K
eer wapens
oor Saudi s
Ordaanse minister
Hol lof over Husayn
Dramatische terugval toerisme in Egypte
E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Westen onderschat
gevaren van radicale
Islamitische wereld
-»JITENLAND
CeidócSouoant
WOENSDAG 29 AUGUSTUS 1990 PAGINA 5
ïlefoon voor
isinformatie
HAAG De ANWB heeft in
;leg met het crisisteam van het mi-
>rie van buitenlandse zaken een
tdtjaal telefoonnummer geopend voor
ol ele reisinformatie in verband met
ftolfcrisis. Reizigers kunnen op num-
070-3.26.21.31 een bandje horen met
lofficiële reisadviezen en aanvullende
•rrmatie. Op deze manier kunnen rei-
rs per dag op de hoogte blijven van
ituatie in het gebied. Mensen die op
d van de informatie besluiten een
geboekte reis te annuleren of te
enjigen, kunnen bij de ANWB terecht
een individueel advies en de moge-
financiële) consequenties van hun
bit, aldus de ANWB.
Lucht
ballet
Het heeft iets
van een
„luchtballet",
het aanvlie
gen en lan
den van de
Puma-heli-
kopters op
het Franse
vliegdekschip
Clemenceau.
Het vaartuig
is op weg
naar de Per
zische Golf.
FOTO: AFP
Hulp EG voor
vluchtelingen
BRUSSEL De EG-commissie
in Brussel heeft besloten opnieuw
geld ter beschikking te stellen
voor hulp aan de uit Irak en Ku-
wayt gevluchte mensen die in
Jordanië verblijven. Dit keer
gaat het om een bedrag van 2,785
miljoen ecu (ruim 6,4 miljoen gul
den). Het geld is bestemd voor
het geven van voedselhulp. Het
voedsel komt niet alleen ten goe
de aan de vluchtelingen maar
ook aan de Jordaanse bevolking.
Die heeft het door de enorme
stroom van vluchtelingen zelf
ook erg moeilijk gekregen.
Frankrijk
verbiedt protest
pro-Saddam
PARIJS Frankrijk heeft alle
betogingen voor de Iraakse pre
sident Saddam Husayn verbo
den, zo is gisteren vernomen uit
parlementaire bronnen. Frank
rijk kan zulke betogingen niet
dulden zolang Irak honderden
Franse burgers gijzelt, zei mi
nister van buitenlandse zaken,
Roland Dumas, in de Franse Se
naat. In Parijs is het sinds de
Iraakse inval in Kuwayt op 2
augustus tot sporadische demon
straties gekomen, waarbij enke
le honderden mensen zich ach
ter Irak opstelden.
-)STEN OPERATIE IN GOLF LOPEN SNEL OP
SHINGTON De
:nigde Staten willen
di-Arabië voor bijna
miljard dollar aan
iwe wapens verkopen
de verdediging van
[and tegen Irak te ver
ben. Ook Israël wil
r wapens van de Ver
de Staten ontvangen.
ens kringen in het Ameri-
ïse Congres voorzien de
inen in de levering aan
ii-Arabië van 24 F-15 ge-
ïtsvliegtuigen, 150 M-60
[s, 15.000 stuks anti-tank-
dnitie en 200 draagbare Stin-
luchtdoelraketten. Ook
wjere verkopen zouden mo-
k zijn. De Israëlische mi-
»r van defensie, Moshe
ns, heeft in een reactie ge-
tdat de Verenigde Staten
ook aan Israël meer wa-
moeten leveren.
Amerikaanse ministerie
defensie heeft intussen
schatting van de kosten
eind september van de
;rikaanse operaties in het
[-gebied verdubbeld. Het
tagon gaat er nu van uit
de opbouw van- het militai-
pparaat in het gebied tot
september zeker vijf mil-
td s
jard gulden zal kosten. De
nieuwe raming, waarbij reke
ning is gehouden met de prijs
stijging van brandstof en het
oproepen van tienduizenden
militaire reservisten, gaat ver
uit boven de aanvankelijke
schatting van 2,5 miljard gul-.
Instemming
Ondanks die veel hogere kos
ten heeft het Congres gisteren
instemming betuigd met het
optreden van president Bush
in de Golfcrisis. De Ameri
kaanse president keerde giste
ren voor enkele dagen van
zijn vakantie in Maine terug
naar Washington. Hij riep op
tot steun aan zijn beleid. „Laat
niemand in ons land twijfelen
aan mijn bereidheid samen te
werken met het Congres en
laat niemand in het buitenland
twijfelen aan onze nationale
eenheid". Bush herhaalde dat
zijn doelen blijven de onvoor
waardelijke terugtrekking van
Irak uit Kuwayt, de terugkeer
van de regering van Kuwayt,
het herstel van de veiligheid
en stabiliteit van Saudi-Arabië
en het gebied van de Golf en
de bescherming van Ameri
kaanse levens. „Wij trachten
deze doelen te bereiken zonder
verder geweld", aldus de pre
sident.
Ondanks de verzoenende ge
baren van Saddam Husayn
met betrekking tot de gijze
laars in Irak, heeft Baghdad
zijn standpunt ten aanzien van
Kuwayt verhard. Irak her
haalde gisteren dat het de
kwestie-Kuwayt nooit met het
Westen zal bespreken. De di
recteur van de Iraakse infor
matievoorziening, Naji al-Ha-
dithi, verklaarde telefonisch
tegenover de Franse radio dat
het geen zaak is die door bui
tenstaanders moet worden ge
regeld. „Het probleem is nu de
aanwezigheid van de Ameri
kaanse troepen in het gebied,
en wij zijn bereid daarover
met iedereen te praten, maar
dat heeft niets van doen met
Kuwayt", aldus al-Hadithi. Hij
zag geen problemen voor zijn
land en de bevolking door de
handelsblokkade in de Perzi
sche Golf. „Onze mensen zijn
tevreden met eenvoudig voed
sel".
Diplomaten
Irak heeft ook aangekondigd
een nog onbekend aantal
Amerikaanse diplomaten in
Baghdad te zullen uitwijzen als
vergelding voor de Ameri-
Amerikaanse militairen in Saudi-Arabië kijken toe hoe een van hun tanks aan land wordt gebracht.
Als het aan de regering Bush ligt, zal Saudi-Arabië op korte termijn eigen, moderne tanks geleverd
krii9en.
kaanse beslissing om 36 mede
werkers van de Iraakse am
bassade in Washington het
land uit te zetten. Ook Marok
ko overweegt diplomatieke
sancties tegen Irak, nadat en
kele Marokkaanse diplomaten
1 zijn opgepakt. Ma
rokko heeft 1.200 militairen
naar Saudi-Arabië gestuurd
om dat land te helpen verdedi
gen tegen een Iraakse aanval.
;ling
leid
erzi DAPEST De Jor-
inse regering heeft pre-
alv^ent Saddam Husayn
Irak geprezen voor
houding tegenover de
enigde Staten.
:-minister van buitenland
aken Bil Besi zei in een
;n iggesprek met een Hon-
k "se krant dat Washington
ïkoi di-Arabië heeft bezet om
u h Arabische olie in handen te
zeg-
krijgen. „Saddam Husayn is
zonder twijfel de eerste Arabi
sche leider die op durfde te
staan tegen de VS. Hij is dege
ne die de gevoelens van de
Arabieren kan verwoorden en
mensen overal vinden dat
prettig", aldus Besi. „De we
reld heeft een ding niet gezien:
het echte doel van de Verenig
de Staten is niet Kuwayt te be
vrijden, maar om Saudi-Ara
bië bezet te houden. Washing
ton heeft zijn hand gelegd op
Arabische olie".
OMZET DAALT 30 TOT 40 PROCENT DOOR GOLFCRISIS
CAIRO „No Saudi's, no
Kuwayti's". De receptio
nist achter de ontvangst
balie van het Nile Hilton-
hotel in Cairo heft zuch
tend de handen. De Golf
crisis heeft in Egypte voor
een dramatische terugval
het toerisme gezorgd. „Nu
al 30 tot 40 procent- min
der omzet", aldus gisteren
Fuad Sultan, de minister
van Toerisme en Burger
luchtvaart.
Het reizigersverkeer van Eu
ropa naar Egypte is in augus
tus met 15 procent gedaald,
maar het aantal toeristen uit
de Golf is gehalveerd. Jaar
lijks ontvangt Egypte zo'n
twee miljoen toeristen. De Ne
derlandse ambassade in Cairo
krijgt elke dag telefoontjes van
verontruste Nederlanders die
in Egypte op vakantie willen.
Egypte behoort echter nog niet
tot de landen in het Midden-
Oosten waarvoor het ministe
rie van buitenlandse zaken in
Den Haag adviseert dat je er
beter weg kunt blijven vanwe
ge de oorlogsdreiging.
„Dus vertellen we de mensen
dat je hier nog gewoon vakan
tie kan houden",- aldus een
woordvoerder van de ambas
sade in Cairo. De ambassade
vergadert een keer per week
over de politieke situatie en
een crisisplan. Ter illustratie:
De Nederlandse ambassade in
het Israëlische Tel Aviv doet
dat elke morgen.
Harde klappen
Hotelmanagers in Cairo beves
tigen dat de Egyptische toeris
tenindustrie harde klappen
krijgt door de Golfcrisis. De
bezetting van de hotels ligt 25
procent lager dan normaal.
„En de echte klap moet nog
komen", aldus gisteren Rico de
Schepper, de Nederlandse ma
nager van het Nile Hilton-ho
tel. Hij en zijn collega's vrezen
de totale ineenstorting van de
toch al zo gevoelige toeristen
industrie van het Midden-Oos
ten.
De periode van eind juli tot
begin september is normaal
het hoogtepunt van het Egyp
tische toeristenseizoen. Niet
vanwege de toevloed van wes
terlingen, maar juist door va
kantiegangers uit de Golf. De
brede middenklasse uit de
emiraten en uit Saudiarabië
ontvlucht dan de drukkende
woestijnhitte en verpoost zich
in het naar verhouding koele
Cairo. Daar kunnen ze boven
dien dingen doen die ze thuis
niet mogen, zoals in het casino
spelen, bier drinken en buik
danseressen zien optreden. Nu
zitten er in de hotels in Cairo
wel ontheemde Kuwayti's,
maar weinig Arabische toeris
ten. „Ik denk dat ik de maand
eindig met een bezetting van
65 procent, terwijl het normaal
rond de 90 procent ligt", aldus
Hilton-manager De Schepper.
Volgens hem wordt er nu nog
geprofiteerd van boekingen
die gemaakt zijn voor de
Iraakse inval in Kuwayt:
„Maar mensen die vanuit
West-Europa van plan zijn
hier vakantie te houden,
wachten tot de bui over waait
en dat betekent inderdaad dat
de echte klap nog komen
De terugslag komt op het mo
ment dat Egypte een begin
heeft gemaakt met een inves
tering van drie miljard gulden
in de toeristische industrie.
Daarbij gaat het om hotel- en
recreatie-projecten aan de kust
van de Golf van Aqaba en de
Rode Zee in het zuiden van de
Sinai-woestijn.
Zo begon vorige week in de
Sinai de bouw van een met
Saudisch geld betaald hotel
van 120 miljoen gulden. Vol
gens Safwad AyoVb, directeur
planning van het ministerie
van Toerisme in Cairo gaat het
om investeringen over drie
jaar, die „naarmate de Golfcri
sis langer duurt meer gevaar
gaat lopen".
PAUL DE SCHIPPER
W V
i 'fi
V »;^vr 'Y*
Het toerisme is een van de voornaamste bronnen van inkomsten van Egypte. Maar door de crisis
in de Golf blijven veel toeristen thuis.
HET GEHEIM VAN DE TUNNEL
waap82 Rob daalt af in het ruim en kijkt zijn ogen uit. Reus-
>sJfge machines staan hier opgesteld, die heus niet alleen ge
kt zullen worden voor de voortstuwing van het schip. Met de
e generators, die hier gemonteerd staan, kan een flinke
on tgrische energie worden opgewekt, maar waarvoor is al die
hoe om nodig? Veel wijzer wordt hij niet, ook al omdat een groot
:el aeelte van het schip hermetisch afgesloten blijkt te zijn. Bo
vendien moet hij uitkijken, want de monteurs en machinedrijvers,
die hier rondscharrelen mogen hem niet zien. Tenslotte komt hij
in een grote ruimte, waarin een luchtafzuiger uitmondt. Met beh-
nulp van een schroevendraaier slaagt hij-erin een stuk buis te
demonteren, zodat hij in de ruimte kan kijken die zich hier achter
bevindt. En wat hij ziet slaat hem met stomme verbazing...
George Bush aan de haak
KENNEBUNKPORT Ook
een schijnbaar onschuldig
vistochtje is tijdens de Golf
crisis niet van gevaren ont
bloot, zo heeft de Ameri
kaanse president George
Bush ervaren tijdens een
middagje op het water rond
zijn buitenhuis met onder
anderen zijn zoon. Toen Jeb
Bush zijn hengel wilde uit
werpen sloeg hij het haakje
in het oor van zijn vader. De
lijfarts van Bush moest er
aan te pas komen om het
haakje te verwijderen. Een
maal op de wal kreeg hij ook
een tetanusprik. „De presi
dent hield zich kranig," zei
woordvoerder Marlin Fit-
z water.
Veel Bengalen willen vechten voor Husayn
DHAKA Duizenden inwoners van Bangladesh hebben aange
boden om aan de zijde van de Iraakse leider Saddam Husayn te
strijden als er oorlog uitbreekt in het Midden-Oosten. De afgelo
pen week zou de Iraakse ambassade in de Bengaalse hoofdstad
Dhaka 5.500 aanmeldingen hebben gekregen van strijdbare Ben
galen. Het ministerie van buitenlandse zaken van Bangladesh
heeft inmiddels gevraagd of de Iraakse ambassade wil ophouden
met het aannemen van aanmeldingen. De regering van het
overwegend Islamitische Bangladesh heeft de Iraakse inval in
Kuwayt veroordeeld en gezegd dat ze indien gewenst troepen
zal bijdragen aan de multinationale strijdmacht in Saudi-Arabië.
OXFORD Terwijl
naarstig wordt gezocht
naar een diplomatieke op
lossing voor de Golfcrisis,
wordt steeds duidelijker
hoe weinig inzicht het
Westen heeft in de politie
ke manifestaties van de
militante Islam. De wes
terse verwachtingen en
veronderstellingen zijn
keer op keer teniet ge
daan door de gebeurtenis-
Toen de Iraakse troepen zich
groepeerden bij de grens met
Kuwayt was er niemand die
voorzag dat ze die grens zou
den overgaan en een directe
bedreiging zouden vormen
voor Saudi-Arabië. De Iraakse
troepenbewegingen werden
geïnterpreteerd als oefeningen
in psychologische oorlogvoe
ring om het Saudische oliebe-
leid door middel van intimida
tie onder controle te houden.
Dientengevolge ontsnapte Sad
dam Husayns overmoedige
strategie aan de aandacht, tot
dat deze werkelijk onmisken
baar werd.
Tot op dat punt stonden de
westerse naties eensgezind een
verzoeningspolitiek voor, die
tot doel had Irak veilig binnen
de normen en conventies van
de internationale gemeenschap
te brengen. De gebeurtenissen
van de afgelopen paar weken
hebben laten zien dat dit een
verkeerde inschatting was.
Het getuigt van een systemati
sche blinde vlek in de manier
waarop het Westen de regimes
bekijkt die worden bezield
worden door de radicale Isla
mitische gedachtenwereld.
Daarbij wordt een westers mo
del van rationaliteit en strate
gische berekening geprojec
teerd op landen met een totaal
verschillende mentaliteit.
Sancties
De westerse politiek tijdens de
huidige crisis heeft slechts een
solide basis, wanneer het Wes
ten erkent dat in Saddam Hu
sayns overwegingen tactisch
opportunisme hand in hand
gaat met de bereidheid het ri
sico van vernietiging te lopen
om zijn strategische doelein
den te bereiken.
Zelfs nu zijn er mensen die
zich verbeelden dat een mas
saal militair conflict afgewend
kan worden. Zij redeneren dat
door goed uitgevoerde sancties
de Iraakse economie zal in
storten, hetgeen zou kunnen
leiden tot een staatsgreep te
gen Saddam. Zij zeggen dat de
sancties, zelfs als hij niet om
vergeworpen wordt, zijn vast
beradenheid zullen doen ver
slappen en dat we niet hoeven
aan te nemen dat hij onbuig
zaam is.
Als hij na acht jaar oorlog met
Iran bereid was om vrede te
sluiten, vragen zij, kunnen wij
dan niet hopen met succes een
beroep te doen op zijn pragma
tisme en zijn overlevingsin
stinct? Hij zal toch zeker de
voorkeur geven aan een schik
king door onderhandelingen -
zelfs als dit betekent dat hij
zich onvoorwaardelijk zal
moeten terugtrekken uit Ku
wayt - boven het apocalypti
sche vooruitzicht van een gro
te oorlog met alle onvoorspel
bare gevolgen voor Het Mid
den-Oosten en de hele wereld
van dien.
Dat de westerse opinie hoop
blijft koesteren is heel natuur
lijk. Het is echter een slechte
leidraad voor politiek. Dat in
het geval van Saddam Husayn
nog hoop gekoesterd wordt be
tekent dat men geen onder
scheid kan maken tussen tac
tisch opportunisme - wat ten
grondslag lag aan Husayns
plotselinge concessies aan
Iran - en oprecht pragmatis
me. Niets in zijn recente op
portunistische tactiek wijst
erop dat zijn strategische oog
merken ook maar iets veran
derd zijn. Dat zijn nog steeds
de doelstelling Israël te ver
nietigen en de hegemonie te
verkrijgen over een verenigde
Arabische natie. De westerse
beleidsvormers zitten op een
dwèalspoor als zij geloven dat
deze aarts-overlever, Saddam
Husayn, zelfbehoud boven één
van deze doelen stelt.
Vertroebeld
De manier waarop wij de radi
cale islamitische regimes zien
wordt vertroebeld door onze
typische westerse, modernisti
sche zienswijze van de mense
lijke natuur en strategische af
wegingen. Als erfgenamen
van eeuwen van liberaal ratio
nalisme en een traditie van se
culair materialisme, projecte
ren we ons eigen zelfbeeld op
deze regimes. Wij denken dat
de leiders en onderdanen van
de radicale Islamitische regi
mes net als wij lijken op het
mensenmodel van de Engelse
wijsgeer Thomas Hobbes - dat
van een bezorgd en verstandig
wezen, wiens gedrag bepaald
wordt door zijn angst voor de
dood, en bovenal door zijn
angst voor een gewelddadige
dood door de handen van zijn
medemens.
Wij passen dit westerse model
toe op de Islamitische regimes
en verwachten dat hun poli
tiek bepaald wordt door hun
drang tot zelfbehoud en mate
riële zelfexpansie, belangen
die ons domineren en die we
zien als een teken van, rationa
liteit in anderen. Aangemoe
digd door de successen met de
Sovjetleiders - net als wij erf
genamen van de Europese
verlichting - begrijpen we
niet waarom rationeel onder
handelen met de politieke ver
tegenwoordigers van de mili
tante Islam zo vaak tot niets
leidt.
De Islamitische wereld die be
stond naast het middeleeuwse
Christendom belichaamde één
van de grootste beschavingen
van de wereld. De hedendaag
se Islam is een schouwspel van
verval en decadentie, met
stuiptrekkingen van herhaal
delijke pogingen tot een cultu
rele wedergeboorte en perio
des van fundamentalistische
razernij. De militante politieke
Islam -die nu zelfs het seculai
re Turkije bedreigt, de essen
tiële zuidflank van de
NAVO - kan het beste gezien
worden als een ziekelijke reac
tie op de bedreiging die de mo
dernisatie vormt voor de tradi
tionele Islamitische culturen.
kngst ondergeschikt
Bij de aanhangers van de mili
tante Islam is de natuurlijke
menselijke angst voor een ge
welddadige dood onderge
schikt aan het vooruitzicht
van eeuwig geluk na een dood
als martelaar in een Heilige
Oorlog. De Hobbesiaanse psy
chologie van vorzichtigheid en
zelfbehoud wordt teniet ge
daan, of ten minste opzij ge
schoven, door de verplichtin
gen van het geloof en het mar
telaarschap.
Deze omkering van de norma
le psychologie heeft gevaarlij
ke gevolgen voor strategie en
politiek. Het ondermijnt de lo
gica van nucleaire afschrik
king, die gebaseerd is op de
vooronderstelling dat diegenen
die wapens voor massadestruc-
tie bezitten, gedomineerd wor
den door een doorslaggevende
aversie van zelfvernietiging.
De theorie van wederzijds ver
zekerde vernietiging is echter
niet houdbaar wanneer zij
wordt toegepast op staten die
bereid zijn hun strategische
doelen na te streven, zelfs als
zij daarbij het risico lopen ver
nietigd te worden.
Als deze analyse juist is, zitten
de westerse commentatoren
die Saddam Husayn afschilde
ren als iemand met groot
heidswaanzin, een krankzinni
ge als Hitier, er helemaal
naast. Hij is de verpersoonlij
king van een nieuwe factor in
de wereldstrategie: de leider
van een radicaal Islamitisch
regime, die elke onderhandel
de schikking zal gebruiken als
een periode om zichzelf verder
toe te rusten met vreselijke
technologie voor massa-de-
structie.
Het is deze nieuwe factor
waardoor het herstel van de
„status quo ante" uitgesloten is
als een zinnig doel van de
westerse politiek. Als Irak de
kans krijgt om een nucleaire
capaciteit op te bouwen, zal de
machtsbalans in het Midden-
Oosten in veel grotere mate
verstoord worden. Aangezien
de logica van afschrikking niet
opgaat in het geval van Irak,
zal onmiddellijk het voortbe
staan van Israël bedreigd wor
den. En de mogelijkheid van
een Israëlische vergeldingsac
tie zal die dreiging niet kun
nen wegnemen.
Geen rust
Andere Arabische staten zul
len echter nauwelijks minder
risico lopen door Irak aange
vallen te worden. De conclusie
is onvermijdelijk dat de poli
tieke opkomst van de militan
te Islam, in de persoon van de
geslepen en meedogenloze lei
der van Irak, de strategische
omgeving van het Midden-
Oosten, en misschien zelfs de
wereld, onomkeerbaar veran
derd heeft. De les is duidelijk.
De Golfcrisis zal alleen opge
lost kunnen worden door snel
le, vastberaden actie om de
voornaamste bron van instabi
liteit in het gebied weg te ne
men: het regime van Saddam
Husayn. Het krachtige leider
schap dat president Bush tij
dens de crisis getoond heeft is
een hoopvol voorteken voor
een snelle oplossing van de
De belangrijkste les voor het
Westen is echter dat de post
communistische wereld verre
van een tijdperk van rust en
enorme vredesdividenden is,
maar meer waarschijnlijk een
tijdperk waarin we geconfron
teerd worden met enorme en
onbekende gevaren. Het be
langrijkste is de dreiging van
de militante Islam, die niet zal
verdwijnen met de vernieti
ging van Saddam Husayn en
zijn regime. Wat er ook ge
beurt in de Golf, het Westen
doet er voor de wereldvrede
het beste aan op zijn verdedi
ging toe te zien en zich voor te
bereiden op de lange weg die
nog gegaan moet worden.
JOHN GRAY
(c) The Times
(De auteur is verbonden aan
het Jesus College van de uni
versiteit van Oxford.)
