Kantoren doen
werknemer meer
waad dan goed"
Weggebruikers gebaat bij
afzien uitbreiding 100 km
•iabinet worstelt nog
jet inkomensbeleid
Bijzonder onderwijs
mag zelf kerndoelen
basisvorming bepalen
MediCenter ten onrechte vergunning geweigerd
nfcjNENLAND
CfiidócSouoant
WOENSDAG 29 AUGUSTUS 1990 PAGINA 3
I HAAG Het kabinet is er ook gisteren
in geslaagd het eens te worden over het
end jaar te voeren inkomensbeleid. De
A-ministers onder leiding van vice-premier
willen dat de laagste inkomens evenveel op
-uitgaan als de hogere inkomens.
bejaarden met een klein pensioentje en
alleenstaanden zou nog iets extra's gedaan
ten worden.
CDA-ministers voelen niet veel voor dat
ste. Volgens minister De Vries van sociale
;n is er helemaal geen reden deze groepen
voordeeltje te geven, zo zei hij gisteren na
oj op van het beraad.
n kabinet hoopt dit probleem uiterlijk vrijdag
r( ebben opgelost.
Woningpremie-B
onderdeel inkomen
DEN HAAG De jaarlijkse bijdrage voor
kopers van premie-B woningen moet wor
den beschouwd als een vorm van inkomen.
Over de bijdrage mag inkomstenbelasting
worden geheven. Dat heeft de Hoge Raad,
naar nu pas bekend geworden is, vorige
maand beslist. De derde kamer van Hoge
Raad meent dat kan worden gesproken over
een periodieke uitkering. De Hoge Raad
maakt daarmee een einde aan meningsver
schillen over het recht van de fiscus belas
ting te heffen over de premie. De afgelopen
jaren werden daar massaal bezwaarschriften
tegen ingediend. De premie-B is enkele ja
ren geleden afgeschaft, maar is nog van be
lang voor die mensen die vlak voor het ein
de van de regeling een dergelijke woning
hebben gekocht.
Rijn nog lang
niet schoon
BASEL De lozing van vervuilende
stoffen in de Rijn moet nog vijftig tot
tachtig procent verder worden terug
gebracht om te kunnen spreken van
een gezonde rivier. Eerder dan in de
volgende eeuw zal daarvan geen
sprake kunnen zijn. Dat heeft dr. Jan
Dogterom, directeur van het Interna
tionaal Centrum voor Waterstudies,
gisteren in Basel gezegd. Volgens
Dogterom is de verontreiniging van
de Rijn tussen 1978 en 1985 welis
waar drastisch afgenomen, maar
blijkt daaruit vooral hoe „dramatisch
slecht" de waterkwalitiet was. „Ver
beteringen konden in die periode met
relatief eenvoudige maatregelen be
reikt worden", aldus Dogterom.
Inbrekers onder gif
HENSBROEK Enkele inbrekers
zijn gisterochtend min of meer ern
stig vergiftigd bij een inbraak in een
kassencomplex in het Noordholland
se Hensbroek. Zonder dat de dieven
iets merkten zijn zij, bij het demonte
ren van zogeheten „groeilampen",
geruime tijd blootgesteld aan een
computer-gestuurde bespuiting met
Dedevap. De politie omschrijft Dede-
vap als een zeer giftig bestrijdings
middel, onder meer gebruikt bij de
teelt van chrysanten. Omdat de be
spuiting reukloos is en pas later ern
stige ziekteverschijnselen geeft, heb
ben de inbrekers niets van de be
sproeiing gemerkt. In een opspo
ringsbericht heeft de politie de die
ven aangeraden, zo spoedig mogelijk
medische hulp te zoeken.
Burgemeester Emmen
tijdelijk leraar
HASSELT Burgemeester F. Kof-
frie van Hasselt heeft aan de Christe
lijke Scholengemeenschap in Emmen
een tijdelijke deeltijdbaan als leraar
wiskunde aanvaard, zo heeft hij gis
teravond tijdens de raadsvergadering
meegedeeld.
De raad toonde zich weinig ingeno
men met het besluit van de burge
meester omdat hij hierdoor acht uur
per week niet voor de gemeente be
schikbaar is.
Burgemeester Koffrie vertelde dat er
aan de school een noodsituatie was
ontstaan rond het vervullen van een
vacature. Hij deed de toezegging dat
zijn werk als bestuurder in Hasselt
niet zal lijden onder de bijbaan in het
onderwijs.
Casino's haler
bingospel binnen
HOOFDDORP Bezoekers van de Ne
derlandse casino's kunnen binnenkort te
recht voor een elektronische variant op
het populaire bingospel. Aanstaande za
terdag wordt in Valkenburg en Gronin
gen het Holland Casino Bingo geïntrodu
ceerd. Volgend jaar kan ook bingo wor
den gespeeld in het casino in Schevenin-
gen en Amsterdam. Het bingo kent 9
spelvarianten en kan individueel worden
gespeeld vanachter een speciale „desk".
Op een beeldscherm verschijnen de bin
gokaarten die 1 gulden per stuk kosten.
Op een centraal scherm is te zien of de
spelers iets gewonnen hebben op een van
de nummers van de spelkaart. Er kan
een bedrag van maximaal 100.000 gulden
worden gewonnen.
OF. VROON ONDERZOCHT GEBOUWENZIEKTE
RECHT Is een
01Vknemer die regelma-
ge» klaagt over hoofdpijn,
'te! moeidheid, concentra-
;er toornissen, ontstekin-
ee of andere ongemak-
tsc'i een aansteller? Zijn
zofe mag denken van wel,
ge f. dr. P.A. Vroon zegt
de klachten wel dege-
reJ serieus genomen
eten worden. Het kan-
rpand waarin de werk-
!ner zich dagelijks be
dt, doet volgens Vroon
sr kwaad dan goed.
Nederland zijn 50.000 tot
00 kantoorgebouwen,
rin in totaal zo'n 2 miljoen
ïsen werken. Geweldig
ie panden verrijzen nog
zeilelmatig aan de horizon,
de architectonisch
e jiwste snufjes. Kolossale
t is gelende blokkendozen,
echter één praktisch pro-
st 0 mpje: er kan geen raam
rijgn en de aanwezige aircon-
O0oning verspreidt een ziek
jtende onbestemde geur
kan zweet> parfum, sigaretten-
vr l en chemische middelen.
0 n historische blunder"
mt prof. dr. Vroon deze
mjj ling dan ook. „Het systeem
0ITj kt goed in de woestijn,
maar in Nederland had het
nooit mogen worden toege
past".
Vroon is hoogleraar in de
functieleer en theoretische
psychologie aan de Utrechtse
Universiteit. In opdracht van
het ministerie van VROM
voerde hij een onderzoek uit
naar het „Sick Building Syn
drome", zoals de verzamel
naam voor de kantoorkwaal
tjes luidt. Overigens noemt
Vroon de nieuwbouw van
VROM, pas opgeleverd in '93,
een schoolvoorbeeld van ver
keerde bouw.
Dat kantoren mensen ziek ma
ken is al jaren bekend. De We
reldgezondheidsraad spreekt
zelfs van „een mondiaal
vraagstuk". Projectontwikke
laars, architecten en beleggers
deden de klachten van de
werknemers nogal eens af als
psycho-somatische reacties op
een slechte werksfeer of orga
nisatie-problemen. Volgens
Vroon is dat echter onzin. Het
binnenmilieu yan veel kan
toorgebouwen in Nederland is
volgens hem zo slecht dat
daardoor jaarlijks een produk-
tieverlies wordt geleden van
een miljard gulden. Het direc
te gevolg van ziekteverzuim,
geringere prestaties en voortij
dig vertrek.
Hoewel de airconditioning de
grootste boosdoener is, valt er
volgens Vroon ook op andere
facetten van de moderne kan
toorbouw genoeg aan te mer
ken. Die zijn tegenwoordig
volgens de psycholoog in strijd
met de basiswetten van het
menselijk bestaan. Want als de
Homo Sapiëns ergens behoefte
aan heeft, dan is het volgens
Vroon wel aan variatie. Thuis
wil dat nog wel lukken. Ra
men kunnen open en dicht,
muziek aan en uit, een meubi
lair kan eens vervangen wor
den. In kantoorgebouwen is
dat nagenoeg onmogelijk, zo
stelt de hoogleraar. Het Sick
Building Syndrome is dan ook
te herleiden tot een vorm van
onnodig opgedrongen on
macht: „Er valt niets te bepa
len en in te grijpen in veel
ka ntoorgebou wen
Het is volgens Vroon de vraag
of de architectuur zich wel
voldoende heeft verdiept in de
„psychologie van het dagelijks
leven". Die psychologie kan in
elk geval geen enkel argument
leveren waarom in een kan
toorgebouw een constante
temperatuur en vochtigheid
zou moeten heersen. Schom
melingen daarin worden als
veel natuurlijker ervaren. Een
trend in de huidige kantoor
bouw is „zo hoog mogelijk
bouwen". In Rotterdam bij
voorbeeld laat de verzeke-
Het World Trade Centre in Amsterdam. Een van de kolossale spiegelende blokkendozen, met ech
ter één praktisch probleempje: er kan geen raam open. foto- sp
mers af te doen als aanstellerij,
gezeur of projectie. Toch is nog
veel onderzoek nodig, volgens
hem. Zo is nog weinig bekend
over de inwerking op de mens
van lucht, licht en lawaai af
zonderlijk.
In het gunstigste geval zal het
nog tientallen jaren duren
voor het Sick Building Syn
drome de wereld uit zal zijn.
De bouwwereld zal eerst door
drongen moeten worden van
de gebouwenziekte. Vervol
gens zullen oudere gebouwen
moeten worden aangepast. Dat
kost veel geld, en niet duide
lijk is wie dat zou moeten be
talen. Architecten, aannemers
en beleggers kunnen zich in
elk geval vast oriënteren op de
mogelijkheden, want de bevin
dingen van prof. Vroon zullen
binnekort in een brochure
over „gezonde gebouwen" te
rug te vinden zijn.
JEAN-PIERRE GEELEN
ringsmaatschappij Nationale
Nederlanden niet zonder trots
„Nederlands hoogste kantoor
pand" bouwen, een toren met
meer dan vijftig verdiepingen.
Maar zouden de ontwerpers
zich ooit hebben gerealiseerd
dat het leven op dergelijke
hoogten regelrecht indruist te
gen het menselijk instinct?
Volgens prof. Vroon kan in
hoge gebouwen in elk geval
latente hoogtevrees manifest
worden.
Eenzelfde verhaal geldt voor
het verschijnsel „kantoortuin".
Het plaatsen van vele werkne
mers in een grote ruimte zon
der muren zou volgens de the
orie de produktiviteit verho
gen en de communicatie en
werksfeer verbeteren. Volgens
Vroon onderbouwt deze theo
rie de praktijk geenszins. Inte
gendeel: gebrek aan privacy
en storende geluiden van col
lega's drukken de prestaties
juist. Een mens bezit net als
een dier behoefte aan een ter
ritorium. Terug dus naar de
kantoren waarin iedereen zijn
eigen kamer heeft.
Aanbevelingen
Vroon komt in zijn onderzoek
tot een aantal aanbevelingen.
Werknemers zouden zelf de
temperatuur van hun omge
ving moeten kunnen regelen,
hinderlijke geuren zoals van
tabaksrook zouden uit de lucht
moeten worden gefilterd in
plaats van het hele gebouw in
geblazen. Lichte kleuren en
pasteltinten moeten voorkeur
krijgen boven grote donkere
wanden en tapijten. Gebou
wen zouden niet hoger moeten
worden dan nu gebruikelijk is.
Volgens Vroon is er zo langza
merhand geen enkele aanwij
zing meer regelmatig terugke
rende lichamelijke en psychi
sche klachten van werkne-
DEN HAAG Scholen
voor bijzonder onderwijs
mogen, als zij daaraan be
hoefte hebben, voor alle
vakken zelf de zogeheten
„kerndoelen" voor de ba
sisvorming in het voortge
zet onderwijs formuleren.
Dat schrijft staatssecreta
ris Wallage van onderwijs
in zijn nota van wijziging
op het wetsvoorstel basis
vorming, die hij gisteren
officieel naar de Tweede
Kamer heeft gestuurd.
In de oorspronkelijke nota van
wijziging, die de staatsecretaris
op 28 maart publiceerde, was
de zeggenschap van de bijzon
dere scholen over de kerndoe
len nog beperkt tot twee vak
ken: geschiedenis en maat
schappijleer. De scholen mo
gen de eigen kerndoelen for
muleren als zij „dringende be
zwaren" hebben tegen de
kerndoelen van de overheid.
Het wetsvoorstel basisvórming
regelt de invoering van een
gemeenschappelijk pakket van
veertien vakken voor alle
leerlingen op scholen voor
mavo, havo, vwo en lbo. De
kerndoelen (tot voor kort
heetten ze nog: „eindtermen")
geven aan wat de leerlingen
per vak moeten kennen en
kunnen als zij dat pakket heb
ben afgerond.
Het kennen en kunnen van de
leerlingen worden gemeten
met behulp van toetsen. Ook
die mogen nu bij „dringende
bezwaren" door de bijzondere
scholen zelf worden opgesteld.
De onderwijsinspectie zal be
oordelen of de kerndoelen van
de bijzondere scholen vergele
ken met die van de overheid
„van gelijk niveau" zijn. Bij
verschil van mening daarover
beslist de Onderwijsraad.
Op deze manier houden de
scholen voor bijzonder onder
wijs hun vrijheid om het on
derwijs zelf vorm te geven,
schrijft Wallage aan de Twee
de Kamer. Tegelijkertijd be
houdt de overheid voldoende
zicht op de kwaliteit.
Wallage komt met de uitbrei
ding van de zeggenschap over
de kerndoelen voor de bijzon
dere scholen tegemoet aan de
algemene bezwaren tegen dit
nieuwe fenomeen. Het bijzon
der onderwijs vreest dat de
kerndoelen een bedreiging
vormen voor de grondwette
lijk vastgelegde vrijheid van
onderwijs. Op dit moment zijn
er in het voortgezet onderwijs
alleen examenprogramma's,
die niet verschillen voor het
openbaar en het bijzonder on
derwijs.
Wallage probeert in de officië
le versie van de nota van wij
ziging ook iets meer helder
heid te scheppen over de ma
nier waarop de basisvorming
precies wordt afgesloten. Na
twee jaar krijgt elke leerling
in het voortgezet onderwijs
straks van de school een ad
vies: de basisvorming, die
maximaal drie jaar mag duren,
afmaken en dan kiezen voor
één van de schooltypes mavo,
havo, vwo of lbo of verder
gaan met een zogeheten „door-
stroomprogramma". In dat
laatste geval volgt de leerling
een aangepast programma
waaraan geen diploma is ver
bonden.
Scholen mogen onderdelen
van de basisvorming al eerder
afsluiten, aldus Wallage. Het
totale pakket mag echter pas
op zijn vroegst aan het eind
van het tweede jaar worden
afgerond.
onale
Ji.Stl
den
ns
aanbellen van de
landse
al ersiteiten
ledebren voor de
zaVersiteit waar
iren de
te Nationale
e a ellendag
et gehouden,
pedel, die op
niversiteiten
andefmlsatorische
j;tie heeft,
Etgt net als
de teleraren een
re i. Bovendien
de 9t zij of hij
zogenoemde
pe ellenstaf met
at d etjes, om
rmee het
Saan te
gen bij
beeld bij de
hing van het
ISKE EN WISKE
DE KLEINE POSTRUITER
nniDDtujK vomnoc
mis m of Horim
mimumn het dhk
urmo on i fin bi h in
h Ti onntTun re6in
oyfBnacHT Hftsin de
tin 6iEn VEHUffn in
i imtn uTTtn ijhlhteh
eu 6BEHDEI
de 6bdte inm m het
vehteit innam wnrtn
6EBEUH0 15
DEN HAAG De Boerema-
kliniek, het eerste experiment
met commerciële gezondheids
zorg dat in 1988 in Nijmegen
werd opgezet, heeft destijds
ten onrechte geen vergunning
gekregen van het ministerie
van WVC, zo heeft de Raad
van State beslist.
WVC stelde destijds dat het
MediCenter, zoals de kliniek
officieel heette, een zieken
huisvoorziening was. Omdat
volgens het ministerie daaraan
geen behoefte was, weigerde
zij de vergunning. Het Medi
Center stelde echter dat het
moest worden gezien als een
centrumvoorziening voor anti
ciperende gezondheidszorg en
niét als ziekenhuis.
Het centrum was een initiatief
van de Nijmeegse uroloog J.
Boerema en het Vendex-con-
cern. De opzet was patiënten
langer uit het ziekenhuis te
houden door huisartsen met
diagnostische faciliteiten en
adviezen van specialisten in
staat te stellen hen langer te
behandelen.
Aanvankelijk wilden Boerema
en Vendex tien MediCenters
openen. In maart 1987 werd in
Den Haag een tweede geo
pend, maar de patiënten-
stroom kwam nooit goed op
gang. Uiteindelijk bleken bei
de klinieken niet levensvat
baar. Er ontstonden financiële
problemen, omdat als gevolg
van de ontbrekende zieken
huisvergunning alleen medi
sche keuringen mochten wor
den uitgevoerd.
Boerema noemde de uitspraak
van de Raad van State zeer
verheugend, maar ook veel te
laat. Hij zegt er zelf niet meer
aan te denken het experiment
nog eens te starten.
CENTRALE POLITIE VERKEERSCOMMISSIE:
(c) Standaard UitgeverlJ/Wavery Productions
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG De Cen
trale Politie Verkeerscom-
missie (CPVC) vindt dat
de weggebruikers gebaat
zijn bij het voornemen
van het kabinet om af te
zien van uitbreiding van
het aantal baanvakken in
de Randstad waar 100 ki-
lomter per uur mag wor
den gereden.
Volgens secretaris J.V. Vriend
heeft het kabinet voor conti-
nuïiteit en handhaving van de
huidige situatie gekozen en
wordt de situatie op de wegen
in de Randstad in elk geval er
„niet minder duidelijk" op.
Uitbreiding van het aantal
100-kilometer baanvakken zou
volgens de CPVC-secretaris
slechts voor verwarring bij de
automobilisten hebben ge
zorgd, omdat het nog maar
twee jaar geleden is dat op een
groot aantal Nederlandse snel
wegen de maximumsnelheid
werd verruimd van 100 tot 120
kilometer per uur.
De CPVC vindt dat dergelijke
veranderingen in korte tijd
niet goed uit te leggen zijn aan
het publiek. „Wij pleiten voor
duidelijkheid en helderheid.
Het mooiste zou zijn als je in
heel Europa één toegestane
maximumsnelheid zou hebben.
Dat zou 120 kilometer per uur
kunnen zijn, maar ook 100 of
90. Jammer genoeg lukt dat nu
niet, waardoor de handhaving
van en controle op de maxi
mum-snelheid moeilijk is".
Uitbreiding van het aantal van deze bekende vangrailbordjes van honderd kilometer op tal van
baanvakken In de Randstad kan achterwege blijven.
foto: sp
Planbureau
voorspelt
daling van
werkloosheid
DEN HAAG Hoewel het
volgend jaar iets minder goed
zal gaan met onze economie
verwacht het Centraal Plan
bureau (CPB) dat er ongeveer
80.000 banen bij zullen komen.
Doordat het aantal schoolver
laters rond de 70.000 ligt, zal
de werkloosheid uiteindelijk
met 10.000 personen dalen tot
een totaal van 340.000 gerei-
streerde werklozen.
Dat staat in een concept van
de Macro Economische Ver
kenningen (MEV) voor 1991
die op prinsjesdag samen met
de begroting worden gepresen
teerd. Een woordvoerder van
het CPB heeft dit vanmorgen
bevestigd. De ambtenaren van
het CPB zijn bij hun bereke
ningen uitgegaan van een olie
prijs van ruim twintig dollar
per vat en een dollarkoers van
1,75 (de centrale variant).
De woordvoerder verwacht
niet dat er voor de derde dins
dag in september nog veel aan
de MEV zal veranderen. Wel
is in de MEV rekening gehou
den met een somberder vari
ant waarbij de olieprijs niet
twintig maar dertig dollar per
vat bedraagt. Dan wordt net
allemaal veel somberder voor
onze economie. De woordvoer
der spreekt zelfs van „een
rampenscenario". In dat geval
gaat bijna iedereen er in koop
kracht op achteruit, stiigt de
werkloosheid met 11.000 per
sonen en loopt de rente op tot
bijna tien procent. Ook zullen
de bedrijfswinsten teruglopen.
In de gunstigere centrale vari
ant zal er niet veel veranderen
ten opzichte van dit jaar. De
economische groei zal iets te
ruglopen van 3,8 procent dit
jaar naar 2,6 procent volgend
jaar. De inflatie zal uitkomen
op 2,5 procent en het renteper
centage op 9.
