„Tot over een half jaartje
Moskou loopt in Golfcrisis over 'Arabische eieren'
Saudi-Arabië zal
)liekraan openen
'okerspel om
t gijzelaars
FREGATTEN OP WEG NAAR DE PERZISCHE GOLF
CDA-kamerlid laakt houding kabinet
^BUITENLAND
CcidócSouoatit
DINSDAG 21 AUGUSTUS 1990 PAGINA 5
ÏICOSIA Oliehandelaren verwachten dat Saudi-Ara
bië de oliekraan zal opendraaien, nu binnen de organisa-
$e van olieproducerende landen OPEC onvoldoende
iteun bestaat voor een spoedzitting over een verhoging
Tan de olieproduktie. Eerder had Saudi-Arabië al gezegd
|at het meer olie zou gaan produceren, ongeacht of daar
door toestemming zou worden gegeven. Op deze wijze
villen de Saudi's het gat opvullen dat is ontstaan door
iet wegvallen van de Iraakse en Kuwaytse olie-export.
Saudi-Arabië is met een produktie van 5,3 miljoen vaten
[uwe olie per dag 's werelds grootste olie-exporteur. Vol
lens de gezaghebbende Middle East Economie Survey
jn Saudi-Arabie, Venezuela, de Verenigde Arabische
miraten, Qatar en eventueel Ecuador voor verhoging
Tan de produktiequota. De overige van de dertien
pPEC-landen zouden daarvoor weinig voelen omdat ze
jauwelijks in staat zijn meer olie te produceren.
Alarm op basis
in Saudi-Arabië
DHAHRAN De Britse lucht-
machteenheid bij Dhahran, in het
noordoosten van Saudi-Arabië, is
gisteren in staat van paraatheid
gebracht na een waarschuwing
voor een mogelijke aanslag door
Palestijnse terroristen. De Britse
eenheid bij Dhahran voert regel
matig verkennings- en oefen-
vluchten uit bij de Saudische
grens met Kuwayt, waar 120.000
man Iraakse troepen zijn gecon
centreerd. Volgens bronnen bin
nen het Britse leger zou de Pale
stijnse Bevrijdingsorganisatie
(PLO) een aanslag in de zin heb
ben. In Saudi-Arabië wonen dui
zenden Palestijnse arbeiders.
Vrachtschip onderweg
met oorlogsmateriaal
LONDEN Een Iraaks vrachtschip
is onderweg naar Jordanië met aan
boord Oostduitse gepantserde bru-
gleggers waarmee brede wateren en
geulen overgestoken kunnen worden,
zo heeft het gezaghebbende Britse
militaire tijdschrift Jane's Defense
Weekly bekend gemaakt. Volgens
uitgever Paul Beaver hebben de Ira
ki's het materiaal vorig jaar in Oost-
Duitsland gekocht, voor het ineen
storten van het regime van Erich Ho-
necker. De nieuwe Oostduitse rege
ring is pas 10 augustus achter de ver
koop gekomen en heeft de vier geal
lieerde machten gevraagd het schip
tegen te houden, aldus Jane's. Het is
niet duidelijk waar het schip nu is.
In de haven van
Aqaba (Jordanië)
staan honderden
lege
vrachtwagens in
de verzengende
hitte te wachten
op een lading
voor Irak, die
voorlopig niet zal
komen.
Benzine vier
cent duurder
ROTTERDAM De prijzen van
benzine, diesel en lpg zijn van
daag weer omhoog gegaan. De
verhoging is volgens de olie
maatschappijen en de vrije pomp
houders noodzakelijk omdat de
prijzen voor olieprodukten op de
internationale markt als gevolg
van de spanningen in de Golf
sterk zijn opgelopen. De prijzen
voor super-benzine en Euro lood
vrij zijn met vier cent per liter
omhoog'gegaan tot achtereenvol
gens 184 en 176 cent per liter
(zelftank). Diesel (zelftank) is drie
cent per liter duurder geworden
en LPG, afhankelijk van de
maatschappij, twee of drie cent.
fjICOSIA De Iraakse
president Saddam Husyan
js een sinister pokerspel
begonnen met als inzet
bet lot van de duizenden
in Irak en
^■"•(Cuwayt.
Keker 172 westerlingen zijn in
middels met onbekende be-
temming uit Baghdad ver-
Bwenen. Aangenomen wordt
zij, zoals Irak heeft gezegd,
lijn gehuisvest in de nabijheid
yan mogelijke doelen van een
aanval op Irak.
deskundigen sluiten
larien reddingsactie voor de wes-
n Werlingen uit. Het zijn er ge-
V>n te veel. Er zijn nog di-
Verse andere opties, zo zeggen
>na|ij. De belangrijkste is dat Irak
e Via een economische blokkade
an l/ordt gedwongen de gijzelaars
je laten gaan. Maar het welsla
gen van het embargo hangt af
/an de vraag of Amerika
:un krijgt van de VN-Veilig-
idsraad om het met militaire
iddelen op te leggen. In het
imerikaanse Congres klinken
[venwel ook geluiden dat de
lilitaire strategie van de VS
de Golf niet echt beïnvloed
worden door het lot van
itieïe westerlingen die door Irak
|/orden vastgehouden.
Amerikaanse president
ih sprak gisteren voor het
rtegierst openlijk over „gijzelaars"
de h Irak en Kuwayt. Bush stel-
.NCje de Iraakse president Hu-
het |ayn persoonlijk verantwoor-
gelijk voor het welzijn van de
en riep hem op
lale gijzelaars onmiddellijk vrij.
t ine laten.
genlyrië heeft Irak gewaar-
C kchuwd dat het nemen van gij-
itenjelaars de kans op oorlog ver-
•s vjoogt. Terugtrekking van de
leidjraakse troepen uit Kuwayt is
se enige manier om een oorlog
,NC|e voorkomen, aldus Radio Da-
oitnascus.
Egyptische president Mu-
waarschuwde Baghdad
n^e Egyptische onderdanen met
d Sust te laten. In Kuwayt ver-
deleven tot de invasie op 2 au-
ustus ongeveer 200.000 Egyp-
anenaren. Egyptische vluchte-
ingen klagen over de slechte
handeling door Iraakse mili-
:1a éairen. Egypte, Syrië hebben
venals Marokko troepen naar
igel audi-Arabië gestuurd om dit
jk cand tegen eventuele Iraakse
ld 1 gressie te beschermen.
:ht )e opbouw van de Ameri-
daiaanse legermacht in de Golf
bme aat intussen onverminderd
ig tfoort. Nadat de Verenigde
irabische Emiraten (VAE)
ondag buitenlandse troepen
erzochten het land te be-
chermen, kondigde Washing-
sterdon aan dat Amerikaanse troe-
artyen in de Emiraten worden
Kwa estationeerd. Tijdens zijn be-
bin|oek aan vier Golfstaatjes
teniprak Amerika's minister van
iet defensie Cheney in Oman en
e Qatar ook over het aanhalen
orran de banden met deze olie-
34rak zei zondag landen te zul-
belonen die geen militai-
beroten naar de Golf sturen met
kaai 'et vrijlaten van hun onderda-
indöen. Zo kreeg Portugal of fi
ssen eel te horen dat de Portuge-
:oos en in Irak en Kuwayt mogen
/ertrekken. Ook de 700 Indo-
re lesiërs in Kuwayt mogen het
ring and verlaten als beloning
n dikoor het feit dat Jakarta geen
chepen naar de Golf stuurt.
ing herder mogen de 90.000 Pakis-
nnei ani Kuwayt verlaten. Maar
Kas )ostenrijkers en Zwitsers, die
jn b anvankelijk ook mochten
i lid vertrekken, werden in Irak
)mm lsnog tegengehouden. Presi-
ent Kurt Waldheim van Oos-
inrijk, die in de Arabische
zereld een goede reputatie ge-
ïiet, riep zijn Iraakse ambtge-
loot op de Oostenrijkers in
rak en Kuwayt te laten gaan.
IïT
VAARROUTE VAN DE TWEE
NEDERLANDSE FREGATTEN NAAR 1
DE GOLF
DEN HELDER Een
stormachtige noordwes
ten-wind probeerde de
schepen nog in de haven
te houden. Maar gister
middag zijn de fregatten
Witte de With en Pieter
Florisz dan toch vanuit
Den Helder vertrokken
naar de Perziche Golf.
Uitgeluid door minister Ter
Beek van defensie, omhelsd
door huilende familieleden en
zelf ook een beetje snotterig
kozen de 360 marinemensen
het ruime sop. Voor de ingang
van de marinehaven stond een
handjevol demonstranten, met
spandoeken waarop viel te le
zen dat er geen olie op het
vuur geworpen moest worden,
dat Nederland uit de Golf
moest en dat de arbeiders aller
landen er goed aan zouden
doen zich te verenigen. De
marinemensen, onder wie ook
22 vrouwen en tien dienst
plichtigen, lieten zich er niet
door weerhouden. Ze gingen.
„Natuurlijk vind ik het wel
vervelend", zei een matroos,
terwijl hij zijn vriendin om
armd hield. „Zo lang van huis
en toch een zeker risico-
.maar als je ervoor kiest bij
de marine te gaan, weet je dat
je kunt worden uitgezonden.
Dan moet ie eigenlijk ook niet
mopperen'
Dat de komst van de twee Ne
derlandse oorlogsschepen het
conflict rond Irak alleen maar
zou verscherpen ('olie op het
vuur'), geloofde niemand. „We
gaan juist om agressie te be
teugelen, om geweld af te
schrikken", zei een groepje op
varenden dat zich gereed
maakte om in de houding te
gaan staan.
„Geef acht!", schreeuwde ie
mand en de Jantjes (m/v) ga
ven acht. Daarmee begroetten
ze minister Ter Beek, die hen
kwam toespreken. „U staat
aan het begin van een lange
tocht en aan het einde daar
van wacht u een zware taak",
zei de bewindsman. „Zwaar,
omdat er risico's aan verbon
den zijn. Het is niet mogelijk
die op dit moment goed in te
schatten. Speculeren heeft
geen zin, terughoudendheid is
geboden. We moeten het ge
vaar niet overdrijven, maar
ook niet onderschatten. Uw
taak is zwaar, maar bovenal
eervol. De regering ziet uw
optreden vol vertrouwen tege
moet. De koninklijke marine
heeft dat vertrouwen in de
loop der eeuwen nog nooit be
schaamd. U wordt gesteund
door de regering, de volksver
tegenwoordiging en de bevol-
Zo verdwenen de
Nederlandse
fregatten
gistermiddag uit
Den Helder, de
spanningen in de
Perzische Golf
tegemoet.
Een laatste
inspectie van de
erewacht, kort
voordat minister
van defensie Ter
Beek namens de
regering afscheid
kwam nemen van
de fregatten en
hun bemanning.
king. Ik wens u een behouden
vaart en vooral een behouden
terugkeer. Wij gaan in gedach
ten met u mee". Nadat de mi
nister uitgesproken was, gin
gen de bemanningen zo lang
zaam mogelijk aan boord. „Ga
je echt om vijf uur weg", vroeg
een moeder ongelovig aan
haar zoon. Hij knikte; nog vijf
minuten, dan zou hij de loop
plank overgaan. De kade be
stond opeens uit louter stelle
tjes. Er rolden vrouwentranen,
er rolden mannentranen. Een
jongen trooste zijn geünifor
meerde vriendin. „Goeie reis,
hou het heel", werd er geroe
pen en een vader gaf zijn kind
voorlopig voor het laatst een
aai over de bol. „Tot over een
half jaartje, hoi", riep een ma
troos quasi-nonchelant en toen
was het afgelopen. Om half zes
maakte eerst de Pieter Florisz
zich los van de wal en direct
daarna de Witte de With.
Zwaaien en foto's maken was
het laatste dat restte, tot de
twee fregatten, vergezeld door
stuntende helikopters, uit het
gezichtsveld verdwenen.
STEVO AKKERMAN
Griekenland stuurt
'Nederlands' fregat
ATHENE Griekenland
zal ook een fregat naar de
Golf sturen als onderdeel
van een internationale mi
litaire blokkade van Irak.
Volgens premier Constan-
tine Mitsotakis hebben de
regeringen van Kuwayt
en Saudi-Arabië om de
Griekse steun verzocht.
Hij kondigde aan dat Grie
kenland het fregat Limnos
zal sturen, maar zei niet
wanneer het schip ver
trekt.
De Limnos is het modern
ste vaartuig van de Griek
se vloot, een schip van Ne
derlandse makelij uit de
Kortenaer-klasse. Het
heeft een 180-koppige be
manning en is uitgerust
met een Phalanx-raketaf-
weersysteem, luchtdoelra
ketten en grond-grondra-
ketten.
(Van onze correspondent)
MOSKOU De Sovjetunie
loopt in het Golfconflict op
'Arabische eieren'. Immers,
juist met Irak had het land
sinds 1958 een diepe vriend
schapsband opgebouwd. Welis
waar werd die enkele malen
aangetast, bijvoorbeeld aan het
eind van de jaren '70 toen de
leidende Ba'ath-partij opeens
overging tot vervolging van de
Iraakse communisten.
Ook de oorlog met Iran was
aanleiding voor de Sovjets om
hun Arabische partner op de
vingers te tikken en de de wa
penleveranties stop te zetten.
Pas toen de balans in de oorlog
ten gunste van Iran leek door
te slaan, hervatte Moskou de
leveringen van wapentuig.
Kortom, de relatie is steeds ge
kenmerkt geweest door prag
matisme. Het Kremlin had een
entree in het Midden-Oosten
nodig en Saddam Husayn kon
daar voor zorgen.
Maar nu Saddam Husayp niet
meer te controleren is moet de
USSR haar standpunt wijzi
gen. Toch was dè felle toon
waarop president Gorbatsjov
afgelopen vrijdag voor een ge
hoor van militairen het Iraak
se optreden veroordeelde voor
velen een verrassing. Hij he
kelde vooral het feit dat Irak
Sovjet-wapens had gebruikt
om Kuwayt aan te vallen. Ter
wijl die wapens, aldus Gor
batsjov, door de Sovjetunie ge
leverd waren onder het uit
drukkelijke voorbehoud dat ze
de defensie van het land zou
den dienen.
Het is niet bekend of er onder
zijn gehoor hier en daar ge
grinnikt werd om deze opmer
king, die inderdaad nogal nai-
ef overkomt. In elk geval
voelde Gorbatsjov zich kenne
lijk gedwongen om de door
Moskou ingenomen positie
(stopzetting van de wapenleve
ranties, een gezamenlijk door
Sjevardnadze en Baker opge
stelde verklaring waarin Irak
wordt gehekeld) tegenover de
vertegenwoordigers van het
Rode Leger te verdedigen. „In
overeenstemming met onze
nieuwe lijn in de buitenlandse
politiek hadden wij geen ande
re keus", zo lichtte de Sovjet
leider toe.
Het is op dit moment aller
minst duidelijk hoe Baghdad
deze opstelling van zijn grote
In Moskou voerde minister Sjevardnadze (tweede van links) gisteren c
premier Hammadi (rechts) over de situatie in de Golf.
bondgenoot zal honoreren. De
evacuatie van de Russische ge
meenschap in Kuwayt is in
middels beëindigd en is, zo
zegt men in Moskou, vlot ver
lopen. Het betrof hier een paar
honderd mensen die door de
Iraakse soldaten met alle
egards werden behandeld en
in een paar konvooien naar
Jordanië werden weggebon-
jourd. Maar ten aanzien van
het veel grotere contingent
Sovjet-burgers in Irak bestaat
veel minder klaarheid. „Irak
heeft de verzekering gegeven,
dat Sovjet-burgers geen gevaar
lopen", aldus een woordvoer
der. Het gaat hier om enkele
honderden meest militaire ad
viseurs die onder de huidige
omstandigheden hun functies
moeilijk meer kunnen uitoefe
nen. Want als dat aan het licht
zou komen, zou Gorbatsjov al
zijn geloofwaardigheid als vre
desduif verliezen.
De komst van de Iraakse vice-
premier Hammadi naar Mos
kou, gisteren, kan erop duiden
dat de Sovjetunie op een be
middelaarsrol in het conflict
aanstuurt en in elk geval door
Baghdad nog steeds als een
aanspreekbare partner wordt
beschouwd. Ook de tournee
van de speciale regeringsafge
vaardigde, Michail Sytenko,
door de Arabische wereld wijst
op het Moskouse streven naar
een politieke oplossing. Maar
omdat de Sovjetunie zich heeft
gecommitteerd aan resolutie
660 van de Veiligheidsraad,
die terugtrekking van de
Iraakse troepen uit Kuwayt
eist, lijkt er weinig speelruim-
De vraag blijft hoe ver Mos
kou zal gaan als de Verenigde
Naties eventueel tot een geza
menlijke krijgsmacht zouden
besluiten. Volgens dr. Vitali
Naoemkin, het hoofd van de
Arabische afdeling van het
Midden-Oosten-Instituut in
Moskou, zal de Sovjet-bijdrage
zeer beperkt blijven: hooguit
een paar pelotons mariniers.
Naoemkin meent met zeker
heid te weten dat de Sovjetu
nie geen chemische wapens
aan Irak heeft geleverd. „Dat
hebben de Duitsers gedaan.
Onze leveranties betroffen
voor een totaal van ongeveer
tien miljard dollar".
n JE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET GEHEIM VAN DE TUNNEL
1675 Wannmeer de koop van de Bullbiters achter de rug is
It Harries, dat hij nog voor een ander doel in Gibraltar is geko-
n. Al jarenlang ligt hier nl- aan de kade het vbormalig Duitse
hmirjrijfmasterzeilschip „Carl Vinnen" gemeerd. De Engelsen willen
it vekropen, maar wie heeft er nu belangstelling voor een zeif-
:hip? Er is nooit een koper komen opdagen. „Ik wil het schip
el eens bekijken", zegt Harries, „misschien kan ik het wel ge-
ruiken". De tijd van de zeilschepen is anders al lang voorbij
sir", zegt majoor Ross, „wat wou u er mee doen?" Harries geeft
daarop geen rechtstreeks antwoord, maar wanneer ze het schip
van boven tot onder hebben bekeken, zegt hij dat hij het zal ko
pen. En de Engelsen zijn blij, dat ze eindelijk de „Carl Vinnen"
kwijt zijn, terwijl ze er nog wel dollars voor krijgenl Ondertussen
heeft Ross kans gezien Rob een briefje in.de hand te duwen.
Wanneer hij even alleen is, leest hij het. „Probeer uit te vissen,
hoe HaiYies aan die dollars komt", staat er in, „er is haast bij!"
„SCHIETEN, ALS ARABIEREN JE DE KEEL DICHT KNIJPEN"
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De Neder
landse fregatten, die giste
ren zijn vertrokken uit
Den Helder, mogen zich
in de Perzische Golf niet
beperken tot waarnemen,
zoals de regering wil.
„Als de gezondenen van Allah
je de keel dichtknijpen, zit er
niets anders op dan terug te
vechten", zegt het Tweede-
Kamerlid (CDA) Ton de Kok,
zelf een voormalig marine-of
ficier.
Vorige week verklaarde pre
mier Lubbers het niet eens te
zijn met het besluit van de
Verenigde Staten en Groot-
Brittannië om de blokkade
van Irak zonodig met militair
geweld af te dwingen. Dat
ging te ver, zei Lubbers, wij
zend op de resolutie van de
Veiligheidsraad van de Vere
nigde Naties. Ton de Kok
deelt die mening niet. „Geen
mens kan volhouden dat de
Amerikanen en de Britten in
hun maritieme embargo-beleid
onverantwoordelijk hande
len".
De Kok wijst erop dat ook ons
land bij gebrek aan kern
centrales erg afhankelijk is
van Arabische olie. Hij vindt
het dus logisch dat ook Neder
land oorlogsschepen stuurt.
„Maar als we dan besluiten te
rug te vechten, laten we dat
dan niet van achter de rug van
onze Britse en Amerikaanse
bondgenoten doen, maar
schouder aan schouder. Dan
komt er mogelijk ook voor de
Nederlandse marine een mo
ment dat er geschoten moet
worden".
Ook als de Amerikanen en
Britten een poging gaan on
dernemen om (met behulp van
hun mariniers) de westerse gij
zelaars in Kuwayt en Irak te
bevrijden, mag Nederland niet
werkeloos toekijken, vindt De
Kok. „Dat zou toch een
schaamtevolle vertoning zijn.
Wegens de Russische dreiging
hebben wij (Nederlandse mari
niers. red.) in Noord-Noorwe-
gen eindeloos met Britten en
Amerikanen geoefend. En dan
zouden we nu ineens afhaken?
Het gaat toch om een dreiging
tegenover dezelfde burgers?"
ten van de Westeuropese Unie
in Parijs om te bezien op wel
ke wiize er in de Perzische
Golf kan worden samenge
werkt. Volgens De Kok kan
Nederland bij die gelegenheid
gerust het opperbevel over de
WEU-schepen claimen. „Per
slot van rekening hebben wij,
als het om belangrijke interna
tionale functies gaat, van de
Europese broeders nog een
paar rekeningen open staan".
