Leo Wisselink
schildert
Den Haag in
feesttooi
Het vroege modernisme van een steeds moderner Barcelona
■£eidóe Qowuvnt'
mal
Ie
l
ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1990
Boven: „Een paar jaar geleden, op vakan
tie in Portugal, heb ik foto's gemaakt van
twee kinderen die in een processie meelie
pen als engeltjes. Die heb ik toen overge
plaatst naar de arcade van de katholieke
begraafplaats aan de Kerkhoflaan".
zo graag wil zijn. De aquarel is gemaakt
vanaf een duintop bij de Kwartellaan. Je
kijkt op de pannendaken van de Vogel
wijk".
Wereldberoemd is Leo Wisselink nog niet, maar in onze regio
hebben velen zijn werk inmiddels onder ogen gehad. Niet op de
laatste plaats dank zij de ansichten die deze opmerkelijke schilder
van zijn werk laat maken en waarvan er inmiddels 100.000 zijn
verkocht. Wisselinks onderwerp is Den Haag. Van buiten en van
binnen. Want naast straatbeelden, panorama's en strandgezichten,
brengt hij ook interieurs in beeld, en Hagenaars die die interieurs
bewonen. De hele maand september worden aquarellen en litho's
van zijn hand geëxposeerd bij de Haagse Bijenkorf en bij
boekhandel Paagman. In zijn atelier aan de Piet Heinstraat 61in
het Zeeheldenkwartier, geeft hij een toelichting op zijn werk
levenshouding.
„Veel moderne kunstenaars zijn georiën
teerd op de troosteloosheid van het be
staan. Ze maken dingen die steriel en de
primerend zijn. Neem de beeldenten
toonstelling die momenteel is te zien in
de Paleistuin, hier in Den Haag. Gespo
ten Tornado-rekken, jongen. En dat kost
dan 7,50 toegang. Wie doe je daar nou
een genoegen mee? De gestudeerde criti
ci misschien, de museumgeleerden, de
kunstpausen. Maar ik garandeer je: als je
die dingen twintig meter verderop zet,
op het trottoir van de Prinsessewal, en
de mannen van het grofvuil hebben
even geen tijd - een week later staat het
er nóg. Niemand heeft er belangstelling
voor. En begrijpelijk. Want wie heeft er
nou belangstelling voor dingen waarvan
je in de put raakt? Waarvan je nog droe
viger wordt dan je misschien toch al
bent?"
„Als je een schilderij van mij op straat
zet. je draait je om en het is weg.
Niet omdat ik zo'n geweldig knappe en
beroemde schilder ben, maar omdat
mijn werk een positieve waarde uit
straalt. Een positieve waarde ia, en als ik
dat zeg weet ik donders goed dat dat in
de oren van de toonaangevende critici
en kunstkenners weinig minder dan een
vloek is. Daar heb ik dus lak aan. Ik
maak wat ik ook zelf aan de muur zou
willen hebben en dat zijn dingen die me
opmonteren en die me ontroeren. Die
mijn gemoed en mijn gedachten bepalen
bij de mooie, de bijzondere, de feestelij
ke kanten van het leven"
„Dus anders dan veel van mijn vakbroe
ders ben ik er volstrekt niet op uit men
sen een depressie in te jagen. Ik wil ze
juist hun depressie uitjagen. Kijk nou 's
goed, zeg ik, dan zie je hoe mooi alles
eigenlijk is. Soms lijkt het lelijk, maar
dan moet je door die lelijke schijn heen
kijken. Bijvoorbeeld. Je ziet een mooi
stadsgezicht. De Kneuterdijk, het Voor
hout, Plein 1813 - wat clan ook. Dat
stadsgezicht wordt ontsierd door auto's
en hondedrollen, tramdraden en papier
bakken. Dan noem ik dat de lelijke
schijn. Kijk je door die grauwsluier
heen, dan zie je schoonheid. Wanneer ik
zo'n beeld op het doek vastleg, laat ik
onze welvaartsblikken met de bijbeho
rende regimenten verkeersborden dus
achterwege. En als een rij mooie oude
gebouwen ontsierd wordt door een stuk
beton, dan zal ik dat perceel zo niet he
lemaal verdoezelen, dan toch wel erg
vaag weergeven".
„En dan krijg je dus iets moois. Of lie
ver: iets dat ik mooi vind. De kunstpau
sen moeten er natuurlijk niets van heb
ben, maar ikzelf en mèt mij een heleboel
anderen herkennen er het positieve in.
Ik maak zo'n dertig dingen per jaar en
die doeken komen niet bij mij op zolder
of in de kelder van een museum te
staan. Die hangen bij mensen in de huis
kamer. De weergave van mijn werk op
ansichtkaarten is in heel Den Haag te
koop. Nu heb ik een fotoboek gemaakt
met een keuze uit mijn werk. In een op
lage van 3000 exemplaren en net als de
ansichten uitgegeven in eigen beheer. Al
leen al bij voor-intekening heb ik er
2000 verkocht. De tweede druk staat op
stapel".
„Dus in ieder geval ben ik niet de enige
met een voorkeur voor het mooie, het
feestelijke, het bijzondere".
WILLEM SCHEER
Boven: Dit is Huis ten. Bosch op 31 ja
nuari, de verjaardag van de koningin. De
marechaussee draagt dan ook het ceremo
nieel tenue. De verjaarsvisite is nog niet
gearriveerd en de koningin verlaat haar
huis om per fiets een ommetje te maken
in het Haagse Bos".
Onder: „Ik heb voorkeur voor h
het feestelijke, het bijzondere.
Passage in feesttooi".
BARCELONA - Modernisme is
volgens het Spaanse woordenboek
de smaak en voorliefde voor de
moderne dingen. Een woord dat
goed valt in Barcelona, de stad die
met duizelingwekkende vaart op
weg is steeds moderner te worden.
Het vliegveld, het wegennet en de
maritieme faade ondergaan een to
tale metamorfose. Nieuwe gebou
wen kunnen architectonisch gezien
niet revolutionair genoeg zijn en
elk nieuw te openen bar of restau
rant biedt met zijn interieur het
nieuwste van het nieuwste.
Maar tegelijkertijd is er de hang naar dat
andere modernisme, de vooral architec
tonisch beleefde beweging die eind vori
ge eeuw en in de eerste decennia van
deze eeuw voor een groot deel het beeld
van Barcelona heeft bepaald. Twee grote
exposities, georganiseerd door de stich
ting Culturele Olympiade, moeten eraan
herinneren dat Barcelona de onbetwiste
hoofdstad is van het modernisme en An-
doni Gaudi de eeuwige heerser van die
kapitaal.
Barcelona heeft zijn toeristische 'boom'
van de jaren tachtig voor een groot deel
te danken aan de wonderlijke Gaudi.
Zestig jaar nadat de architect in 1926
onder een primitieve tram liep en op 75-
jarige leeftijd om het leven kwam, ma
ken toeristen uit de hele wereld een
haast verplichte gang langs en door Gau-
di's beroemdste werk: de Sagrada Fami-
lia - nooit afgebouwd, al wordt er nog
altijd aan gewerkt en dat niet tot genoe
gen van iedereen - het park Guell op
een van de heuvels van de stad en de
twee Casa's aan de Passeig de Gracia in
het hartje van de stad.
De fameuze kathedraal van de heilige fa
milie moest de kroon worden op Gau-
di's bijzondere carrière waarin hij zelfs
de grenzen van het Catalaanse moder-r
nisme durfde te overschrijden. Gaudi
stond in feite boven en buiten alles en
iedereen en de Sagrada Familia moest
daar het bewijs van worden. De kerk
moest uit liefst achttien torens gaan be
staan: twaalf voor de apostelen, vier
voor de evangelisten, eentje voor de
moeder Gods en de mooiste en grootste,
170 meter hoog, voor Jezus. Gaudi sliep
de laatste jaren van zijn leven zelfs op
het bouwterrein, maar toen hij veronge
lukte was er nog geen kwart van de ka
thedraal voltooid.
Levenswerk
De pas weer opgelaaide discussie in Bar
celona ging jarenlang over het feit of er
wel verder moest worden gebouwd aan
de immense, maar lege kerk. Vier van
de nu bestaande acht torens zijn pas
eind jaren zeventig gereedgekomen.
De afgelopen jaren is de Catalaanse ar
chitect Josep Maria Subirachs doorge
gaan met het levenswerk van Gaudi. Su
birachs houdt zich vooral bezig met het
ontwerpen van beelden op verschillende
plaatsen in de Sagrada Familia zonder
overigens ook maar over een originele
tekening van Gaudi te beschikken. Veel
kunstenaars eri architecten in Barcelona
zijn al lang felle tegenstanders van de
voortzetting van de bouw. „Men pro
beert Gaudi te imiteren, terwijl dat on
mogelijk is" en „dit is alsof je een arm
aan de Venus smeedt" zijn enkele van
de reacties.
Met meer instemming is de restauratie
van het park Guell begroet. Het sprook
jespark aan de oostkant van de stad is
nog een van de minst bezochte toeristi
sche trekpleisters, en het centrale plein,
omgeven door een tientallen meters lan
ge, golvende bank van mozaïek, staat nu
Het sprookjespark Guell aan de oostkant van de stad is nog een van de minst bezochte
scheppingen van Gaudi.
FOTO: PERS UNIE
al jaren in de steigers. Het in de jaren
1900-1914 gebouwde park krijgt een
grondige opknapbeurt om weer enkele
decennia als speelplaats voor kinderen
uit de buurt ën foto-object voor duizen
den toeristen te dienen.
Ook Gaudi's huizen aan de majestueuze
Passeig de Gracia zijn pas gerestaureerd
dank zij de financiële hulp van bedrij
ven uit de stad die hun bijdrage leveren
aan de campagne 'Barcelona, maak je
mooi'. Opmerkelijk daarbij was dat het
Casa Mila, bijgenaamd La Pedrera (de
steengroeve), niet donkergrijs maar licht
kleurig bleek te zijn. Vooral de jonge
Barcelonezen kenden het enorme hoek
huis alleen in donkere staat en toen vo
rig jaar de zeildoeken voor de gevel ver
dwenen moesten plots ook alle ansicht
kaarten worden vernieuwd.
Centraalpunt
La Pedrera is nu het centrale punt van
de eerste van twee exposities over het
modernisme. Tot en met november is
het huis het uitgangspunt van de open
luchtexpositie El Quadrat d'Or (Het gou
den vierkant) die de bezoekers langs 150
al dan niet modernistische gebouwen in
een centraal deel van de stad voert. Die
panden liggen in de Ensanche, het stads
deel dat wordt gekarakteriseerd door het
rechtlijnige stratenplan, halverwege vori
ge eeuw uitgedacht door de ingenieur II-
defonso Cerda. Tijdens de economische
opleving en uitbreiding van de stad rond
de eeuwwisseling mochten met Gaudi
modernisten als Luis Domenech i Mon-
taner en Josep Puig i Cadalfach (na Gau
di de twee bekendsten) zich met talloze
bouwwerken uitleven.
De Catalaanse bourgeoisie was de grote
gangmaker achter de modernistische ar
chitectuur. Elk zichzelf respecterende fa
milie wilde een pand van een dergelijke
originele en revolutionaire signatuur.
Het modernisme kenmerkte zich door
zijn golvende lijnen en asymmetrie en
door het gebruik van totaal nieuwe ma
terialen, zoals gewalst ijzer en beton, ge
decoreerd met felle kleuren. Het moder
nisme was een van de uitingen van de
wereldwijde Belle Epoque, abrupt afge
broken door de Eerste Wereldoorlog, en
had zijn buitenlandse equivalenten in de
Modem Style in Engeland, de Art Nou
veau in Frankrijk en de Jugendstil in
Duitsland.
Folder
Barcelona en Catalonië vormen de ba
kermat van het modemisme, met zo'n
tweeduizend opvallende bouwwerken
verspreid tot in de kleinste dorpjes en op
de meest onverwachte plaatsen. De Ca
talaanse regering heeft een folder uitge
geven getiteld 'Routes van het modemis
me'. Die routes lopen niet alleen door
Barcelona, maar voeren tevens door de
dorpjes in het achterland van de Costa
Brava en de Costa Dorada. Maar zelfs in
bekende toeristenoorden als Cadaques,
San Feliu de Guixols en vooral Sitges
zijn overduidelijke sporen van het mo
dernisme terug te vinden.
De tweede expositie georganiseerd door
de Culturele Olympiade, een stichting
die tegenwicht moet bieden aan het
sportieve evenement van 1992, wordt op
25 september geopend in het museum
van moderne kunst in Barcelona, en
richt zich meer op de decoratieve en
kunstzinnige kant van het modemisme.
Gebruiksvoorwerpen, schilderijen, siera
den en meubels zullen de kem van die
expositie vormen.
Dat alles is bedoeld om de bezoeker aan
de Spaanse metropool ervan te overtui
gen dat er naast het olympische stadion
en dorp ook nog andere opvallende za
ken in Barcelona te vinden zijn. Boven
dien gaan al die modernistische uitingen
in de stadsarchitectuur nog wel wat jaren
mee, zodat de openluchttentoonstelling
van het gouden vierkant niet eens per se
voor de sluiting eind november hoeft te
worden bezocht. Immers, het Barcelona
van Andoni Gaudi sluit nooit.
EDWIN WINKELS
