r
JL
„Thuis was Ceausescu
een heel aardige man"
„Publiek ging niet naar Kurhaus.
maar naar pianist Sandor Vidak"
KRO wil af van zomerstop
Een schoolse s
'Richard IF 'i
met uitglijder
CcidócSomont
The Family weer op de planken
STRENGHOLT KOMT OOK MET FILM CHROETSJOV
Sesamstraat 15 jaar oud
Gorterprijs toegekt^
aan Anneke Brassi
KUNST/RTV
DONDERDAG 6 SEPTEMBER 1990 PAG|2
Peter Oosthoek
ontving gisteren
in Rotterdamn de
Prijs van de
Kritiek 1990, een
jaarlijke
onderscheiding
van de Kring van
Nederlandse
Theatercritici. Hij
kreeg de prijs
voor zijn
bijzondere
acteerprestaties,
onder andere als
'King Lear'.
FOTO: ANP
A
J
Teletekst gaat 24 uur
per dag uitzenden
AMSTERDAM Minister D'Ancona van wvc
heeft een bedrag van 999.000 gulden per jaar
beschikbaar gesteld voor uitbreiding van de
NOS-Teletekstuitzendingen. De NOS had in
april dit jaar om uitbreiding gevraagd. Volgens
de minister kan uitbreiding van Teletekst .de
publieke taak van de omroep op een „herken
bare wijze" bevorderen. Uit dnderzoek van de
afdeling Kijk- en Luisteronderzoek blijkt dat 34
procent van de Teletekstgebruikers het be
treurt dat Teletekst niet het gehele etmaal kan
worden geraadpleegd. Commerciële zenders als
Eurosport, Super Channel en RTL 4 zenden
wel 24 uur een Teletekstblok uit. Op dit mo
ment is de NOS-Teletekst in de lucht van ne
gen uur 's morgens tot middernacht. Schiphol,
de NS, Rijkspolitie en het KNMI pleitten al-
eerder voor rond-de-klok-uitzendingen.
ROTTERDAM Het Rotterdam
se theatergezelschap RO-theater
brengt het begin jaren zeventig
legendarisch geworden theaterfe
uilleton The Family opnieuw op
de planken. Van eind september
tot half januari volgend jaar is het
feuilleton in vier delen te zien in
de kleine zaal van de Rotterdamse
Schouwburg. Donderdag 27 sep
tember gaat het eerste deel in pre
mière. The Family werd in 1973
voor het eerst opgevoerd. Het
stuk handelt over twee broers en
een zus die aan de rand van de sa
menleving hun eigen leven pro
beren te leiden in een afbraakhuis
dat zij hebben gekraakt. Een
anarchistisch, vrolijk en eigenzin
nig groepje mensen met heftige
reacties op elkaar en op de bui
tenwereld. Over een manier van
leven, een ideaal en hoe dat in de
loop der jaren vermorzeld wordt,
zo omschrijft het RO-theater de
thematiek. In de zeventiger jaren
was het succes van het eerste stuk
aanleiding tot de vervolgserie van
drie delen. Lodewijk de Boer
schreef de tekst en regisseerde de
produktie indertijd. Nu tekent
Antoine Uitdehaag, een van de
twee artistiek leiders van het RO-
theater, voor de regie. Aan de
teksten is geen letter veranderd.
Aan actualiteitswaarde heeft het
stuk niet ingeboet. De geschiede
nis speelt zich weliswaar twintig
jaar geleden af, maar verwijst
krachtig naar nu, zo meent Uitde
haag.
NAARDEN „Het is
onthutsend om te zien hoe
een man die thuishoort in
het zelfde rijtje wrede ti
rannen als Hitler, Musso
lini en Stalin, privé zo'n
compleet ander mens kan
zijn".
Productiemanager C. Schoeff-
ter van de uitgeversmaat
schappij Strengholt in Naar-
den is er niet weinig trots op
dat het hem gelukt is het ge
heime privé-archief van de te
rechtgestelde Roemeense dic
tator Nicolae Ceausescu te be
machtigen. De 'honderden
blikken filmmateriaal' worden
momenteel verwerkt tot een
52 minuten durende documen
taire. De NOS zal deze wereld
primeur op 2 oktober gaan uit
zenden, waarna de film op het
tv-festival in Cannes zal mee
dingen naar de Gouden Roos.
Schoeffter, Zwitser van ge
boorte die jarenlang in Ameri
ka heeft gewoond, beschikt
over een opmerkelijk goede
neus voor bijzondere film
vondsten. Zo zocht hij vorig
jaar in Moskou Sergei Chroets-
jov op, de zoon van Nikita
Chroetsjov die een boek over
zijn vader had geschreven. Het
boek werd de basis voor een
tweedelige televisiedocumen
taire waarbij Schoeffter en
Chroetsjov bevriend raakte.
Schoeffter: „Sergei vertelde
me dat hij sinds zijn vaders val
alle privé-films van de familie
in dozen onder zijn bed voor
de KGB verborgen had gehou
den. Die films hebben we mee
naar Nederland genomen. Het
materiaal heeft wel veel te lij
den gehad, maar volgend jaar
hopen we er toch een twee uur
durende film van te kunnen
maken".
Toen de revolutie in Roemenië
uitbrak en Ceausescu werd te
rechtgesteld, moest ik direct
aan de verborgen films van
Chroetsjov denken. Het was
helemaal niet denkbeeldig dat
iemand ook van Ceausescu
films zou verbergen. De kunst
was alleen om daar achter te
komen".
De Naardense manager kreeg
onverwachte hulp van een
Roemeense regisseur die hij ja
ren geleden naar Los Angeles
had helpen vluchten. Deze
man ontdekte dat een van zijn
oude vrienden in Boekarest
inderdaad had meegewerkt
aan het filmen van Ceauses-
cu's privé-leven. De link was
gelegd. Via een coöperatieve
filmstudio in Boekarest kwam
Schoeffter te weten dat er in
het paleis van de dictator hon
derden privéfilms waren ge
weest. Nadat het echtpaar
Ceausescu van het toneel was
verdwenen, waren de films bij
diverse instanties terecht ge
komen.
„Het heeft ons vijf maanden
gekost om alle films boven
water te halen", aldus Schoeff
ter. „En geloof maar dat het
spannend was. Alles moest in
het diepste geheim want als ie
mand daar lucht van had ge
kregen had ik het hele verhaal
wel kunnen vergeten. Boven
dien was de situatie in Roeme
nië heel erg gespannen, zoals
trouwens nu nog steeds het ge
val is. Alleen omdat ik een
professionele camera bij me
droeg, ben ik twee keer gear
resteerd. Ze dachten dat ik op
name voor de BBC maakten
en daar waren ze absoluut niet
van gediend. Ik heb ze van al
les en nog wat op de mouw
moeten spelden om te voorko
men dat ze er achter kwamen
wat ik werkelijk in Roemenië
deed. Uiteindelijk lukte alles
toch. Het in- en exportdeparte
ment van Romania-films, die
graag geld zag en met het oog
op promotie contacten met het
westen wilde leggen, was be
reid om de alleenrechten van
de films te verkopen. Hoewel
een en ander wel achter de
rug van het huidige regime
moest gaan".
Het meest spannende moment
beleefde Schoeffter daarom
aan de grens. Maar zijn kost
bare bagage werd tot zijn grote
opluchting ongemoeid gelaten.
En direct na thuiskomst in
Naarden ging een Nederlands-
Roemeens televisieteam aan
de slag om uit de grote berg
filmmateriaal een selectie te
DEN HAAG Hij is 79
jaar oud en ongetwijfeld
de meest populaire pianist
die Den Haag gekend
heeft. Sandor Vidak had
gisteren de dag van zijn
leven toen hem een hulde
werd aangeboden door
een viertal oude vrienden.
Leden van het Syperkov Or
kest uit Delft besloten hun
vriend en voorbeeld op te zoe
ken in het Scheveningse ver
zorgingshuis 'Bosch en Duin',
om hem vervolgens een an
derhalf uur durend concert
voor te schotelen uit zijn eigen
repertoire. Vele Hagenaars
zullen zich Sandor Vidak her
inneren als de pianist van de
Kurhausbar. Achtentwintig
jaar lang speelde hij daar ieder
zomerseizoen van 's avonds zes
tot 's ochtends vier. Hij was ui
termate populair bij de vrou
wen. Speelde verzoekjes en
kon plotseling met een heel
ander genre de mensen ver
rassen. Sandor Vidak was een
all-round pianist die zowel
zong,als speelde.
Zijn muzikale loopbaan begon
in Boedapest, de hoofdstad van
zijn geboorteland Hongarije.
Hier werd hem de muziek met
de paplepel ingegoten. Zijn va
der had een eigen orkest
waarin Sandor na zijn muziek
studie als vanzelfsprekend te
recht kwam. Het bleek echter
al snel dat hij verder wilde kij
ken dan Boedapest en zo ver
trok hij in 1937 naar Neder
land, samen met zijn OQm en
een zevenkoppig orkest.
Hij komt in Den Haag terecht
waar hij al snel bekendheid
krijgt, in de zomer in het Casi
no optreedt en in de winter in
Trocadero. Als de oorlog be
gint, vertrekt Sandor Vidak
naar Amsterdam waar hij on
der andere in het Amstel Ho
tel speelt. Na de capitulatie
keert hij echter weer terug
naar Den Haag. Hij ontmoet
de toenmalige directeur van
het Kurhaus, de heer Zijlstra,
die beseft dat Sandor een heel
orkest kan vervangen en hem
vraagt in de Kurhausbar te
komen spelen. Vanaf dat mo
ment groeit zijn populariteit
onder de Haagse bevolking.
Korte tijd later trouwt hij met
Aty Waasdorp, nog steeds zijn
steun en toeverlaat en gisteren
ook aanwezig bij de muzikale
hulde in het verzorgingshuis.
Aty Vidak-Waasdorp: „Het is
voor veel mensen misschien
moeilijk voor te stellen, maar
Sandor is voor veel musici een
begrip. In Hongarije is hij net
zo bekend als in Nederland
Louis van Dijk. Hij heeft over
de hele wereld opgetreden;
van Zuid-Amerika tot het
Midden-Oosten. En natuurlijk
in alle grote steden van Euro
pa. Maar zijn Kurhausperiode
vindt hij nog steeds de mooiste
tijd uit zijn leven. Hij heeft
toendertijd veel mensen blij
gemaakt met zijn muziek. De
mensen gingen dan ook niet
naar het Kurhaus maar naar
Sandor Vidak.
Tot 1972 heeft Sandor Vidak
opgetreden in het Kurhaus.
Dat jaar vond de grote verbou
wing plaats die het gebouw
omtoverde in een groter en
moderner hotel. De inmiddels
63 jaar oude pianist pakte zijn
boeltje en vertrok naar Zwit
serland, waar hij nog zo'n acht
jaar optrad in een groot hotel
in Ztlrich. In dat hotel jewe<
de regelmatig een v? Het
grootste fans: Arthur 50'
stein. Mevrouw Vidal^®.
thur Rubinstein was ee
en teruggetrokken mS.oo is
alleen van zijn kamer Cultl
als Sandor optrad. Dan ^®g]
uren luisteren en kwaij en,
man na afloop bedankt Lez
zijn mooie pianospel. Iammi
voor Sandor het grootstf°nen
pliment dat hij kon krif,ell|k
de mooiste ervaring i^T)
muzikale loopbaan". terme
Sandor Vidak zelf kanie 20
enkele hersenbloeding^™!'1
meer over praten. De rfradj0
le opvoering van gister
bedoeld als eerbetoon brt)
oud-pianist, die ontroPtuur
vol bewondering keek
terde naar de zigeuner!
van zijn vrienden van Ibrt)
perkov orkest. Janst
19.3C
HILVERSUM Om de
duidelijke breuk die er nu
bestaat tussen de zomer
en winterprogrammering
zoveel mogelijk te vermij
den, gaat de KRO-televi-
sie vanaf januari 1992 zijn
programmajaar laten sa
menvallen met het kalen
der- en begrotingsjaar. De
KRO-radio begint er al op
1 januari 1991 mee.
Dit zei Richard Schoonhoven,
mede-directeur van de KRO-
televisie gisteren tijdens de
presentatie van de winterpro
grammering. Ten grondslag
aan deze verandering ligt de
gedachte dat de financiële
middelen die ter beschikking
staan aan de omroep gemak
kelijker beheersbaar worden.
„Dat programmeren gebeurt
nu in feite al een jaar van te
voren, terwijl het inkopen en
plannen twee tot drie jaar
eerder plaatsvindt. Die breuk
is dus niet noodzakelijk. Het
betekent overigens niet dat de
KRO van een langere zomer
vakantie gaat genieten. Het
biedt echter wel de mogelijk
heid om in de lente bijvoor
beeld met langlopende series
te starten die in de zomer
doorlopen. Hoe de details pre
cies uitwerken, weet ik nog
niet. En ook met mijn partners
op het eerste net heb ik er nog
niet over gesproken. Ik weet
alleen dat de beheersbaarheid
van de middelen gemakkelij
ker is te overzien'aldus Ri
chard Schoonhoven.
Goed jaar
Volgens de media-directeur
kan de KRO programmatisch
Carl Huybrechts ...hopelijk In de Top 25...
gezien terugkijken op een goed
jaar. „Ondanks de definitieve
breuk met het produktie-bu-
reau van Joop van den Ende.
We hadden met 'De Brug' en
'Telebingo' toch twee pro
gramma's in de Top 25 en voor
het komend seizoen geef ik
onze comedy-serie 'Vreemde
praktijken', de show van Ca'rl
Huybrechts, 'Spoorloos' en
onze 'voedselshows' een kans.
schien belangrijker".
Wat Schoonhoven betreurt, is
dat de kracht van de drie zen
ders gezamenlijk belangrijker
is geworden dan die van Ne
derland 1 alleen. Zeker ook
omdat de bereidheid tot sa
menwerking (en dan met
name door de NCRV) kleiner
is geworden dan vorig jaar. De
sfeer van onzekerheid die de
overheid schept, heeft bij de
een irritatie tot gevolg, maar
leidt bij de ander tot eigen ini
tiatieven. Probleem is alleen
dat echte beleidskaders 'ont
breken en die zullen er eerst
moeten zijn voordat je over
een invulling kan praten".
Indentiteit
Voorlopig programmeert de
KRO vanuit zijn eigen identi
teit. Dat betekent bij de televi
sie onder meer dat op jaarbasis
ongeveer negentig zenduren
zijn ingeruimd voor godsdien
stige programma's. En dan
praten we niet alleen over de
wekelijkse kerkdienst op zon
dagmorgen. Zo wordt eens in
de drie weken op de woens
dagavond 'Kruispunt TV' uit
gezonden waarin de positie
van de .kerk in de samenle
ving en cultuur wordt verhel
derd. 'Ja en Amen, dwars door
de bijbel', zijn acht program
ma's op de zondagmiddag over
het Oude en Nieuwe Testa
ment. 'Thomas More' is een
maandelijks terugkerend ge
sprek op zondagmorgen, ter
wijl 'Kenmerk' wordt gemaakt
in samenwerking *met de
IKON. 'Solo' is een tiendelige
serie over bijbelse figuren, ter
wijl 'Over en weer' (een werk
titel) een achtdelige serie ge
spreksprogramma's is, die ten
doel heeft mensen aan het
woord te laten, die duidelijk
voor een levensbeschouwelijke
positie kiezen in de samenle
ving. Het programma is vanaf
20 maart op woensdagavond te
zien. Ook de afsluiting van het
Willibrordjaar wordt in beel
den gevangen met een half
uur durende reportage op 11
november. Maar ook in speel
films als 'Romero' en docu
mentaires als 'De Oekraiens
Katholieke Kerk' zal de KRO-
visie het komend seizoen door
klinken.
HANS PIËT
Minister d'Ancona van wvc nam gisteren bij aankomst op het Se
samstraat-symposium twee poppen van Bert en Ernie in ont
vangst.
AMSTERDAM De Nederlandse produktie van het Ameri
kaanse programma Sesame Street bestaat dit jaar 15 jaar en dat
wordt deze week in Amsterdam gevierd met een symposium.
Televisiemakers en wetenschappers uit een twintigtal landen
zullen in de hoofdstad praten over de betekenis van Sesamstraat
voor opgroeiende kinderen in de jaren negentig.
Aan deze internationale conferentie, die overigens door CTW en
de NOS wordt georganiseerd, zullen ook vertegenwoordigers
van Oost-Europese landen deelnemen. Het is echter nog de
vraag of Sesamstraat ook tot Polen, Tsjechoslowakije en Roeme
nië kan doordringen. In Nederland keek vóór de komst van het
derde net, in april 1988, meer dan de helft van de doelgroep -
kinderen van arie tot zeven jaar - naar het kinderprogramma.
De dienst kijk- en luisteronderzoek van de NOS schat de kijk
dichtheid nu op minder dan 40 procent.
'Richard II' van William Shakespea
re. Vertaling: Dolf Verspoor. Regie:
Adrian Brine. Met: Ton Lutz, Gijs
Scholten van Aschat, Pierre Bokma,
Allard van der Scheer, Marieke van
der Pol, Nelly Frijda en Titus Tiel
Groenestege. Première: Amtter-
damse Stadsschouwburg, 5/9/1990.
Het is spraakmakend om als
vrije producent in één seizoen
'Richard II', 'Hendrik IV' en
'Hendrik V' van Shakespeare
als een trilogie in het theater
uit te brengen. Martin Hanson,
vooral bekend om zijn jaarlijk
se Wintercircus, commerciële
evenementen en grootschalige
feesten in opdracht, heeft dit
ongeveer vier miljoen kosten
de projekt rond gekregen.
Dat zoveel theaters de trilogie
in hun programmering hebben
opgenomen, is feitelijk al een
signaal dat de interpretatie een
breed publiek, yan Hoorn tot
aan Maastricht, moet aanspre
ken. Het kan dus onmogelijk
een 'Richard II' worden, zoals
Ivo van Hove het verleden
speeljaar zo grandioos en intri
gerend bij Theater van het
een traditionele, schoolse voor
stelling geworden. Allard van
der Scheer als de hertog van
Cloucester is dusdanig druk
aan het gesticuleren en Nelly
Frijda probeert daarentegen
weer zo laconiek mogelijk de
verzen uit haar mond te laten
rollen, dat het stuk veel meer
weg heeft van een
klucht dan van een gedi
rijk drama. Haar ver
wekt helemaal op de la|
ren, wanneer ze in ee
belrol nota bene als I
schop van Carlisle in l
naat verschijnt.
Gijs Scholten van Aschj
naarmate de voorstelliii
dert in zijn titelrol {j
echt imponerend woü
echter niet. Pierre Bo^n
zijn tegenstrever Hen!" c
lingbroke zet zich voo!
dan honderd procent iifdepi
jammer van zo'n grootnabij
regisseur Adrian BrinfMte'
niet meer uit hem wflöem
halen dan de al vakJde
hem getoonde emotiofflee
onder meer benadruk#160^
voor Pierre Bokma ond0"6^
zo kenmerkende handg)
Veel rollen blijven
daardoor levenloos,
van Marieke van der
de hierop volgende
drama's is voor Ton
grotere rol toebedacht!
'Richard II', waar hij i
van Gent staaltjes va)
kunst toneel laat zien. D
De nog altijd onvernf
geldende grondgedach^
macht onherroepelijk
handen maakt, zelfs a?-
oorspronkelijk van gof
is, wordt in deze vort
kracht tot een Reader"
aforisme.
MAX!
AMSTERDAM De Stichting Ams
Fonds voor de Kunst heeft gisteren d<
tuurprijzen 1990 toegekend. De Hermj
terprijs (poëzie) gaat naar Anneke B|
voor haar bundel „Landgoed". M. E
krijgt de Multatuliprijs (proza) voor hai
„De zonen van het uitzicht". De Buske
prijs (essay/biografie) is toegekend aai
s Brandenburg voor Annie Romi
oor 1895-1978". Aan elke prijs is eer.._
verbonden van 10.000 gulden. De uitreen
op 26 oktober in het Amsterdamse P;
Volgens de jury heeft de poëzie van Biji p
een onthutsende mate van concreetheT
boek van Februari is een debuut.
c*os
schrijfster zegt de jury dat zij alle vakl reP
sing toont die men zich maar kan laet*
Sandor Vidak vele jaren geleden in de Kurhausbar, waar hij 28 zomers optrad.
Nicolae Ceausescu tijdens het partijcongres in november vorig jaar, kort voor zijn val en latere executie.
maken.
Schoeffter: „In tegenstelling
tot Chroetsjov had Ceausescu
een groot ego. Hij liet zijn le
ven vastleggen op professione
le 35 mm film. Maar de films,
die alleen intimi te zien kre
gen, waren vooral bedoeld als
amusement. Het was daarom
heel moeilijk om daar een
goed en vloeiend filmverhaal
van te maken. Maar ook dat is
uiteindelijk gelukt en momen
teel wordt de laatste hand aan
de reportage gelegd".
De documentaire 'Achter de
gouden deuren, het priveleven
van Nicolae Ceausescu' begint
met de dood van de Ceauses-
cu's. Dan gaan de beelden te
rug naar 1967, naar het eerste
officiële optreden van de man
die Roemenië tientallen jaren
in de ban zou houden. Waarna
de camera zijn verdere leven
op de voet lijkt te volgen. Op
zet hierbij is vooral om te laten
zien wat voor man de toen zo
gevreesde dictator nu eigenlijk
was. Hoe kreeg hij een heel
volk zover dat ze in hem ble
ven geloven en zijn massale
wreedheden accepteerden?
Volgens Schoeffter komt de
kijker tot schokkende ontdek
kingen: „Als die man je door
de camera aankijkt, dan kijk je
in de ziel van het kwaad. Maar
het onthutsende is dan om te
i Vi
zien hoe zo'n man da^
zijn vrouw omhelst, zi" 03
deren streelt en een bljtêief
de tuin plukt. Je kent i
welijkheden van hem, n
zijn eigen huis lijkt Ce?™
een egocentrische, maai uvv
vriendelijke man. W<
verbijsterend, alsof je tj.07 i
taal verschillende persPne
heden in een en dezelftf^!®1]
ziet.." )g o
HELMA VAN DENmet
