'Geneeskrachtige'
bron in Dokkum
trekt veel publiek
ÊcidócSotvto/ï 1
brieven van lezer:
kerk
wereld
„Paus per telefoon"
dure aangelegenheid
Kerk Schokland te mooi voor nieuwe kaalslag
Nederlands model
mlT Ccidóc Soutcmt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
fokLcCou/umt
DONDERDAG 16 AUGUSTUS 1990 PAGIN IN
Voorstel invoering doodstraf van tafel
BUENOS AIRES De Argentijnse president Carlos Menem
heeft dinsdag het omstreden wetsvoorstel voor herinvoering
van de doodstraf ingetrokken. Het voorstel maakte de dood
straf mogelijk voor personen die zich schuldig hebben gemaakt
aan verkrachting, handel in drugs, of ontvoering met moord.
De meeste politieke partijen en de kerken hadden de herinvoe
ring van de doodstraf veroordeeld. De protestantse kerken
herinnerden Menem aan de plicht van de regering het leven te
verdedigen en God te dienen door rechtvaardig te handelen.
Zij herinnerden Menem aan het gebod 'Gij zult niet doden' en
noemden elke menselijke wet die daarmee strijdig is, immo
reel. De RK bisschoppen spraken geen principiële verwerping
van de doodstraf uit, maar vonden invoering op dit moment
niet geschikt.
Afluisterapparatuuur in Vaticaan
PRAAG De Tsjechoslowaakse geheime dienst heeft in het
verleden afluisterapparatuur geplaatst in het kantoor van een
hoge medewerker van de Heilige Stoel, aldus de voormalige
Tsjechoslowaakse minister van binnenlandse zaken Richard
Sacher. Volgens Sacher was de informatie niet bestemd voor
de inlichtingendienst van zijn land, maar voor die van een an
der land. Sacher zou de Italiaanse autoriteiten van de activiteit
van de geheime dienst in het Vaticaan op de hoogte hebben
gesteld. Het is mogelijk dat mede met behulp van deze infor
matie een spionagenetwerk in Italië is opgerold, aldus Sacher.
Italiaanse kranten uitten woensdag het vermoeden dat kardi
naal-staatssecretaris Agostino Casaroli slachtoffer van de spio
nage is geweest. Maar dat is door niemand bevestigd.
Niemand kan zijn
vaderland liefhebben
met een lege maag.
William Cowper Brann
DOKKUM De telefoon
van de Dokkumer pas
toor H. Peters staat de af
gelopen dagen roodgloei
end. Alleen gisteren al
belden er ongeveer vijf
tien mensen die ziek wa
ren en naar de 'genees
krachtige' Bonifatiusbron
wilden of nadere infor
matie wensten. Tientallen
mensen bezochten de af
gelopen dagen de Bonifa
tiusbron om flessen met
bronwater te vullen voor
zieke mensen die zelf niet
naar de bron konden ko
men of om zich zelf in
het water te begeven. Het
parochiebestuur van
Dokkum is gisteravond in
een speciale vergadering
bij elkaar geweest om
zich nader te beraden.
De drukte in Dokkum is het
gevolg van de gebeurtenis die
zich zondag 29 juli bij de Bo
nifatiusbron heeft afgepeeld.
Ype en Janny Brandsma uit
Sneek dompelden hun negen
maanden oude dochtertje
Nephtis die nogal last had van
een rochelende hoest, onder
in de Bonifatiusbron te Dok
kum. Op de terugreis naar
Sneek bleek de baby genezen.
Brandsma die een praktijk
voor natuurgeneeswijzen in
Sneek heeft, laat desgevraagd
weten dat het zijn dochtertje
Nephtis nog steeds "heel
goed" gaat. Hij heeft na de
publicatie van zijn verhaal in
enkele kranten de nodige re
acties uit het land gehad.
"Een mevrouw uit Borculo
belde mij op met de vraag of
de bron wel diep genoeg was
om er in te gaan. Nou ik heb
haar verteld dat dat helemaal
geen probleem is Volgens
mij is de bron wel drieënhal
ve meter diep. Er is trouwens
een trapje in gemaakt zodat je
er heel gemakkelijk in kunt".
Duidelijke relatie
Het Sneker paar is nog steeds
onder de indruk van de ge
beurtenis in Dokkum. "Ik heb
het gevoel dat er iets heel bij
zonders aan de hand is", aldus
Ype Brandsma. Voor Brands
ma bestaat er een duidelijke
relatie tussen het 'genees
krachtige' water van de Boni
fatiusbron en Bonifatius. "Hij
heeft hier als eerste het chris
tendom gebracht: licht in
duistere tijden. Hij heeft daar
in die bron een bijzondere
kracht achtergelaten".
Brandsma vertelt dat hij pas
toor Peters, na de wonderlijke
toestemming
om dit verhaal naar buiten te
brengen. "Ik verwachtte al
dat dit nogal wat zou losma
ken". De pastoor stemde met
het plan van het Sneker paar
in.
Pastoor Peters was zaterdag
middag (de Bonifatiuskapel is
dan geopend) en zondag even
aanwezig bij de Bonifatius
bron en trof daar enkele men
sen aan. "Er zijn mensen die
zich ondergedompeld hebben
of met de voeten in het water
hebben gezeten". Telefonisch
wordt de Dokkumer pastoor
gebeld met vragen als 'kan ik
met mijn ziekte naar de bron'.
"Ik krijg ook mensen met zie
ke kinderen aan de deur die
De Bonifatiusbron bij Dokkum
vragen waar de bron is", ver
telt Peters. Hoe reageert hij
daarop? "Ik houd ze er niet
vanaf. Ik laat het open. Die
bron is gewoon toegankelijk".
Later zegt hij dat hij „geen
TNO is en ook geen hotline
met God" heeft. Mensen die
ziek zijn, doen er volgens hem
heel veel aan om weer gezond
te worden. Sommige mensen
„geloven" er dus in.
Om de toeloop naar de pasto
rie te verminderen heeft het
bestuur van de Bonifatiuspa-
rochie in Dokkum in overleg
met het bisdom Groningen
een verklaring uitgegeven
waarin staat dat de bron „van
grote religieuze en historische
betekenis" is. Zij respecteert
verder de ervaring van het
Sneker echtpaar maar wenst
zich daar verder niet over uit
te laten.
In de verklaring wordt erop
gewezen dat al in de eerste le
vensbeschrijving van Bonifa
tius (ongeveer 25 jaar na zijn
dood) de biograaf Willibald
het ontstaan van een bron
met helder zoet water bij
Dokkum vermeldt. Tot in
onze eeuw zijn er meldingen
van bijzondere ervaringen die
aan de Bonifatiusbron worden
toegeschreven.
Genezingsverhalen in de
joods-christelijke traditie zijn
volgens het parochiebestuur
FOTO: PERS UNIE
„de verwoording van een diep
verlangen naar heelheid in
een gebroken bestaan". Het
gaat in eerste instantie niet
om het wonder maar om het
verkrijgen van „innerlijke
rust die z'n positieve uitwer
king op het lichaam kan heb
ben".
In de rk traditie heeft het wa
ter bij de zogeheten heilige
plaatsen altijd een verwijzen
de functie, namelijk naar
Christus als Bron van Levend
Water, aldus de verklaring.
Het parochiebestuur wijst er
tenslotte op dat er met het oog
op de risico's voor de volksge
zondheid monsters van het
Bonifatiuswater zijn genomen.
Amerikaanse
ex-priesters
willen weer
terug in ambt
SPRINGFIELD Meer
dan zestig Amerikaanse
en Canadese ex-priesters
hebben belangstelling ge
toond voor een project
dat hun de mogelijkheid
biedt terug te keren in
het ambt. Dat zegt pater
John Gray, overste van
de Missionarissen van de
Heilige Apostelen in de
Verenigde Staten. De
orde, die gespecialiseerd
is in de opleiding van
mannen die op latere
leeftijd voor het priester
ambt kiezen (late roepin
gen), heeft het project op
gezet.
Gray is tevreden over de be
langstelling, temeer daar er
slechts beperkte publiciteit
aan het project is gegeven.
Hij heeft met een adverten
tiecampagne gewacht totdat
duidelijk is hoeveel ex-
priesters daadwerkelijk be
sluiten aan het project deel
te nemen. Voorlopig hebben
acht priesters een verzoek
ingediend.
Volgens Gray hebben som
mige belangstellende ex-
priesters al meer dan 20 jaar
geleden het ambt neerge
legd. Sommigen beseften al
een dag nadat zij uit het
priesterambt waren gestapt,
dat zij zich hadden vergist,
maar anderen hadden een
ingewikkelder verhaal te
vertellen. Sommige ex-
priesters zijn getrouwd,'
maar niet voor de kerk, en
gescheiden. Anderen zijn
nooit in het huwelijk getre
den.
Een ex-priester die in het
ambt wil terugkeren, heeft
de steun nodig van de bis
schop of het hoofd van de
religieuze orde of congrega
tie onder wie hij als priester
werkte. Bovendien moet hij
aantonen dat hij belijdend
rooms-katholiek is gebleven.
Daartoe is onder meer een
aanbevelingsbrief van de
pastoor van zijn parochie
nodig.
De exrpriesters die uiteinde
lijk het project gaan volgen,
zullen een jaar lang cursus
sen moeten volgen in het re
traitehuis van de Missiona
rissen van de Heilige Apos
telen.
M'MJiM'llil'Uil
Nederland** hervormd* Kerk
Beroepen door de Generale Synode
tot predikant voor buitengewone
werkzaamheden (geestelijk verzoger
bij de Koninklijke Landmacht) R.H.L.
Fechner te NIJeveen;
te Dussen en Hank K. Groenendijk te
Sommelsdljk.
Nederlands* Gereformeerd* Kerken
Beroepen te Heerde l.s.m. Apeldoorn
P. Kurpershoek te Assen.
Duizenden
bezoekers
waren gisteren
ter
gelegenheid
van het feest
van Maria
Tenhemel
opneming naar
Lourdes
gekomen.
FOTO: EPA
LONDEN Sinds begin
deze maand is de stem
van de paus per telefoon
te horen. Ook in dit geval
geldt dat voor niets de
zon opgaat.
De geïnteresseerde gelovige
moet een nummer in Austra
lië (09 —.611 411 611)
bellen met als gevolg een on
verwacht hoge telefoonreke
ning.
Stan Markland van het En
gelse bedrijf Global Telecom
verdedigt deze praktijk met
de opmerking dat alleen OTC,
de Australische telefoonmaat
schappij, technisch in staat is
een deel van de opbrengst
van internationale gesprek
ken rechtstreeks aan een der
de, in dit geval het Vaticaan,
over te maken. Om teleurstel
lingen te voorkomen
voortaan in de advertentie
ook het tarief worden ver
meld, aldus Markland.
Met enkele Europese tele
foonmaatschappijen is Global
Telecom in onderhandeling
om een voorziening te treffen
Een woordvoerder van de
PTT wijst er op dat zijn be
drijf „voorzover hij weet" niet
door Global telecom isa bena
derd.
Overigens is de paustelefoon
een winstgevende zaak. De
eerste dag hebben 14.000
mensen het nummer gedraaid
om de stem van de paus te ho
ren. Sindsdien heeft het aan
tal pausbellers zich op zo'n
3000 gestabiliseerd, aldus
Markland. Zijn bedrijf houdt
alleen de kosten in. De rest
gaat volgens hem naar het
Vaticaan.
Nieuwe kloosters in de DDR
KEULEN/BERLIJN De
katholieke ordes en congrega
ties in de Bondsrepubliek wil
len kloosters in de DDR op
richten. Dat zegt de algemeen
secretaris van de vereniging
van oversten van ordes en
congregaties van priester-reli
gieuzen in Duitsland, Wolf
gang Schumacher. Er zijn op
dit moment in de DDR elf
kloosters van orden of con
gregaties van priester-reli
gieuzen met in totaal 108 pa
ters en broeders. Volgens
Schumacher willen deze
kloosters zich onder het gezag
van de Westduitse provincie
van hun orde of congregatie
stellen. Schumacher wil de
„wederzijdse uitwisseling"
van paters en broeders uit
beide Duitse staten bevorde
ren. Paters uit de Bondsrepu
bliek zullen worden overge
plaatst naar een klooster in de
DDR en omgekeerd. Vooral
novicen (nieuwe kloosterlin
gen) zullen daartoe worden
aangespoord. Volgens Schu
macher gaat het aantal nieu
we leden „niet zo snel achter
uit als altijd wordt gezegd".
Vorig jaar konden de ordes en
congregaties van priester-reli
gieuzen in de Bondsrepubliek
169 nieuwe leden boeken. Dat
aantal is overigens niet ge
noeg om de iterfgevallen te
compenseren.
ENS Een preekstoel
met klankbord uit Sint-
Jacobieparochie, een
doophek en een psalm
bord uit Britswerd, een
doopvont uit Bornwird,
banken uit Urk en collec-
tezakken uit Boer. Sinds
enkele maanden ziet het
kerkje op Schokland er
weer uit als vroeger.
Het is volgens directeur Oos
terhof van Museum Schok
land de enige kerk in Neder
land die na bijna anderhalve
eeuw te hebben leeggestaan,
weer volledig is ingericht.
Pessimisten moeten er vóór 6
januari 1991 een kijkje hebben
genomen. Optimisten mogen
hopen dat de tijdelijk bedoel
de expositie een langer leven
is beschoren.
Het kostte directeur W. Oos
terhof een jaar zoeken om de
kerk op Schokland weer in te
richten als voorheen. Elf
maanden speurwerk leverden
als voornaamste opbrengst
'slechts' een stel kerkbanken
op. De laatste maand kwam
de stichting Aide Fryske
Tsjerken de Oude Friese ker
ken op de proppen, met een
verbijsterend resultaat.
Schokland werd bewaard
voor een nep-preekstoel.
Voor wie het nog niet weet:
het eiland Schokland werd in
1859 op last van koning Wil
lem III ontruimd. Alle huizen
werden afgebroken, alleen de
kerk bleef staan. De reden:
het oprukkende water.
Hoewel de kerk uit 1834 in
tact bleef, werd het interieur
eruit gehaald en niemand
weet waar het gebleven is.
Wat wel bekend is gebleven,
is de vorm van de preekstoel.
Die zou zeshoekig zijn ge
weest, evenals het klankbord
erboven. Ook de plaats van de
preekstoel was geen geneim,
de bevestigingshaken voor
het klankbord prijken nog
steeds in de muur.
Een preekstoel van die vorm
en leeftijd (begin 1800) te vin
den, bleek een groter pro
bleem. Ook de Rijksdienst
voor Monumentenzorg had er
geen. Via via kwam Ooster
hof bij de stichting Aide Frys
ke Tsjerken terecht, een ont
moeting waarover hij nu nog
enthousiast kan worden.
"Toen ik belde, zouden tim
merlui de volgende dag be
ginnen met het maken van
een namaak-preekstoel. Ik
vroeg of de stichting me ook
kon helpen aan kroonluch
ters. Die hadden ze niet, maar
een preekstoel was niet zo'n
probleem.Een dag later zat
ik al bij ze op kantoor. Wat
die mensen voor je doen zeg,
alsof ze het herinrichtings
plan zelf bedacht hadden.
Niets was hen teveel". Dank
zij de stichting konden uit
heel Friesland kerkelijke
voorwerpen in bruikleen
worden genomen.
Omdat de openingsdatum van
tevoren al bepaald was, moest
de inrichting van de kerk in
ijltempo geschieden. De res
tauratie van de preekstoel,
het pronkstuk van de kerk,
ging 's avonds en in de week
enden door. Een week voor
de opening was het klaar.
"Het is echt een schatje", con
stateert Oosterhof tevreden
terwijl hij het kerkje binnen
wandelt. Wat opvalt zijn de
lichte tinten waarvoor geko
zen is. De kleurencompositie
vormt vrijwel de enige dich
terlijke "vrijheid die het mu
seum zich veroorloofd heeft
bij de herinrichting. Het
scheepje dat aan het plafond
hangt is ook een gissing, hoe
wel Oosterhof vast gelooft dat
in het vroegere vissersdorp
een schip in de kerk heeft ge
hangen.
Wat ontnreekt is een orgel.
Schokland heeft zich altijd
moeten behelpen met een
voorzanger. Een lezenaar zo
als die daarbij gebruikt werd,
is ook weer aanwezig in de
kerk. Hij is bevestigd aan het
doophek. "Het is alsof het zo
heeft moeten zijn", filosofeert
Oosterhof, wijzend op de mi
nieme kier tussen hek en
muur. "Het paste tot op de
milimeter".
Kanselbijbel
Het enige wat origineel uit de
kerk van toen afkomstig is, is
de kanselbijbel. Bewezen is
het nooit, maar het monu
mentale boek - sinds 1980
weer terug op Schokland - is
afkomstig van een familie
waarvan een voorvader kerk
voogd op Schokland is ge
weest. De bijbel krijgt dus het
voordeel van de twijfel, en
heeft een ereplóatsje gekregen
in de kerk die nog slechts
door één camera plus brand
melder ontsierd wordt.
De met weinig geld (/25.000)
maar met veel moeite herin
gerichte kerk moet in januari
1991 hetzelfde lot ondergaan
als in 1859. En wanneer er
een triplex preekgevalletje in
de kerk zou hebben gestaan,
had daar vermoedelijk geen
haan naar gekraaid. Nu is het
anders, want steeds meer
stemmen gaan op om het inte
rieur te laten zoals het nu is.
De gemeenteraad van de
Noordoostpolder zal daar over
moeten beslissen. Want het
verlies aan expositieruimte
zal met een nieuw gebouw ge
compenseerd moeten worden.
De directeur van het jaarlijks
door 70.000 mensen bezochte
museum vindt dat het inte
rieur moet wijken indien die
vervangende ruimte er niet
komt. "Maar mijn wens is dat
de kerk moet blijven zoals ie
Oosterhof kan enige gedre
venheid niet ontkennen. "Ik
heb wel duizend keer. in die
kerk gestaan en gedacht: 'hoe
zou ze eruit hebben gezien'.
Er is wat afgebeden in dit ge
bouw, de mensen hebben het
wel voor hun kiezen gehad.
Als je nagaat dat een oude-
jaarsdienst eens niet heeft
kunnen plaatsvinden omdat
er geen geld was om de kaar
sen in de kerk brandende te
houden.
VERWACHT kon worden dat in mei, juni en juli de wei
loosheidsstatistiek in ons land ongunstig beïnvloed zou wi
den door de komst van een grote groep schoolverlaters op
arbeidsmarkt. Dat is echter niet gebeurd: het aantal werk nar
zen is de afgelopen drie maanden met 10.000 gedaald ni iar
330.000. Terwijl het Centraal Bureau voor de Statistiek
cijfer gisteren bekendmaakte nam minister De Vries van an'
ciale zaken en werkgelegenheid een boek in ontvangst o\
wat al tientallen jaren internationaal bekend staat als 1
'Zweedse model': het beleid dat in Zweden wordt gehantee
in de strijd tegen onder meer de langdurige werkloosheid
Geschikt voor import? is de ondertitel van het bo^
maar evenals de samenstellers moest de bewindsman da;
ontkennend het hoofd schudden. Het Zweedse model is
vooral op gericht een situatie zoals die nu in Nederland
bestaat te voorkomen. Geen pasklare oplossing derhalve vo
onze problemen.
HOEWEL in ons land de tendens zich voortzet dat de wei
loosheid gestaag afneemt, blijft het aantal landgenoten
niet aan de slag kan komen toch een ernstig probleem vi
men. Voor de oplossing zal een 'Nederlands model' moet
worden gevonden. Bijvoorbeeld: het aantrekken van per !1
neel is niet louter een zaak van werkgevers, zo heeft Ne ar'
lands grootsie vakcentrale, de FNV, onlangs betoogd. Ov 1 z
heid en vakbeweging moeten een grotere greep op de w
ving krijgen. De werkgeversorganisaties VNO en NCW h<
ben nu niet bepaald enthousiast gereageerd op dit FN
standpunt. Toch is er alle reden deze ideeën van de vakl
weging niet zonder meer van tafel te vegen.
/at
topt
In het periodieke overleg tussen kabinet en sociale partn JJ1
buigen partijen zich voortdurend over de vraag hoe n
name langdurig werklozen aan de slag kunnen worden
holpen. Die groep krijgt nauwelijks kansen. Kabinet en v; he'
beweging hebben in de afgelopen jaren een constante stroi
van verzoeken richting werkgevers gestuurd om meer rui
te te scheppen voor de mensen die al langer dan twee jsjtej
zonder baan zitten. Het resultaat van die oproep is tot nu
minimaal. Vandaar dat minister De Vries van ten slotte ki
baar heeft gemaakt dat hij dan maar met wetgeving op
punt wil komen.
De bewindsman heeft een plan ingediend voor een Wet
beidskansen Minderheden. Op grond van deze wet zoudoo,
bedrijven verplicht kunnen worden een vast percent.lte
minderheidsgroepen in dienst te nemen. Deze zogenaam
quoteringsregeling zou een eind kunnen maken aan de no
ongelijke verdeling van de werkloosheid.
De cijfers spreken duidelijke taal: onder de etnische mj],
derheden bevinden zich maar liefst 100.000 langdurig wei
lozen. Aangezien langdurige werkloosheid vaak een soci
isolement tot gevolg heeft, is er voldoende reden om te sp jn<
ken van een ernstig probleem. Die mening is in het blad
Werkgever overigens gedeeld door prof. Weitenberg, al a
meen directeur van het NCW.
Het is één van de belangrijkste taken van de overheid zi
in te zetten voor die landgenoten die tussen wal en schip
recht dreigen te komen. De zorg voor de medemens staat o
hoog in het vaandel van de partijen die dit kabinet schrag
Vandaar dat een wat actiever beleid op dit punt, ondanks
verzet van de werkgevers, verwacht mag worden.
gei
O
MAAR een verplichte quoteringsregeling alleen zal het pi
bleem niet oplossen. Een tekort aan scholing en een gebré
kige kennis van onze taal zijn vaak de oorzaak van die wei
loosheid. De Nederlandse overheid heeft in de afgelopen
ren een beleid gevoerd dat sterk was gericht op het behc
van eigen taal en cultuur van allochtonen. Er is geen ree
abrupt met dit beleid te breken, maar aangezien juist de
er de oorzaak van is dat mensen zonder werk blijven,
ook op dit punt van de overheid een grotere stimulerende
worden gevraagd. Naast een actief beleid van het bedrij
leven mag ook op werklozen een beroep worden gedaan
een inspanning te leveren om de kennis en kunde te verwji
ven die op de arbeidsmarkt worden gevraagd.
MINISTER De Vries heeft dat gisteren nog eens in brei
verband onderstreept. De arbeidsbureaus zouden langdui
werklozen die een baan weigeren gerust wat steviger kik
nen aanpakken. Een soepele houding was begrijpelijk inP
achter ons liggende jaren, toen er nog geen vacatures warf
Nu er wel open banen zijn moeten de langdurig werkloa,
hun kansen met twee handen grijpen. De arbeidsbureaa
kunnen daarbij helpen door ze een duwtje in de rug te f
ven, aldus stelde de bewindsman terecht vast.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonde
stukken te bekorten.
De kluts kwayt.
Al geruime tijd erger ik me
mateloos aan de nieuwe spel
ling van aardrijkskundige na
men, waarbij bijvoorbeeld
Koeweit verbasterd wordt tot
Kuwayt en meer van die
zin. Ik raak er de kluts
kuwayt.
P.J. Stram,
FOORSGOTEN.
(Om ook maar even met
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon. 071 - 122 244
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma t/m vr. van 8 30 tot 17.00 u
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za van 14.00 tot 15 00 u.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling Bij betaling per accept-girokaart
per maand 24,85 per maand 25.8! i
per kwartaal 74,10 per kwartaal 75,11
per jaar f. 284,50 per jaar 285,9
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
