De Frieslanden een
super vroege aardappel
Gorbatsjov wil leger
ingrijpend wijzigen
Gespannen sfeer na-
bloedbad in Soweto,
Servische bevolking
van Kroatië stemt
voor autonomie
Merk als waarborg
van kwaliteitseisen
Mini-tomaatjes
groeien als kool
BUITENLAND
CcidaeSommit
MAANDAG 20 AUGUSTUS 1990 PAGIN, JIT
Psycholoog Skinner overleden
CAMBRIDGE De Amerikaanse psy
choloog B.F, Skinner is zaterdag op 86-
jarige leeftijd aan leukemie overleden.
Skinner is bekend geworden als een
fervent aanhanger van het zogeheten
behaviorisme, een belangrijke richting
in de hedendaagse psychologie. Hij ont
wierp de Skinner Box, een toestel waar
in een dier meestal een duif of een
rat automatisch met een beloning,
bijvoorbeeld in de vorm van voer, be
krachtigd wordt voor het verrichten
van een bepaalde handeling als reactie
op een signaal.
Burrhus Frederic Skinner bracht het
grootste deel van zijn werkend leven
door op de Harvard University. Volgens
Skinner kan het gedrag zelf veranderd
of beïnvloed worden.
Harley-Davidson
helemaal terug
MILWAUKEE Vijf jaar ge
leden stond de onderneming
op het punt failliet te gaan. In
de eerste helft van dit jaar
boekte zij een recordwinst van
27,5 miljoen dollar na een
winst van zeventien miljoen
dollar in de eerste helft van
vorig jaar. De 87 jaar bestaan
de Harley-Davidson (HD), de
enig overgebleven fabrikant
van motorfietsen in de Vere
nigde Staten, is weer helemaal
terug. De HD is niet langer de
motorfiets van de Hells An
gels. Nu zijn het vooral artsen
en advocaten van tegen de
veertig jaar die de zware mo
torfietsen kopen.
Marilyn Monroe droomvrouw af
LOS ANGELES Marilyn Monroe is niet langer de droom
vrouw voor de meeste Amerikaanse mannen. Uit een onderzoek
dat dit weekeinde door de Los Angeles Times is gepubliceerd
blijkt dat het schoonheidsideaal nu een welgevormde vrouw met
donker lang haar en blauwe ogen is. De droomman van Ameri
kaanse vrouwen heeft kort, donker haar en geen baard. Hij
heeft een gemiddeld postuur.
Gorbatsjov pleit voor privatisering
MOSKOU Sovjet-president Michaïl Gorbatsjov heeft zich
voor het eerst openlijk uitgesproken voor privatisering van het
eigendom in zijn land. „De hoofdoorzaak van de huidige econo
mische crisis is het staatsmonopolie op bezit", aldus de president
in een toespraak tot soldaten. „De belangrijkste taak is een fron
tale hervorming van de eigendomsverhoudingen via privatise
ring en liquidatie van het staatsmonopolie", verklaarde Gorbats
jov. Hij pleitte er voor „de geest van het ondernemerschap" op
alle terreinen te stimuleren.
Russische premier stuurt
Solzjenitsyn uitnodiging
MOSKOU De premier van de
Russische Republiek heeft de in
de Verenigde Staten in balling
schap levende Russische schrijver
Alexander Solzjenitsyn persoon
lijk uitgenodigd om een bezoek te
brengen aan zijn vaderland. De
Russische premier Ivan Silayey
stuurde de verbannen schrijver
een open brief, waarin hij Solzje
nitsyn „de grote zoon van het
Russische volk" noemde. Of Solz
jenitsyn op de uitnodiging ingaat,
is nog niet zeker. De schrijver,
voor wie teruggave van zijn bur
gerrechten niet voldoende is, zou
eisen dat de Sovjet-regering offi
cieel haar excuses aanbiedt voor
zijn verbanning.
Kaping
KARACHI Een
door elf gevange
nen gekaapt Sovjet
vliegtuig is vandaag
op de luchthaven
van de Pakistaanse
stad Karachi ge
land. De piloot had
toestemming gekre
gen om te landen
omdat hij nog maar
vijf minuten brand
stof had. De gevan
genen hadden het
vliegtuig gekaapt
waarmee zij vanuit
een Siberisch werk
kamp naar een an
dere bestemming
werden overgevlo
gen.
Amerikanen evacueren mensen uit Libe
FREETOWN Amerikaanse mariniers hebben dit weekt
meer dan vierhonderd buitenlanders, voornamelijk Liban
geëvacueerd naar het buurland Sierra Leone. De evacuees
den overgevlogen van de Liberiaanse hoofdstad Monrovia
Amerikaanse oorlogsbodems voor de kust en daarna over;
ren naar Freetown, de hoofdstad van Sierra Leone. Een g<
cueerde Amerikaanse priester noemde de situatie in Mon
„verschrikkelijk". „Monrovia is dood", zei hij. eriké
eel r
Weer bomaanslag op Spaanse spoorwegei >8™
MADRID Bij een bomexplosie is vandaag een deel
rails verwoest op het baanvak - León-Gijón in het noordw
van Spanje. Het is de vierde aanslag op de Spaanse spoorw
sinds de Baskische afscheidingsbeweging ETA een bommen
pagne begon. ETA liet op 13 augustus weten dat ze op dri
langrijke spoorlijnen die de hoofdstad Madrid met Oviedo,
celona en Sevilla verbinden, bommen zou plaatsen in de vi
tieperiode van 14 tot 27 augustus. Tot nu toe hebben de bon
alleen materiële schade en oponthoud in het treinverkeer
oorzaakt.
Sovjet-president Gorbatsjov, met witte pet, temidden van soldaten die meedoen aan de militaire
oefeningen bij de Zwarte Zee. FOTO: ap
MOSKOU Sovjet-leider
Michaïl Gorbatsjov wil
het Sovjet-leger ingrij
pend wijzigen, waarbij
mogelijk de dienstplicht
zal verdwijnen.
„Onze strijdkrachten werden
ontworpen om de Koude Oor
log aan te kunnen, maar die is
nu voorbij", aldus Gorbatsjov
vrijdag in een toespraak in
Odessa aan de Zwarte Zee,
waar hij legeroefeningen bij
woonde.
Het Sovjet-persbureau Tass zei
dat Gorbatsjov volgende
maand de Defensieraad wil la
ten beginnen met het opstellen
van aanbevelingen over mili
taire hervormingen, die dan
door het parlement moeten
worden bekeken. Volgens
Gorbatsjov moet de Defensie
raad bekijken of het nog wel
zinnig is om alle vijf de leger
onderdelen leger, marine,
luchtmacht, luchtverdediging
en de strategische raketstrijd
krachten te behouden. De
Presidentiële Raad van Gor
batsjov zal de Defensieraad op
nieuw samenstellen, aldus
Tass, maar wie er zitting in zal
nemen is nog niet bekend.
Ook moet op last van Gorbats
jov onderzocht worden of de
dienstplicht afgeschaft kan
worden en de Sovjetunie het
af kan met een vrijwilligersle
ger. Legerfunctionarissen heb
ben tijdens een recente rond
reis langs vier militaire bases
laten weten achter de geleide
lijke overgang naar een vrij
willigersleger te staan.
KNIN Leden van de
Servische minderheid in
de Joegoslavische deelre
publiek Kroatië hebben
gisteren hun stem uitge
bracht in een controver
sieel referendum dat moet
uitmaken of zij hun ge
bied onafhankelijk kun
nen verklaren. Verwacht
wordt een bijna unanieme
uitslag ten gunste van au
tonomie.
De Kroatische regering had de
stemming bij voorbaat onwet
tig verklaard. De Kroatische
autoriteiten beschuldigden de
Serviërs van een samenzwe
ring en plannen om de macht
in. Joegoslavië naar zich toe te
trekken. Volgens de Kroati
sche autoriteiten werd de
volksstemming geleid door de
communistische leiders in Ser
vië in een poging de publieke
aandacht af te leiden van het
gebrek aan democratische her
vormingen in de Servische
deelstaat.
Het referendum was georgani-
- seerd door de Servische De
mocratische Partij die voor de
Serviërs in Kroatië een zekere
mate van zelfbestuur wil in
voeren. De Joegoslavische pre
sident, Borisav Jovic, zelf een
Serviër, heeft het referendum
verdedigd. De legerleiding en
hij hebben verklaard alle mid
delen te gebruiken om een
bloedbad of een burgeroorlog
te voorkomen.
In de stad Knin ging de bevol
king stemmen nadat zwaar be
wapende Serviërs wegafzettin-
gen hadden geplaatst om de
Kroatische politie tegen te
houden bij eventueel ingrijpen
tegen de volksraadpleging.
„We willen met deze stem
ming de Kroatische autoritei
ten tonen dat etnische Serviërs
eenvierde deel van de bevol
king van de 'deelstaat uitma
ken", zei een van de kiezers.
Volgens de officiële cijfers is
slechts elf procent van de be
volking van Kroatië Serviër.
Spion Blake verried 600 Britse agenten
LONDEN De voor de Sov
jetunie werkende spion Geor
ge Blake heeft gezegd zeshon
derd Britse agenten aan zijn
opdrachtgevers in Moskou te
hebben verraden, aldus een
artikel in de Britse krant Sun
day Express. Blake zei dat de
genen die hij had verraden al
lemaal in Oost-Europa werk
ten voor de Britse inlichtin
gendienst MI-6. Blake, die ook
voor MI-6 werkte, spioneerde
tegelijkertijd voor de Sovjets.
Hij werd in 1961 op beschuldi
ging van spionage voor de
Sovjetunie veroordeeld tot een
gevangenisstraf van 42 jaar.
Blake ontsnapte in 1966 uit de
gevangenis en vluchtte naar
de Sovjetunie waar hij nog
steeds woont. Een interview
met Blake wordt op 19 septem
ber op de Britse televisie uit
gezonden.
Met de speren dreigend omhoog g«
aanvallen op huizen van ANC-leden
houden Inkatha-aanhangers in Soweto even pau#
JOHANNESBURG/SO-
WETO Ondanks de in
zet van extra politieagen
ten en het leger heeft het
onderlinge zwarte geweld
in Zuid-Afrika in het
weekeinde zeker 49 le
vens geëist.
De afgelopen week zijn in to
taal 291 mensen omgekomen
doordat de machtsstrijd tussen
aanhangers van Inkatha-leider
Mangosuthu Buthelezi en de
anti-apartheidsbeweging ANC
(Afrikaans Nationaal Congres)
tot een bloedbad escaleerde.
Bij gevechten in het woonoord
Thokoza, ten oosten van Jo
hannesburg, en omliggende
buurtschappen zijn deze week
213 mensen omgekomen. In de
miljoenenstad Soweto vielen
78 doden.
Ondanks de gespannen rust in
de zwarte woonwijken gingen
de moorden gisteren op be
perkte schaal door. Voor de
ogen van verslaggevers zette
een twintigtal jongeren in So
weto gisteren een Zulu-spre-
kende man in brand als illus
tratie van het snelrecht in de
woonwijken.
Sommige slachtoffers in Tho
koza waren ritueel gecas-
de
treerd, terwijl de handenens
i afgehakt. Ook trof de|ton
tie lichamen aan die zo pak
brand waren dat ze nietplem
zien of het om een man c
vrouw ging.
Commentatoren
kranten riepen gisteren df ga;
ders van Inkatha
op vredesoverleg te voerel
een eind te maken aaischi
strijd tussen de sympathpel
ten van hun organisatieije
„Sunday Times", de grjvijzi
krant van Zuid-Afrika, npat
de het gisteren een „afschpag
lijke en bloedige vergisjciez:
van Mandela dat hij niet
de Inkatha-leider wil
^igei
ft al
LAND EN TUINBOUW
SPANJE IS NEDERLAND EEN SLAG VOOR
In Nederland zijn er pas voor
zichtige initiatieven in die
richting ontplooid, maar in
Spanje zijn ze al zover: tuin-
bouwprodukten een merk
naam geven. Om de groothan
delaren, detailhandelaren en
uiteindelijk ook de consumen
ten ervan te overtuigen dat ze
een kwalitatief goed produk-
ten in handen hebben, gaan
negen grote Spaanse telersor-
ganisaties in Engeland hun
produkten onder een merk
naam op de markt brengen.
Dat het niet om de eersten de
besten gaat, blijkt uit hun
aandeel. Samen vertegen
woordigen zij ongeveer de
helft van de export uit dat ge
bied. Het merk (Delcam)
wordt als eerste toegepast op
de Galia-meloenen. Elke me
loen krijgt een Sticker met
daarop de merknaam. De in
troductie wordt ondersteund
door een promotie-campagne,
waarvoor 120.000 gulden is
uitgetrokken. Na meloenen
zijn in het winterseizoen de
tomaten en de ijsbergsla aan
de beurt onder een merk
naam op de Engelse markt te
verschijnen.
In Nederland blijven ze er
voorlopig nog even over na
denken of dit marketingprin-
cipe ook op de vaderlandse
produkten moet worden toe
gepast.
Plantarium '90: voor vakhandel en tuinbezitters
Vanaf volgende week donder
dag 23 tot en met zondag 26
augustus wordt in Boskoop
voor het achtste achtereenvol
gende jaar de boomkwekerij
vakbeurs Plantarium gehou
den. Evenals de voorgaande
jaren is Plantarium '90 spe
ciaal gewijd aan de teelt van
boomkwekerijgewassen in pot
en container. De vakbeurs
wordt georganiseerd door de
Stichting Vakbeurs voor de
Boomkwekerij, die onder au
spiciën staat van de Neder
landse Bond van Boomkwe
kers en de Bond van Planten-
handelaren.
Plantarium '90 is in eerste in
stantie bedoeld voor de vak
bezoeker uit binnen- en bui
tenland. Gedurende het
weekend is echter ook de par
ticuliere tuinbezitter welkom.
Vorig jaar trok de vakbeurs
ruim 12.000 bezoekers. Zij
kunnen er 1001 ideeën voor
hun tuin of balkon opdoen. Er
zijn diverse modeltuinen aan
gelegd en er wordt extra aan
dacht besteed aan de trend:
kuip- en orangerieplanten.
Het aantal stands is ruim 160.
Voor de eerste maal is Planta
rium nu voor buitenlandse
deelname opengesteld.
Belgen, Engelsen en Schotten
zullen aanwezig zijn.
Veiling Berkel snelstgroeiende van Nederland
Veiling Berkel in Bleiswijk was vorige maand de snelstgroei
ende grote bloemenveiling van Nederland. De handel in bloe
men en planten steeg met 12,3 procent tot 153 miljoen gulden.
Dat is ver boven het landelijk groeigemiddelde, dat 7,5 pro
cent bedraagt.
De opvallende groei van de Bleiswijkse bloemenveiling is vol
gens een woordvoerder vooral te danken aan de toegenomen
handel in pot- en tuinplanten. Steeds meer kwekers leveren
hun produkten aan de veiling, in plaats van de groothandel.
De groei wordt deels ook veroorzaakt door de uitbreiding van
het aantal kassen in de omgeving van Bleiswijk. Op dit mo
ment zijn bij bloemenveiling Berkel ruim zevenhonderd bloe
men- en plantenkwekers aangesloten.
Bij de teelt van vroege
consumptie-aardappelen
komt het op snelheid aan.
Hoe vroeger men kan
rooien, hoe meer kans dat
men de massale aanvoer
voor is. Voor de teler be
tekent dat in veel geval
len een dubbele prijs. In
Nederland wordt om
streeks vijfduizend hecta
re vroege aardappels ge
teeld. In de ons omrin
gende landen is deze teelt
van veel grotere beteke
nis en wordt vaak tot tien
procent van het totale
areaal erdoor in beslag
genomen. De Nederland
se rassenlijst vermeldt 23
vroege aardappelrassen,
waarvan er slechts acht
geschikt zijn vodr (bin
nenlandse) consumptie.
Daaraan is nu de Fries-
lander toegevoegd.
Het geheim van een geslaagde
vroege teelt schuilt voor een
groot deel in het voorkiemen.
Hoe sterker de kiem is, hoe
sneller de start, hoe vroeger
kan worden gerooid. En hoe
groter de kans is dat men de
grote aanvoerstroom een flin
ke stap voor is.
Moeilijke keus
De telers van vroege aardap
pelen hanteren als stelregel:
„Rooien als je aardappelen
hebt, al is het maar vijftien
ton per hectare". Het blijft
een moeilijke keus. Een
weekje later is er vijf ton
meer opbrengst, maar de vei-
lingprijs kan inmiddels ook
drastisch zijn gedaald.
Logisch dat de teler van vroe
ge aardappelen veel interesse
heeft voor een nieuw ras. Als
het maar vroegere produktie
oplevert. Natuurlijk moeten
de andere eigenschappen ook
kloppen, maar daar zorgen de
wetenschappelijke rassenlijs-
tcommissies wel voor. Niet
voldoen aan de hoogste eisen
betekent niet ingeschreven en
niet geteeld worden. Het ech
te seizoen voor afzet van pri
meurs via de veiling loopt
ruwweg van 1 juni tot 15 juli.
In het slechte jaar 1987 was de
middenprijs op de veiling
maar 33 cent per kilo. In 1988
was dat 52 cent en vorig jaar
56. Zo'n middenprijs is een ge
middelde van prijzen van
meer dan een gulden per kilo
en van minder dan een paar
dubbeltjes.
Het zal duidelijk zijn dat de
vroegste aanvoer bij die hoog
ste prijs hoort. Daarom kan
ook met verhoudingsgewijs
weinig kilo's worden volstaan.
Maar elke kilo meer bezorgt
de teler aanzienlijk voordeel.
Vroeg ras
Dat kan bijvoorbeeld door het
gewas te bedekken met folie.
Maar de kosten daarvan be
dragen tweeduizend gulden
per hectare, terwijl deze me
thode de teler veel werk
geeft. Een andere methode is
de keuze van een zo vroeg
mogelijk ras. Zo'n ras is de nu
nieuw op de Belgische rassen-
lijst toegelaten Frieslander.
Een groot aantal professionele
telers deed er al ervaring mee
op. Dit jaar staat er 33 hectare
pootgoed in de keuring, zodat
volgend jaar 330 hectare voor
de consumptie kan worden
uitgeplant.
Zo'n vijfhonderd volkstuin
ders verbouwen de Frieslan
der reeds. Zij kennen het ge
noegen om al vanaf zes we
ken na het poten vroege aard
appelen van eigen tuin te oog
sten en kunnen bovendien op
hetzelfde perceel nog winter
groenten uitzetten.
Belangrijk van dit nieuwe ras
is de echte Hollandse aardap-
pelsmaak. Tenslotte eten we
bijna dagelijks aardappelen en
de lekkerste komen uit de
volle grond. Voor de volks
tuinder nog een tip: laat de
vroeg gerooide aardappelen
enkele dagen besterven. Het
komt de smaak ten goede. In
de handelspraktijk reg^ty dit
zichzelf door de tijd die is ge
moeid met transport en distri
butie.
De Frieslander heeft onder
meer sterke kiemen, is onge
voelig voor een koud en nat
voorjaar en heeft een mooie
lange en regelmatige knol. Hij
is vastkokend en de grote ma
ten zijn geschikt voor de be
reiding van vroege pommes
De cherry-tomaatjes vallen op door hun bijzondere verpakking.
foto: l.n. krul
De mini-tomaatjes wor
den steeds populairder.
Sommigen kennen deze
kleinste onder de toma
ten onder een andere
naam, zoals de kers-to
maat, de cherry-tomaat of
de cocktailtomaat. Maar
het gaat om één en de
zelfde: de anderhalve tot
twee en een halve centi
meter grote (of kleine)
wat zoetere tomaat, in
rood, oranje of geel, die
meestal worden verkocht
in doorzichtige bakjes
met een inhoud van 250
gram.
Het gaat goed met de cherry-
tomaten. Het aanbod groeide
op de veilingen van 1330 ton
(in 1988) naar 3890 ton in
(1989). Dat is in één jaar tijd
een verdrievoudiging. De ex
port naar het buitenland laat
ook al een overweldigende
toename zien. Was de uitvoer
in 1985 nog slechts 14 ton, in
1989 was het al bijna 3500 ton.
Meer dan tachtig procent van
dit produkt wordt in het bui
tenland afgezet. De top valt
altijd in de zomermaanden
juni, juli en augustus, hoewel
er in de rest van het jaar
behalve in januari en februari
ook aanbod, is.
West-Duitsland en Engeland
blijken de grootste liefhebbers
van ónze mini-tomaatjes (res
pectievelijk met 39 en 30 pro
cent van de geëxporteerde
hoeveelheid). Frankrijk is
met aanzienlijk bescheidener
aandeel (8 procent) derde op
de lijst. Groeiers op deze
markt zijn Zweden, Zwitser
land en België.
Boomkwekerij!10'
cursus begint
september
Westland Berkel Bt
menveilingen Hollf
begint op dinsdag 18
tember met de Inkopi
cursus Boomkwekerijl
dukten.
De cursus duurt zes we
en is telkens 's middags
half twee tot vijf uur in
restaurant op het veiling
rein van Bloemenvei
Westland. De inschrijï
voor deze cursus sluit oj
september.
De cursus is bedoeld
alle (potentiële) inko
van boomkwekerijproc
ten. Het doel ervan is
vergroten van de praktis
kennis op het gebied
boomkwekerijprodukten
met name op het gebied
assortiment, kwaliteit
produkt. De cursus kost
gulden en wordt afgeskige,
met een tentamen. klai
674
lec
