lush spreekt Irak toe via tv
Mandela bepleit handhaven
van economische sancties
WT3U[
foetangels en klemmen voor fregatten in Straat van Hormuz
Tot ziens in Kuwayt"
huR \/w
-DON'T
KILL~U$
3I!TENLAND
CeidócSowumt
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1990 PAGINA 5
•azilië onderzoekt
aleks kindermoorden
BILIA President Fernando Collor de
;mJ van Brazilië heeft een onderzoek gelast
®jde beschuldigingen van Amnesty Iner-
lal dat doodseskaders jaarlijks honder-
■erfkinderen vermoorden. Volgens po-'
e waarnemers is het voor het eerst dat
IVaziliaanse regering een onderzoek in-
Jaaar beweringen van Amnesty. De men-
'bhtenorganisatie stelde deze week in
japport dat de Braziliaanse politie be-
;n is bij moorden op kinderen die op
leven. In Brazilië leven en werken
zeven miljoen kinderen op
n0P;. Plaatselijke mensenrechtengroepen
e nervan uit dat elke dag ten minste één
j" 1 vermoord wordt door doodseskaders
lie straten schoon te maken".
-- T'i\ Aanslagen
In het centrum van
r de Spaanse
hoofdstad Madrid
zijn gisteren drie
bommen ontploft,
waarbij in totaal
negen mensen
gewond raakten. Het
minsterie van
economishce zaken
was van de
doelwitten. Verder
ontplofte een bom
bij de Madrileense
r v aandelenbeurs en
1 bij de
constitutionele
i (A rechtbank. De ETA
wordt van de
aanslagen verdacht.
Jky FOTO: ANP
Moskou wil compromis
'Japanse' eilanden
TOKYO Sovjet-minister van buiten
landse zaken Edoeard Sjevardnadze heeft
gisteren geprobeerd de weg vrij te maken
voor een succesvol bezoek van Sovjet-pre
sident Michail Gorbatsjov, volgend jaar
april, aan Japan. Nadat de Japanse rege
ring duidelijk had gemaakt bereid te zijn
tot grote investeringen in de Sovjetunie,
verklaarde Sjevardnadze dat Moskou be
reid is een werkgroep van internationale
experten van naam een ontwerpverdrag
te laten opstellen waarin ook het voor
naamste struikelblok voor goede relaties
tussen beide landen weggenomen zou
worden: de Japanse claim op vier eilan
den in de Pacific die volgens Japan geen
territorium van de Sovjetunie zijn.
Bulgarije moet
stroom besparen
SOFIA In Bulgarije wordt
komende winter de stroom ge
rantsoeneerd. De maatregel, die
geldt voor zowel particuliere
huishoudens als bedrijven en
instellingen, moet het stroom
verbruik met tien a twintig pro
cent terugdringen. Dimiter So-
kolov, vice-voorzitter van de
staatscommissie voor energie,
verklaarde tegen de krant Zem-
ja dat geen enkele stad of regio
van de rantsoenering zal wor
den vrijgesteld. Momenteel is al
een rantsoenering van kracht in
Sofia in verband met een voor
reparatie buiten bedrijf gestelde
kerncentrale.
Hongerende Liberianen
op zoek naar eten
MONROVIA De hongerende bevolking
van het door burgeroorlog verscheurde Li
beria doet alles om aan voedsel te komen,
aldus een woordvoerder van de Westafri-
kaanse vredesmacht in het land. De vre
desmacht krijgt steeds vaker te maken met
uitgehongerde Liberianen, die iedere mili
tair die iets eetbaars in zijn ransel heeft
naar het leven staan. De soldaten hebben
hen echter wéinig te bieden en wachten
zelf ook op voedselleveranties. Er is inmid
dels een dringend beroep gedaan op de in
ternationale gemeenschap om met spoed
voedsel te sturen. Vooral kinderen zijn het
slachtoffer van de hongersnood. In de
hoofdstad Monrovia is al ruim twee maan
den geen voedsel meer aangevoerd en er is
daar niets eetbaars meer te krijgen.
[volg van de voorpagina)
IHINGTON De
Irikaanse president
zal zondag het
^ise volk via de Iraak-
lelevisie toespreken.
1 videoband met de
van Bush zal naar
jdad worden overge-
en volgens de
autoriteiten inte-
l op het scherm wor-
betoond.
janbod aan Bush de Ira-
toe te spreken kwam
|en van de Iraakse minis-
lan informatie, Latif Jas-
I Bush had eerder ge-
1 dat hij niet in de gele
lid is het Iraakse volk toe
leken, terwijl de Iraakse
Saddam Husayn dat wel
Idoen bij Amerikaanse
burgers. Bush is van plan de
Irakezen via de tv uitleg te ge
ven over het doel van de
Amerikaanse aanwezigheid in
het Golfgebied, zo zei Witte-
Huiswoordvoerder Marlin Fit-
zwater. De toespraak van Bush
zal zo'n tien tot vijftien minu
ten duren.
Europa
De EG-ministers van buiten
landse zaken zouden vandaag
in Rome bekijken hoe de EG
hulp op grote schaal kan ge
ven aan de landen die het
meest lijden onder het VN-
embargo tegen Irak, namelijk
Egypte, Jordanië en ook Tur
kije. De EG-commissie in
Brussel heeft deze week voor
die hulp plannen ontworpen.
Het zou daarbij gaan om steun
voor een bedrag van miljarden
dollars. Egypte alleen al lijdt
een verlies van drie miljard
dollar door het wegvallen van
de handel met Irak en door
het feit dat duizenden Egypti
sche gastarbeiders in Irak en
Kuwayt die landen ontvlucht
zijn en hun verdiensten niet
langer naar Egypte overma
ken. Turkije verliest zo'n 2,5
miljard dollar per jaar, omdat
het de oliepijpleiding uit Irak
door Turkije naar de Middel
landse Zee afsloot en uit die
leiding geen inkomsten meer
haalt:
Voedsel
Het sanctiecomité van de Vei
ligheidsraad van de Verenigde
Naties heeft secretaris-gene
raal Javier Perez de Cuellar
gevraagd de voedselsituatie in
Irak in kaart te brengen. Op
die manier wil het vaststellen
of er voor voedsel en medicij
nen een uitzondering gemaakt
moet worden op de economi
sche sancties tegen Irak.
Iraakse functionarissen heb
ben verklaard dat in Irak kin
deren sterven omdat zij door
de sancties geen voedsel, melk
of medicijnen krijgen. Ande
ren zeggen echter dat Irak
voorlopig nog voldoende voor
raden heeft. Naar verluidt
zouden de vijftien leden van
de Veiligheidsraad het er on
derling niet over eens zijn of
de toestand in Kuwayt en Irak
al zo slecht is dat er „op huma
nitaire gronden" voedselleve
ranties toegestaan moeten
worden. Daarnaast hebben
verschillende landen, waaron
der Iran, India en China al la
ten weten dat zij ondanks het
embargo levensmiddelen naar
Irak zullen sturen. De VN-se-
cretaris-generaal zelf zal een
gezant sturen naar Kuwayt om
de situatie rond de belegerde
ambassades en de buitenlan
ders daar in ogenschouw te
nemen.
Demonstratie
in Amman
-~>T?
Jordaanse
kinderen hielden
gisteren met hun
ouders een
demonstratie
voor de
Amerikaanse
ambassade in
Amman. „Wij
kopen jullie
graan, doodt ons
niet voor olie",
„Amerika, wordt
wakker" en
„Baby's hebben
melk nodig,
vinden jullie ook
niet", luidden
enkele van de
teksten.
FOTO: ANP
fan onze medewerker
t vai A.H. Lind)
HA AG Na het kamer-
OTO,over de Nederlandse bij-
Laan de tenuitvoerlegging
het VN-handelsembargo
Irak is er eindelijk enige
lijkheid ontstaan over de
hoe de twee Nederlandse
jten precies moeten ope-
Maar het houdt nog
"I niet over.
-ï-le landen van de Westeu-
Unie (WEU) zijn afspra-
Jemaakt over een geza-
)ets|ke taakopvatting. Die
D ft uit het volgen, registre-
j^n1et inwinnen van inlich-
i over lading, bestem
en herkomst en indien
een verzoek om visitatie,
mmandant moet zo nodig
Bkj-ste dwang' toepassen.
vhet gebruik van geweld
mag niet verder wor
st Ingaan dan een 'schot voor
Bij complicaties is na
der overleg met de politieke
leiding in Nederland noodza
kelijk.
Het gebied waar geopereerd
mag worden strekt zich uit tus
sen de 54e en 58e graad ooster
lengte. Het operatieterrein om
vat daardoor voornamelijk de
Golf van Oman, de Straat van
Hormuz en het meest oostelijke
deel van de Perzische Golf.
Dat wijst erop dat Dubai de
thuishaven zal zijn voor de Ne
derlandse vlooteenheid gedu
rende de tijd dat de schepen in
dit gebied zullen opereren.
Afspraken
In hetzelfde gebied zullen ook
Britse, Franse en Amerikaanse
vlootverbanden opereren,
waarmee de nodige afspraken
zijn gemaakt op het gebied van
logistiek, informatie-uitwisse
ling en het toewijzen van ope
ratieterreinen. Er is nog geen
sa i
jetn
eddf
ei
p kil
i w<
infii De rode loper ligt op-
Jd in de hal van het hotel
jfQe de Kuwaytse regering in
1haar nieuwe zetel
mijnengevaar gesignaleerd, zo
dat een samenwerkingsver
band met de Belgische mijnen-
bestrijdingseenheid (nog) niet
nodig is. In het gebied zal zich
ook nauwelijks een dreiging
uit de lucht voordoen, omdat
de Iraakse luchtmacht niet
over vliegtuigen beschikt die
een voldoende actieradius be
zitten, tenzij ze in de lucht
worden bijgetankt. Een derge
lijke operatie, die grote bedre
venheid vergt, zou echter al in
een vroeg stadium worden ge
signaleerd door de radarappa-
ratuur van de Amerikaanse
Awacs-vliegtuigen. En er zijn.
ruim voldoende luchtstrijd
krachten paraat om zo'n aan
val het hoofd te bieden. Zono
dig zal trouwens ook het Ne
derlandse luchtverdedigings
fregat zelf. zijn mannetje kun
nen staan. Op het eerste ge
zicht lijkt de zaak redelijk goed
geregeld te zijn, maar er zijn
nogal wat voetangels en klem
men. De commandant van de
fregatten mag niet verder gaan
dan het lossen van een schot
voor de boeg van een koop
vaardijschip dat weigert de no
dige gegevens vrijwillig te ver
strekken. Vervolgens moet de
commandant via Zijn militaire
commandanten het kabinet in
Den Haag consulteren. Tijdens
het debat in de Tweede Kamer
werd daar nogal de draak mee
gestoken, omdat werd aange
nomen dat de verbindingen
wellicht vertragingen zouden
veroorzaken.
Vertragingen
Die veronderstelling werd af
gedaan met de opmerking dat
de satellietverbindingen borg
staan voor bliksemsnelle ver
bindingen. Dat is ook zo, maar
wat niet uit de verf kwam is
het feit dat het gevraagde ad
vies hoogstwaarschijnlijk over
leg op hoog politiek niveau be
hoeft. Déér zal de vertraging
zich voordoen, tenzij de rege
ring al verschillende scenario's
met de bijbehorende oplossin
gen heeft opgesteld.
Hoe zal dat in de praktijk
gaan? Als een onwillige kapi
tein van een koopvaardijschip
tot enige inschikkelijkheid is
gebracht, zodat een visitatie
team aan boord kan gaan, dan
zal dét als een ernstiger in
breuk op het soevereine recht
van het schip worden opgevat
dan het schot voor de boeg.
Daarna kunnen allerlei onver
kwikkelijke toestanden wor
den verwacht, van scheldpar
tijen tot het dreigen met of het
gebruik van handvuurwapens.
Mocht uit de scheepspapieren
blijken dat sprake is van een
overtreding van de Veilig
heidsraadresoluties 661 en 665,
dan zal aan de kapitein van
het schip opdracht moeten
worden gegeven de koers te
wijzigen. In het ernstigste ge
val, wanneer sprake is van
duidelijke contrabande, zal het
schip opgebracht moeten wor
den naar een bevriende haven
voor een grondig onderzoek
naar de lading, de afkomst en
de bestemming. Gaat dat niet
goedschiks dan moet het
kwaadschiks.
Frustraties
Het is juist onder deze omstan
digheden, wanneer krachtda
dig en gedecideerd zal moeten
worden opgetreden, dat de
commandant overleg zal
moeten plegen en instructies
zal moeten vragen aan Den
Haag. Dat kan haast niet an
ders dan tot frustrerende zo
niet onaanvaardbare situaties
en vertragingen leiden. Van de
commandant ter plaatse zal in
deze gevallen zeer veel geduld
worden gevergd, waarbij vaste
en duidelijk omlijnde instruc
ties eigenlijk onmisbaar zijn.
Ten dele is deze situatie ver
oorzaakt doordat het begrip
blokkade niet op de juiste wijze
is uitgewerkt door de Veilig
heidsraad. Een blokkade moet
immers duidelijk worden gede
finieerd qua gebied, wie ge
rechtigd is aan te houden, wel
ke risico's blokkadebrekers lo
pen, wat het doel van de blok
kade is, wat beschouwd wordt
als contrabande etcetera. Bo
vendien moeten deze regelin
gen openbaar zijn gemaakt: de
koopvaardij moet door een 'be
richt aan zeevarenden' van
deze feiten op de hoogte zijn
gebracht. Sommige van deze
zaken zijn weliswaar in de re
soluties enigszins aangestipt,
doch een duidelijk omlijnd
nisters die onderweg zijn voor
hun land en uitingen van
steun voor de Kuwaytse rege
ring. Op een prikbord hangt
een foto van de Iraakse presi
dent Saddam Husayn met een
kind op de arm en daarnaast
een identieke foto van de
Adolf Hitler ook met een kind
op de arm. Onder de foto's
staat geschreven „de geschie
de badplaats Taif, is het denis herhaalt zichzelf",
nteflkwartier van de afgezette jn de ontvangstkamer is het
een (van Kuwayt, sjeik Jaber bijzonder druk, medewerkers
1- Uijhmed Al-Sabah en diens schieten langs op weg naar een
n Z1jiet. Bijna alle hoge rege- serie faxmachines terwijl in
et, I- en overheidsfunctiona- witte jasjes gestoken obers kar-
hebben Kuwayt na de retjes met kristallen bokalen
inval van 2 augustus en schalen met noten voortdu-
uctijen ontvluchten. wen. De televisie staat constant
het bkers hebben onmiddellijk, afgestemd op het Amerikaanse
|ng tot een hele serie mi- station CNN. De stemming
Jen uitgerold voor het g
"Jen staatshoofd of een an-
hoogwaardigheidsbekle-
een bezoek
n Jwil brengen.
dat ligt in de Saudia-
en functionarissen die
Kuwayt nog niet eens
fje telefoon zouden krijgen,
f'rilt drie ministers voor een
interview?", zo
een diplomaat die als
informeel, men staat alleen op
als een lid van de familie Al-
Sabah langskomt en de kabi
netsleden eten met alle andere
medewerkers. Toch wil nie
mand lang in Saudi-Arabië
rdinator optreedt, om blijven en gesprekken eindi-
esiaP3 terui te komen met de gen daarom steevast met de zin
'Hitorc van Kuwayt". De emir
*£ters van gezondheid,
jesting en gemeentezaken,
meeste werk wordt verzet
Jn suite op de eerste ver-
uig, waar ook de emir zijn
lekken heeft. Overal han-
nieuwsberichten over mi-
,tot ziens i
heeft zich behalve twee televi
sie-optredens tot nu toe nog
niet laten zien en leeft geschei
den van zijn staf en eet ook al
leen. Een diplomaat die een
onderhoud met de emir had
verklaarde dat de leider bij
zonder terneergeslagen was.
Hij jammerde steeds, jullie
hebben je geld verloren, maar
ik ben mijn land kwijt".
Het dagelijks werk van het ka
binet bestaat voornamelijk uit
het zoeken van oplossingen
voor het vluchtelingenpro
bleem, het bijhouden van de si
tuatie in Kuwayt en het wer
ken aan een eventuele terug
keer. Minister van planning
Suleiman Al-Muttawa ver
klaarde dat er een zekere
schaamte heerste over het ver
lies van het vaderland, maar
dat de meeste mensen niet
konden geloven dat Irak echt
zou aanvallen. Zelfs toen de
aanval aan de gang was dach
ten vele ministers nog dat de
Iraakse opmars net na de grens
zou ophouden, waarna Irak
onderhandelingen zou willen
beginnen. De anders zo geslo
ten Kuwayters hebben de om
gang met de pers drastisch ver
anderd nadat zij zagen hoe
Saddam er in slaagde om de
westerse televisie te domine
ren. Een Amerikaanse public
relations firma werd in de arm
genomen en inderdaad is de
toegang tot Kuwaytse minis
ters en functionarissen nu
stukken vereenvoudigd.
NEIL MACFARQUHAR
(c) Standaard Ultgeverlj/Wavery Productior
De Nederlandse delegatie in Zuid-Afrika werd gisteren ontvangen door Nelson Mandela op het ANC-hoofd kwartier.
FOTO: At
JOHANNESBURG „De
Nederlandse regering
moet voortgaan op de wij
ze zoals ze dat tot nu toe
gedaan heeft: druk uitoe
fenen op de Zuidafrikaan-
se regering", zo zei ANC-
leider Nelson Mandela
gisteravond na het ge
sprek dat hij had met de
Nederlandse parlementai
re delegatie op het hoofd
kwartier van het ANC in
Johannesburg.
Mandela's uitspraak heeft be
trekking op voorstellen van de
VVD om het wetsontwerp dat
nieuwe inversteringen in
Zuid-Afrika verbiedt nog voor
het bezoek van president De
Klerk aan Nederland in te
trekken. Volgens de VVD is
de tijd aangebroken om een
gebaar aan De Klerk te maken
als waardering voor zijn her
vormingspolitiek... CDA en
PvdA hebben vooralsnog met
elkaar de afspraak het wets
ontwerp niet te behandelen.
Mandela herhaalde zijn stand
punt dat alle sancties tegen
Zuid-Afrika moeten blijven
gehandhaafd. De oplossing
van de economische proble
men, mede het gevolg van
deze sancties, ligt in handen
van de regering, aldus de
ANC-leider.
Overigens kreeg de delegatie
van minister Du Plessis van fi
nanciën te horen dat niet zo
zeer de handelssancties de
Zuidafrikaasne economie scha
den, als wel de beslissing van
het IMF en de Chase Manhat
tan Bank om geen kredieten
meer te verlenen aan Zuid-
Afrika.
Pvd A-kamerlid Van Traa,
eveneens lid van de parlemen
taire delegatie, ziet nog geen
reden om de „wapenstilstand"
te doorbreken. Van Traa wijst
er bovendien op dat Neder
land toch gebonden is aan het
verbod op inversteringen zoals
dat in EG-verband is overeen
gekomen.
Centraal punt in de besprekin
gen met de Zuidafrikaanse be
windslieden, onder wie ook
minister Van Niekerk van
grondwetszaken, was het tot
standkomen van een nieuwe
grondwet in Zuid-Afrika, al
dus delegatieleider Aarts. Tus
sen regering en ANC bestaat
hier een belangrijk verschil
van mening over. Het ANC
vindt dat er eerst vrije verkie
zingen moeten komen.
President De Klerk brengt
volgende maand een officieel
bezoek aan ons land op uitno
diging van de Nederlandse re
gering. Of hij tijdens dit be
zoek ook koningin Beatrix
ontmoet is nog niet zeker om
dat niet vast staat dat de ko
ningin op dat tijdsstip in Ne
derland is.
De fracties in de Kamer heb
ben positief gerageerd op het
voorgenomen bezoek. Alleen
Groen Links en D66 willen
nog geen definitief oordeel ge
ven totdat ze op de hoogte zijn
gebracht van de bevindingen
van de delegatie.
plan is niet gegeven. Al met al
staat de commandant van de
Nederlandse vlooteenheid voor
een moeilijke taak wanneer de
gezagvoerder van een koop
vaardijschip zich bij aanhou
ding onwillig opstelt.
De opvarenden van de beide
fregatten wacht nog een pro
bleem van geheel andere orde.
Door het ontbreken van mij
nengevaar en de onwaarschijn
lijkheid van luchtaanvallen
loopt de bemanning in het hui
dige operatieterrein gelukkig
weinig risico. De grootste vij
and van de bemanning zal
straks bestaan uit de eentonig
heid van het werk en de gerin
ge mogelijkheden voor ont
spanning, hoe goed de dienst
voor 'Ontspanning En Welzijn'
ook voor de scheepsbemannin
gen zal zorgen.
(De auteur is kapitein ter zee
b.d.)
Bonn zal
huizen bouwen
voor Sovjet-
militairen
BONN De regeringen
van de Bondsrepubliek en
de Sovjetunie hebben
overeenstemming bereikt
over de grote lijnen van
een financieel akkoord bij
de terugtrekking van de
380.000 Russische soldaten
uit de DDR. Over de be
dragen die hiermee ge
moeid zijn is echter nog
geen akkoord gesloten.
De afspraken voorzien erin
dat Bonn tot in 1994 financieel
de lasten van de bouw van
huisvesting in de Sovjetunie
en de herscholing van terugge
keerde Sovjet-soldaten op zich
neemt. Voor de gezinnen van
de Sovjet-soldaten, die in de
DDR een relatief verzorgd be
staan leidden, dienen in de
Sovjetunie 40.000 woningen te
worden gebouwd, ziekenhui
zen en scholen. Moskou vraagt
hiervoor een bedrag van der
tien miljard mark; Bonn wil
niet verder gaan dan vijf mil
jard mark. Bondskanselier
Kohl en president Gorbatsjov
zullen zich nu over een com
promis moeten beraden. Er is
overigens nog geen overeen
stemming bereikt over het
verloop van de terugtrekking
van Sovjet-troepen uit Oost-
Duitsland. Volgens het West-
duitse televisiestation ZDF zijn
de gesprekken vastgelopen op
een tijdschema voor de terug
trekking van westerse geal
lieerde troepen uit West-Ber-
lijn en voor de terugtrekking
van de Sovjet-militairen uit
het oostelijke deel van Duits-
Zuidafrikaanse spion
bekent acties Europa
DEN HAAG De Zuidafri-
kaanse regering is verantwoor
delijk geweest voor geheime
militaire operaties in West-Eu
ropa. De Zuidafrikaanse spion
Leon Chappie Maree heeft dit
voor de rechtbank in Johan
nesburg verklaard. Maree
werkte voor de speciale leger
eenheid CBB. De verklaring is
de eerste bevestiging dat Zuid-
Afrika beschikte over een net
werk voor clandestiene opera
ties in West-Europa.
