'Rijke Roomsche
leven' herleefde
in Maastricht
1
kerk
wereld
brieven van lezer
Bedreigde instituten bieden cTAncona geheugentraining aan
Kerken Zuid-Afrika oneens
over scheiding kerk en staat
Paus: Irak schendt
internationaal recht
CcidócSoiLTCut'j
%A
M
mT CcidóeSouAcmi
FEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeidócSomwit
MAANDAG 27 AUGUSTUS 1990 PAG» NI
Geen visum voor Aleksandr Ogorodnikov
LONDEN /MOSKOU De
Russisch-orthodoxe dissident
Aleksandr Ogorodnikov heeft
van de Sovjetautoriteiten
geen visum gekregen voor
een bezoek aan Groot-Brit-
tannië. Hem is geen reden
voor dit besluit meegedeeld,
aldus Keston College, het En
gelse instituut voor de bestu
dering van de godsdienst in
Oost-Europa.
Ogorodnikov, nu voorzitter
van de christen-democrati
sche partij in de Sovjetunie,
wilde deelnemen aan een in
ternationale conferentie over
de gelovigen in de voorheen
communistische landen in
Oost-Europa, die deze week
in de abdij Ampleforth in
Yorkshire wordt gehouden.
Andere christenen uit de Sov
jetunie, onder wie de Oek-
rains-katholieke bisschop Pa-
vlo Wasylyk en vertegen
woordigers van kerken in Li
touwen en Letland, kunnen
de conferentie wel bijwonen.
Ogorodnikov (40), die tijdens
zijn studie aan de filmacade
mie in Moskou lid werd van
de Russisch-Orthodoxe Kerk,
werd in 1978 wegens 'parasi
tisme' tot een jaar werkkamp
veroordeeld. In 1980 werd
hem wegens 'anti-sovjet pro
paganda en agitatie' een straf
van zes jaar werkkamp en vijf
jaar verbanning opgelegd. In
1986 werd Ogorodnikov in
het werkkamp aangehouden
en wegens het schenden van
de kampregels veroordeeld
tot een aanvullende straf van
twee jaar werkkamp. Maar in
1987 werd hij vrijgelaten.
Spreek de tegenspreek
ster niet tegen
Baltasar Grecian
HEILIGDOMSVAART TER ERE VAN SINT SERVAAS
MAASTRICHT Fier
wapperen de pauselijke
geel-witte vlaggen op de
torens van het stadhuis
en de kerken in de Maas
trichtse binnenstad.
Ook in de winkelstraten
springen de witte banieren
met daarop de goudbruine
houtgesneden bisschopstaf de
voorbijgangers in het oog, of
ze dat nu willen of niet. Maas
tricht viert deze dagen haar
Heiligdomsvaart ter ere van
de stadsheilige Sint Servaas,
de bisschop van Tongeren, die
er in de omgeving in het iaar
384 stierf en begraven ligt.
Zaterdagavond in het hartje
van Maastricht, op de bom
volle terrassen rond het Vrij
thof, is het geluid van een al
daar opgevoerd klank- en
lichtspel over het leven van
Sint Servaas tot in de wijde
omtrek te horen. Voorafge
gaan door een motor van de
politie trekt een groepje jon
geren met fakkels het plein
op. Ze torsen het borstbeeld
van Sint Servaas met zich
mee, om zich aan te sluiten bij
het klank en lichtspel, en zich
vervolgens op weg te begeven
naar de Servatiusbron even
buiten Maastricht, waar ze de
nacht zullen doorbrengen. De
volgende morgen zullen ze te
rugkomen om de plechtige
Eucharistieviering in de op
het Vrijthof gelegen St. Ser-
vaasbasiliek bij te wonen,
waarin mgr. A. Backis, de
apostolisch pronuntius in Ne
derland, mgr. Gijsen en kar
dinaal Willebrands voorgaan.
En 's middags maakt een lan
ge bonte stoet de 'ommegang'
door de straten: bloemenwa
gens, dansgroepen, vendel-
zwaaiers, ambachtengildes,
met zich meedragend de
borstbeelden van de stadshei-
ligen Sint Lambertus en Sint
Servaas en diens reliek
schrijn, de zogeheten „nood
kist", of het Mariagenade-
beeld van O.L. Vrouw Sterre
der Zee, en het Zwarte Kruis
van Wyck. Kortom, dit week
end- deed de hoofdstad van
Limburg het Rijke Roomsche
Leven kortstondig herleven.
Meer dan vijftigduizend men
sen stonden langs de route.
Relieken
De heiligdomsvaart in Maas
tricht is een zevenjaarlijks te
rugkerend religieus, sociaal
en cultureel evenement,
waarin het katholicisme in de
zuidelijke hoofdstad de herin
nering aan zijn heilige en
stadspatroon Sint Servaas le
vend tracht te houden. De ge
schiedenis van de heiligdoms
vaart voert terug tot in de
achtste eeuw, toen er reeds
pelgrims naar het graf van
Sint Servaas in Maastricht
trokken, maar de oudste ver
wijzing naar het begrip heilig
domsvaart stamt uit 1391. De
term is dan nog 'heiligdom-
kermis', die door samentrek
king met het woord 'room
sche vaart' (pelgrimstocht) het
huidige begrip 'heiligdoms
vaart' opleverde. Met de term
'heiligdomskermis' wordt ge
doeld op de plechtige toning
van de relieken van Sint Ser
vaas vanuit de kerk aan de
verzamelde menigte pelgrims
op het Vrijthof: de lijkwade,
het purperenbegrafeniskleed,
zijn schedel gevat in de buste,
zijn borstkruis en bisschops
staf, reisstaf, pateen, miskelk
en de rechterarm van de apo
stel Thomas. Bij die gelegen
heid zaten de pelgrims tot op
de daken rond het plein. Om
de duizenden belangstellen
den beter te kunnen laten kij
ken, werd zelfs elke zeven
jaar de muur die toen rond
het Vrijthof stond, afgebro
ken. Deelname aan de heilig
domsvaart leverde de pel
grims aflaten op voor een ver
korting van een eventueel
verblijf in het vagevuur. De
Maastrichtse heiligdomsvaart
groeide in de Middeleeuwen
uit tot een uitzonderlijk eve
nement. In 1496 moeten niet
minder dan honderduizend
pelgrims uit alle windstreken
van West-Europa de stad heb
ben bezocht. In de zestiende
eeuw begint de neergang van
de heiligdomsvaart, om in de
negentiende eeuw opnieuw
haar oude vorm langzamer
hand te hervinden, waarbij de
relieken, die tot dan toe in de
kerk verborgen waren geble
ven, weer in processie door de
stad werden gedragen.
Restauratie
Dit jaar hebben de plechtighe
den een bijzonder karakter
gekregen, omdat na negen
jaar restaureren de St. Ser-
vaasbasiliek nagenoeg volle
dig hersteld is in de oude glo
rie en weer gebruikt wordt
voor de eredienst.
„Het thema van deze heilig
domsvaart is een thema dat
koersbepalend is in het leven
van iedere gelovige mens: we
zijn toch op weg naar het Huis
van de Heer, naar de hemel,
ons Vader- en uiteindelijke
thuisland", aldus de Maas
trichtse deken en pastor van
de St. Servaasbasiliek M.
Maessen donderdagavond bij
de opening. Maessen riep ie-
Het borstbeeld van St. Servaas werd tijdens de heiligdomsvaart meegedragen.
FOTO: WIDDERSHOVEN
dereen op om het graf van de
eerste geloofsverkondiger in
Limburg te bezoeken. „Ga
met alle mensen van goede
wil op weg, samen één in die
lange processie die al eeuwen
voortrekt en een proces van
geloof op gang brengt. Een
geloof dat inspireert te wer
ken aan een wereld die een
thuis is voor jongeren en ou
deren, voor zieken en gezon
den, voor gekwelden en ge
lukkigen; een wereld waar
geen plaats mag zijn voor lief
deloosheid en onrecht; een
wereld waar zoveel niet zal
mogen en zoveel niet zal hoe
ven waar de mens van nu on
der te lijden heeft", zo ver
woordde hij de religieuze be
tekenis van de Heiligdoms
vaart anno 1990.
De commissie Jeugd, één van
de in totaal veertien commis
sies van de Heiligdomsvaart,
had zaterdagnacht een spe
ciaal jongerenprogramma ge
organiseerd. Waar gerekend
werd op duizenden jongeren
uit Nederland, België en
Duitsland, moesten de organi
satoren een enorme teleurstel
ling verwerken. Niet meer
dan 150 jongeren kwamen na
de fakkeloptocht door de stad
rond middernacht naar de
tenten bij de St. Servatius
bron, alwaar hun een geva
rieerd programma geboden
werd met ballet, film, toneel,
diaklankbeelden en een fo
rumdiscussie.
Na een aantrekkelijk nacht-
programma en een stevig ont
bijt vertrokken de jongeren
de volgende morgen bijtijds,
met een zelfgemaakt kunst
werk, de symbolen water
(bron van het leven) en vuur
(van het geloof) uitbeeldend,
terug naar het Vrijthof, waar
ze deelnamen aan de Pontifi
cale Hoogmis.
De eucharistieviering, waarin
bisschop dr. J.B.M. Gijsen van
Roermond samen met hulp
bisschop A.M.H.A. Caster
mans voorging, werd door
zo'n 500 katholieken bijge
woond.
Mgr. Gijsen hield de katholie
ken in zijn bisdom zaterdag
voor dat zij van het christen
dom geen facade mogen ma
ken van schone schijn van ei
genzinnigheid en zelfbevredi
ging. Velen kiezen niet voor
de volle Christus maar slechts
voor enkele aspecten van Zijn
leer. Zij maken daardoor van
het christendom een geloof
naar eigen goeddunken en ei
gen believen, waarschuwde
de bisschop van Roermond.
Kardinaal Willebrands, voor
malig hoofd van de Vaticaan
se raad voor de eenheid van
de christenen en emeritus
aartsbisschop van Utrecht,
stond tijdens de eucharistie
viering van zondagmorgen
stil bij de actualiteit in Euro
pa. Europa hervindt op veler
lei terrein zijn eenheid nu de
gespletenheid tussen Oost en
West gaat verdwijnen. Bij de
opbouw van één Europa op
godsdienstig terrein dient de
oecumene de hoogste urgentie
te krijgen, aldus mgr. Wille
brands.
De plechtigheden in het ka
der van de Heiligdomsvaart
duren tot komende zondag,
als opnieuw de ommegang
door de stad trekt. Naast de
religieuze en culturele evene
menten is er de tentoonstel
ling „Hemelse Trektochten"
te zien, gewijd aan de ruim
vier eeuwen broederschappen
en pelgrimages in Maastricht.
Ook de kostbare kerkschatten
van de twee basilieken, de
Sint-Servaasbasiliek en de
Onze-Lieve-Vrouwebasiliek,
met de relieken waar het de
pelgrims vroeger om te doen
was, zijn daarbij voor de be
zoekers opengesteld.
THEO KRABBE
Informatie over de aktivitei-
ten in het kader van de Hei
ligdomsvaart: VVV Maas
tricht, tel. 043-252121
DRIEBERGEN Een
gratis cursus geheugen-
trainig. Die werd minister
d'Ancona van WVC za
terdag toegewenst. Ze
heeft zo'n geheugensteun
hard nodig, omdat ze
kennelijk is vergeten hoe
belangrijk ze ooit vor
mingswerk vond en
waarover ze toen heel
'mooie woorden' wist te
zeggen.
Zo werd zaterdag over de be
windsvrouwe gesproken door
'klanten' van het het van huis
uit hervormde vormingscen
trum Kerk en Wereld in
Driebergen. De medewerkers
hadden een protestdag geor
ganiseerd tegen de voorgeno
men bezuinigingen van d'An-
Acht vormingsinstituten ko
men volgens de plannen per 1
januari 1991 niet meer in aan
merking voor rijkssubsdie.
Kerk en Wereld wordt getrof
fen door de bezuiniging even
als de centra van de Wood-
brookers (o.a. in het Friese
Kortehemmen) en die van de
vakbonden. Kerk en Wereld
moet door het stopzetten van
de subsidie (1,9 miljoen gul
den op een begroting van ze
ven miljoen) allerlei niet-ker-
kelijke acitiviteiten beëindi
gen en diverse personeelsle
den ontslaan.
Medewerkers van Kerk en
Wereld hadden alle 'klanten'
van het instituut opgetrom
meld. Ruim tweehonderd
mensen hadden gehoor gege
ven aan de oproep tot protest.
Cliënten van allerlei soort en
pluimage kwamen voor de
microfoon. Bijvoorbeeld ver
tegenwoordigers van vrou
wengroepen, van gescheiden
predikantsvrouwen, van de
oudere homo-mannen, van de
jonge Antillianen en Surina-
mers, de 'gewone' ouderen, de
bijstandsvrouwen, de stiefge
zinnen en van de nabestaan
den van de ramp bij het vlieg
veld Zanderij bij Paramaribo.
Ook een enkele vertegen
woordigers uit het kerkelijke
circuit voerde het woord, on
der meer ds. W. van der Zee
namens de Raad van Kerken.
Dr. K. Blei, secretaris-gene
raal van de Nederlandse Her
vormde Kerk was als be
stuurslid van Kerk en Wereld
wel uitgenodigd, maar stond
niet op de sprekerslijst. Ter
plekke werd hem door de di
rectie verzocht toch even het
woord te voeren, maar toen
het programma uitliep, moest
hij toch maar niet spreken, zo
werd geoordeeld. Een beetje
merkwaardig en jammer was
dat wel, vond dr. Blei. Niet al
leen vanwege de nauwe be
trekkingen tussen de Her
vormde Kerk en het centrum
zou zijn spreekbeurt heel ge
woon zijn (het instituut krijgt
jaarlijks een tweehonderdvijf
tig duizend hervormde gul
dens), maar ook omdat hij nu
niet melding kon maken van
het feit dat het hervormd mo-
deramen (dagelijks bestuur)
heeft geprotesteerd bij de vas
te Kamercommissie van
WVC.
Veel mensen die wél het
woord mochten voeren, wa
ren ervan overtuigd dat de
minister 'door de knieën gaat';
haar voornemen is gewoon te
'dom' om geaccepteerd te
kunnen worden door de poli
tieke partijen.
K. Mensink, oud-directeur
van de Federatie van Vor
mingscentra was ook zeer af
wijzend over de bezuinigin
gen, maar voorspelde dat over
tien jaar er vanwege de ver-
andere omstandigheden en
opvattingen er van rijkssubsi
die helemaal geen sprake
meer zal zijn. De vormings
centra zullen wat betreft de
financiering van hun werk
nog creatiever moeten wor
den, voorspelde hij.
Uit de manifestatie van zater
dag bleek dat veel klanten
van centra als Kerk en We
reld niet meer in staat zullen
zijn cursussen en trainingen
te volgen wanneer de institu
ten geen rijkssubsidie meer
krijgen. De eigen bijdrage
wordt voor de meesten van
hen dan veel te hoog. Een
vertegenwoordiger van etni
sche minderheden merkte
schamper op dat de overheid
eerst alle moeite gedaan heeft
Turken, Marokkanen, Surina-
mers en anderen de centra in
te krijgen en nu ze er een
maal zijn en nu blijkt hoe be
langrijk die cursussen voor
hen zijn, worden ze er uit ge
jaagd; alles zelf betalen is voor
de meesten niet mogelijk. De
Amsterdamse industriepredi
kant Ab Harrewijn merkte
cynisch op dat „jonge mana
gers er een maand bijstands
uitkering doorjagen tijdens
één middag commerciële vor
ming terwijl de armen in onze
samenleving verstoken drei
gen te worden van het vor
mingswerk".
Vandaag voert het ministerie
overleg met de Vereniging
van Volkshogescholen en
Vormingscentra over de voor
genomen bezuinigingen.
JOHANNESBURG In
Zuid-Afrika is in de ker
ken een discussie ont
staan over de vraag, of in
de nieuwe grondwet
moet worden bepaald, dat
Zuid-Afrika een christe
lijke staat is.
De aanleiding was een televi
sie-interview met ANC-leider
Nelson Mandela. Op de vraag
naar zijn godsdienstige over
tuiging antwoordde hij dat ie
der dat persoonlijk met zijn
geweten moet uitmaken. Daar
er in Zuid-Afrika ook andere
godsdiensten dan het chris
tendom zijn, kan de staat zich
niet met een beroep op het
christendom legitimeren, al
dus Mandela.
De huidige grondwet, die uit
1961 dateert, beschouwt het.
als de wil van God, dat de
blanken in de staat Zuid-Afri
ka wonen. Ook bij officiële
eedsafleggingen worden nog
altijd godsdienstige formule
ringen gebruikt.
De voorzitter van de Neder
duitse Gereformeerde Kerk,
prof. Johan Heyns, verdedig
de in een vraaggespek met de
krant 'Daily Mail' de bepaling
in de huidige grondwet. Zij
moet volgens hem ook in de
nieuwe grondwet worden op
genomen. Dat is de reden
waarom zijn kerk, de grootste
van de drie blanke kerken in
Zuid-Afrika, deelneemt aan
de kerkenconferentie van no
vember, waarop de Zuidafri-
kaanse kerken willen aange
ven aan welke minimum
voorwaarden naar hun me
ning de nieuwe grondwet
moet voldoen.
Deze grondwet moet volgens
Heyns „de leiding van de al
machtige God" erkennen, res
pect voor godsdienstige waar
den voorschrijven en het
recht op vrijheid van gods
dienstuitoefening, godsdienst
onderricht en vrijheid van
vergaderen waarborgen.
De methodistische bisschop
Peter Storey, oud-voorzitter
van de Zuidafrikaanse Raad
van Kerken, is het met Heyns
oneens. „Er is geen christelij
ke staat", aldus Storey. „De
schade die de zich christelijk
noemende apartheidsstaat het
christelijk geloof heeft toege
bracht, is niet te meten. De
kerken hebben een profeti
sche afstand tot de staat no
dig, vindt hij.
Dit standpunt wordt gedeeld
door de rooms-katholieke
aartsbisschop van Durban,
Denis Hurley. „Wij leven in
een pluralistische samenle
ving. Daarom is het het be
langrijkst, dat de vrijheid van
meningsuiting en godsdienst
door de grondwet worden ge
garandeerd", meent Hurley.
Ook niet-gelovigen moeten
het recht hebben voor hun
mening op te komen.
Ook de leiders van de joodse
en hindu-gemeenschap heb
ben zich voor een stricte
scheiding van kerk en staat
verklaard. „Godsdienst moet
geen scheiding teweegbren
gen. Dat zou apartheid in een
andere vorm zijn, zegt de
voorzitter van de bond van
Tamils.
De islamitische leider Moha-
med Saleh Laher vroeg zich
openlijk af, of Zuid-Afrika
een christelijk land kan wor
den genoemd. „Binnen de
zwarte bevolking zijn er meer
mensen die net als vroeger
animistische ideeën aanhan
gen". Ook de meeste blanken
geloven niet in een persoonlij
ke God, meent Laher. „Zuid-
Afrika is alleen volgens de
wet christelijk".
Prof. dr. Joh. Heyns
Bij de volkstelling van 1980
bekende 70 procent van de
ruim 30 miljoen Zuidafrika
nen zich tot het christelijk ge
loof. Met meer dan vijf mil
joen zwarte leden vormen de
onafhankelijke kerken de
grootste groep. De Nederduit
se Gereformeerde Kerk heeft
volgens eigen cijfers 1,2 mil
joen leden. In Zuid-Afrika
wonen 530.000 hindu's,
353.000 moslims en 104.000 jo
den.
CASTEL GANDOLFO
Paus Johannes Paulus II
heeft zondag Irak be
schuldigd van „ernstige
schendingen" van het in
ternationaal recht en het
handvest van de Verenig
de Naties.
De paus, die zich voor het
eerst sinds de inval van Irak
in Kuwayt over de crisis rond
de Perzische Golf uitliet,
noemde Irak niet bij name,
maar sprak van een „echt
ernstige situatie", die de inter
nationale rechtsorde bedreigt
en een sfeer van „diepe
angst" in de gehele wereld
heeft geschapen. Hij deed een
hartstochtelijk beroep op alle
mensen van goede wil om via
een dialoog een rechtvaardige
oplossing te zoeken voor de
problemen in het Midden-
Oosten. Hij riep de gelovigen
op tot gebed voor alle volke
ren rond de Perzische Golf en
in het Midden-Oosten.
Afscheid van André Zandbelt
ZWOLLE - Pastor André
Zandbelt, die in conflict is
met kardinaal Simonis over
de bevoegdheden van de pas
torale werker, heeft zondag
afscheid genomen van Zwolle.
Hij deed dat tijdens een dienst
in een volle St Michaelkerk.
Zandbelt wordt ziekenhuis
pastor in Haarlem.
De Zwolse pastor wilde in zijn
afscheidspreek niet verhullen
dat het conflict met de aarts
bisschop mede zijn keus voor
een andere functie heeft be
paald. Zandbelt stak evenin
onder stoelen of banken dat
die keus met pijn gepaard is
gegaan.
Volgens de scheidende pastor
blijft er terechte zorg over de
toekomst van de kerk. Een le
vende geloofsgemeenschap
overeind houden wordt, zo
stelde hij, moeilijker binnen
de marges die vandaag gesteld
worden, ,„et minder voorgan
gers dan goed is en met min
der bevoegdheden voor die
voorgangers dan nodig is", al
dus Zandbelt.
Adempauze in de Golf
ger
HET afgelopen weekeinde is een adempauze ingetredhij J
de Golfcrisis. Washington houdt zich in en in Irak is
weg een eind gekomen aan de krijgshaftige taal en de i
durende dreigementen aan het adres van de VS en a
westelijke landen. De Iraakse minister van buitenland ng.
ken, Tariq Aziz, deed gisteravond zijn uiterste best zo ling
lievend mogelijk over te komen in een interview in B hij
met een verslaggever van het Amerikaanse tv-station 'eei
Zt
lij v
Hu liet weten donderdag in de Jordaanse hoofdstad!
man een gesprek te zullen voeren met de secretaris-gei
van de Verenigde Naties, Perez de Cuellar, maar verli
dat punt toch even zijn diplomatieke zelfbeheersing. Di
ligheidsraad, zo verklaarde hij geërgerd in antwoord o
vraag, speelt in feite geen rol, omdat de leden duidelij
gemanipuleerd door Washington.
'JP
y
Die irritatie was begrijpelijk, want het is juist de \li
heidsraad die er dit weekeinde voor heeft gezorgd d;
politieke klimaat rond de Golfcrisis voor alle landei
uitzondering van Irak een verandering ten goe
ging. Met dertien stemmen voor (óók de Sovjetunie) en
onthoudingen (Cuba en Jemen) riep de raad alle VN-]
ten op naleving van het handelsembargo tegen Irak
dwingen, door met „alle maritieme strijdkrachten de
gende maatregelen" daartoe te nemen.
DEZE tekst is het resultaat van een week lang intej no(
beraadslagingen tussen de leden van de Veiligheidsra ede
in het bijzonder tussen Washington en Moskou. Daarh
de Sovjetunie de aanvankelijke aarzelingen tegen het it
tioneren van het gebruik van militaire middelen ten
varen, hoewel Moskou zich heeft gehaast te verklare g
van die mogelijkheid geen gebruik te zullen maken. dr
ijk
OPNIEUW heeft Washington daarmee in de Golfcriss nar
diplomatiek succes behaald dankzij de steun van Mosko ïen
Veiligheidsraad heeft de Verenigde Staten en de andere
terse landen nu de mogelijkheid gegeven (voorlopig)
recte acties te ondernemen tegen Irak zelf, maar zich hou
perken tot handhaving van het handelsembargo, des kon
met geweld. Daarbij moet overigens niet direct worde
dacht aan het tot zinken brengen van koopvaardijsch
Indien een schip zou weigeren zich aan controle te o
werpen zou de nu gesanctioneerde hardere actie kunni
staan uit het onklaar maken van het roer met een g wist
schot, nadat ook een schot voor de boeg geen effect hee «i
geleverd.
OVERIGENS is het twijfelachtig of het in de komen< o
gen tot zo'n actie zal komen, zeker nu donderdag de se
ris-generaal van de VN een eerste gesprek zal voerei ?n"
een officiële vertegenwoordiger van Irak. Onder de hi,t
omstandigheden mag worden verwacht, dat Irak zijn ol ,n
kers nog even voor anker zal laten liggen, terwijl de
nigde Staten evenmin uit zullen zijn op een harde confi
PAS als de bemiddelingspoging van de secretaris-gei -Ste
van de VN op niets zou uitlopen zullen de „geëigende rrèars
len", die in de resolutie van de Veiligheidsraad word< V:
noemd, ongetwijfeld keihard worden toegepast. Zolanj
niet daadwerkelijk gaat optreden tegen de westerse gijz
en geen rechtstreekse militaire acties tegen Saudi-Aral |jn
de daargelegerde Amerikaanse strijdkrachten ondernjn".
zou ook kunnen worden volstaan met de handhaving v el 1
economische blokkade, zonodig met geweld. Het vollec Pun
snijden van de Iraakse uitvoermogelijkheden voor oli I
enige handelsprodukt van het land, zal Irak uiteindelii
herroepelijk op de knieën dwingen. Met of zonder pre|
Saddam Husayn.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezor
stukken te bekorten.
5(pun
Hygiëne in winkels
Namens een groep van vijftig
huisvrouwen, onder wie ook
artsen en voedingsdeskundi
gen, is een hygiëneprobleem
in de voedingssector in Neder
land onder de aandacht ge
bracht van de algemeen direc
teur van de Rijkskeurings
dienst van Waren, dr. F. Schu
ring. We hebben hem er op
gewezen dat in winkels waar
met voedingsprodukten wordt
omgegaan verhoogde normen
van hygiëne zouden moeten
gelden, zoals dat bijvoorbeeld
het geval is in landen als Ita
lië. Vleeswaren, broodjes enz.
worden in Italië met speciale
tangen vastgepakt. In grotere
winkels en in de horeca wor
den bediening en geldzaken
apart afgehandeld. Zo gaat het
te verbruiken produkt en het
geld nooit door dezelfde han
den. Dat is al te zien in een
bar van elk willekeurig
liaans vliegveld. In Nedel
wordt in een 'croissanteriM
broodje, de sla, tomaat, j
met de handen vastgepaL
dezelfde persoon reken®
af. Bij de slager wordq
vleeswaren eveneens
handen vastgepakt. Even]
krijg je het geld en het ll
bonnetje meestal bovenJ
vleeswaren als bekroning
zondering op dit patroon1
(alweer) Italiaanse delil
senzaak 'Italy' in Den f
Het is een kwestie van
nisch gedrag' dat niet i
intensiever is doch door fl|
tendheid afwezig is.
groep vertrouwt erop daj
instantie van toezicht
volksgezondheid de
stappen zal kunnen ondJ
men om dit kleine doc®
aangenaam kenmerk vair
land te verhelpen. jlQ
Mevr. Drs. G.L. Phoenix,
DEN HAAG.
lekt
ht t«
Uitgave; Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon: 071 - 122 244
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8 30 tot 17 00 u
Nabezorging
Telefoon- 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u op za van 14.00 tot 15.00 \itpQ
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokafüij"'
per maand 24,85 per maand f.
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal
per jaar f. 284,50 per jaar f
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijf"
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050