Duur van Golfcrisis
schrikbeeld voor YS
Aziz: het menselijke gezicht van Saddams ambities
BUITENLAND
EüdóaQowumt
DONDERDAG 30 AUGUSTUS 1990 PAGINA 5 -
250 ai
it D
RI
■feheran
wrijft zich in
e handen
en 3HERAN Iran, en in
een ;t bijzonder president
1 j Akbar Hashemi Rafs-
idei jani- ma§ buurman Irak
k, i inken voor zijn militaire
aal ronturen in de Golf.
lick
i te i vier weken crisis rond Ku-
^ek( iyt zijn er geen vredelieven-
r mensen te vinden in het
-gcx idden-Oosten dan Iraniërs.
ebn i grens met Irak is sinds
n s idag open voor de honderd-
vooi izenden Aziaten die Irak en
corn uwayt ontvluchten. Er is
i be Ifs het aanbod aan hen om
elk irk te zoeken in Teheran,
lat inisters van buitenlandse za-
»eni n van tal van Aziatische
Al iden vliegen af en aan. Er
;rna >rden goede zaken gedaan,
volg i meldde de Filipijnse minis-
ifonr Raul Manglapus, dat zijn
ng. vluchte landgenoten via
tus in kunnen worden geëva-
ie v eerd en Iran bovendien de
reidheid heeft het gat te
Dhten dat in de olievoorzie-
II ng van Manila is geslagen
W tor het embargo op Iraakse
Kuwaytse brandstoffen,
ana idio Teheran citeerde Mo-
i Z mmed Adeli, de president
it de Iraanse centrale bank,
e meldde dat de Iraanse in-
msten aan buitenlandse va-
de la's inmiddels met 12 pro-
arsr nt zijn gestegen. Het droog-
van lien van de oliebronnen in
te i ak en Kuwayt heeft de olie-
uist ijs opgedreven met zo'n 50
ocent. Iran verdient nu per
miljoen gulden aan
r< n nog steeds ondermaatse
we ie-export.
sheloor Iran kan deze crisis niet
e siing genoeg duren," zegt een
;te I akistaanse regeringsfunctio-
mi iris. Ook Pakistan is in de
arkt voor een hoger Iraans
ndeel in zijn olievoorzie-
'Mo ng. Pakistan kreeg 40 pro-
i nt van zijn olie uit Kuwayt.
e o lortgelijke geluiden komen
ook uit India en Sri Lanka,
handelsgeest van president
mer ifsanjani, die strikte militai-
?bn neutraliteit in de Golfcrisis
rve art aan een eigenbelang,
op ordt het beste verwoord door
in n Iraanse diplomaat in Du-
ge i: „Zelden hebben we ons in
we n zo'n confortabele positie
vonden. We kunnen andere
nden helpen met de evacua-
van hun onderdanen en het
lossen van hun olieproble-
:n. Maar uit principe zijn we
ituurlijk tegen de Iraakse
hai nexatie van Kuwayt en de
nwezigheid van Amerikaan
troepen in Saudi-Arabië en
dere Golfstaten". Na tien
ir oorlogmet het buurland
ak is de Iraanse economie er
slist niet goed aan toe. Mil-
menwerkloosheid en ver-
elde industrie- en haven-
mplexen maken een investe-
ng van 1995 van 800 miljard
Deie ilden noodzakelijk. Geld dat
an niet heeft en dat vooral
de Verenigde Staten, Euro-
en Japan moet komen. Tot
lugustus, de dag waarop Irak
e mjuwayt binnenviel, kon presi-
int Rafsanjani nauwelijks in-
asteerders interesseren.Rafs-
ijani was vooral binnenlands
'S, 1 in handen en voeten gebon-
lbo> in. De radicalen, onder an-
ver lering van onder anderen
irlementsvoorzitter Mehdi
arrubi, wilden, niets weten
rger in westerse investeringen die
derh teindelijk afbreuk zouden
unnen doen aan de islamiti-
he revolutie van ayatollah
homeiny. De kritiek op
ik el afsanjani is verstomd. Hij
•r. aakt overuren om de volle
mifinst van de Golfcrisis binnen
kunnen halen. Allereerst
tacl aakte Irak een knieval door
le eisen in te willigen waar-
Teheran bleef hameren na
Ti it staakt-het-vuren tussen
patii ;ide buurlanden in augustus
■se 188.
lulgaarse trainer
ntvlucht Kuwayt
OFIA De voormalige Bul-
larse volleybal-international
'ramen Prinov is naar Sofia
vlucht uit de door Irak be-
itte oliestaat Kuwayt. Prinov
rriveerde daar met geen an-
ïre spullen dan die hij bij
stra ch droeg. Bijna twee ton
laargeld liet hij in Kuwayt
ihter. „Dat maakt niet uit",
st hij weten. „Het belang-
jkst is, dat ik leef".
Arafat: vredesmacht
onder vlag van VN
GENEVE PLO-voorzitter Yasser
Arafat heeft de Verenigde Staten ver
weten de Verenigde Naties naar hun
hand te zetten en de Golf-crisis te ge
bruiken voor Amerikaanse en Israëli
sche belangen. Arafat is van mening
dat de Amerikaanse en andere bui
tenlandse eenheden uit de Golf-regio
moeten worden teruggetrokken en
moeten worden vervangen door een
multinationale vredesmacht onder de
vlag van de VN. Arafat blijft erbij dat
een oplossing voor de crisis die is ont
staan na de Iraakse inval in Kuwayt
dient te worden gevonden binnen een
Arabisch raamwerk.
gevers over
zijn plan voor
de oplossing
van de
Golfcrisis.
FOTO: EPA
Golfcrisis treft Suezkanaal hard
PORT SAID Door de crisis in de Golf verwacht Egypte dit
jaar meer dan 100 miljoen gulden te verliezen op de exploitatie
van het Suezkanaal. Het Suezkanaal is een van Egypte's belang
rijkste mogelijkheden om harde valuta, vooral dollars, binnen te
halen. De laatst bekende exploitatie-cijfers van het kanaal date
ren uit 1988. Toen deed de verbinding tussen de Middellandse
en de Rode Zee ruim 2,6 miljard aan tol en passagegelden in de
staatskas vloeien. Vooral tankers brengen veel geld in het laatje.
Volgens Farouk Abu Taleb, directeur van de economische dienst
van de Suez Kanaalmaatschappij, zullen in de nabije toekomst
de inkomsten ook sterk verminderen omdat Lloyd's Verzekerin
gen in Lbnden de premies voor olietankers die naar de Golf va
ren steil heeft verhoogd. Dat maakt de zo gevoelige vaarweg
voor reders alleen maar onaantrekkelijker. Bovendien zijn door
de VN-boycot zowel Kuwayt als Irak als olieproducerende lan
den weggevallen. Jaarlijks passeert 34 miljoen ton ruwe olie het
kanaal. Kuwayt en Irak zorgden voor 7 miljoen ton, terwijl Sau
di-Arabië 16 miljoen ton olie door het Suezkanaal verscheept.
Slechte tijden voor
Iraakse theedrinkers
DHAKA Voor de Iraakse bevolking komt de bo
dem van het theeglas snel in zicht nu Bangladesh
Iraakse handelaren van de theeveiling heeft geweerd.
Sri Lanka, dat heeft aangekondigd de verkoop van
thee aan zijn grootste klant Irak te willen voortzetten,
heeft echter bekendgemaakt dat handelaren uit
Baghdad maandag op de veiling maar heel weinig
thee hebben gekocht en dinsdag zelfs helemaal niets.
Maandag kocht Irak slechts 100 ton, een vijfde van de
gebruikelijke hoeveelheid. Vorig jaar kocht Irak
30.000 ton Srilankaanse thee. In de Bengalese haven
stad Chittagong werden dinsdag Iraakse theehandela
ren zonder meer weggestuurd. Normaal koopt Irak in
Bangladesh jaarlijks 10.000 ton thee en is daarmee de
vierde grootste afnemer. De thee, volksdrank num
mer een, wordt in Irak zoet en sterk gedronken uit
kleine glazen.
WASHINGTON De
lange duur van de Golf
crisis wordt voor de Vere
nigde Staten met de dag
verontrustender. Volgens
vele waarnemers in Was
hington is het moment
voor een Amerikaanse mi
litaire bevrijding van Ku
wayt in feite al gepas
seerd, nu er een interna
tional klimaat van onder
handelen is ontstaan en
Irak talloze westerlingen
zo duidelijk tot gijzelaars
en schietschijven heeft ge
maakt.
Leden van de Iraakse staf verlaten hun ambassade in Washing-
t0n- FOTO: AFP
De massale passieve aanwezig
heid van Amerikaanse troepen
in Saudi-Arabië kan daarom
niet anders dan toenemend
verzet oproepen in zowel de
Arabische wereld als de VS
zelf. President Bush heeft for
meel nog wel de unanieme
steun van het Amerikaanse
Congres (parlement) voor zijn
beleid, maar individuele Con
gresleden - zowel Democraten
als Republikeinen - beginnen
toch overduidelijke kritiek te
uiten. Gezaghebbende senato
ren als Richard Lugar en Joe
D'Amato en afgevaardigde Les
Aspin vinden met name dat de
president de feitelijke redenen
voor de Amerikaanse macht
sontplooiing in het Midden-
Oosten onvoldoende tot warrig
formuleert en dat dat hem
spoedig zal opbreken.
Afgaande op de uiteenlopende
motieven die Bush in de afge
lopen dagen heeft genoemd,
heeft de kolossale Amerikaan
se operatie tot doel het Saudia-
rabische grondgebied te verde
digen, een „moderne Adolf
Hitler" tot staan te brengen, de
monarchie in Kuwayt te her
stellen en de aanvoer van -
goedkope -olie op de wereld
markt te verzekeren.
Nu het verlies van Ameri
kaanse mensenlevens in het
Midden-Oosten zo'n realisti
sche mogelijkheid is gewor
den, steekt een aantal van die
motieven te schamel af tegen
de mogelijke prijs: Amerikaans
bloed. Vooral de uitspraak van
Bush dat in de Golfcrisis in
feite de „Amerikaanse levens
stijl op het spel staat" wordt de
president steeds mer kwalijk
genomen. Die levensstijl ver
wijst onmiskenbaar naar het
Amerikaanse consumptisme.
Niet minder dan 40 procent
van het wereldolieverbruik
heeft plaats in de Verenigde
Staten, waar 60 procent van al
die olie als benzine in auto's
verdwijnt. „De president zegt
in feite dat onze jongens en
meisjes in het Midden-Oosten
bereid moeten zijn te sterven
omwille van Amerika's recht
op goedkoop autorijden", ver
klaarde deze week een cyni
sche senator Bob Carey.
Onwaardig
Ook Bush's vergelijking van
Saddam Husayn met Adolf
Hitler is volgens Amerikaanse
commentatoren een inflatie
van het absolute kwaad dat
Hitier belichaamde en legt een
irreële relatie tussen de wer
kelijke macht van het toenma
lige Duitsland met de beperkte
capaciteit van het ontwikke
lingsland Irak. Bovendien her
innert de Hitler-vegelijking op
pijnlijke wijze aan de samen
werking van de VS met Sad
dam Husayn tijdens diens oor
log met Iran.
Voorts is, ook volgens de mili
taire analisten in de Verenigde
Staten, de dreiging van een
Iraakse aanval op Saudi-Ara
bië inmiddels niet meer aan de
orde. Een veel kleinere dan de
huidige Amerikaanse troepen
macht ter plaatse zou thans
voldoende zijn om dat mini
male risico af te wenden.
Tenslotte is Bush's officiële
oogmerk om de wettige rege
ring van Kuwayt weer in het
zadel te brengen, voorwerp
van toenemende kritiek in
Amerika. „Een reusachtige
Amerikaanse militaire inspan
ning om, terwijl grote delen
van de wereld zich tot de de
mocratie bekeren, een dubieu
ze en autoritaire monarchie in
ere te herstellen, is een on
waardig motief", schreef dezer
dagen The Washington Post.
De terugtrekking van Irak uit
Kuwayt is daarentegen een
onverminderd door de Ameri
kaanse samenleving gesteunde
doelstelling. Maar officieel is
de Amerikaanse troepenmacht
in Saudi-Arabië daarvoor niet
ontplooid. De economische
boycot van Irak, waarvoor
eveneens een veel geringere
militaire inspanning voldoen
de zou zijn, moet die terug
trekking bewerkstelligen.
Defensieminister Tom King krijgt schietles aan boord van het Britse fregat Battleaxe.
Overigens groeit in Washing
ton de indruk dat een mogelij
ke geweldloze oplossing voor
de crisis kan liggen in het aan
treden van een ander, meer
democratisch bewind in Ku
wayt. Indien zo'n regering
duidelijk zou maken zich beter
in de OPEC-discipline te zul
len schikken, zou dat Iraks lei
der Saddam Husayn de moge
lijkheid scheppen zich met
enig gezichtsbehoud uit Ku
wayt terug te trekken.
Een dergelijke uitweg zou via
een pan-Arabisch akkoord
mogelijk kunnen worden,
maar kan veel tijd vergen. En
tijd zal, zo is de overtuiging in
de Amerikaanse hoofdstad, te
gen de Amerikanen werken.
Naarmate de VS-militairen
langer in Saudi-Arabië blijven,
zal die aanwezigheid meer het
karakter krijgen van een kolo
niale bezetting, bedoeld om
het westerse (olie)belang veilig
te stellen. Het anti-Amerika
nisme in de Arabische wereld
kan dan alleen maar groeien.
Het gevaar daarvan is weer
dat de Palestijnse kwestie en
de Israëlische bezetting van
Arabisch grondgebied deel
moet gaan uitmaken van een
oplossing van de Kuwayt-cri-
sis, hetgeen tot een uitzichtloze
situatie zal leiden.
Op het spel staat ook Ameri
ka's onuitgesproken bedoeling
om Saddam. Husayn te doen
afzetten. Washington gelooft
niet dat een 'Arabische' oplos
sing voor de bevrijding van
Kuwayt de dictator in Irak op
de duur tevreden zal stellen.
De waarschijnlijkheid dat Irak
over enkele jaren over atoom
wapens kan beschikken,
maakt diens val voor de rege-
ring-Bush alleen maar urgen
ter. En is die wens te ambi
tieus, dan zal president Bush
in een uiteindelijk akkoord
toch minstens de vernietiging
van chemische wapens en de
stopzetting van de atoombom
ontwikkeling in Irak opgeno
men willen zien.
Misère
Hoewel Bush in de VS alge
meen bewonderd wordt voor
zijn optreden in de Golfcrisis
(sommige senatoren vinden
het „briljant" zoals de presi
dent met persoonlijke diplo
matie een alliantie van gema
tigde Arabische landen heeft
gecreëerd), is de Amerikaanse
militaire presentie in Saudi-
Arabië een politiek probleem
op zichzelf geworden.
De eerste berichten" over uit
putting en verveling van de
Amerikaanse troepen lopen-
binnen, het eerste gemor over
de kosten van de operatie (2,5
miljard dollar tot eind septem
ber) valt te horen en de eerste
irritatie over de bescheiden
heid van de bijdragen van an
dere (NAVO-)landen komt bo
ven. Voorts zal het Ameri
kaanse Congres zich volgende
week als het terugkomt van
vakantie, pas goed met het be
leid gaan bemoeien, zodat par
tijpolitieke stagnaties dreigen.
De tv begint bovendien zijn ei
gen dynamiek te krijgen in de
propaganda-oorlog tussen
Washington en Baghdad, het
lot van de gijzelaars zal steeds
ellendiger worden en het pu
bliek begint verzadigingsver
schijnselen jegens de stroom
van informatie uit het Mid
den-Oosten te vertonen.
En toch zullen de Amerikaan
se troepen eens weer 'zegevie
rend' naar huis terug moeten,
zonder dat de Amerikaanse
oogmerken, hoe onduidelijk
gedefinieerd ook, verloren zul
len zijn gegaan in wat een
langdurige misère in het Ara
bische zand dreigt te worden.
AMMAN Achter het
elegante uiterlijk van Ta-
riq Aziz, minister van bui
tenlandse zaken van Irak,
lijken diepe emoties ver
scholen te gaan die over
eenkomen met de opvat
tingen van president Sad
dam Husayn, zijn meester.
Aziz, die vandaag in Amman
is aangekomen voor bespre
kingen met secretaris-generaal
Javier Perez de Cuellar van de
Verenigde Naties, benadert de
zaken op een typisch Iraakse
manier die voor veel Arabie
ren, ook in Jordanië, volko
men aanvaardbaar is. Wester
lingen worden er vaak door
van hun stuk gebracht.
Toen hij elf dagen geleden in
Amman was werd hij boos
toen hij door de internationale
media bestookt werd met be
schuldigingen dat president
Saddam westerse levens in ge
vaar brengt in Baghdad door
ze op strategische punten te
plaatsen. „We willen ons volk
beschermen", aldus Aziz.
Een westerse diplomaat zei:
„Dit is de omgekeerde logica
van de kidnapper. Hij begaat
een misdaad door je familie te
kidnappen en wanneer 'je pro
beert ze terug te krijgen zegt
hij dat het jouw schuld is als er
iets met hen gebeurt. Zijn daad
is eigenlijk ook jouw schuld".
In de dagen voor de belangrij
ke ontmoeting van Aziz en Pe
rez de Cuellar heeft Baghdad
verzoenende gebaren gemaakt.
Zo beval Saddam de Iraakse
schepen de westerse blokkade
in de Golf niet te omzeilen. Er
is echter geen enkel teken dat
Irak bereid is gehoor te geven
aan de belangrijkste westerse
voorwaarde voor vrede, de
Iraakse terugtrekking uit Ku
wayt.
Irak houdt vast aan het stand
punt dat de westerse machten
niets dan bemoeiallen en
agressors geweest zijn in het
Midden-Oosten sinds de ver
snippering van het Ottomaan
se rijk in 1918, en dat de „Ara
bische natie" vernederd en ge
corrumpeerd is om de oliebe
voorrading van het Westen
veilig te stellen.
Andere agenda
Dit alles voorspelt niet veel
goeds voor de besprekingen
van Aziz met Perez de Cuel
lar, die de ontmoeting bena
dert met een heel andere
FOTO: AP
agenda. De secretaris-generaal
van de VN benadrukte zijn
lange persoonlijke relatie met
Aziz, die hij prees als een emi
nent diplomaat.
„De secretaris-generaal zal
Irak vragen zich neer te leg
gen bij de VN-resoluties over
sancties en gebruik van ge
weld tegen Irak nu bijna de
gehele internationale gemeen
schap Irak's acties veroor
deelt", zei een diplomaat.
„Aziz zal antwoorden dat Irak
de resoluties niet erkent en dat
Saddam Husayn de armen en
onderdrukten van de Arabi
sche wereld achter zich heeft
in zijn strijd tegen corrupte en
machtige buitenlandse indrin
gers. Niet veel ruimte daar om
te manoeuvreren".
Dat het accent nu verschoven
is van oorlogsvoorbereidingen
naar diplomatieke inspannin
gen betekent echter een kleine
adempauze. Het is niet onmo
gelijk dat Saddam Husayn het
hoofd zal buigen nu de inter
nationale gemeenschap zich
tegen zijn bezetting van Ku
wayt verzet met een solidari
teit en een kracht waar hij
duidelijk niet op gerekend
had. Hij wendt zich nu tot een
goed getraind team van diplo
maten, met aan het hoofd
Aziz, die weliswaar de opvat
tingen van president Saddam
en zijn generaals delen, maar
een totaal verschillende stijl
hebben.
Experts hebben verschillende
andere sleutelfiguren in Iraks
diplomatieke equipe geïdenti
ficeerd, onder wie Sadoun
Hammadi, vice-minister van
buitenlandse zaken. Sommigen
zeggen dat hij achter de scher
men. in Baghdad nog meer in
vloed heeft dan Aziz. Hamma
di was één van de stichters
van de Baath-beweging die nu
aangevoerd wordt door Sad
dam Husayn. Hij heeft erva
ring in Amerika maar is de
harde revolutionaire metho
den van Irak trouw gebleven.
Vorige week werd Hammadi
gekozen voor de moeilijke
taak president Gorbatsjov in
Moskou ervan te overtuigen
zijn steun aan de westerse
sancties in te trekken.
De meeste belangrijke Iraakse
diplomaten hebben een kennis
van de buitenwereld die Sad
dam zelf ontbeert. Sommigen
van hen komen uit andere la
gen van de maatschappij dan
de in Takrit geboren Sunni
Moslims die de regerende elite
van de dictator vormen. Aziz,
sinds 1983 minister van bui
tenlandse zaken, is een chris
ten. Hammadia is een Shia-
moslim.
Irak neemt volgens Aziz aan
stoot aan de manier waarop
heersende families in de Golf
hun olierijkdommen hebben
aangewend. Irak gelooft bo
vendien legitieme grieven te
hebben tegen Kuwayt over
olierechten, territoriale eisen
en betwiste eilanden in de
Perzische Golf bij Khawr Abd
Allah. In een poging de vreed
zame bedoelingen van Irak te
bewijzen heeft Aziz voorge
steld dat Amerika zich moet
terugtrekken uit Saudie-Ara-
bië in ruil voor de garantie dat
de buitenlanders uit Irak en
Kuwayt kunnen vertrekken.
Over de kwestie van Kuwayt
kan dan besloten worden door
de Arabische landen zelf.
Waarschijnlijk zal Perez de
Cuellar Aziz eraan herinneren
dat de rest van de wereld
Iraks bezetting van Kuwayt
niet ziet als een zuiver Arabi
sche aangelegenheid.
RICHARD OWEN
(c) The Times
Werving
Zolang de drei
ging vanuit Irak
nog niet voorbij
is, gaat de wer
ving van recruten
voor het leger van
Saudi-Arabië in
sneltreinvaart
door. Hier praten
enkele officieren
van de Royal Sau
di Arabian Natio
nal Guard met in
traditionele kle
ding gestoken
kandidaten.
FOTO: AP
Jemenitische vaders noemen zonen Saddam
it he Geen wonder, dat Rob stomverbaasd is, wanneer hij
,rdaar binnen kijkt. Want.... bevindt hij zich nog aan boord van een
;hip? Hij ziet zowaar een complete drukkerij! Kijk, vlak voor zijn
êus zijn twee graveurs aan het werk. En er wordt hard gewerkt!
iemand kijkt op of om en zwaar dreunt een kleine pers, die ach-
in het vertrek staat opgesteld. Wat moet dat alles betekenen?
'ear dan begrijpt Rob het ineens: hier worden de dollarbiljetten
gemaakt, die Harries zo grif uitgeeft. De „Astra" heeft een com
pleet valse-muntersbedrijf aan boord! En daarom ligt het schip
zo vaak dagenlang voor anker in een kalme zee. Want bij woelig
weer kunnen ze hier natuurlijk niet werken. Kijk, daar staan twee
retoucheurs met elkaar te overleggen. Het moeten prima vaklui
zijn. En even verderop houdt een papierschepper een vel papier
tegen het licht om het watermerk te bekijken. Nou, Harries en
Larry hebben het zaakje wel goed voor elkaar!
NICOSIA Sommige mensen
vinden dat de wereld genoeg
heeft aan één Saddam, maar
in Jemen hebben ten minste
vijfentwintig echtparen sinds
de Iraakse inval in Kuwayt
hun zoon de voornaam van de
Iraakse dictator gegeven. Het
Iraakse persbureau INA meld
de dinsdag dat jonge vaders in
Jemen zo enthousiast zijn over
de Iraakse leider, dat ze hun
zoontjes Saddam hebben ge
noemd „als een goed voorte
ken". Hun gevoelens zouden
een steunbetuiging zijn aan
Saddams „nationale opstelling
ten opzichte van de buiten
landse agressie jegens de Ara
bische natie". Of er ook jong
geborenen zijn in Jemen die
de naam George, naar de
Amerikaanse president, heb
ben meegekregen, vermeldde
INA niet.
Syrië smoort
betogingen voor Irak
AMMAN Syrische troepen
hebben in steden aan de grens
met Irak gewelddadige beto
gingen voor Irak neergeslagen
en daarbij tientallen mensen
gedood. Syrië heeft aan de
oostgrens met Irak massaal
troepen samengetrokken, wel
licht meer dan 50.000 man. Sy
rische staatsmedia hebben
overigens geen enkele melding
gemaakt van enige onrust. De
betogers, die protesteerden te
gen de opstelling van presi
dent Hafez Assad in de Golf
crisis, zouden met Iraakse
vlaggen hebben gezwaaid en
portretten van de Iraakse dic
tator Saddam Husayn hebben
meegevoerd. Zondag zegde As
sad een voorgenomen bezoek
aan Egypte zonder opgaaf van
redenen af. Dinsdag vloog hij
alsnog naar Alexandrië voor
overleg met de Egyptische
^resident Mubarak.
