,.Dit
van
is onderschatting
leerling èn leraar"
De verplichte '21'
Bouw: overheid laks met
arbeidsomstandigheden
ANC:
geweld
geen p
stammer
conflict
Duits verenigingsverdrag maakt weinig kans
De lijst van Nederlands/Vlaamse romans (15) en dichtbun
dels (6) voor eindexamenkandidaten van havo en vwo die
een commissie van letterkundigen heeft voorgesteld, ziet er
als volgt uit: Camera Obscura (Hildebrand), Max Havelaar
(Multatuli), Inwijding (Emants), Van oude menschen en din
gen die voorbij gaan (Couperus), O rijkdom van het onvol
tooide (Leopold), Tiaantjes, De Uitvreter en Dichtertje (Nes-
cio), Eva (Van Bruggen), Witte hoeven achter de horizon
(Van Ostaijen), Terug tot Ina Damman (Vestdijk), Nieuwe
gedichten (Nijhoff), Bint (Bordewijk), Het dwaallicht (El-
schot), De avonden (Reve), De Metsiers (Claus), Aprocrief
(Lucebert), Een nieuwer testament (Haasse), Menuet (Boon),
De donkere kamer van Damocles (Hermans), een bloemle
zing van Gerrit Achterberg, Rituelen (Nooteboom) en De
aanslag (Mulisch).
DOCENTEN KRITISEREN VOORGESCHREVEN BOE
KENLIJST
BINNENLAND/BUITENLAND ÜlAduiQowWMt
„Vier miljoen voor
Zwitserse gijzelaars"
BAYRUT Een tot nu toe
vrij onbekende Palestijnse
groepering heeft gisteren ge
zegd dat er een losgeld van
vier miljoen gulden is betaald
voor de medewerkers van het
Zwitserse Rode Kruis die deze
maand na een gijzeling van
tien maanden werden vrijgela
ten. De Zwitserse regering
heeft tegensgesproken dat er
geld is betaald, maar de be
richten dat dat wel het geval is
blijven opduiken uit de Liba
nese onderwereld. Waarne
mers zeggen dat dat erop zou
kunnen wijzen dat de kidnap
pers ruzie hebben gekregen.
(Van onze
parlementaire redactie)
ROSMALEN De overheid
zou als één van de grootste op
drachtgevers in de bouw best
eens eisen mogen stellen aan
de arbeidsomstandigheden op
de werkplek van de uitvoer
ders. Momenteel wordt bii de
selectie van offertes vooral op
de prijs gelet, waardoor werk
gevers die dure maatregelen
voor de veiligheid van hun
personeel hebben genomen
buiten de boot vallen. Met dit
pleidooi gaf voorzitter De Vil
der van het Algemeen Ver
bond Bouwbedrijf (AVBB)
vanmiddag in Rosmalen het
startsein voor de voorlich
tingscampagne 'Een bouwvak
ker is niet van steen'. In de
campagne wil het AVBB de
nadruk leggen op de economi
sche voordelen van goede ar
beidsomstandigheden. Toch
duurt het volgens De Vilder
nu nog te lang voor betere
werkomstandigheden econo
misch vruchten afwerpen. Om
valse concurrentie te voorko
men zouden de opdrachtgevers
daarom al bij het ontwerp,
aanbesteding en de planning
van een project eisen moeten
stellen aan de veiligheid en
het ongemak op de werkplek.
De Vilder deed een klemmend
beroep op de bouwvakbonden
en overheid om niet „alleen
maar tekortkomingen" te sig
naleren. „Dat is slecht voor
het imago van de hele bedrijfs
tak, die al veel moeite moet
doen om nieuwe jonge werk
nemers aan te trekken".
Pakistan levert
kapers uit
KARACHI De Pakistaanse
autoriteiten gaan de elf vlieg
tuigkapers die zich gisteren op
het vliegveld van Karachi
hebben overgegeven, uitleve
ren aan de Sovjetunie. Het Ae-
roflot-toestel van het type
Toepelev-154 werd zondag tij
dens een binnenlandse vlucht
door een groep gevangenen
gekaapt. De gedetineerden, die
naar een andere gevangenis
zouden worden overgebracht,
hadden hun bewakers over
meesterd en ontwapend. Ze
hoopten politiek asiel te krij
gen in Pakistan. Volgens
TASS zijn de 29 passagiers en
bemanningsleden ongedeerd.
DINSDAG 21 AUGUSTUS 1990 PAGIBU
Schwammberger
wacht proces
STUTTGART Het open-
baar ministerie in Stuttgart
heeft gisteren een aanklacht
ingediend tegen Josef
Schwammberger, een voorma
lige SS'er en kampcomman
dant in het bezette Polen, die
door Simon Wiesenthal ooit op
de lijst van de tien meest ge
zochte oorlogsmisdadigers
werd geplaatst. De thans 78-ja-
rige Schwammberger is in mei
dit jaar door Argentinië aan de
Bondsrepubliek uitgeleverd.
Het OM beschuldigt hem van
moord op minstens 50 joden en
acht hem medeplichtig aan de
dood van zeker 3377 mensen
van joodse herkomst.
Meningitis doodt
duizenden Etiopiërs
ADDIS ABEBA De rege-
ring in Etiopië heeft gezegd
dat een meningitis-epidemie al
duizenden mensen in de door
rebellen bezette provincie
Wollo het leven heeft gekost.
Volgens het officiële persbu
reau ENA sterven er tussen de
zeven en tien Etiopiërs per dag
aan hersenvliesontsteking.
ENA hield de rebellen van het
Volksfront voor de Bevrijding
van Tigray verantwoordelijk
voor de doden. „Klinieken en
gezondheidscentra zijn ver
woest en er is geen organisatie
meer in het gebied die vacci
naties tegen de dodelijke ziek
te regelt", aldus ENA.
Israël: politie
verdrijft daklo^
JERUZALEM De
sche politie heeft gistere
honderd daklozen verja;
een kamp dat in een vc1.1
van Tel Aviv was opgei1 j
protest tegen het grote
aan woonruimte. De poli a.
resteerde vijf daklozen a
rel begonnen toen in de -^-i
stad Bnei Brak een gr; v
chine arriveerde die d lH
nen- en houten hutten
daklozen moest komen
ken. De daklozen zoude
hutten in brand hebben
ken en agenten aangei
Het was der eerste keer
autoriteiten ingrepen
mensen in 'tentenkampe dl
DEN HAAG/JOIat
NESBURG „Hef'J"
weid dat uit de prol
Natal de laatste da^ilit
overgeslagen naar jen i
zwarte woonsteden
hannesburg is geen r
menconflict", benabj r
Kumar Sanjay, de ija
genwoordiger van Wc
ANC in Nederland.
„Het is een strijd tusseJteui
tieke krachten, waartbeidi
erom gaat dat Inkathapidc
Mangosuthu ButhelezAme
plaatsje op de kaart van [ven
tionale politiek wil tyrilit
verduidelijkt hij. M d<
naast zijn de Zuidafrijnag
regering en de politiële v,
betrokken bij de strijd pre
Inkatha en het ANC. iDe
treem-rechtse krachteipusf
de politie zijn erteg|ers1
president Frederik de p li
overleg voert met ANCje c
Nelson Mandela en hetpyn
ook geen toeval dat het jfelij
op dit moment is opgel^est
andere delen van het lale g
Vrijwel direct na het ine la
Afrika historisch geniyri'
besluit van het ANC lichu
de eerste rellen buitenielac
uit tussen aanhangers vjoog
thelezi, die zich de leidiraal
alle Zulu's noemt, en de ei
thisanten van het ANCg vc
ge week sloegen de oifnast
via de zwarte woonstedDe
bokeng, Thokoza, Kath)ara
en Vosloorus over n^e E
zwarte miljoenenstad Sust
die geldt als één van deilev
bases van het ANC. {usti
De Zuidafrikaanse aniena
deur in Nederland, ingc
Nothnagel, zegt dat etfeha
sprek tussen Mandela öaire
thelezi van kardinaal |veri
is. Het lijkt Nothnagel [auc
gens onwaarschijnlijk dand
politie bij het geweld Bgre
ken is. „Als dat mocht IPe
dan zal de regering dafaar
standpunt over innemefaat
is niet de benadering woor
Zuidafrikaanse regeringkral
politie betrokken raakt fonc
politieke strijd". terz
Met machinegeweren Jche
pende Zulu's zijn gisteren
pension van Xhosa artyen
in het woonoord Kwjjest;
bij Johannesburg binjoek
drongen en hebben tenipra
21 mensen gedood. Het i efe
tal als gevolg van de
week uitgebroken orten
tussen Zulu's en Xhostaal
middels gestegen tot 3(rak
Europese Gemeenschap ei
vanuit Brussel een beroen
daan op de Zuidafrikaaiiet1
gering om snel een eind
ken aan de strijd tussen e
ten en aan het zinloos
vergieten.
De Zuidafrikaanse re iesi
heeft de vrijwaring land
rechtsvervolging van di ooi
ders van het Afrikaans c
naai Congres (ANC) inj
ken. De drie manneiani
Chris Hani, Ronnie Kastosl
Mac Maharaj. Zij zijn b am
van het ANC tevens lid rert
Zuidafrikaanse comrapn
sche partij.
lenl
'Even Apeldoorn bellen'
Op de Veluwe vraagt menige voorbijganger zich hier af: 'Zou dit het toestel zijn waar alle telefoon
tjes naar 'Apeldoorn' binnenkomen?' foto: anp
Pakistaanse en Indiase
troepen slaags in KashrrH
NEW DEHLI Indiase en Pakistaanse troepen zijn in hd
legen grensgebied van Kashmir met elkaar slaags geraakt -
bij zijn volgens het Indiase persbureau UNI minstens 10
staanse soldaten om het leven gekomen.
Indiase troepen in de regio zijn na het incident in verl
staat van paraatheid gebracht. Een regeringswoordvoer
New Delhi meldde dat Pakistaanse troepen met zware ar
op Indiase grensposten hadden geschoten. „Het uitwisselt
schoten met geweren aan de grens komt vaker voor, m L
inzet van zware artillerie en brandbommen is een nieui
schijnsel", zei de woordvoerder, die er aan toevoegde dal
defensieve maatregelen had getroffen. Een defensiewooi
der in Islamabad ontkende het incident met klem.
In Srinagar, de zomerhoofdstad van de Indiase deelstaa
mu-Kashmir, spraken defensie woord voerders van een
incident, waarbij enkele projectielen tot wel 500 meter 1
grens op het grondgebied van India waren neergekome
incident vond plaats bij Kupwara, ongeveer 100 kilomet jj'
noorden van Srinagar, waar aan beide zijden van de greifeb
zenden manschappen elkaar argwanend in het oog houdé
India en Pakistan hebben twee oorlogen gevoerd om KaQN(
Deze zomer laaiden spanningen over het grensgebied weeEegt
op, mede door hernieuwde activiteiten van een separatijrien
beweging in Kashmir. Bij ongeregeldheden in de KashmirVijfn
vonden sinds afgelopen januari ruim 1000 mensen de dofiet
crisis kon mede dankzij diplomatieke inspanningen van déchi
enigde Staten en de Sovjetunie tot dusver in de hand \4el
gehouden. brui
DE KLEINE POSTRUITER
DEN HAAG Nog maar
nauwelijks hebben drie
letterkundigen hun voor
stel voor een verplichte
leeslijst voor eindexamen
kandidaten gelanceerd of
de literaire en onderwijs
wereld staat al op z'n kop.
Furieus zijn schrijvers, uit
gevers en leraren over de
21 titels tellende klassie-
kerlijst die zou moeten
bijdragen tot de vernieu
wing van het eindexamen
Nederlands. Bekende
schrijvers als Wolkers en
Cremer, die niet op de lijst
voorkomen, hebben het
plan demagogisch ge
noemd.
Prof.dr. A. Anbeek, prof.dr. J.
Goedegebuure en dr. H. Bek
kering zijn coryfeeën op het
gebied van de moderne letter
kunde. Zij hebben de boeken
lijst gemaakt op verzoek van
de commissie-die staatssecreta
ris Wallage adviseert over de
vernieuwing van het examen
Nederlands. Of deze commis
sie de lijst zal overnemen is
nog niet bekend, maar wel is
de commissie van mening dat
de vrijheden rond het 'lezen
voor de lijst' ingeperkt moeten
worden.
De voorschriften zijn nu heel
ruim, wat betekent dat leraren
in feite zelf kunnen bepalen
wat wel of niet geschikt is
voor de boekenlijst. De enige
verplichting die leraren Ne
derlands hebben is om werken
uit de periode van vóór en na
1880 te behandelen.
Die vrijheid leidt volgens de
commissie tot te grote ver
schillen tussen scholen onder
ling. Waar de ene leraar zich
tot het gangbare werk beperkt,
stimuleert de andere leraar
leerlingen om van de platge
treden paden af te wijken.
Maar ook bestaan er grote ver
schillen in de aantallen boe
ken die leerlingen moeten le-
Voorzitter Doesborg van de
sectie Nederlands van de Ver
eniging van Leraren in Le
vende Talen kan zich bijna
niet voorstellen dat het voor
stel van het trio ooit werke
lijkheid wordt. „De reacties
die ik tot nu toe gehoord heb
waren in de zin van: 'dit kan
gewoon niet, dit is té betutte
lend'. Misschien dat er best
zinnige ideeën achter het
voorstel zitten, maar die zullen
dan wel op een andere manier
uitgevoerd moeten worden".
Doesborg vindt niet dat de
vrijheid rond de boekenlijst nu
te groot is. „De docent kan nu
zijn eigen sterke punten inzet
ten en die hoeven niet per se
dezelfde te zijn als die van de
collega drie deuren verderop".
„Zó klein"
En leraar Nederlands Harry
Oltheten zegt: „Ik kan me al
leen voorstellen dat ze er van
uitgaan dat de animo tot lezen
zó klein is dat ze dan in gods
naam maar de klassiekers ver
plicht willen stellen. Dat vind
ik een onderschatting van de
leeskunst van zowel de leer
ling als de leraar. Die een en
twintig boeken zijn geweldig,
begrijp me goed. Maar er is zo
veel meer. Dat valt dan in één
keer weg. Heel veel modern
werk is niet in de lijst opgeno
men. En als een leerling nu
graag boeken uit de laatste
tien jaar leest, daardoor en
thousiast wordt en aan het le
zen slaat, moet je 'm dat dan
ontnemen? Op zich vind ik het
Treinongeluk Polen: 16 doden
Bij een botsing tussen twee treinen in een voorstad van de Poolse hoofdstad Warschau zijn giste
ren 16 doden en ruim 50 gewonden gevallen. Van de gewonden zijn er 43 in het ziekenhuis opge
nomen. Een internationale trein die op weg was van Praag naar Warschau botste in dichte mist
met een snelheid van 100 kilometer per uur achter op een veel langzamer rijdende trein uit Szklars-
ka Poreba, in het zuidwesten van Polen, en eveneens op weg naar de hoofdstad. De langzame trein
reed zo'n 15 kilometer per uur. De achterste wagon van deze trein werd volledig vernield.
foto: ap
Bulgarije doet rode ster weg
SOFIA De socialistische partij van Bulgarije zal de rode ster
van het partijgebouw in het centrum van de hoofdstad Sofia
verwijderen. De beslissing werd door het centraal comité geno
men nadat twee mannen hadden gedreigd zich te zullen ver
branden als de ster niet zou worden weggehaald. Dat weghalen
gebeurt vrijdag of zaterdag. Op het congres van de socialisten,
dat volgende maand gehouden wordt, zal gesproken worden
over aanspassing van alle niet-Bulgaarse symbolen en over de
aanname van nieuwe symbolen. De socialistische partij is de op
volger van de communistische partij.
Oogst bedreigd in Roemenië
BUKAREST Het waterpeil in de rivier de Donau is door de
aanhoudende droogte in de afgelopen 20 dagen gemiddeld twee
en een halve meter gedaald waardoor de oogst in het zuiden van
Roemenië ernstig in gevaar is. Het opwekken van elektriciteit
door waterkrachtcentrales is door de lage waterstand ook ern
stig bemoeilijkt. De schade aan de oogst lijkt volgens deskundi
gen catastrofaal en in de zuidelijke regio's Calarasi en Ialomita is
de oogst in gevaar omdat irrigatiesystemen niet meer werken.
In de delta van de Donau is onlangs cholera uitgebroken. Tot
dusver zijn 74 mensen met ziekteverschijnselen behandeld en
zijn 31 mensen in ziekenhuizen opgenomen.
SUSKE ENWISKE
Ook het werk van de populaire schrijver Jan Wolkers, winnaar
verhalend proza, ontbreekt op de voorgestelde boekenlijst.
terecht dat Leopold als klassie
ker bestempeld wordt. Maar
dat werk is meer geschikt voor
de universiteit dan voor de
middelbare school".
,\Een krankzinnig plan. Wan
neer die lijst er inderdaad
komt, zullen we hem zeker
ontduiken", reageert docent
drs. J.F. Geerds. „Onze leer
lingen in de bovenbouw mo
gen alles lezen, we schrijven
niets voor. We proberen er een
persoonlijk leesavonturier vap
te maken".
Onderwijzer-dichter Piet Kal-
teren: „Ik vind de lijst heel erg
mager, vooral wat betreft de
hedendaagse literatuur. Ik mis
schrijvers als Maarten 't Hart,
Jan Wolkers, Slauerhof en de
dichter Roland Holst".
Leraar Smit: „De keuzevrij
heid staat bij ons voorop. De
havo-leerling kan uit honderd
boeken achttien titels kiezen
van de PC Hooftprijs 1989 voor
foto: milan konvalinka
en de vwo vier en twintig".
Collega-neerlandicus Loovers:
„Het belangrijkste doel van li
teratuur is om kinderen te le
ren lezen. Nu wordt het weer'
een kwestie van domweg uit je
hoofd leren. Er is geen speel
ruimte meer. M'n dochter
heeft pas eindexamen vwo ge
daan. Gelukkig heeft ze zelf
haar lijst samengesteld, anders
had ze de komende 25 jaar
geen boek meer ingekeken".
mer', samengesteld door de
deelstaten) zit er niet in wan
neer er in deze laatste onder-
han'delingsweek niet een aan
tal drastische wijzigingen
wordt aangebracht. Aan der
gelijke wijzigingen denken de
onderhandelingsleiders echter
Het komende weekeinde, zo
verwachten de onderhande
laars, zijn de laatste scherpe
kantjes van het concept afge
slepen en de laatste puntjes op
de i gezet, zodat de handteke
ningen van de onderhande
laars eronder kunnen worden
gezet. De bondsregering wil
ondanks de dreigingen van de
sociaaldemocraten en van de
deelstaten en van de breuk in
de grote coalitie in Oost-Ber-
lijn vasthouden aan het opge
stelde tijdschema. De christen
democratische Westduitse
kanseliersminister Seiters:
„Wij willen een fair verdrag
met de DDR; wij zijn van me
ning dat een verenigingsver
drag meer in het belang van
de DDR ligt dan een over-
bruggingswet".
Zonder medewerking van de
sociaaldemocraten kan de
bondsregering het vereni
gingsverdrag wel vergeten.
Gisteren kwam in Bonn het
presidium van de SPD met de
kopstukken van de zusterpar
tij in de DDR bijeen. Het werd
een demonstratie van eensge
zindheid.
De partijvoorzitters Hans-Jo-
chen Vogel en Wolfgang
Thierse en kanselierskandi
daat Oskar Lafontaine formu
leerden de eisen waaraan het
verenigingsverdrag zal moeten
voldoen wil het de instemming
van de SPD krijgen. De
Bondsregering moet werkelij
ke concepten op tafel leggen
en vooral duidelijkheid ver
schaffen over wat de eenheid
gaat kosten en hoe die moet
worden gefinancierd.
Kanselierskandidaat Oskar
Lafontaine, minister-president
van de deelstaat Saarland., vat
te samen: „Wij zijn bereid mee
te werken, om het even hoe de
formule heet: verenigingsver
drag, tweede of derde staats
verdrag of overbruggingswet.
Van belang is dat de nodige
maatregelen worden getrof
fen".
Lafontaine had ook de hand in
een alternatief verenigings
wetsontwerp dat de minister
presidenten van de elf West
duitse deelstaten gisteren op
tafel legden. Dat voorstel gaat
ver uit boven hun belangrijk
ste eis betreffende de financie
ring van de nieuwe DDR-deel-
staten. Die politieke schaakzet'
wekte de woede van kanse
liersminister Seiters: „De soci
aaldemocraten provoceren
daarmee het mislukken van
het verdrag". Bondsminister
van binnenlandse zaken Wolf
gang Schauble heeft de ge
sprekken met de DDR-delega-
tie onderbroken om uit te zoe
ken of met de deelstaten een
compromis te bereiken valt. In
de deelstaten en daarmee de
Bondsraad hebben de sociaal
democraten de meerderheid.
(Van onze correspondent
Rink Drost)
BONN Meer dan dui
zend pagina's dik was het
ontwerp-verenigingsver-
drag voor de beide Duits-
landen dat gistermiddag
op tafel lag voor de laatste
onderhandelingsronde in
Bonn. Anderhalve ton pa
pier en dertig kilo druk
inkt had het volgens voor
lichtingsminister Hans
Klein gekost om alle be
treffende afdelingen en
personen dit concept te la
ten toekomen. Daarbij is
de kans dat al dit druk
werk voor niets is gepro
duceerd levensgroot.
De benodigde twee derde
meerderheid in de Oostduitse
Volkskammer en de Westduit
se Bondsdag plus de Westduit
se Bondsraad (de 'Eerste Ka-
