dat al vaak ;t.idaan, maar ik moet BzaterÜs ze kunnen, dan 03. Ik heb het niet zo rk -opium voor het kent het wel- maar >DEN zusters heb ik echt Si5A?wondering". "oopffZit bij mr. J.M.H. /meubIDuille een Portugese I6769j- vriend. Hier is or to id voertaal. De vrouw in Nederland, bij hem gaat wonen, is dat misschien een oplossing; dan kunnen ze als echtpaar gelden. Maar ja, zucht Jos, mag je een relatie op die manier forceren? „Dat is waar ons vreemdelin genbeleid toe leidt". Jos blijft lang in gesprek met de Portu gese, tot ongenoegen van de Marokkaanse man in de wachtkamer (waar een stapel van het Maandblad voor Uit keringsgerechtigden ligt en pamfletten aan de muur han gen tegen racisme en voor een internationale kookgroep). De Marokkaan, die al 21 jaar in Nederland woont en liever niet in de krant komt („Ik heb geen probleem, ik ben nog nooit bij een advocaat geweest, ook niet bij de rechter'.'), heeft zjjn zoon uit Marokko meege nomen. Hij wil een verblijfs vergunning voor hem aanvra gen. Koopkracht Het advocatencollectief in de Staatsliedenbuurt bestaat nu veertien jaar en is een typisch staaltje van sociale advocatuur. Er werken zes advocaten, twee secretaressen en een juridisch medewerker. Een vetpot is het allerminst. De vergoeding die het ministerie van justitie ver schaft voor de rechtshulp aan zogeheten min- en onvermo- genden (alleenstaanden: inko mens tot 2525 gulden per maand, kostwinners: tot 2700 gulden per maand) is al tien jaar dezelfde en dat betekent dat de koopkracht van de soci ale advocaten er alleen maar op achteruit is gegaan. Dat, en ook politiek-ideologische te leurstellingen, zetten het insti tuut van de sociale advocatuur onder zware druk. „De goede krachten dreigen te verdwij nen naar de rechterlijke macht, de universiteiten en de commerciële kantoren. Boven dien is de aanwas gering", zegt mr. Tjeerd Zuidema, voorzitter van de Vereniging Sociale Ad vocatuur Nederland (VSAN). Zuidema, lid van een advoca tencollectief in Utrecht, schat hèt aantal sociale advocaten in Nederland op achthonderd. Vierhonderd van hen zijn lid van de vereniging. „Het is niet altijd even gemakkelijk te be palen wie sociaal advocaat is. Je kunt dat doen door te kij ken naar het percentage zaken dat door de overheid wordt vergoed of naar de principiële keuze die men maakt om al leen de zwakkeren te verdedi gen; huurders, werknemers, milieugroepen". De sociale ad vocatuur is geconcentreerd in de Randstad en in de grote ste den daarbuiten. In Friesland zit geen één sociale advocaat, aldus Zuidema, in Groningen alleen in de stad. Een enquête onder leden van de VSAN heeft uitgewezen, al dus Zuidema, dat de gemiddel de sociale advocaat per maand netto tweeduizend gulden ver dient en daarvoor meer dan veertig uur per week bezig is. „Als je kostwinner bent, kun je niet meer in de sociale advo catuur werken. Het verdient gewoon te weinig om een ge zin te kunnen onderhouden. Slechts alleenstaanden en tweeverdieners kunnen het hoofd boven water houden". Al jarenlang 'mopperen' de so ciale advocaten, zegt Zuidema, maar nu zijn ze overgegaan tot actie. De minister heeft een verhoging van 25 procent toe gezegd -maar nog niet daad werkelijk gegeven-, de advo caten eisen honderd procent. Als ze dat zouden krijgen, ver dienen ze nog altijd minder dan hun collega's op de com merciële kantoren, maar goed, daar zullen ze dan verder niet over zeuren. Zuidema: „Hét gaat ons gewoon om een fat soenlijke beloning". Om die binnen te halen stellen de ad vocaten zich voor te overleg gen met de minister („alleen als dat zin heeft"), druk uit te oefenen op politici en des noods naar de rechter te gaan. „Eerst een kort geding om die 25 procent binnen te halen, dan een bodemprocedure voor de rest". Verwijten van het ministerie als zouden sociale advocaten ongecontroleerd veel declare- <ren en hun tijd verdoen in buurtcomité's en actiegroepen, Advocaat Zuidema: „De over heid heeft zich in de grondwet, maar ook in internationale ver dragen, ertoe verplicht dat ie dereen rechtshulp kan krij gen". FOTO: 't STICHT worden door Zuidema als „lul koek eerste klas" weggewo- ven. In een kort geding dat een advocaat tegen het minis terie had aangespannen be paalde de rechter dat de op merking over het declareren elke grond miste en wat die buurtcomité's betreft, als advo caten daarin zitten, dan in hun vrije tijd en natuurlijk nooit betaald per declaratie. Liever dan het uiten van ongegronde kritiek, zou het ministerie zich de malaise in de sociale advo catuur moeten aantrekken, vindt Zuidema. „De overheid heeft zich in de grondwet, maar ook in internationale verdragen, ertoe verplicht dat iedereen rechtshulp kan krij gen". Allerlaagst Hoe penibel de financiële situ atie voor veel sociale advoca ten ook is, de impasse in de so ciale advocatuur is niet alleen te wijten aan geldgebrek. Er zijn ook nogal wat sociale ad vocaten die het moe zijn tegen de macht van de overheid aan te beuken, teleurgesteld door het feit dat de maatschappij twintig jaar na het opkomen van de sociale advocatuur nog zo weinig veranderd is. Joop Seegers, één van de advocaten van het Staatsliedenbuurt-col lectief, begrijpt die frustratie wel, al gaat hijzelf er niet on der gebukt. Seegers, oorbelle tje, leren jasje: „Ik wil met hetgeen ik kan de mensen hel pen die daar zelf geen midde len voor hebben. Mensen dus met de allerlaagste inkomens. En ik sympathiseer inhoude lijk met de zaken die ik doe, het gaat me om de maatschap pelijke context; ik kies voor huurders, werknemers, vluch telingen. Bovendien probeer ik als sociaal advocaat te door gronden en aan de orde te stel len waar de zaak uit voort komt, wat er structureel aan schort". Doorgronden en aan de orde stellen, dat is mooi. Maar juri disch snijdt het niet al te veel hout, omdat de rechter niet buiten het kader van de wet kan treden. Betaalt iemand zijn huur niet, omdat-ie niet van zijn uitkering kan rondko men, toch mag de rechter geen oordeel uitspreken over de hoogte van de uitkering. Die ervaring heeft nogal wat socia le advocaten teleurgesteld. Seegers: „De verwachtingen over het veranderen van de structuren zijn veel te hoog ge spannen geweest. We hebben wel wat invloed, maar een mammoettanker als de Neder landse staat stuur je daarmee niet bij. En als je dan eens scoort, zegt de landsadvocaat - en dit is een historisch voor beeld- dat hij werkelijk niet begrijpt waarom je je zo in spant, omdat de overheid de wet toch zo verandert dat jouw succes ongedaan wordt ge maakt. Ja, zo gaat dat. Niet het recht telt, niet de rechtvaar digheid, maar het handhaven van het eigen gelijk. Dat heeft onder sociale advocaten wel tot een zekere teleurstelling geleid. Voeg daarbij de finan ciële uitzichtloosheid, dan is het begrijpelijk dat er-mensen zijn die zeggen: laat iemand het na tien, vijftien jaar maar eens van mij over nemen". De pijn die het afhaken van een deel van de oudere generatie veroorzaakt, wordt verscherpt door de onverschilligheid van de jongere generatie. „Tja, wie zitten er tegenwoordig op de universiteiten?" vraagt See gers. „Het klimaat is weer zo danig dat het geoorloofd is in de eerste plaats aan jezelf en je eigen loopbaan te denken. Er komt nog maar heel weinig respons op vakken die de soci ale rechtshulp betreffen. Dat is tekenend voor de situatie in de hele samenleving. Er is sprake van politieke des-interesse en dat noem ik toch een verrecht- sing". Lompen De advocaten van het collec tief Staatsliedenbuurt („Wij kennen iedereen hier in de buurt en iedereen kent ons") vervullen niet zelden naast hun eigen rol ook nog die van maatschappelijk werker. Heeft iemand bijvoorbeeld een huur achterstand, dan raffelt de ad vocaat niet een juridisch ver haal af waarin de woorden wanprestatie en uitzetting re gelmatig voorkomen, maar komt hij met een betalingsre geling op de proppen, al dan niet in samenspraak met de Sociale Dienst of de gemeente lijke kredietbank. „Dit werk bevalt me uitstekend", zegt Seegers. „Ons kantoor is laag drempelig en heel informeel. We gaan weliswaar niet in lompen gehuld, maar we hoe ven er gelukkig niet zogeheten representatief uit te zien. Onze klanten zouden dat ook hele maal niet waarderen". Veel van het werk van de ad vocaten in de Staatslieden buurt blijft onbetaald. De mi nister van justitie mag klagen dat het aantal vragen om rechtshulp zo schrikbarend stijgt en dat hij dus veel te veel aan vergoedingen moet beta len, de advocaten stellen daar tegenover dat ze veel minder declareren dan waar ze recht op hebben. „Voor twaalfhon derd zaken vragen we een toe voeging, maar we doen er wel tweeduizend". De minister, die het liefst een gesloten systeem zag (tevoren vastgesteld hoe veel geld er aan gefinancierde rechtshulp mag worden be steed), ziet volgens Seegers 'gemakshalve' over het hoofd dat het recht op rechtshulp in de grondwet verankerd ligt. „Als de overheid dat serieus wil nemen, moet ze er ook voorzieningen tegenover stel len". En dan nog iets: hoe komt het eigenlijk dat de vraag naar rechtshulp zo is toegenomen? Is het bureaucra tische gehalte van de sociale rechtstaat daar niet mede de bet aan? Zowel de Weten schappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, als de Com missie Polak (die een rapport schreef over de gefinancierde rechtshulp) en deze week nog het Sociaal Plan Bureau heb ben daar op gewezen. Seegers: „De hand moet in eigen boe zem, in plaats van de beschul digende vinger naar ons". STEVO AKKERMAN DEN HAAG „Puur wild-west". Kort maar krachtig omschreef offi cier van justitie mr. E. Harderwijk gisteren voor de rechtbank in Den Haag de tonelen die zich op 28 mei van dit jaar afspeel den in de Herenstraat in Den Haag. Bij een wilde schietpartij voor een nachtclub kwam toen een 37-jarige Haagse portier om het leven. Tegen de eveneens 37-jarige Hagenaar die het dodelijke schot had afgevuurd, eiste de officier een gevangenisstraf van acht jaar onvoorwaarde lijk. „De verdachte leeft in een puur criminele wereld. Meerdere getuigen hebben bevestigd dat hij op het slachtoffer afstapte, uitriep dat hij hem zou doodschieten en daarna gericht enkele schoten afvuurde". De politie trof in de vroege morgen van 28 mei in de He renstraat een complete chaos aan. Bij de schietpartij waren behalve de dader en het slachtoffer ook nog twee broers van het slachtoffer betrokken en diverse vrien den van de dader. De politie arresteerde die ochtend in totaal negen personen, en nam zeven handvuurwapens, een riotgun en een machine geweer in beslag. Behalve de dode waren er twee gewon den. De straat lag bezaaid met patroonhulzen. Het drama was de trieste apotheose van een betrekke lijk onschuldige ruzie tussen twee portiers. Ze werkten beiden in een Leidse nacht club, waar drie jaar geleden een vechtpartijtje met bezoe kers uitbrak. De 37-jarige die gisteren terechtstond, zou toen bij het sussen van de ge moederen alleen het „vuile werk" hebben moeten op knappen en in de steek zijn gelaten door zijn collega. De ruzie daarover mondde uit in een langdurige vete tussen de mannen. De avond vóór de fatale schietpartij kwamen zij el kaar tegen in een Rotter damse discotheek. „Ik heb toen zijn voorstel om de kwestie voor eens en voor al tijd uit te vechten, aangeno men", vertelde de verdachte gisteren. „Niet met wapens, maar met blote handen- in een gevecht van man tot man". Hij gaf toe dat hij in het daarop volgende handge meen zijn ex-collega behoor lijk had toegetakeld. Deze liet het er niet bij zit ten, maar ging naar huis en schakelde op zijn beurt zijn twee broers in. Gewapend met een riotgun gingen zij per auto op weg naar de nachtclub in de Herenstraat, waar zijn rivaal werkte. Daar aangekomen, beschoten ze enkele malen de voordeur en bekogelden de nachtclub met stenen. Kort daarop volgde de schietpartij, waaro ver de lezingen van de di verse kampen nog altijd uit eenlopen. „Ik ben geen moordenaar", hield de 37-jarige verdachte gisteren vol. „Ik stond achter de deur van de club, toen de broers begonnen te schieten en met stenen begonnen te gooien. Ik heb direct de poli tie opgebeld. Als die meteen was gekomen, was er niets aan de hand geweest. Maar er kwam niemand opdagen. Ik ben toen naar buiten ge gaan, nadat ik ook nog een paar vrienden had gewaar- chuwd. Ik wist dat er in een kastje naast de deur een pis tool lag en dat heb ik meege nomen. Ik kende de werking van het wapen niet goed. Ik wilde alleen in de lucht schieten. Het was niet miin bedoeling iemand te raken Officier van justitie mr. Har derwijk verwees dit verhaal gisteren rechtstreeks naar het land der fabelen en acht te doodslag bewezen. In de zaak tegen de twee broers van de doodgeschoten por tier, die zich gisteren ook moesten verantwoorden, was hij aanzienlijk milder. Hij eiste tegen beiden tien maan den onvoorwaardelijke cel straf. „U wilde uw om het le ven gekomen broer helpen door samen met hem naar Den Haag te gaan, maar u had hem een betere dienst bewezen door thuis te blij ven". De rechtbank doet op vrijdag 21 september uit- SPrawiLLEM GOUDRIAAN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 5